ULUS DEVLET VE BÖLGESEL DİNAMİKLER ZEMİNİNDE ORTA ASYA'DA SINIRAŞAN SULAR

Kürşad ZORLU, (Ahi Evran Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü, Kırşehir, Türkiye)
Erman AKILLI (Ahi Evran Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü, Kırşehir, Türkiye)
Orta Asya ve Kafkasya Araştırmaları
12 0
Yıl: 2015 Cilt: 9 Sayı: 19 Sayfa Aralığı: 25 - 47 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

ULUS DEVLET VE BÖLGESEL DİNAMİKLER ZEMİNİNDE ORTA ASYA'DA SINIRAŞAN SULAR

Öz:
Sovyetler Birliğinin dağılmasının ardından Orta Asyada belirginleşen anlaşmazlıklardan birisi de sınıraşan suların kullanımı ve paylaşımı sorunu olmuştur. Bu sorunun makul ve barışçıl çabalarla çözülmesi, yakın gelecekte öngörülen su kaynakları ve enerji ihtiyacı dikkate alındığında, bölge ülkeleri arasındaki ilişkilerin istikrarı açısından büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada Orta Asya bölgesinde sınıraşan suların kullanımı, Amu Derya ve Sır Derya nehirleri özelinde irdelenmekte ve mevcut su kaynaklarının nispeten daha yüksekte konuşlanan menba ülkeler (Kırgızistan ve Tacikistan) ile kıyıdaş ülkeler (Kazakistan, Özbekistan ve Türkmenistan) arasında eşit biçimde kullanımı adına süregelen anlaşmazlık ve ihtilafların bölge istikrarına olan muhtemel etkileri ortaya konulmaktadır. Bu çalışmanın nüvesini oluşturan Amu Derya ve Sır Derya üzerinde süregelen kronik ihtilafın çözülmesi adına atılacak adımlar; ulus devlet ve bölgesel dinamikler bağlamında ele alınacaktır.
Anahtar Kelime:

