Yıl: 2015 Cilt: 11 Sayı: 21 Sayfa Aralığı: 111 - 136 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

II. Dünya Savaşı'ndan 27 Mayıs'a İsmet İnönü'nün Söylemlerinde Kemalizm

Öz:
Mustafa Kemal Atatürkün kurduğu ve devrimlerle modernleştirdiği Türkiye Cumhuriyeti, Batılılar tarafından Kemalist Türkiye olarak adlandırılmıştır. Bu deyimden türeyen ve zamanla Altı İlkeyi tanımlayan bir kavrama dönüşen Kemalizm, aynı zamanda Türkiyeyi modernleştiren devrimler için de kullanılmıştır. Atatürk devrimlerinin başta gelen uygulayıcısı İsmet İnönü, başbakanlığı dönemindeki konuşmalarında Kemalizm söylemine yer verirken, cumhurbaşkanı olduktan sonraKemalizm ifadesi yerine, aynı anlamı ifade ettiğini düşündüğüAtatürk devrimleri/ıslahatı söylemini ön plana çıkartmıştır. Kemalizmi oluşturan ilkelerin demokrasiye geçişle birlikte yeniden tanımlanmasına öncülük eden İnönü, 1950de iktidarı kaybettikten sonraki konuşmalarında devrimleri koruyacak tek yapının kendi partisi olduğu mesajını vermeye çabalamıştır. On yıllık muhalefet devrinde Atatürke ve ilkelere daha fazla değinen İnönünün en hassas olduğu ilke laiklik olmuştur. Bu çalışmada 1939-1960 arası dönemde İnönünün bazı konuşmaları temel alınarak onun Kemalizmle ve Türk devrimiyle ilgili değerlendirmeleri ele alınmıştır.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

-

Öz:
The Republic of Turkey, founded by Mustafa Kemal Atatürk and modernized in the light of many reforms, has been referred the Kemalist Turkey by the West. Kemalism, derived from this expression and evolved to a term which defines the concept of six principles is referring to those reforms that paved the way for the modernization of the country. İsmet İnönü, the leading practitioner of Atatürk s revolution, often used the term Kemalism in his discourses during his prime ministry. Afterwards, as the President, he began to define the same concept as Atatürk reforms instead. İnönü who pioneered the redefinition of the principles of Kemalism during the transition to democracy, strived for giving the message that his party would be the sole structure which could preserve the revolution following his fall from government in 1950. In his ten years period of opposition in the 1950 s, İnönü made an emphasis on Atatürk and his principles more and particularly attached importance to the secularism principle. This study focuses on the assessments of İnönü concerning Kemalism and the Turkish revolution referring to the rhetoric in some of his discourses held between 1939 and 1960.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih
Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
  • Acun, Fatma Ed. (2010) Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi, Siyasal Kitabevi, Ankara.
  • Ahmad, Feroz ve Bedia Turgay (1976) Türkiye’de Çok Partili Politikanın Açıklamalı Kronolojisi 1945-1971, Bilgi Yayınevi, Ankara.
  • Ahmad, Feroz (2007) Demokrasi Sürecinde Türkiye (1945-1980), Hil Yayınları, İstanbul.
  • Akşin, Sina (2008) Kısa Türkiye Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
  • Armaoğlu, Fahir (1983) 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914-1980, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara.
  • Aydemir, Şevket Süreyya (1969) Tek Adam Mustafa Kemal (1922-1938), Remzi Kitabevi, İstanbul.
  • Bilâ, Hikmet (1999) CHP 1919-1999, Doğan Kitap, İstanbul. 1958’de İnönü (1959), C.H.P. Araştırma Bürosu Yayınları No: 6, Rüzgarlı Matbaa, Ankara. Cumhuriyet Ansiklopedisi I (2003), (1923-1940), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
  • Çalışlar, İzzettin Ed. (2009) Ekselans Coşkun Kırca, Galatasaray Eğitim Vakfı Yayınları, İstanbul. Çeçen, Anıl (1990) Halkevleri, Gündoğan Yayınları, Ankara.
  • Çeçen, Anıl (2009) 100 Soruda Kemalizm Başlangıcından Günümüze, İstanbul, Kilit Yayınları, İstanbul.
  • Çelebi, Mevlüt (2009) Başvekil İsmet Paşa’nın İtalya Seyahati ve Yankıları, İzmir, Ege Üniversitesi Yayınları.
  • Demir, Şerif (2011) Düello Menderes ve İnönü Demokrat Parti’den 27 Mayıs Darbesi’ne Olaylar, Timaş Yayınları, İstanbul.
  • Demokrasinin 50 Yılı I 1945-1995, b.y.y., Aydın Kitaplar.
