Yıl: 2015 Cilt: 6 Sayı: 18 Sayfa Aralığı: 84 - 104 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

THE RELATION BETWEEN REAL EXCHANGE RATE IN TURKEY AND FOREIGN TRADE: AN APPLIED ANALYSIS

Öz:
Bu çalışmada reel döviz kuru ile ihracat ve ithalat arasındaki ilişki 2003:01-2013:04 dönemlerini kapsayan Türkiye ekonomisine ait verilerle zaman serisi yöntemi kullanılarak incelenmeye çalışılmıştır. Elde edilen bulgular İthalat değişkeninin bağımlı değişken olduğu modelde ihracat ve döviz kuru değişkenleri anlamlı bulunmuştur. İthalat seviyesi ihracat ve döviz kuru değişkenlerinden etkilenmektedir. Döviz kurunun bağımlı olduğu modelde ise yalnızca ihracat değişkeni anlamlı bulunmuştur. İhracatın seyri döviz kurunun artırıcı bir etki yapmaktadır. Ayrıca granger nedensellik testi sonuçlarına göre ihracat ve ithalat değişkenleri döviz kurunun, ithalat ise ihracatın Granger nedenleridir. Giriş: Bir ülkenin gerek yurtiçi gerek yurtdışı ekonomisinin konumu açısından ülkenin ihracat fiyatlarının ithalat fiyatlarına oranı olarak bilinen dış ticaret hadleri son derece önem arz etmektedir. Çünkü bir ülke için dış ticaret hadleri ülkenin rekabet gücünü ifade etmektedir. Özellikle sermaye piyasasının sığ olduğu gelişmekte olan ülkeler açısından döviz kuru ve dış ticaret arasındaki ilişkinin boyutunun bilinmesi ayrı bir gerekliliktir. Bu bağlamda çalışmanın amacı, döviz kuru dış ticaret ilişkisini önce teorik sonra Türkiye ekonomisindeki gelişimini ekonometrik olarak analiz etmektir. Yöntem: Analize dahil edilen seriler farklı kaynakların internet veri tabanları kullanılarak elde edilmiştir. Bu bağlamda ithalat ve ihracat ile ilgili veriler TUİK in her ay açıkladığı aylık dış ticaret ile ilgili raporlarından elde edilmiştir. Reel efektif döviz kuru ise TCMBnin elektronik veri dağıtım sistemi üzerinden TÜFE bazlı reel efektif döviz kurları sekmesinden Gelişmiş ülkeler bazlı reel efektif döviz kuru (2003=100) verisinden elde edilmiştir. Sonuç: Çalışmada reel döviz kuru ile ihracat ve ithalat arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Oluşturulan modelin sahte regresyonla ile sonlanmaması için öncelikle bütün zaman serilerine durağanlık analizi uygulanmıştır. Bu amaçla 2003:012013:06 dönemini kapsayan zaman serileri analize tabi tutulmuştur. Sonuç- lar incelendiğinde zaman serilerinin birinci farklarının durağan olduğu ve serilerde trend ve sabitin bulunmadığı görülmüştür. Sonrasında yapılan analizlerde her bir seri için diğer serilerin bir dönemli gecikme değerleri modele dahil edilmiştir. Elde edilen ilişkinin deterministik trendden arındırılması için 2009:03 öncesi ve sonrası için bir kukla değişken modele dahil edilmiştir. Anlamsız değişkenler modelden arındırılarak nihai modeller belirlenerek analiz yapılmıştır. Buna göre ihracat modelindeki bütün değişkenler anlamlı bulunmuştur. İhracat değişkeni ithalat ve döviz kurundan etkilenmektedir. İhracat değişkeni ayrıca 2009:03. ayında gerçekleşen kırılmadan da etkilenmektedir. Sabitin modeldeki anlamı ise diğer değişkenlerin sıfıra eşit olması durumunda ihracatın belirli bir bazının olduğu ve asla sıfır olmadığıdır. İthalat değişkeninin bağımlı değişken olduğu modelde ihracat ve döviz kuru değişkenleri anlamlı bulunmuştur. İthalat seviyesi ihracat ve döviz kuru değişkenlerinden etkilenmektedir. Döviz kurunun bağımlı olduğu modelde ise yalnızca ihracat değişkeni anlamlı bulunmuştur. İhracatın seyri döviz kurunun artırıcı bir etki yapmaktadır. Ayrıca granger nedensellik testi sonuçlarına göre ihracat ve ithalat değişkenleri döviz kurunun, ithalat ise ihracatın Granger nedenleridir.
