Çok Kriterli Karar Verme Tekniklerini Kullanarak Serbe Bölge Yer Seçimi: Doğu Anadolu Bölgesi Örneği
Yıl: 2015 Cilt: 30 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 79 - 113 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Çok Kriterli Karar Verme Tekniklerini Kullanarak Serbe Bölge Yer Seçimi: Doğu Anadolu Bölgesi Örneği
Öz: Serbest Bölgeler; istihdamı artırarak, yabancı sermaye çekerek, teknoloji transfer olanak sağlayarak ve ihracatı artırarak kurulduğu bölgenin refahına katkıda bulunur.çalışmada, Doğu Anadolu Bölgesi illerinde kurulacak olası bir Serbest Bölge için yer seç uygulaması yapılmıştır. Bu uygulama için Çok Kriterli Karar Verme tekniklerinden AH TOPSIS, VIKOR ve ELECTRE kullanılmıştır. Serbest Bölge yer seçiminde etkili ol kriterlerin ağırlıklarını belirlemek için AHP kullanılırken alternatifleri arasında sırala yapmak için TOPSIS, VIKOR ve ELECTRE yöntemleri kullanılmıştır. Buna göre; Serb Bölge yer seçiminde etkili olan en önemli üç kriter ülkelere yakınlık, ihracat miktarıdevlet teşviki olurken Serbest Bölgenin kurulacağı ilk üç il sırasıyla Iğdır, Hakkâri ve Van olduğu tespit edilmiştir.
Anahtar Kelime: Konular:
Using Multicriteria Decision Making Techniques in Free Zone fo Facility Location Selection: An Example for Eastern Anatolia Region
Öz: Free Zones contribute to the prosperity of the region by increasing employm attracting foreign capital, allowing technology transfer and increasing exports. Instudy, an application of location selection was performed for a possible Free Z established in provinces of Eastern Anatolia Region. For application of the study, A TOPSIS, VIKOR and ELECTRE, which are multi criteria decision making techniques, w used. AHP was used for determine weights of the criteria that influence the Free Z location selection while TOPSIS, VIKOR and ELECTRE methods were used to r alternatives. Accordingly; the three most important criteria for the Free Zone loca selection were proximity countries, quantity of exports and government incentives w first three provinces were respectively, Iğdır, Hakkâri and Van for Free Zone wil established.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- AHRENS, J., MEYER-BAUDECK, A. (1995), Special Economic Zones : Shortcut or Raound-aboutway Towards Capitalism, Intereconomics, 30(2), 87-96.
- ARAGONÉS-BELTRÁN, P., CHAPARRO-GONZÁLEZ, F., PASTOR- FERRANDO, J. P., PLA-RUBİO, A. (2014), An AHP (Analytic Hierarchy Process)/ANP (Analytic Network Process)-Based Multi-Criteria Decision Approach for the Selection of Solar-Thermal Power Plant Investment Projects, Energy, 66(1), 222-238.
- ARSLAN, İ., YAPRAKLI, S. (2007), Serbest Bölgelerin Ekonomik Etkileri: Gaziantep Serbest Bölgesinin Etkilerine İlişkin Bir Saha Araştırması, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 91-102.
- AY, S. (2009), The Economic Impacts of Free Zones: The Estimation in Terms of Trade Volume, Employment and Foreign Capital of Free Zones in Turkey and Bursa Free Zone, İş Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 11(3), 31-46.
- AYDIN, Ö., ÖZNEHİR, S., AKÇALI, E. (2009), Optimal Hospital Location Selection by Analytical Hierarchical Process, Suleyman Demirel University The Journal of Faculty of Economics and Administrative Sciences, 14(2), 69-86.
- BOYENGE, J. S. (2007), ILO Database on Export Processing Zones (Revised), Sectoral Activities Programme, Working Paper 251, ILO, Geneva.
