Dünyada ve Türkiye'de Halk Sağlığı Uzmanlık Eğitiminin Tarihçesi, İçeriği ve İstihdam Politikaları

Bahadir, Hande; ŞAHAN, Ceyda; Kılıç, Doç. Dr. Bülent

Dünyada ve Türkiye'de Halk Sağlığı Uzmanlık Eğitiminin Tarihçesi, İçeriği ve İstihdam Politikaları

Bülent KILIÇ, (Dokuz Eylül Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye)

Ceyda ŞAHAN, (Dokuz Eylül Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye)

Hande BAHADIR (Dokuz Eylül Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye)

TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni

185 39

Yıl: 2014 Cilt: 13 Sayı: 6 Sayfa Aralığı: 495 - 504 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Dünyada ve Türkiye'de Halk Sağlığı Uzmanlık Eğitiminin Tarihçesi, İçeriği ve İstihdam Politikaları

Öz:

İngiltere ve Almanyada halk sağlığının bir uzmanlık dalı olarak kabul edilmesi XIX. yüzyıl ortalarında,ABD ve Rusyada ise XX. yüzyıl başlarında olmuştur. Türkiyede ise halk sağlığı uzmanlık eğitimi 1958yılında Refik Saydam Hıfzıssıhha Okulunda, 1965 yılında Hacettepe, ve 1967 yılında AtatürkÜniversitesinde verilmeye başlanmıştır. Halk sağlığı uzmanlık eğitimi programlarında 1800lü yıllardasanitasyon, bulaşıcı hastalıklar ve bağışıklama konuları öncelikliyken, 1900lü yılların ikinci yarısındasağlık yönetimi ve epidemiyoloji temel eğitim içeriği olarak belirlenmiştir. 1966 yılında Avrupa HalkSağlığı Okulları Müdürleri Toplantısında eğitim içeriğine uluslararası sağlık örgütleri, sağlık planlamasıve sağlık ekonomisi konuları da eklenmiştir. Daha sonraları halk sağlığı daha multidisipliner bir alanhaline gelmiş ve eğitim programına medikal sosyoloji ve antropoloji eklenmiştir. Türkiyede 2013 yılıitibarıyla 520 halk sağlığı uzmanı ve 286 halk sağlığı tıpta uzmanlık öğrencisi vardır. Uzmanlık eğitimi 57anabilim dalında verilmektedir. Halk sağlığı uzmanlarının %51i Sağlık Bakanlığında, %47siüniversitelerde çalışmaktadır. Sağlık Bakanlığı kadrolarında çalışan halk sağlığı uzmanlarının 2003yılında %17si, 2010 yılında %25i yönetici olarak görevlendirilmiştir. Sağlık Bakanlığında sağlıkyöneticilerinin görevlendirilmesi sırasında halk sağlığı uzmanlık eğitimi almış olma koşulunun dikkatealınmadığı görülmektedir. Halk sağlığı uzmanlarının, İl Halk Sağlığı Müdürlüğü ve TSMlerde mutlakayönetici olarak görevlendirilmeleri sağlanmalıdır. Halk sağlığı uzmanlarının atamalarında öncelikle il halksağlığı müdürlükleri yönetici kadroları (müdür, müdür yardımcısı, şube müdürü), daha sonra nüfusu100.000in üzerindeki TSMlerin sorumlu hekimliği kadroları kullanılmalıdır. Türkiye Halk SağlığıKurumu Merkez Teşkilatında, çalışan halk sağlığı uzmanı sayısı artırılmalıdır.

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Halk ve Çevre Sağlığı Temel Sağlık Hizmetleri

History and Content of Public Health Specialization Training and Employment Policies in the World and Turkey

Öz:

Public health was accepted as a specialty in the mid-19th century in United Kingdom and Germany and,the beginning of 20th century in USA and Russia. In Turkey, public health specialization training startedat Refik Saydam Hıfzıssıhha Institute in 1958, at Hacettepe University in 1965 and at Atatürk Universityin 1967. While sanitation, communicable diseases and immunization subjects had priority in public healthspecialization training programs in the 1800s, health care management and epidemiology were customarycurriculum in the second half of the 1900s. International Health Organizations, health planning and healtheconomics subjects were included in curriculum during European Public Health School Directors meetingin 1966. Later on, public health has become a multidisciplinary field and psychology, sociology,anthropology, health economics and surveillance techniques were added to training programs. There are520 public health specialists and 286 public health specialization students in Turkey in 2013.Specialization training programmes are offered in 57 departments. Half of the public health specialistswork for the Ministry of Health (51%), while 47% of public health specialists work for universities. While 17% of public health specialists in the Ministry of Health worked in managerial positions, this ratio isincreased to 25% in 2010. The Ministry of Health does not require public health specialization whenassigning health managers. Authors strongly recommend that only the public health specialists should beassigned in managerial positions in the Provincial Directorate of Public Health and Community HealthCenters. In addition, number of public health specialists working in central organization of Turkish PublicHealth Institution should be increased.

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Halk ve Çevre Sağlığı Temel Sağlık Hizmetleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık

1. Institute of Medicine. The Future of Public Health. The National Academy Press, Washington DC, USA, 1988.
2. United Kingdom Department of Health. Review of the regulation of public health professionals. DH/Public Health Development Unit, Ref No:15161, London, 2010.
3. Marks L, Hunter DJ, Alderslade R. Strengthening public health capacity and services in Europe. A concept paper. Durham University and WHO Regional Office for Europe, Copenhagen, DK, 2011. http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0007/ 152683/e95877.pdf
4. Last JM. A Dictionary of Public Health. Oxford Univ. Press, New York, USA, 2007.
5. Bjegovic, Czabanowska, Flahault, Otok, Shortell, Wisbaum, Laaser. (ed) Addressing needs in the public health workforce in Europe. ASPHER. European Observatory Health Systems, Health Evidence Networks, 2012.
6. Institute of Medicine. Training Physicians For Public Health Careers, The National Academies Press, Washington DC, 2007.
7. Kılıç B, Şahan C, Bahadır H. Türkiyede Halk Sağlığı Uzmanları İçin İnsangücü Planlaması (2013-2023). Elektronik Kitap, HASUDER Yayın No:2014-1, ISBN:978-975-97836-8-6, Ankara, 44 sayfa, Şubat 2014.
8. HASUDER. Halk Sağlığı/Toplum Hekimliği Uzmanı Meslek Tanımı, Bilgi ve Beceriler Listesi, Ankara, 2002.
9. Rosen, G. (1993) A History of Public Health, Johns Hopkins Universitesi Yayınları, 1993.
10. United Kingdom Faculty of Public Health. Response to review of the regulation public health professionals. Registered No:263894, London, UK, 2010.
11. Krieger N, Birn AE. A vision of social justice as the foundation of public health: commemorating 150 years of the spirit of 1848, Am J Public Health, 1998, 88(11), 16036.
12. Rabson SM. Alfred Grotjahn, Founder of Social Hygiene. The Bulletin of The New York Academy of Medicine, February 1936, 12(2), 4358.
13. Duffy J. A history of public health in New York city 1625-1866. Russell Sage Foundation, New York, USA, 1968.
14. Gebbie K, Rosenstock L, Hernandez LM. Who will keep the public healthy? Educating public health professionals for the 21st century. Institute of Medicine. The National Academy Press, Washington DC, USA, 2003.
15. Goodman J, Overall J, Tulchinsky T (eds) Public Health Workforce Capacity Building. 3th edition. ASPHER. 2008.
16. Özkan Ö. SSCB ve sağlık sistemi. Sosyalist Türkiyede Sağlık içinde. s:33-114, Sol Meclis Sağlık Komisyonu. NK yayınları No:5, 2. Baskı, İstanbul, 2003.
17. Hamzaoğlu O. Dünyada ve Türkiyede Hekimlerin Mezuniyet Sonrası Halk Sağlığı Eğitimi ve Türkiye İçin Öneriler. Uzmanlık Tezi, Ankara, GATA Halk Sağlığı AD, 1991.
18. United Kingdom Faculty of Public Health. Public health speciality training curriculum 2010. Registered No:263894, London, UK, 2010. http://www.fph.org.uk/uploads/2010%20MASTER%2 0PH%20Curriculum.pdf
19. Fişek N. Halk Sağlığında Terim Kargaşası Bir Sorun mudur? Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Toplum Hekimliği Bülteni, Ocak 1983.
20. Birt C, Foldspang A. (ed). European Core Competences for MPH Education (ECCMPHE), Publication No:6, ASPHER. 2011.
21. United Kingdom Faculty of Public Health. FPH Leaflet, London, UK, 2007. http://www.fph.org.uk/
22. Institute of Medicine. The Future of the Publics Health in the 21st century. The National Academy Press, Washington DC, USA, 2003.
23. Öztek, Z. Nusret Fişek ile söyleşi-18 Mart 1986, TTB Merkez Konseyi, Ankara, Kasım 1992.
24. TTB Halk Sağlığı Kolu. Halk Sağlığı Okulu Derleme- 2, Ankara, Kasım 1991.
25. TTB Halk Sağlığı Kolu. Ülkemizin Halk Sağlığı Okulu Gereksinimi, Workshop Sonuç Raporu, Ankara, 21- 22 Aralık 1991.
26. Öztek Z, Üner S, Eren N. Halk Sağlığı Kavramı ve Gelişmesi. Halk Sağlığı Temel Bilgiler I.Cilt içinde, s:2-24, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara, 2012.
27. Dirican R. 1974 Yılında Türkiyede Toplum Hekimliği Öğretim ve Eğitimi, Bursa, 2004.
28. TTB Halk Sağlığı Kolu. Nusret Fişek Halk Sağlığı Değerlendirme Günleri Toplantı Belgeleri, Ankara, Kasım 1993.
29. Eren N.(ed) Halk Sağlığı Uzmanının Görev Tanımı ve Görev Analizi, TTB Halk Sağlığı Kolu, Ankara, TTB, 1992.
30. Dokuz Eylül Üniversitesi. Halk Sağlığı Anabilim Dalı Tıpta Uzmanlık Öğrencisi Çalışma Rehberi ve Eğitim Dosyası. DEÜ Halk Sağlığı Anabilim Dalı, İzmir, 2013.
31. Hacettepe Üniversitesi. Halk Sağlığı Anabilim Dalı Profili, Hacettepe Halk Sağlığı Vakfı, Ankara, 2006.
32. HASUDER. Halk Sağlığı Uzmanları Derneğinin Sağlık Bakanlığından beklentileri. HASGÜN, c:2, sayı:1, s:3-5. 4 Ocak 2012.
33. HASUDER. Halk Sağlığı Uzmanları İstihdam ve İnsangücü Planlaması Çalışma Grubu Raporu, Ankara, Mayıs 2013.
34. Eser E, Erbay Dündar P. Türkiye Halk Sağlıkçıları Durum Analizi. HASUDER raporu, Ankara, 2004.
35. Eser E, Çamur D. Sağlık Bakanlığı Bünyesinde (Alanda) Çalışan Halk Sağlığı Uzmanları Envanteri, 2010. Halk Sağlığı Uzmanları Derneği (HASUDER) Sağlık Politikaları ve İstihdam Çalışma Grubu, Ekim, 2010.
36. HASUDER. Sağlık Hizmetlerinde Halk Sağlığı Biliminden ve Halk Sağlıkçılardan Daha Etkin Faydalanılmasının Önündeki Engeller ve Çözüm Önerileri Raporu, HASUDER Alanda Çalışan Halk Sağlıkçılar Çalışma Grubu- SAHAF, Mayıs, 2008.
37. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. Halk Sağlığı Müdürlüğü Yönetim Rehberi, Ankara, Mart 2012.
38. Sağlık Bakanlığı. Toplum Sağlığı Merkezlerinin Kurulması ve Çalıştırılmasına Dair Yönerge. Sayı:25143, Tarih: 3 Ağustos 2011.
39. Aker S, Dündar C, Pekşen Y. Halk sağlığı uzmanlık öğrencileri nereye koşuyor? Toplum ve Hekim, Mayıs-Haziran 2005, c:20(3):235-238.
40. Eser E, Hatipoğlu S. Tıpta uzmanlık sınavında Türkiyede halk sağlığının son beş yıldaki durumu, Turkish Journal of Public Health, 2012;10(1), 53.
41. HASUDER. HASUDER Sağlık Bakanlığı kadrolarına Halk sağlığı uzmanlarının atanmasını talep ediyor. Basın Açıklaması. Tarih:02.09.2010
42. HASUDER. Halk sağlığı uzmanlarına üst düzey görev verilmeli. Medimagazin, 2012(13)571
43. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi-XIII. Halk Sağlığı uzmanlarının karşılaştığı sorunlar, Forum, 22.10.2010, yayımlanmamış rapor, İzmir.
44. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi-XV. Halk Sağlığı Kongresi Sonuç Bildirgesi, 6 Ekim 2012, Bursa.
45. Fişek N. Sağlık Yönetiminde Bilimsel Araştırmanın Yeri. Toplum ve Hekim, Mart 1985, sayı:36

APA	Kılıç D, ŞAHAN C, Bahadir H (2014). Dünyada ve Türkiye'de Halk Sağlığı Uzmanlık Eğitiminin Tarihçesi, İçeriği ve İstihdam Politikaları. , 495 - 504.
Chicago	Kılıç Doç. Dr. Bülent,ŞAHAN Ceyda,Bahadir Hande Dünyada ve Türkiye'de Halk Sağlığı Uzmanlık Eğitiminin Tarihçesi, İçeriği ve İstihdam Politikaları. (2014): 495 - 504.
MLA	Kılıç Doç. Dr. Bülent,ŞAHAN Ceyda,Bahadir Hande Dünyada ve Türkiye'de Halk Sağlığı Uzmanlık Eğitiminin Tarihçesi, İçeriği ve İstihdam Politikaları. , 2014, ss.495 - 504.
AMA	Kılıç D,ŞAHAN C,Bahadir H Dünyada ve Türkiye'de Halk Sağlığı Uzmanlık Eğitiminin Tarihçesi, İçeriği ve İstihdam Politikaları. . 2014; 495 - 504.
Vancouver	Kılıç D,ŞAHAN C,Bahadir H Dünyada ve Türkiye'de Halk Sağlığı Uzmanlık Eğitiminin Tarihçesi, İçeriği ve İstihdam Politikaları. . 2014; 495 - 504.
IEEE	Kılıç D,ŞAHAN C,Bahadir H "Dünyada ve Türkiye'de Halk Sağlığı Uzmanlık Eğitiminin Tarihçesi, İçeriği ve İstihdam Politikaları." , ss.495 - 504, 2014.
ISNAD	Kılıç, Doç. Dr. Bülent vd. "Dünyada ve Türkiye'de Halk Sağlığı Uzmanlık Eğitiminin Tarihçesi, İçeriği ve İstihdam Politikaları". (2014), 495-504.

APA	Kılıç D, ŞAHAN C, Bahadir H (2014). Dünyada ve Türkiye'de Halk Sağlığı Uzmanlık Eğitiminin Tarihçesi, İçeriği ve İstihdam Politikaları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 13(6), 495 - 504.
Chicago	Kılıç Doç. Dr. Bülent,ŞAHAN Ceyda,Bahadir Hande Dünyada ve Türkiye'de Halk Sağlığı Uzmanlık Eğitiminin Tarihçesi, İçeriği ve İstihdam Politikaları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 13, no.6 (2014): 495 - 504.
MLA	Kılıç Doç. Dr. Bülent,ŞAHAN Ceyda,Bahadir Hande Dünyada ve Türkiye'de Halk Sağlığı Uzmanlık Eğitiminin Tarihçesi, İçeriği ve İstihdam Politikaları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, vol.13, no.6, 2014, ss.495 - 504.
AMA	Kılıç D,ŞAHAN C,Bahadir H Dünyada ve Türkiye'de Halk Sağlığı Uzmanlık Eğitiminin Tarihçesi, İçeriği ve İstihdam Politikaları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni. 2014; 13(6): 495 - 504.
Vancouver	Kılıç D,ŞAHAN C,Bahadir H Dünyada ve Türkiye'de Halk Sağlığı Uzmanlık Eğitiminin Tarihçesi, İçeriği ve İstihdam Politikaları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni. 2014; 13(6): 495 - 504.
IEEE	Kılıç D,ŞAHAN C,Bahadir H "Dünyada ve Türkiye'de Halk Sağlığı Uzmanlık Eğitiminin Tarihçesi, İçeriği ve İstihdam Politikaları." TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 13, ss.495 - 504, 2014.
ISNAD	Kılıç, Doç. Dr. Bülent vd. "Dünyada ve Türkiye'de Halk Sağlığı Uzmanlık Eğitiminin Tarihçesi, İçeriği ve İstihdam Politikaları". TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 13/6 (2014), 495-504.