  • Deringil, Selim: (2003) Denge Oyunu İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye’nin Dış Politikası, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
  • Doğumunun 125. Yılında Mustafa Kemal Atatürk (2011), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.
  • Erdemir, Sabahat (1956) Muhalefetde İsmet İnönü 1950-1956, Sıralar Matbaası, 1956, İstanbul.
  • Erdemir, Sabahat (1959) Muhalefet’te İsmet İnönü 1956-1959, Ekicigil Matbaası, İstanbul.
  • Erdemir, Sabahat (1962) Muhalefette İsmet İnönü, b.y.y, İstanbul.
  • Eroğlu, Hamza (1990) Türk İnkılâp Tarihi, Savaş Yayınları, Ankara.
  • Giritlioğlu, Fahir (1965) Türk Siyasi Tarihinde Cumhuriyet Halk Partisinin Mevkii Cilt 1, Ayyıldız Matbaası, Ankara.
  • Güngör, Süleyman (2004) Muhalefette CHP, Alternatif Yayınları, Ankara.
  • Heper, Metin (2008) İsmet İnönü Yeni Bir Yorum Denemesi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul. Heper, Metin (2011) Türkiye’nin Siyasal Hayatı, Doğan Kitap, İstanbul.
  • İncioğlu, Nihal Kara (2009) Türkiye’de Çok Partili Sisteme Geçiş ve Demokrasi Sorunları, Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme, Dora Yayınları, Bursa. İnönü’nün Söylev ve Demeçleri I T.B.M. Meclisinde ve C.H.P. Kurultaylarında (1919- 1946), (1946) Türk Devrim Tarihi Enstitüsü Yayımları, İstanbul.
  • İsmet İnönü’ye Armağan (2009) Birleşmiş Milletler Türk Derneği Yayınları, Ankara. İsmet İnönü’ye Saygı (2000) Ankara, Türk Devrim Kurumu Yayını, Ankara. İsmet İnönü’nün TBMM’deki Konuşmaları 1920-1973 İkinci Cilt (1939-1960), (1993) TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları, Ankara.
  • Mustafa Kemal, (2006) Nutuk, 1938 basımının tıpkıbasımı, İleri Yayınları, İstanbul.
  • Kaçmazoğlu, H. Bayram (1988) Demokrat Parti Dönemi Toplumsal Tartışmaları, Birey Yayınları, İstanbul.
  • Karaosmanoğlu, Yakup Kadri (1963) C.H.P ve Genel Başkanı Siyasi İncelemeler, Resimli Posta Matbaası, Ankara.
  • Kırçak, Çağlar (1993) Türkiye’de Gericilik 1950-1990, İmge Kitabevi, Ankara.
  • Kırçak, Çağlar (1994) Meşrutiyetten Günümüze Gericilik, İmge Kitabevi, Ankara. Kili, Suna (1976) 1960-1975 Döneminde Cumhuriyet Halk Partisinde Gelişmeler, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul. Kop, Kadri Kemal (1945) Milli Şef’in Söylev, Demeç ve Mesajları, Cumhuriyet Matbaası, İstanbul.
  • Kumaş, Rahmi (1999) CHP’nin Soyağacı, Çağdaş Yayınları, İstanbul.
  • Meram, Ali Kemal (1945) İsmet İnönü ve İkinci Cihan Harbi Bu Harpte Türk Siyaseti, Ahmet Seyitoğlu Kitabevi, İstanbul. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt: 2 Kemalizm (2002), İletişim Yayınları, İstanbul. Mütercimler, Erol (2008) Fikrimizin Rehberi, Alfa Yayınları, İstanbul.
  • Ölümünün 36’ncı Yıl Dönümünde İsmet İnönü Paneli (2010) Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara.
  • Özek, Çetin (b.y.y.) Devlet ve Din, Ada Yayınları, İstanbul. Özel, Sabahattin (2008) Büyük Milletin Evlâdı ve Hizmetkârı Atatürk ve Atatürkçülük, Derin Yayınları, İstanbul.
  • Özön, Mustafa Nihat (1979) Osmanlıca/Türkçe Sözlük, İnkılâp ve Aka Yayınevi, İstanbul.
  • Sarıhan, Zeki (1994) Kurtuluş Savaşı Günlüğü II (Açıklamalı Kronoloji) Erzurum Kongresi’nden TBMM’ye (23 Temmuz 1919-22 Nisan 1920), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
  • Sencer, Muzaffer (1974) Dinin Türk Toplumuna Etkileri, May Yayınları, İstanbul. Soysal, Mümtaz (1990) 100 Soruda Anayasanın Anlamı, Gerçek Yayınevi, İstanbul. TBMM Tutanak Dergisi, 29.05.1950.