- CHATTERJEE, P., ATHAWALE, V. M., CHAKRABORTY, S. (2010), Selection of Industrial Robots Using Compromise Ranking and Outranking Methods, Robotics and Comp uter-Integrated Manuf acturing, 26(5), 483-489.
- CHENG, E. W. L., LI, H., YU, L. (2007), A GIS Approach to Shopping Mall Location Selection, Building and Environment, 42(2), 884-892.
- CHO, K. T. (2003), Multicriteria Decision Methods: An Attempt to Evaluate and Unify, Mathematical and Comp uter Modelling, 37(9-10), 1099-1119.
- DENG, X., HU Y.,DENG Y., MAHADEVAN S. (2014), Supplier Selection Using AHP Methodology Extended by D Numbers, Exp ert Systems with App lications, 41(1), 156 167.
- DEROSA D., RONINGEN O. V. (2002), Rwanda as a Free Trade Zone: An Inquiry into the Economic Impacts, Agricultural Policy Development Project Research Report, Vol:11.
- DİKİLİ, A. (2011), Türkiye Serbest Bölgeleri, Otadoğu Analiz, 25(3), 52-59.
- ENGMAN, M., ONODERA, O., PINALI, E. (2007), Export Processing Zones: Past and Future Role in Trade and Development, OECD Trade Policy Working Papers, Vol:53, OECD Publishing.
- ERBIYIK, H., ÖZCAN, S., KARABOĞA, K. (2012), Retail Store Location Selection Problem with Multiple Analytical Hierarchy Process of Decision Making An Application in Turkey, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 58(12) , 1405 1414.
- ESLAMIPOOR, R., SEPEHRIAR, A. (2014), Firm Relocation as A Potential Solution For Environment Improvement Using A SWOT-AHP Hybrid Method, Process Saf ety and Environmental Protection, 92(3), 269276.
- FACCHINI, G., WILLMANN, G. (1999), The Gains From Duty Free Zones, Journal of International Economics, 49(2), 403412.
- FETTAHLIOĞLU, S., DERELİ, S. F. (2012), Türkiyede Serbest Bölgeler ve Kuruluş Yeri Alternatifi Olarak Kahramanmaraş İlinin Potansiyeli, II. Bölgesel Sorunlar ve Türkiye Semp ozyumu, 1-2 Ekim, 396-411.
- FIAS (2008), Special Economic Zones: Performance, Lessons, Learned, and Implications for Zone Development, World Bank, Washington D.C.
- GARCÍA, J. L., ALVARADO, A., BLANCO, J., JIMÉNEZ, E., MALDONADO, A. A., CORTÉS, G. (2014), Multi-Attribute Evaluation and Selection of Sites for Agricultural Product Warehouses Based on An Analytic Hierarchy Process, Comp uters and Electronics in Agriculture, 100, 6069.
- GUPTA, M. R. (1993), Duty-free Zone Unemployment, and Welfare A Note, Journal of Economics, 59(2), 217-236.
- HAMADA, K. (1974), An Economic Analysis of the Duty-Free Zones, Journal of International Economics, 4(3), 225-241.
- HAVA, T. (1999), Serbest Bölgeler ve Ege Serbest Bölgesi: Bir Durum Değerlendirmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), 113-124.
- http://www.abuzmanlari.org.tr/web/docs/pdfs/Serbest_Bolgeler.pdf, (28.03.2014). http://www.cografya.gen.tr/egitim/bolgeler/dogu-anadolu.htm, (28.10.2014).
- http://www.ekonomi.gov.tr/upload/DB34665C-D8D3-8566-452098676F5BF929 /sb_hacim.pdf, (28.03.2014).
- http://www.ekonomi.gov.tr/upload/DBDB67AA-D8D3-8566-4520EDCD58CAB 995/sb_istihdam.pdf, (05.04.2014).
- http://www.ekonomi.gov.tr/upload/DA703403-D8D3-8566-4520E0494976974B/ Genel_Bilgi.pdf, (28.03.2014).