Anahtar Kelime:

TÜRKİYE DE REEL DÖVİZ KURU İLE DIŞ TİCARET ARASINDAKİ İLİŞKİ: UYGULAMALI BİR ANALİZ

Öz:
In this study, the purpose is to analyze the relation between real exchange rate, export and import by using time series method with data belonging to Turkish economy for the period 2003:01-2013:04. According to the findings, the variables of import and exchange rate have been found significant in the model in which the export variable is the dependent variable. The import level is affected from the variables of export and exchange rate. In the model in which exchange rate is the dependent variable, only the export variable was found to be significant. The course of export has such an effect to increase exchange rate. Moreover, according to the results of Granger causality test, the variables of export and import are the causes of exchange rate, and the import is the Granger cause of export.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AGBEYEGBE, T. D., & OSAKWE, P. N., (2005) Real Exchange Rate Volatility and the Choice of Regimes in Emerging Markets, Journal of Asian Economics (15), pp:1005–1022
  • ALACAHAN, D.,N. (2011). Enflasyon Hedeflemesi Uygulayan Ülkelerde Enflasyon Döviz Kuru İlişkisi ve Türkiye Uygulaması (Inflation and Exchange Rate Relation in Countries Performing Inflation Targeting and Turkey Practice) İstanbul University Institute of Social Sciences (Published Doctoral Thesis), İstanbul
  • ALEXANDER, S.S., (1952). Effects of a Devaluation on a Trade Balance, International Monetary Fund Staff Papers, 2, pp: 263-278
  • ARISTOTELOUS, K., (2001). Exchangerate Volatility, Exchange-rate Regime, and Trade Volume: Evidence from the UK–US Export Function (1889–1999), Economics Letters 72 (2001), pp: 87–94
  • ARIZE, A. C., (1997). Foreign Trade and Exchange-Rate Risk in the G-7 Countries: Cointegration and Error-Correction Models, Review of Financial Economics 6(1), pp: 95-I 12
  • ARIZE, A. C., et al., (2008). Exchange-rate Volatility in Latin America and its Impact on Foreign Trade, International Review of Economics and Finance 17 (2008), pp:33–44
  • ARIZE, A., C. et al., (2000). Exchange Rate Volatility and Foreign Trade: Evidence from Thirteen LCD’s, Journal of Business & Economic Statistics,18(1), pp:10- 17
  • BAHMANI-OSKOOEE, M., & NIROMAND, F., (1998). Long-run Price Elasticities and the Marshall–Lerner Condition Revisited, Economics Letters 61 (1998) pp:101–109
  • BAL, H., & DEMİRAL, M., (2012). Reel Döviz Kuru ve Ticaret Dengesi: Türkiye’nin Almanya ile Ticareti Örneği (Real Exchange Rate and Trade Balance: An Example for Turkey’s Conducting Trade with Germany) (2002.01-2012.09), Çukurova University Faculty of Economics and Administrative Sciences Journal 16(2), pp:45-64
  • BARKOULAS, J.T., & BAUM, C. F., (2002). Exchange Rate Effects on the Volume and Variability of Trade Flows, Journal of International Money and Finance 21 (2002), pp:481–496
  • Baum, F., C. & Çağlayan, M. (2009). The Volatility of International Trade Flows and Exchange rate Uncertainty , Journal of Applied Econometrics,12,pp: 1-45
  • BICKERDIKE, C., (1920). The Instability of Foreign Exchanges. Economic Journal, 30, pp:118-122
  • BOUOIYOUR, J., & SELMİ, R., (2013). Exchange Rate Uncertainty and Export Performance: hat meta-analysis reveals? MPRA Paper 49249, pp:1-20
  • CHIT, et al., (2010). Exchange Rate Volatility and Exports: New Empirical Evidence from the Emerging East Asian Economies, The World Economy (2010) doi: 10.1111/j.1467-9701.2009.01230.x
  • CHOUDHRY, T., (2008). Exchange Rate Volatility and United Kingdom Trade: Evidence from Canada, Japan and New Zealand, Empir Econ (2008) 35, pp:607– 619
  • DURUSOY, Ö. T., & TOKATLIOĞLU, İ., (1997). Devalüasyon ve J Eğrisi Ekonomik Yaklaşım (Devaluation and J Curve Economic Approach) 8(24.25) , pp:65-79
  • FANG, W., et al. (2009). Does Exchange rate Risk Affect Exports Asymmetrically? Asian evidence, Journal of International Money and Finance 28 (2009), pp:215– 239
  • HALL, S., et al., (2010). Exchange-rate Volatility and Export Performance: Do Emerging Market Economies Resemble Industrial Countries or Other Developing Countries? Economic Modelling 27 (2010), pp:1514–1521
  • HARBERGER, A. C., (1950). Currency Depreciation, Income and The Balance of Trade, Journal of Political Economy, 58, pp: 47-60
  • IN, F., & MENON, J., (1996). The Long-run Relationship Between the Real Exchange Rate and Terms of Trade in OECD Countries, Applied Economics, (1996) 28, pp:1075-1080
  • İRHAN, et al., (2011). An Empirical Model for the Turkish Trade Balance: New Evidence from ARDL Bounds Testing Analyses, Ekonometri ve İstatistik Volume:14 (2011), pp:38–61
  • JIRANYAKUL, K., (2013). Exchange Rate Uncertainty and Import Demand of Thailand, MPRA Paper No. 45216, pp: 1-13
  • KALYONCU, et al., (2009). Devaluation and Trade Balance in Latin American Countries, Zb. rad. Ekon. fak. Rij.27(1), pp:115-128
  • KASMAN, A., & KASMAN, S., (2005). Exchange Rate Uncertainty in Turkey and Its Impact on Export Volume, ODTÜ Gelişme Journal, 32(1), pp:41 – 58
  • KLAASSEN, F., (2004). Why is it so Difficult to Find an Effect of Exchange Rate Risk on Trade? Journal of International Money and Finance 23 (2004), pp:817– 839
  • LANE, R. P., & MILESI-FERRETTI, G. M., (2002). External Wealth, the Trade Balance, and the Real Exchange Rate, European Economic Review 46 (2002), pp:1049 – 1071
  • LERNER, A., (1944). The Economics of Control. New York, the USA: Macmillan.
  • MARSHALL, A., (1923). Money, Credit and Commerce. London, English Virgin Islands: Macmillan and Co
  • MEADE, J. E., (1951). The Balance of Payments (Oxford: Oxford University Press)
  • METZLER, L., (1948). A Survey of Contemporary Economics. Homewood, the USA: The American Economic Association
  • MUKHTAR, T., & MALİK, S. J., (2010). Exchange Rate Volatility and Export Growth: Evidence From Selected South Asian Countries, University of Piraeus, 60(3-4), pp: 58-68
  • PAYA, M., (2007). Para Teorisi ve Para Politikası (Money Theory and Money Policy) Filiz Bookstore-İstanbul
  • ROBINSON, J., (1947). Essays in the Theory of Employment. Oxford, the USA: Basil Blackwell
  • SARI, A., (2010). Döviz Kuru Oynaklığının İthalata Etkileri: Türkiye Örneği (The Effects of Exchange Rate Volatility on Import: Turkey Example), İstanbul University Faculty of Economics Department of Econometrics and Statistics 11 (2010), pp:31–44
  • SERCU, P., & UPPAL, R., (2003). Exchange Rate Volatility and International Trade: A General-Equilibrium Analysis, European Economic Review 47 (2003), pp:429 – 441
  • TARI, R. & YILDIRIM, D. Ç., (2009). Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracata Etkisi: Türkiye için Bir Uygulama (The Effect of Exchange Rate Uncertainty on Export: A Practice for Turkey), Celal Bayar University University Faculty of Economics and Administrative Sciences Management and Economy 16 (2), pp:95-105
  • YILDIRIM, E., & KESİKOĞLU, F., (2012). İthalat-İhracat-Döviz Kuru Bağımlılığı: Bootstrap ile Düzeltilmiş Nedensellik Testi Uygulaması (Import-ExportExchange Rate Dependence: Corrected Causality Test Practice with Bootstrap), Ege Akademik Bakış 12(2), ppa:137-148
  • WANG, C.H., et al. (2012). Short-run and Long-run Effects of Exchange Rate Change on Trade Balance: Evidence from China and its Trading Partners, Japan and the World Economy 24 (2012), pp:266–273.
  • ZAKARIA, Z., (2013). The Relationship between Export and Exchange Rate Volatility: Empirical Evidence Based on the Trade between Malaysia and Its Major Trading Partners, Journal of Emerging Issues in Economics, Finance and Banking, An Online International Monthly Journal 2(2), pp:668-684
APA KORKMAZ M, ALACAHAN DİLBAZ N, Aytac A, Aksoy M, GERMİR H, KART N (2015). THE RELATION BETWEEN REAL EXCHANGE RATE IN TURKEY AND FOREIGN TRADE: AN APPLIED ANALYSIS. , 84 - 104.