TRANSBOUNDARY RIVERS AT CENTRAL ASIA IN THE MANNER OF NATION STATE AND REGIONAL DYNAMICS

Öz:
As a result of the power vacuum that emerged after the dissolution of the USSR, critical disputes over the control of Central Asia s transboundary rivers came to prominence in the region. Considering the looming water and energy needs of the neighboring states of Central Asia, the elimination of these disputes by way of fair and peaceful efforts will be vital in securing the stability of intraregional relations. Thus, this study first of all aims to review the dispute on the usage and sharing of Central Asia s rivers, in particular the Amu Derya and Syr Derya rivers, by taking into account the perspectives of upstream states (Kyrgyzstan and Tajikistan) and downstream states (Kazakhstan, Uzbekistan and Turkmenistan). The second primary aim of this work is to review the dispute s impact on the overall stability of the region in terms of energy security by way of operationalizing the notions of nation-state and regional dynamics.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • “Nazarbayev’e göre Ortaasya’nın en büyük sorunu”, Haber7.com , (Erişim: 9 Mayıs 2015) http://www.haber7.com/asya/haber/1038734-nazarbayeve- gore-ortaasyanin-en-buyuk-sorunu
  • “Orta Asya’nın Bitmeyen Su Sorunu”, Anadolu Ajansı, 15 Haziran 2014, (Erişim: 15.06.2014), http://www.aa.com.tr/tr/tag/98970--orta-asyanin-bitmeyen-su- sorunu
  • “Orta Asya’nın hidroelektrik kaynaklarını 554 milyar kWh”, Cihan Haber Ajan- sı , (Erişim: 9 Mayıs 2015), http://www.cihan.com.tr/tr/haber/Orta-Asyanin- hidroelektrik-kaynaklarini-554-milyar-kWh_3571-CHNTIzNTcxLzM=
  • “Rahman’dan sağduyu mesajları”, Cihan Haber Ajansı , (Erişim: 9 Mayıs 2015) http://www.cihan.com.tr/tr/haber/Rahmandan-sagduyu-mesajlari-_8475- CHMTEwODQ3NS80
  • “Sınıraşan ve Sınır Oluşturan Sulara İlişkin Uluslararası Hukukun Durumu”, Or- sam Su Araştırmaları Programı , (Erişim: 10 Mayıs 2014), http://www.orsam. org.tr/tr/sukaynaklari/hukikibakis.aspx.
  • “Tajikistan’s Folly? The Rogun Dam”, Pulitzer Center, (Erişim: 9 Mayıs 2015), http://pulitzercenter.org/reporting/central-asia-tajikistan-rogun-vakhsh-river- dam-impoverished-uzbekistan-worldbank-UN
  • “Uzbek leader sounds warning over Central Asia water disputes”, Reuters , (Eri- şim: 9 Mayıs 2015), http://www.reuters.com/article/2012/09/07/centralasia- water-idUSL6E8K793I20120907
  • “Uzbekistan Leader Warns of Water Wars in Central Asia”, eurasianet.org, (Eri- şim: 9 Mayıs 2015), http://www.eurasianet.org/node/65877
  • Akmandor, Neşet, Ortadoğu Ülkelerinde Su Sorunu, (Ankara: Nurol Matbaası, 1994)
  • Bıyıkoğlu, Nadir, “Orta Asya’da Su Sorunları”, 2023, 2010, (Erişim: 15.06.2014), http://www.2023.gen.tr/haziran2010/10.htm
  • Büyükay, İsmail, “Türkistan’daki Su Krizi ve Çözüm Önerileri”, Kasem-Kadim Stratejiler Encümeni Merkezi, (Erişim: 13 Mayıs 2014), http://www.kasem. org/turkistan-daki-su-krizi-ve-cozum-onerileri-3917740-haberi
  • Chotaev, Zakir, “Orta Asya Politikalarında Sınıraşan Sular: Kırgızistan’dan Genel Bakış”, Hazar World, (Erişim: 13 Mayıs 2014), http://www.hazar- world.com/2013- ekim/analiz/orta-asya-politikalarinda-sinir-asan-sular- kirgizistandan-genel- bakis.
  • Demirtepe, M. Turgut Demirtepe; Bozbey, İzzet Ahmet, “Özbekistan ve ‘Arap Baharı’: Anna Karenina İlkesi ya da Potansiyel Bir ‘Devrim’in İmkanı”, Uluslararası Hukuk ve Politika, Cilt: 9, Sayı: 33, (Ankara: Usak Yayınları, 2013)
  • Erhan, Çağrı, “ABD’nin Orta Asya Politikaları ve 11 Eylül Sonrası Açılımları”, Küresel Politikada Orta Asya, Der. Mustafa Aydın, (Ankara: Nobel Yayınevi, 2005).
  • Gleick, Peter H., “Water And Confict: Fresh Water Resources And International Security”, International Security, Vol. 18, No.1, 1993.
  • İnan, Kamuran, “Southeastern Anatolia Project And Turkeys Relations with the Middle-East Countries”, Middle East Business and Banking, 1990.
  • Kılıç, Gülay, “Orta Asya’da Su Sorunu: Bir Yılan Hikâyesi”, Analist, Ağustos Sayı:6, (Ankara: Usak Yayınları, 2011).
  • Kliot, Nurit, Water Resources and Confict in the Middle East, (London: Rout- ledge, 1994)
  • Libert, Bo; Orolbaev, Erkin; Steklov, Yuri, “Water And Energy Crisis in Central Asia”, China And Eurasia Forum Quarterly, Vol. 6, No. 3, 2008. Lowi, Miriam, “Rivers of Confict, Rivers of Peace”, Journal of International Affairs , Vol. 49, No. 1, 1995.