- http://www.tuik.gov.tr/Start.do, (01.11.2014).
- HUNJAK, T. (1997), Mathematical Foundations of the Methods for Multicriterial Decision Making, Mathematical Communications, 2, 161-169.
- ILO/UNCTC (1988), International Labour Office/United Nations Centre on Transnational Corporations. Economic and Social Effects of Multinational Enterprises in Export Processing Zones, ILO, Geneva.
- JAMALI, F., SADRMOUSAVI, M. S., ESHLAGHI, M. (2012), An Introduction to Hospital Sites Selection and Design, Hosp ital Journal, 11(2), 87-98.
- KİBRİTÇİOĞLU, A. (1995), Free Zones in Turkey and Their Macroeconomic Effects, Revised Pap er of the Version Prep ared f or the Seminar on the Concep ts and Instruments of the Economic Develop ment in Turkey : A Model f or Palestine, Antalya, 1-24.
- KINUNDA-RUTASHOBYA, L. (2003), Exploring The Potentialities of Export Processing Free Zones (EPZs) for Economic Devolopment in Africa: Lessons from Mauritius, Management Decisions, 41(3), 226-232.
- KUO, R. J., CHIB, S. C., KAO, S. S. (2002), A Decision Support System for Selecting Convenience Store Location Through Integration of Fuzzy AHP And Artificial Neural Network, Comp uters in Industry , 47(2), 199214.
- KUSAGO, T., TZANNATOS, Z. (1998), Export Processing Zones: A Review in Need of Update, Social Protection Discussion, Paper No.9802, World Bank, Washington D.C.
- LEONG, C. K. (2013), Special Economic Zones And Growth in China and India: An Empirical Investigation, Int Econ Econ Policy , 10, 549-567.
- LIOU, J. J. H., CHUANG Y. T. (2010), Developing a Hybrid Multi-Criteria Model for Selection of Outsourcing Providers, Exp ert Systems with App lications, 37(5), 3755-3761.
- MADANI, D. (1999), A Review of the Role and Impact of Export Processing Zones, Policy Research, Working Paper No. 2238, World Bank, Washington D.C.
- MCLNTYRE, J. R., NARULA, R., TREVINO, L. J. (1996), The Role of Export Processing Zones for Host Countries and Multinationals: A Mutually Beneficial Relationship?, The International Trade Journal, 10(4), 435-466.
- MILBERG, W., AMENGUAL, M. (2008), Economic Development and Working Conditions in Export Processing Zones: A Survey of Trends, Working Paper No. 3 (Geneva, ILO, 2008).
- MOKHTARIAN, M. N., SADI-NEZHADA, S., MAKUI A. (2014), A New Flexible and Reliable IVF-TOPSIS Method Based on Uncertainty Risk Reduction in Decision Making Process, App lied Sof t Comp uting, 23 October, 509-520
- OPRICOVIC, S., TZENG, G. H. (2004), Compromise Solution by MCDM Methods: A Comparative Analysis of VIKOR and TOPSIS, Europ ean Journal of Op erational Research, 156(2), 445455.
- ORGAN, A. (2013), Practice Over The Private Teaching Institutions Selection Problem in One of Secondary Schools with Using Multiple Attribute Decision Making Method of Topsis, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 2nd Cyp rus International Conf erence on Educational Research (CY-ICER 2013) , 89, 489-495.
- ÖZCAN, T., CELEBİ, N., ESNAF, S. (2011), Comparative Analysis Of Multi- Criteria Decision Making Methodologies and Implementation of A Warehouse Location Selection Problem, Exp ert Systems with App lications, 38(8), 97739779.
- ÖZTÜRK, L. (2002), Serbest Bölgelerin Performansını Etkileyen Faktörler: Dünya Uygulamaları Üzerine Bir İnceleme, Verimlilik, 4, 33-48.
