HÜSEYİN RIZA PAŞA'NIN 1888 TARİHLİ LAYİHASINA GÖRE SURİYE-LÜBNAN BÖLGESİ'NİN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Yıl: 2015 Cilt: 0 Sayı: 54 Sayfa Aralığı: 537 - 560 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
HÜSEYİN RIZA PAŞA'NIN 1888 TARİHLİ LAYİHASINA GÖRE SURİYE-LÜBNAN BÖLGESİ'NİN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Öz: 19. yüzyıldan itibaren Akdeniz ticaretinin tekrar önem kazanmasıyla birlikte Suriye limanları da bu ticarette ön plana çıkmaya başlamıştır. Bölgenin ticari ve stratejik öneminin farkına varan başta Fransa ve İngiltere olmak üzere birçok Avrupa ülkesi burada etkin olmak için faaliyet yürütmüştür. Bölgenin en hassas yeri Cebel-i Lübnandır. Suriye ticaretinin odak noktasında bulunması, çok milletli ve çok dinli bir yapıya sahip olması Cebel-i Lübnanı Avrupalı devletler nezdinde önemli bir yer haline getirmiştir. 1887 tarihinde Suriyeye özel görevle gönderilen Hüseyin Rıza Paşanın II. Abdülhamite sunduğu layiha o dönemdeki Suriye-Lübnanın durumu ve Avrupalı devletlerin bölgedeki faaliyetleri hakkında bilgi vermektedir. Ayrıca layihada Osmanlı Devletinin bu faaliyetlere karşı alması gereken önlemler belirtilmektedir. Çalışmamızda, bu layiha çerçevesinde II. Abdülhamit döneminde SuriyeLübnanın durumunu ve Hüseyin Rıza Paşanın bölgeyle önerilerini değerlendireceğiz.
Anahtar Kelime: Konular:
PROBLEMS AND SUGGESTIONS FOR SOLUTIONS OF THE REGION OF SYRIAN-LEBANON ACCORDING TO HUSEYIN RIZA PASHA S REPORT, DATED 1888
Öz: Syrian seaports came to the fore in trade since the Mediterranean trade rose in importance again from 19th century on. Many European countries particularly France and England which realized commercial and strategic significance of the region began playing active roles to wield influence on the region then. The most crucial place of the region is Mount Lebanese because of its central point in Syrian trade and its multi-ethnic and multi-religious structure. Therefore Mount Lebanese became an important place in the eyes of European states. The report which was submitted to Abdulhamit II by Huseyin Riza Pasha who was sent to Syria as a special envoy gives information about the circumstances of Syria-Lebanon and activities of the European states. Furthermore the report states the precautions which should be taken against all those activities. In our study, we will evaluate the suggestions of the Huseyin Riza Pasha and the status of Syrian-Lebanon in the period of Abdulhamid II based on the mentioned report.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Diğer Erişim Türü: Erişime Açık
- Arşiv Belgeleri
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Yıldız Esas Evrakı (BOA, Y. EE), No: 7/21, Lef 1-2.
- Kitap ve Makaleler
- Acar, İ. C. (1989). Lübnan bunalımı ve Filistin sorunu. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Adanır, F. (1999). II. Abdülhamid döneminde yabancıların toprak sahibi olmaları konusunda Osmanlı kaygıları. Osmanlı. II. s. 298-304.
- Ahmed Lütfi Efendi. (1999). Vakanüvîs Ahmed Lûtfî Efendi tarihi. 6-7-8, (Yeni Yazıya Aktaran: Yücel Demirel). İstanbul: Tarih Vakfı Yapı Kredi Yayınları.
- Akarlı, E. D. (1993). The long peace Ottoman Lebanon 1861-1920. London: University of California Press.
- Bursalı Mehmed Tahir. (1338). Osmanlı müellifleri. II. İstanbul: Ali Şekerî Matbaası.
- Buzpınar, Ş. T. (1997). Suriyeye yerleşen Cezayirli muhacirlerin tabiiyeti meselesi (1847- 1900). İslam Araştırmaları Dergisi. I. s. 91-106.
- Buzpınar, Ş. T. (1999). Arap milliyetçiliğinin Osmanlı Devletinde gelişim süreci. Osmanlı. II. s. 168-178.
- Cevdet Paşa (1986). Tezakir (13-20). (Yayına Hazırlayan: Cavid Baysun). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Dadyan, S. (2011). Osmanlıda Ermeni Aristokrasisi. İstanbul: Everest Yayınları.
- Dadyan, S. (2013). 1861 Cebel-i Lübnan nizamnamesi ve özerk Cebel-i Lübnanın ilk mutasarrıfı Garabed Artin Davud Paşa. Toplumsal Tarih, 239. s. 66-70.
- Elsie, R. (2010). Historical dictinoary of Abnania, Lanham, Toronto. Plymouth: Scarecrow Press.
- Engelhard, E.-P. (1328). Türkiye ve tanzimat-devleti Osmaniyenin tarihi ıslahatı (1826-1882). (Çeviren: Ali Reşad). İstanbul: Osmaniye Matbaası.
- Gökbilgin, M. T. (1946). 1840tan 1861e kadar Cebel-i Lübnan meselesi ve Dürzîler. Belleten, X/40. s. 641-703.
- Gümüşsoy, E. A. (2006). Keçecizâde Mehmed Fuad Paşa (1815-1869). Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Günay, S. (1995). II. Abdülhamid döneminde Suriye ve Lübnanda ayrılıkçı hareketlerinin başlaması ve devletin tedbirleri. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi (TAD), 17/28. s. 85-108.
- İnal, İ. M. K. (1982). Son sadrazamlar. I. İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Karal, E. Z. (1986). Büyük Osmanlı tarihi. I-II. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Keleş, E. (2008). Cebel-i Lübnanda iki kaymakamlı idari düzenin uygulanması ve 1850 tarihli nizamnâme. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi (TAD), 27/43. s. 131-157.
- Kodaman, B. (1988). Abdülhamit devri eğitim sistemi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Kuneralp, S. (2003). Son dönem Osmanlı erkân ve ricali (1839-1922). İstanbul: İsis Yayınları.
- Küçük, C. (1987). Lübnan meselesi. Tük Dünyası Tarih Dergisi (TDTD), 3. s. 35-40.
- Ortaylı, İ. (2000). 19. yüzyıl sonunda Suriye ve Lübnan üzerinde bazı notlar. Osmanlı İmparatorluğunda İktisadî ve Sosyal Değişim (Makaleler 1), s. 145-164.
- Palmer, A. (1995). Osmanlı imparatorluğu, son üç yüz yıl bir çöküşün yeni tarihi. (Çeviren: Belkıs Çorakçı Dişbudak). İstanbul: Yeni Yüzyıl Yayınları.
- Quataert, D. (2006). 19. yüzyıla genel bakış: ıslahatlar devri 1812-1914. Osmanlı İmparatorluğunun Ekonomik ve Sosyal Tarihi. II. s. 885-1041.
- Reyhan, C. (2006). Cebel-i Lübnan vilayet nizamnamesi. MEMLEKET Siyaset Yönetim. 1. s. 171-181.
- Saliba, N. E. (1978). The achievements of Midhat Pasha as governor of the province of Syria 1878-1880. International Journal of Middle East Studies (IJMES), IX. s. 307-323.
- Samur, S. (1994). Cebel-i Havranda Dürzîler ve Sultan Abdülhamitin bunlarla ilgili politikası (1878-1900). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5. s. 399-408.
- Samur, S. (1999). Özel memuriyetle Beyruta gönderilen Hüseyin Rıza Paşanın bir layihasının ışığında, XIX. yüzyılın sonuna doğru Fransanın Suriye Siyaseti. Erciyes Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 6. s. 271-287.
- Sofuoğlu, E. (2012). Osmanlı Devletinin Suriye vilayetini ıslah teşebbüsleri. History Studies, Prof. Dr. Enver Konukçu Armağanı, s. 351-364.
- Şahin, C. (2012). Osmanlı toprak sistemi hakkında genel bir değerlendirme. İnternational Journal of Social Science (JASSS), 5/6. s. 434-461.
- Tanrıverdi, E. (2007). Hüseyin Rıza Paşa ve Eserleri. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Şarkiyat Mecmuası, 11. s. 77-96.
- Ülman, H. (1966). 1860-1861 Suriye buhranı: Osmanlı diplomasisinden bir örnek olay. Ankara: Sevinç Matbaası.
APA | SAYLAN K (2015). HÜSEYİN RIZA PAŞA'NIN 1888 TARİHLİ LAYİHASINA GÖRE SURİYE-LÜBNAN BÖLGESİ'NİN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ. , 537 - 560. |
Chicago | SAYLAN Kemal HÜSEYİN RIZA PAŞA'NIN 1888 TARİHLİ LAYİHASINA GÖRE SURİYE-LÜBNAN BÖLGESİ'NİN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ. (2015): 537 - 560. |
MLA | SAYLAN Kemal HÜSEYİN RIZA PAŞA'NIN 1888 TARİHLİ LAYİHASINA GÖRE SURİYE-LÜBNAN BÖLGESİ'NİN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ. , 2015, ss.537 - 560. |
AMA | SAYLAN K HÜSEYİN RIZA PAŞA'NIN 1888 TARİHLİ LAYİHASINA GÖRE SURİYE-LÜBNAN BÖLGESİ'NİN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ. . 2015; 537 - 560. |
Vancouver | SAYLAN K HÜSEYİN RIZA PAŞA'NIN 1888 TARİHLİ LAYİHASINA GÖRE SURİYE-LÜBNAN BÖLGESİ'NİN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ. . 2015; 537 - 560. |
IEEE | SAYLAN K "HÜSEYİN RIZA PAŞA'NIN 1888 TARİHLİ LAYİHASINA GÖRE SURİYE-LÜBNAN BÖLGESİ'NİN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ." , ss.537 - 560, 2015. |
ISNAD | SAYLAN, Kemal. "HÜSEYİN RIZA PAŞA'NIN 1888 TARİHLİ LAYİHASINA GÖRE SURİYE-LÜBNAN BÖLGESİ'NİN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ". (2015), 537-560. |
APA | SAYLAN K (2015). HÜSEYİN RIZA PAŞA'NIN 1888 TARİHLİ LAYİHASINA GÖRE SURİYE-LÜBNAN BÖLGESİ'NİN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 0(54), 537 - 560. |
Chicago | SAYLAN Kemal HÜSEYİN RIZA PAŞA'NIN 1888 TARİHLİ LAYİHASINA GÖRE SURİYE-LÜBNAN BÖLGESİ'NİN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 0, no.54 (2015): 537 - 560. |
MLA | SAYLAN Kemal HÜSEYİN RIZA PAŞA'NIN 1888 TARİHLİ LAYİHASINA GÖRE SURİYE-LÜBNAN BÖLGESİ'NİN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, vol.0, no.54, 2015, ss.537 - 560. |
AMA | SAYLAN K HÜSEYİN RIZA PAŞA'NIN 1888 TARİHLİ LAYİHASINA GÖRE SURİYE-LÜBNAN BÖLGESİ'NİN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 2015; 0(54): 537 - 560. |
Vancouver | SAYLAN K HÜSEYİN RIZA PAŞA'NIN 1888 TARİHLİ LAYİHASINA GÖRE SURİYE-LÜBNAN BÖLGESİ'NİN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 2015; 0(54): 537 - 560. |
IEEE | SAYLAN K "HÜSEYİN RIZA PAŞA'NIN 1888 TARİHLİ LAYİHASINA GÖRE SURİYE-LÜBNAN BÖLGESİ'NİN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ." Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 0, ss.537 - 560, 2015. |
ISNAD | SAYLAN, Kemal. "HÜSEYİN RIZA PAŞA'NIN 1888 TARİHLİ LAYİHASINA GÖRE SURİYE-LÜBNAN BÖLGESİ'NİN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ". Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 54 (2015), 537-560. |