Chicago KORKMAZ MURAT,ALACAHAN DİLBAZ Nur,Aytac Ayhan,Aksoy Muzaffer,GERMİR HATİCE NUR,KART Nurullah THE RELATION BETWEEN REAL EXCHANGE RATE IN TURKEY AND FOREIGN TRADE: AN APPLIED ANALYSIS. (2015): 84 - 104.
MLA KORKMAZ MURAT,ALACAHAN DİLBAZ Nur,Aytac Ayhan,Aksoy Muzaffer,GERMİR HATİCE NUR,KART Nurullah THE RELATION BETWEEN REAL EXCHANGE RATE IN TURKEY AND FOREIGN TRADE: AN APPLIED ANALYSIS. , 2015, ss.84 - 104.
AMA KORKMAZ M,ALACAHAN DİLBAZ N,Aytac A,Aksoy M,GERMİR H,KART N THE RELATION BETWEEN REAL EXCHANGE RATE IN TURKEY AND FOREIGN TRADE: AN APPLIED ANALYSIS. . 2015; 84 - 104.
Vancouver KORKMAZ M,ALACAHAN DİLBAZ N,Aytac A,Aksoy M,GERMİR H,KART N THE RELATION BETWEEN REAL EXCHANGE RATE IN TURKEY AND FOREIGN TRADE: AN APPLIED ANALYSIS. . 2015; 84 - 104.
IEEE KORKMAZ M,ALACAHAN DİLBAZ N,Aytac A,Aksoy M,GERMİR H,KART N "THE RELATION BETWEEN REAL EXCHANGE RATE IN TURKEY AND FOREIGN TRADE: AN APPLIED ANALYSIS." , ss.84 - 104, 2015.
ISNAD KORKMAZ, MURAT vd. "THE RELATION BETWEEN REAL EXCHANGE RATE IN TURKEY AND FOREIGN TRADE: AN APPLIED ANALYSIS". (2015), 84-104.
APA KORKMAZ M, ALACAHAN DİLBAZ N, Aytac A, Aksoy M, GERMİR H, KART N (2015). THE RELATION BETWEEN REAL EXCHANGE RATE IN TURKEY AND FOREIGN TRADE: AN APPLIED ANALYSIS. IIB International Refereed Academic Social Sciences Journal, 6(18), 84 - 104.
Chicago KORKMAZ MURAT,ALACAHAN DİLBAZ Nur,Aytac Ayhan,Aksoy Muzaffer,GERMİR HATİCE NUR,KART Nurullah THE RELATION BETWEEN REAL EXCHANGE RATE IN TURKEY AND FOREIGN TRADE: AN APPLIED ANALYSIS. IIB International Refereed Academic Social Sciences Journal 6, no.18 (2015): 84 - 104.
MLA KORKMAZ MURAT,ALACAHAN DİLBAZ Nur,Aytac Ayhan,Aksoy Muzaffer,GERMİR HATİCE NUR,KART Nurullah THE RELATION BETWEEN REAL EXCHANGE RATE IN TURKEY AND FOREIGN TRADE: AN APPLIED ANALYSIS. IIB International Refereed Academic Social Sciences Journal, vol.6, no.18, 2015, ss.84 - 104.
AMA KORKMAZ M,ALACAHAN DİLBAZ N,Aytac A,Aksoy M,GERMİR H,KART N THE RELATION BETWEEN REAL EXCHANGE RATE IN TURKEY AND FOREIGN TRADE: AN APPLIED ANALYSIS. IIB International Refereed Academic Social Sciences Journal. 2015; 6(18): 84 - 104.
Vancouver KORKMAZ M,ALACAHAN DİLBAZ N,Aytac A,Aksoy M,GERMİR H,KART N THE RELATION BETWEEN REAL EXCHANGE RATE IN TURKEY AND FOREIGN TRADE: AN APPLIED ANALYSIS. IIB International Refereed Academic Social Sciences Journal. 2015; 6(18): 84 - 104.
IEEE KORKMAZ M,ALACAHAN DİLBAZ N,Aytac A,Aksoy M,GERMİR H,KART N "THE RELATION BETWEEN REAL EXCHANGE RATE IN TURKEY AND FOREIGN TRADE: AN APPLIED ANALYSIS." IIB International Refereed Academic Social Sciences Journal, 6, ss.84 - 104, 2015.
ISNAD KORKMAZ, MURAT vd. "THE RELATION BETWEEN REAL EXCHANGE RATE IN TURKEY AND FOREIGN TRADE: AN APPLIED ANALYSIS". IIB International Refereed Academic Social Sciences Journal 6/18 (2015), 84-104.