- ÖZTÜRK, L. (2004), Serbest Bölgelerdeki Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları: Dünyadaki Uygulamalara Teoriler Işığında Bir Bakış, Akdeniz İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7, 110-128.
- ÖZTÜRK, L. (2013), Serbest Bölgelerin Geleceği: Türkiye Açısından Bir Değerlendirme, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 19(9), 75-86.
- ÖZTÜRK, L., DEĞER, M. K., DEĞER, S. (2009), Kentsel Ekonomik Büyümede Serbest Bölgeler Politik veya Ekonomik Tercih mi?, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1), 363-377.
- ÖZTÜRKLER, H. (2010), Türkiye, Suriye, Ürdün Ve Lübnan Serbest Ticaret Bölgesi Türkiye İçin Avrupa Birliğine Bir Alternatif Oluşturabilir Mi?, Ortadoğu Analiz, 23(2), 51-57.
- PINK, H. K. (1980); Bargaining on the Free Trade Zones, New Internationalist, 89, http://newint.org/features/1980/03/01/export-enclaves/, (05.04.2014)
- RAHMAN, M., KHAN, M., ISLAM, A. (1993), Mexican Integration into The North American Free Trade Zone, Journal of Economic And Finance,17(1), 19- 29.
- RONDINELLI, D.A. (1987),Export Processing Zones and Economic Development in Asia, American Journal of Economics and Sociology , 46 (1), 89- 105.
- SAATY, T. L. (1980), The Analytic Hierarchy Process: Planning, Priority Setting, Resource Allocation, McGraw-Hill, NewYork.
- SAATY, T. L. (2008), Decision Making with The Analytic Hierarchy Process, International Journal of Services Sciences, 1(1):83-98.
- SAWKUT, R., VINESH, S., SOORAJ, F. (2009), The Net Contribution of The Mauritian Export Processing Zone Using BenefitCost Analysis, Journal of International Develop ment, 21(6), 379-392.
- TOLGA, A. C., TUYSUZ, F., KAHRAMAN, C. (2013), A Fuzzy Multi-Criteria Decision Analysis Approach for Retail Location Selection, International Journal of Inf ormation Technology & Decision Making, 12(4), 729-755.
- UNIDO (1995), Exp ort Processing Zones: Princip les and Practice, Vienna, United Nations Industrial Development Organization.
- VAHIDNIA, M. H., ALESHEIKH, A. A., ALIMOHAMMADI, A. (2009), Hospital Site Selection Using Fuzzy AHP and Its Derivatives, Journal of Environmental Management, 90 (10), 3048-3056.
- WANG, J. (2013), The Economic Impact of Special Economic Zones: Evidence from Chinese Municipalities, Journal of Develop ment Economics, 101, 133-147.
- WANG, Y. M., ELHAG, T. M. S. (2006), Fuzzy Topsis Method Based on Alpha Level Sets with An Application to Bridge Risk Assessment, Exp ert Systems with App lications, 31(2), 309-319.
- WARR, P.G. (1989), Export Processing Zones: The Economics of Enclave Manufactuning The World Bank Research Observer, 4(1), 65-88.
- WATERS, J. J. (2013), Achieving World Trade Organization Compliance for Export Processing Zones While Maintaining Economic Competitiveness for Developing Countries, Duke Law Journal, 63(2), 481-524.
- WORLD BANK (1992), Export Processing Zone, Industry and Development Division, World Bank, Washington D.C.