  • Mckinney, Daene C. “Cooperative Management of Transboundary Water Reso- urces in Central Asia”, The Tracks of Tamerlane-Central Asia’s Path into the 21st Century, Ed. D. Burkhart – T. Sabonis-Helf, (:National Defense Univer- sity Press, 2003).
  • Mehmet Çağatay Abuşoğlu, “Tacikistan’ın Rogun Projesi ve Bölge Politi- kalarına Etkisi”, 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü, (Erişim: 9 Mayıs 2015), http://www.21yyte.org/tr/arastirma/orta-asya-arastirmalari-merke- zi/2014/09/30/7776/tacikistanin-rogun-projesi-ve-bolge-politikalarina-etkisi
  • Mischke, Jakob; Umland, Andreas, “Germany’s New Ostpolitik: An Old Foreign Policy Doctrine Gets A Makeover”, Foreign Affairs , 9 Nisan 2014, (Erişim: 09.04.2014), http://www.foreignaffairs.com/articles/141115/jakob-mischke- and-andreas-umland/germanys-new-ostpolitik
  • Mominkulov, Canat “Orta Asya’da Sınıraşan Nehirlerle İlgili Sorunlar”, EkoAv- rasya, 13.01.2014, (Erişim: 12 Mayıs 2014), http://ekoavrasya.net/duyuru. aspx?did=125&lang=tr
  • Mutlu, Gülay “Tacikistan’ın Bitmeyen Projesi: Rogun Barajı”, Analist, Ekim, Sayı 20, (Ankara: Usak Yayınları, 2012).
  • Naff, Thomas, “Confict and Water Use in The Middle East”, Water in the Arab World: Perspectives and Prognoses , Ed. Peter Rogers – Peter Lydon, (Mas- sachusetts: Cambridge, 1994), Division Of Applied Sciences Harvard Uni- versity.
  • Özkan, Arda, “Su Hukukundaki Gelişmeler Çerçevesinde Türkiye’nin Orta- doğu’daki Sınıraşan Suları”, Uluslararası Orta Doğu Kongresi, 1-2 Kasım 2011, Koc aeli.
  • Pazarcı, Hüseyin, Uluslararası Hukuk Dersleri Kitabı II, (Ankara: Turhan Kita- pevi, 1996)
  • Rüştü, Ilgar; Salem, Khalef, “Türkiye’nin Sınıraşan Akarsu Anlaşmalarına Coğraf Açıdan Bir Bakış”, Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı 10, İstanbul, 2004.
  • Tanrısever, Oktay F., “Rusya Federasyonu’nun Orta Asya-Kafkasya Politikası: ‘Yakın Çevre’ Doktrini’nin İfası”, Küresel Politikada Orta Asya, Der. Mus- tafa Aydın, (Ankara: Nobel Yayınevi, 2005)
  • Xuetang, Guo, “The Energy Security in Central Eurasia: the Geopolitical Imp- lications to China’s Energy Strategy”, China and Eurasia Forum Quarterly, Volume 4, No. 4, 2006.
APA ZORLU K, AKILLI E (2015). ULUS DEVLET VE BÖLGESEL DİNAMİKLER ZEMİNİNDE ORTA ASYA'DA SINIRAŞAN SULAR. , 25 - 47.
Chicago ZORLU Kürşad,AKILLI ERMAN ULUS DEVLET VE BÖLGESEL DİNAMİKLER ZEMİNİNDE ORTA ASYA'DA SINIRAŞAN SULAR. (2015): 25 - 47.
MLA ZORLU Kürşad,AKILLI ERMAN ULUS DEVLET VE BÖLGESEL DİNAMİKLER ZEMİNİNDE ORTA ASYA'DA SINIRAŞAN SULAR. , 2015, ss.25 - 47.
AMA ZORLU K,AKILLI E ULUS DEVLET VE BÖLGESEL DİNAMİKLER ZEMİNİNDE ORTA ASYA'DA SINIRAŞAN SULAR. . 2015; 25 - 47.
Vancouver ZORLU K,AKILLI E ULUS DEVLET VE BÖLGESEL DİNAMİKLER ZEMİNİNDE ORTA ASYA'DA SINIRAŞAN SULAR. . 2015; 25 - 47.
IEEE ZORLU K,AKILLI E "ULUS DEVLET VE BÖLGESEL DİNAMİKLER ZEMİNİNDE ORTA ASYA'DA SINIRAŞAN SULAR." , ss.25 - 47, 2015.
ISNAD ZORLU, Kürşad - AKILLI, ERMAN. "ULUS DEVLET VE BÖLGESEL DİNAMİKLER ZEMİNİNDE ORTA ASYA'DA SINIRAŞAN SULAR". (2015), 25-47.
APA ZORLU K, AKILLI E (2015). ULUS DEVLET VE BÖLGESEL DİNAMİKLER ZEMİNİNDE ORTA ASYA'DA SINIRAŞAN SULAR. Orta Asya ve Kafkasya Araştırmaları, 9(19), 25 - 47.
Chicago ZORLU Kürşad,AKILLI ERMAN ULUS DEVLET VE BÖLGESEL DİNAMİKLER ZEMİNİNDE ORTA ASYA'DA SINIRAŞAN SULAR. Orta Asya ve Kafkasya Araştırmaları 9, no.19 (2015): 25 - 47.
MLA ZORLU Kürşad,AKILLI ERMAN ULUS DEVLET VE BÖLGESEL DİNAMİKLER ZEMİNİNDE ORTA ASYA'DA SINIRAŞAN SULAR. Orta Asya ve Kafkasya Araştırmaları, vol.9, no.19, 2015, ss.25 - 47.
AMA ZORLU K,AKILLI E ULUS DEVLET VE BÖLGESEL DİNAMİKLER ZEMİNİNDE ORTA ASYA'DA SINIRAŞAN SULAR. Orta Asya ve Kafkasya Araştırmaları. 2015; 9(19): 25 - 47.
Vancouver ZORLU K,AKILLI E ULUS DEVLET VE BÖLGESEL DİNAMİKLER ZEMİNİNDE ORTA ASYA'DA SINIRAŞAN SULAR. Orta Asya ve Kafkasya Araştırmaları. 2015; 9(19): 25 - 47.
IEEE ZORLU K,AKILLI E "ULUS DEVLET VE BÖLGESEL DİNAMİKLER ZEMİNİNDE ORTA ASYA'DA SINIRAŞAN SULAR." Orta Asya ve Kafkasya Araştırmaları, 9, ss.25 - 47, 2015.
ISNAD ZORLU, Kürşad - AKILLI, ERMAN. "ULUS DEVLET VE BÖLGESEL DİNAMİKLER ZEMİNİNDE ORTA ASYA'DA SINIRAŞAN SULAR". Orta Asya ve Kafkasya Araştırmaları 9/19 (2015), 25-47.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
22-04-2024 21:22

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları