Yıl: 2012 Cilt: 9 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 22 - 29 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Evde Bakım Gerektiren Hastaların Bakım Gereksinimleri ile Bakım Verenlerin Yükünün Değerlendirilmesi

Öz:
Giriş: Nüfusun yaşlanması, özürlülük ve kronik hastalıkların dünyada ve ülkemizde giderek artması evde bakım hizmetlerine olan gereksinimi artırmaktadır. Bu araştırma, evde bakım verilen hastaların sorunlarının ve bakım gereksinimlerinin belirlenmesi, bu hastalara primer bakım veren kişilerin yaşadıkları güçlükler ve bakım yükünün incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Araştırmanın örneklemini, bir kamu hastanesinde evde sağlık birimine kayıtlı 177 hasta ve 177 primer bakım verenler oluşturmuş- tur. Verilerin analizinde; sayı, yüzde, ortalama dağılımları, Student t testi, varyans analizi, Mann Whitney U ve Kruskall Wallis testleri ile korelasyon analizi kullanılmıştır. Bulgular: Araştırma kapsamındaki hastaların çoğunluğunun kadın, 76 yaş ve üstü yaş grubunda, en az bir kronik hastalığının olduğu ve psiko-sosyal sorunlar yaşadığı saptanmıştır. Hastalar, günlük yaşam aktiviteleri (GYA) yönünden yarı bağımlı durumdadır. Bakım verenlerin çoğunluğu kadın, 46 - 64 yaş grubunda, ilkokul mezunu ve ev hanımıdır. Bakım verenlerin yükü değerlendirildiğinde; en yüksek ortalama zaman bağımlılık yükü ve fiziksel yük alt boyutlarında, en düşük ortalama ise duygusal yük alt boyutunda hesaplanmıştır. Hastaların GYAne göre bağımlılık durumu arttıkça bakım verenlerin zaman bağımlılık yükünün arttığı, duygusal yükünün azaldığı bulunmuştur. Sonuç: Bu sonuçlar, evde bakım hizmeti sunan kuruluşlar ve evde bakım hizmetinde görev alan sağlık ekibi üyeleri için hasta ve bakım verenlerin sorunlarını ve gereksinimlerini göstermektedir.
Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Temel Sağlık Hizmetleri Sağlık Bilimleri ve Hizmetleri Yoğun Bakım, Tıp Hemşirelik

The Needs of Home Care Patients and the Burdens of their Caregivers

Öz:
Introduction: The growing need for home care services is due to not only the rising age of the population, but also the increasing rate of disabilities and chronic illnesses in Turkey and around the world. This study was designed to determine the needs of home care patients, their primary caregivers problems, and to analyze the burdens of care. Methods: The sample of the research includes 177 patients and their 177 primary caregivers who were registered in a database of a public hospital offering home care services. In order to analyze the data, descriptive statistical methods in addition to the Kruskal-Wallis, Mann-Whitney U, Student t-test variance analysis and correlation test were used. Results:In the study, most of the patients were women age 76 or higher, had at least one chronic illness, and were found to have psycho-social problems. The patients were semi-dependent according to activities of daily living. Most of the primary caregivers were women and between the ages of 46 and 64. They were mostly elementary-school graduates and housewives. When the caregivers responsibilities were identified, the highest factors were time dependency and physical dependency. On the other hand, the lowest factor was emotional dependency. It was also found that when the patients dependency increased according to ADL, the burden of time dependency of the caregivers also increased while emotional dependency decreased. Conclusion: The results of this study show the needs and the problems of patients and their caregivers to home care organizations and health care professionals.
Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Temel Sağlık Hizmetleri Sağlık Bilimleri ve Hizmetleri Yoğun Bakım, Tıp Hemşirelik
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • 1. Doğan SY. Dokuzuncu kalkınma planı sağlık sektörü hedeflerinin Ankara’daki hastane yöneticilerince irdelenmesi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. Ankara: 2006.
  • 2. Tanlı S. Evde bakım hizmetlerinin firmalaştırılması: bir işletme planı önerisi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: 1996.
  • 3. Oğlak S. Evde bakım hizmetleri ve bakım sigortası (Ülke örnekleriyle Türkiye). İskenderun: İskenderun Belediyesi Kültür Yayınları; 2007.
  • 4. Karadağ M. Türk Silahlı Kuvvetlerinde görevli hekim öğretim üyelerinin evde bakım hizmetleri konusundaki görüşleri. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. Ankara: 2006.
  • 5. Bell L. Evde bakım sistemi ülke örnekleri (Home care country models, home care England). 2. Ulusal Evde Bakım Kongresi Kitabı. İstanbul: 2008.
  • 6. Tanlı S, Utku T. Evde bakımda organizasyon ve etik sorunlar. http:// www.yogunbakimderg.com/sayilar/28/buyuk/58-63.pdf (Erişim tarihi: 05.11.2011).
  • 7. Danış MZ. Toplum temelli bakım anlayışı. Özveri Dergisi 2006; 3:44- 47.
  • 8. Cimete G. Evde Sağlık bakım hizmetlerinin tarihsel gelişimi ve evde bakımda hemşirelerin yeri. I. Ulusal Evde Bakım Kongresi Kitabı. M.Ü. İstanbul: Döner Sermaye İşletmesi Teknik Eğitim Fakültesi Matbaa Birimi; 1998.
  • 9. Rice R. Historical perspectives. R Rice and DV Smiley. Home health nursing practice. 2nd ed. St Louis: Mosby; 1996. pp.1-17.
  • 10. Subaşı N. Ankara ili Çankaya ilçesinde evde bakım durumu araştırması. Hacettepe Üniversitesi Tıpta Uzmanlık Tezi. Ankara: 2001.
  • 11. Karabağ H. Evde sağlık bakım hizmetlerinin Türkiye’de uygulanabilirliğine ilişkin hekimlerin görüşleri ve kardiyoloji hastaları için hastane destekli evde bakım hizmetleri model önerisi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. Ankara: 2007.
  • 12. Cingil D. Aile içi bakım vericilerini eğitmenin bağımlı yaşlıların evde bakım kalitesine etkisi. Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. Konya: 2003.
  • 13. 1.Ulusal Evde Bakım Kongresi Sonuç Raporu. I. Ulusal Evde Bakım Kongresi Kitabı. İstanbul: M.Ü. Döner Sermaye İşletmesi Teknik Eğitim Fakültesi Matbaa Birimi; 1998.
  • 14. Sağlık Bakanlığı, Evde Bakım Hizmetleri Sunumu Hakkında Yönetmelik. 25751 Sayılı Resmi Gazete, 10.03.2005.
  • 15. Yılmaz M ve Çiftçi ES. Açık kalp ameliyatı geçirmiş bireylerin evde bakım gereksinimlerinin belirlenmesinde bir model: Fonksiyonel sağlık örüntüleri. Türk Göğüs Kalp Damar Cerrahisi Dergisi 2010; 18(3):183- 189.
  • 16. Akdemir N, Bostanoğlu H, Yurtsever S, Kutlutürkan S, Sun Kapucu S. Yatağa bağımlı hastaların evde yaşadıkları sağlık sorunlarına yönelik evde bakım hizmet gereksinimleri. Dicle Tıp Dergisi 2011; 38(1):57-65.
  • 17. Işık Koç G, Eroğlu K. Evde bakım hizmetlerinin doğum sonu erken taburcu edilen yenidoğanlarda görülen komplikasyonlar üzerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2009; 25-38.
  • 18. Shelkey M, Wallace M. Katz Index of independence in activities of daily living. J Gerontol Nurs 1999; 25(3):8-9.
  • 19. Yaşar EK. Yaşlıya evde bakım veren aile bireylerinin bakım yükü ve etkileyen faktörler. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek lisans Tezi. İzmir: 2009.
  • 20. Alpteker H. 65 yaş ve üstü bireylere evde bakım verenlerin yaşadıkları güçlüklerin belirlenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek lisans tezi. Bolu: 2008.
  • 21. Novak M, Guest C. Application of a multidimensional caregiver burden inventory. The Gerontologist 198; 29(6):798-803.
  • 22. Küçükgüçlü Ö. Bakım verenlerin yükü envanterinin Türk toplumu için geçerlilik ve güvenirliğinin incelenmesi. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi. İzmir: 2004.
  • 23. Bayramova N. Amiyotrofik lateral skleroz’lu hastaların evde bakım gereksinimleri ve bakım verenlerin bakım yükünün belirlenmesi. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi. İzmir: 2008.
  • 24. İnci FH. Bakım Verme Yükü Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması, geçerlilik ve güvenilirliği. Pamukkale Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek lisans tezi. Denizli: 2006.
  • 25. Akgün S, Bakar C, Budakoğlu İ. Dünya’da ve Türkiye’de yaşlı nüfus eğilimi, sorunları ve iyileştirme önerileri. Turkish Journal of Geriatrics 2004; 7(2):105-110.
  • 26. Bilgili N. Yaşlı bireylere bakım veren ailelerin yaşadıkları sorunların belirlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi. Ankara: 2000.
  • 27. Seyyar A. Dünyada ve Türkiye’de yaşlılığa bağlı bakım sorununa karşı güvence sistemleri. Özveri Dergisi; 2005: 2(1):377-503.