- YANG, Y. C. (2009), A Comparative Analysis of Free Trade Zone Policies in Taiwan and Korea Based on a Port Hinterland Perspective, The Asian Journal of Shipp ing and Logistcs, 25(2), 273-303.
| APA | AĞAÇ G, BAKİ B, PEKER İ, AR I (2015). Çok Kriterli Karar Verme Tekniklerini Kullanarak Serbe Bölge Yer Seçimi: Doğu Anadolu Bölgesi Örneği. , 79 - 113. |
| Chicago | AĞAÇ GÖKHAN,BAKİ Birdoğan,PEKER İSKENDER,AR Ilker Murat Çok Kriterli Karar Verme Tekniklerini Kullanarak Serbe Bölge Yer Seçimi: Doğu Anadolu Bölgesi Örneği. (2015): 79 - 113. |
| MLA | AĞAÇ GÖKHAN,BAKİ Birdoğan,PEKER İSKENDER,AR Ilker Murat Çok Kriterli Karar Verme Tekniklerini Kullanarak Serbe Bölge Yer Seçimi: Doğu Anadolu Bölgesi Örneği. , 2015, ss.79 - 113. |
| AMA | AĞAÇ G,BAKİ B,PEKER İ,AR I Çok Kriterli Karar Verme Tekniklerini Kullanarak Serbe Bölge Yer Seçimi: Doğu Anadolu Bölgesi Örneği. . 2015; 79 - 113. |
| Vancouver | AĞAÇ G,BAKİ B,PEKER İ,AR I Çok Kriterli Karar Verme Tekniklerini Kullanarak Serbe Bölge Yer Seçimi: Doğu Anadolu Bölgesi Örneği. . 2015; 79 - 113. |
| IEEE | AĞAÇ G,BAKİ B,PEKER İ,AR I "Çok Kriterli Karar Verme Tekniklerini Kullanarak Serbe Bölge Yer Seçimi: Doğu Anadolu Bölgesi Örneği." , ss.79 - 113, 2015. |
| ISNAD | AĞAÇ, GÖKHAN vd. "Çok Kriterli Karar Verme Tekniklerini Kullanarak Serbe Bölge Yer Seçimi: Doğu Anadolu Bölgesi Örneği". (2015), 79-113. |
| APA | AĞAÇ G, BAKİ B, PEKER İ, AR I (2015). Çok Kriterli Karar Verme Tekniklerini Kullanarak Serbe Bölge Yer Seçimi: Doğu Anadolu Bölgesi Örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30(1), 79 - 113. |
| Chicago | AĞAÇ GÖKHAN,BAKİ Birdoğan,PEKER İSKENDER,AR Ilker Murat Çok Kriterli Karar Verme Tekniklerini Kullanarak Serbe Bölge Yer Seçimi: Doğu Anadolu Bölgesi Örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 30, no.1 (2015): 79 - 113. |
| MLA | AĞAÇ GÖKHAN,BAKİ Birdoğan,PEKER İSKENDER,AR Ilker Murat Çok Kriterli Karar Verme Tekniklerini Kullanarak Serbe Bölge Yer Seçimi: Doğu Anadolu Bölgesi Örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, vol.30, no.1, 2015, ss.79 - 113. |
| AMA | AĞAÇ G,BAKİ B,PEKER İ,AR I Çok Kriterli Karar Verme Tekniklerini Kullanarak Serbe Bölge Yer Seçimi: Doğu Anadolu Bölgesi Örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2015; 30(1): 79 - 113. |
| Vancouver | AĞAÇ G,BAKİ B,PEKER İ,AR I Çok Kriterli Karar Verme Tekniklerini Kullanarak Serbe Bölge Yer Seçimi: Doğu Anadolu Bölgesi Örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2015; 30(1): 79 - 113. |
| IEEE | AĞAÇ G,BAKİ B,PEKER İ,AR I "Çok Kriterli Karar Verme Tekniklerini Kullanarak Serbe Bölge Yer Seçimi: Doğu Anadolu Bölgesi Örneği." Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30, ss.79 - 113, 2015. |
| ISNAD | AĞAÇ, GÖKHAN vd. "Çok Kriterli Karar Verme Tekniklerini Kullanarak Serbe Bölge Yer Seçimi: Doğu Anadolu Bölgesi Örneği". Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 30/1 (2015), 79-113. |