  • Timur, Taner (1991) Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçiş, İletişim Yayınları, İstanbul. Toker, Metin (1970) Tek Partiden Çok Partiye, Milliyet Yayınları, İstanbul.
  • Toker, Metin (1991) Demokrasimizin İsmet Paşa’lı Yılları 1944-1973 DP’nin Altın Yılları 1950-1954, Bilgi Yayınevi, Ankara.
  • Topuz, Hıfzı (2010) Bana Atatürk’ü Anlattılar, Remzi Kitabevi, İstanbul. Tuncer, Hüner (2012) İsmet İnönü’nün Dış Politikası (1938-1950) İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye, Kaynak Yayınları, İstanbul.
  • Turan, İlhan (2003) İsmet İnönü Konuşma, Demeç, Makale, Mesaj ve Söyleşiler 1944- 1950, TBMM Kültür ve Sanat Yayın Kurulu Yayınları, Ankara.
  • Turan, Şerafettin (1999) Türk Devrim Tarihi 4. Kitap (Birinci Bölüm) Çağdaşlık Yolunda Yeni Türkiye (10 Kasım 1938-14 Mayıs 1950), Bilgi Yayınevi, İstanbul. Us, Asım (1966) 1930-1950 Hatıra Notları, İstanbul, Uyar, Hakkı (2012) 100 Soruda Cumhuriyet Halk Partisi Tarihçesi (1923-2012), Anka Yayınları, Ankara.
  • Yeşil, Ahmet (2001) Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçiş, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
  • Yetkin, Çetin (2007) Karşıdevrim 1945-1950, Yeniden Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Yayınları, İstanbul.
  • Yücekök, Ahmet (1976) 100 Soruda Türkiye’de Din ve Siyaset, Gerçek Yayınevi, İstanbul.
  • Yücekök, Ahmet (1984) 100 Soruda Türk Devrim Tarihi, Gerçek Yayınevi, İstanbul.
APA Gülen A (2015). II. Dünya Savaşı'ndan 27 Mayıs'a İsmet İnönü'nün Söylemlerinde Kemalizm. , 111 - 136.
Chicago Gülen Ahmet II. Dünya Savaşı'ndan 27 Mayıs'a İsmet İnönü'nün Söylemlerinde Kemalizm. (2015): 111 - 136.
MLA Gülen Ahmet II. Dünya Savaşı'ndan 27 Mayıs'a İsmet İnönü'nün Söylemlerinde Kemalizm. , 2015, ss.111 - 136.
AMA Gülen A II. Dünya Savaşı'ndan 27 Mayıs'a İsmet İnönü'nün Söylemlerinde Kemalizm. . 2015; 111 - 136.
Vancouver Gülen A II. Dünya Savaşı'ndan 27 Mayıs'a İsmet İnönü'nün Söylemlerinde Kemalizm. . 2015; 111 - 136.
IEEE Gülen A "II. Dünya Savaşı'ndan 27 Mayıs'a İsmet İnönü'nün Söylemlerinde Kemalizm." , ss.111 - 136, 2015.
ISNAD Gülen, Ahmet. "II. Dünya Savaşı'ndan 27 Mayıs'a İsmet İnönü'nün Söylemlerinde Kemalizm". (2015), 111-136.
APA Gülen A (2015). II. Dünya Savaşı'ndan 27 Mayıs'a İsmet İnönü'nün Söylemlerinde Kemalizm. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 11(21), 111 - 136.
Chicago Gülen Ahmet II. Dünya Savaşı'ndan 27 Mayıs'a İsmet İnönü'nün Söylemlerinde Kemalizm. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi 11, no.21 (2015): 111 - 136.
MLA Gülen Ahmet II. Dünya Savaşı'ndan 27 Mayıs'a İsmet İnönü'nün Söylemlerinde Kemalizm. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, vol.11, no.21, 2015, ss.111 - 136.
AMA Gülen A II. Dünya Savaşı'ndan 27 Mayıs'a İsmet İnönü'nün Söylemlerinde Kemalizm. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi. 2015; 11(21): 111 - 136.
Vancouver Gülen A II. Dünya Savaşı'ndan 27 Mayıs'a İsmet İnönü'nün Söylemlerinde Kemalizm. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi. 2015; 11(21): 111 - 136.
IEEE Gülen A "II. Dünya Savaşı'ndan 27 Mayıs'a İsmet İnönü'nün Söylemlerinde Kemalizm." Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 11, ss.111 - 136, 2015.
ISNAD Gülen, Ahmet. "II. Dünya Savaşı'ndan 27 Mayıs'a İsmet İnönü'nün Söylemlerinde Kemalizm". Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi 11/21 (2015), 111-136.