  • 28. Bilir N. Yaşlanan toplum, sağlıklı ve başarılı yaşlanma. Ankara: GEBAM Yayınları; 2004.ss.1-9.
  • 29. Yılmaz CM. Miyokard enfarktüsü tanısı konan hastaların taburculuk planlaması ve evde bakım gereksinimleri yönünden incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. Ankara: 2001.
  • 30. Atalay B. Türk aile yapısı araştırması. Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı. Yayın No: DPT 2313; 1992.
  • 31. Karahan A. ve Güven S. Yaşlılıkta evde bakım. Türk Geriatri Dergisi 2002;5(4):155-159.
  • 32. Aksayan S ve Cimete G. Kronik hastalıklı bireylerin evde bakım gereksinimleri, olanakları ve tercihleri. I. Ulusal Evde Bakım Kongresi Kitabı. İstanbul: M.Ü. Döner Sermaye İşletmesi Teknik Eğitim Fakültesi Matbaa Birimi; 1998.
  • 33. Navaie-Waliser M, Feldman PH, Gould DA, Levine C, Kuerbis AN, Donelan K. When the caregiver needs care: the plight of vulnerable caregivers. American Journal of Public Health 2002;92:409-413.
APA TAŞDELEN P, ATEŞ M (2012). Evde Bakım Gerektiren Hastaların Bakım Gereksinimleri ile Bakım Verenlerin Yükünün Değerlendirilmesi. , 22 - 29.
Chicago TAŞDELEN Pınar,ATEŞ Metin Evde Bakım Gerektiren Hastaların Bakım Gereksinimleri ile Bakım Verenlerin Yükünün Değerlendirilmesi. (2012): 22 - 29.
MLA TAŞDELEN Pınar,ATEŞ Metin Evde Bakım Gerektiren Hastaların Bakım Gereksinimleri ile Bakım Verenlerin Yükünün Değerlendirilmesi. , 2012, ss.22 - 29.
AMA TAŞDELEN P,ATEŞ M Evde Bakım Gerektiren Hastaların Bakım Gereksinimleri ile Bakım Verenlerin Yükünün Değerlendirilmesi. . 2012; 22 - 29.
Vancouver TAŞDELEN P,ATEŞ M Evde Bakım Gerektiren Hastaların Bakım Gereksinimleri ile Bakım Verenlerin Yükünün Değerlendirilmesi. . 2012; 22 - 29.
IEEE TAŞDELEN P,ATEŞ M "Evde Bakım Gerektiren Hastaların Bakım Gereksinimleri ile Bakım Verenlerin Yükünün Değerlendirilmesi." , ss.22 - 29, 2012.
ISNAD TAŞDELEN, Pınar - ATEŞ, Metin. "Evde Bakım Gerektiren Hastaların Bakım Gereksinimleri ile Bakım Verenlerin Yükünün Değerlendirilmesi". (2012), 22-29.
APA TAŞDELEN P, ATEŞ M (2012). Evde Bakım Gerektiren Hastaların Bakım Gereksinimleri ile Bakım Verenlerin Yükünün Değerlendirilmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma, 9(3), 22 - 29.
Chicago TAŞDELEN Pınar,ATEŞ Metin Evde Bakım Gerektiren Hastaların Bakım Gereksinimleri ile Bakım Verenlerin Yükünün Değerlendirilmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma 9, no.3 (2012): 22 - 29.
MLA TAŞDELEN Pınar,ATEŞ Metin Evde Bakım Gerektiren Hastaların Bakım Gereksinimleri ile Bakım Verenlerin Yükünün Değerlendirilmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma, vol.9, no.3, 2012, ss.22 - 29.
AMA TAŞDELEN P,ATEŞ M Evde Bakım Gerektiren Hastaların Bakım Gereksinimleri ile Bakım Verenlerin Yükünün Değerlendirilmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma. 2012; 9(3): 22 - 29.
Vancouver TAŞDELEN P,ATEŞ M Evde Bakım Gerektiren Hastaların Bakım Gereksinimleri ile Bakım Verenlerin Yükünün Değerlendirilmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma. 2012; 9(3): 22 - 29.
IEEE TAŞDELEN P,ATEŞ M "Evde Bakım Gerektiren Hastaların Bakım Gereksinimleri ile Bakım Verenlerin Yükünün Değerlendirilmesi." Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma, 9, ss.22 - 29, 2012.
ISNAD TAŞDELEN, Pınar - ATEŞ, Metin. "Evde Bakım Gerektiren Hastaların Bakım Gereksinimleri ile Bakım Verenlerin Yükünün Değerlendirilmesi". Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma 9/3 (2012), 22-29.