Tehcir Sonrası Geri Dönüş: Ermenilerin ve Rumların Yeniden İskânı ve Osmanlı Hükümetlerinin Aldığı Tedbirler
Yıl: 2015 Cilt: 10 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 67 - 94 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Tehcir Sonrası Geri Dönüş: Ermenilerin ve Rumların Yeniden İskânı ve Osmanlı Hükümetlerinin Aldığı Tedbirler
Öz: Dünya kamuoyunun da sürekli gündeminde olan Ermeni ve Rum tehcirimeselesi, tehcirin yaşandığı günden beri Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyetiiçin siyaseten büyük bir sorun teşkil etmiştir. Askeri gerekçelerle yapılmışolan tehcir, alınan tedbirler çerçevesinde yürütülmüştü. Tehcir sonrasında,tehcir edilen Ermeni ve Rumların sağlıklı bir şekilde tekrar memleketleri- ne dönmeleri sağlanmıştır. Mütareke zamanında, askerin terhise uğradığı,memleketin yer yer işgal edildiği, gayrimüslimlerin ayaklanmaya başladığı,siyasi belirsizliğin had safhada olduğu bir dönemde Osmanlı hükümetle- ri dönüş yolunda takdire şayan tedbirler aldı. Ermeni ve Rumların mal vemülkleri iade edilmiş, zarar ve ziyanları karşılanmıştır. Tüm imkânsızlıklariçinde Osmanlı Devleti Ermeni ve Rumlara karşı sorumluluklarını yerinegetirmeye çalışmıştır. Bu makale arşiv belgeleri ve dönemin basınından ha- reketle Ermeni ve Rumların geri dönüş sürecinde devletin aldığı tedbirler veyaşanan sorunlara dair bazı tespitler yapmayı amaçlamaktadır.
Anahtar Kelime: Return Af ter the Dep ortation: The Relocation of Armenians and Greeks, and the Measures Taken by the Ottoman Governments
Öz: The deportations of Armenians and Greeks, which has been an importantp olitical p roblem f or the Ottoman Emp ire and the Turkish Rep ublic hasp ermanently remained on agenda of the international p ublic op inion, sincethe event occurred. The deportation which was based on military reasons,had been carried out in accordance with p recautions taken by the Ottomangovernment. After the deportation, the deported Armenians and Greeks hadbeen returned to their countries safely. In the Armistice period where theOttoman army demobilized, the country p artly occup ied, non-Muslims beganto revolt and political uncertainty reached its peak, the Ottoman governmentstook admirable measures. The Properties and possessions of Armenians andGreeks had been restored, and also damages had been compensated. Inspite of all impossibilities, the Ottoman State tried to fulfil its responsibilitiestowards the Armenians and Greeks. Based on archival documents and pressof that p eriod, this p ap er aims to make some determination on the p roblemsand the measures taken by the Ottoman government in the return process ofthe Armenians and Greeks.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akkuş, Turgay. Birinci Dünya Savaşı Sürecinde Bursada Sevk ve İskân Uygulamaları ve Sonuçları, OTAM, (2008): 1-52.
- Akşin, Sina. İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele I. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2004.
- Atnur, İbrahim Ethem. Osmanlı Hükümetleri ve Tehcir Edilen Rum ve Ermenilerin İskânı Meselesi. Atatürk Yolu Dergisi IV, 14 (1994): 121-139.
- Atnur, İbrahim Ethem. Türkiyede Ermeni Kadınları ve Çocukları Me- selesi (1915-1923). Ankara: Babil Yayıncılık, 2005.
- Bayur, Yusuf Hikmet. Türk İnkılabı Tarihi, III/III. Ankara: TTK Bası- mevi, 1991.
- Bilgin, Mustafa Sıtkı. Türk ve İngiliz Belgelerine Göre Osmanlı Devletinin I. Dünya Savaşı Sırasında Ermenilere Karşı Takip Ettiği Siyaset (1914-1918). Ermeni Araştırmaları, 10 (2003): 58-81.
- Birgen, Muhittin. İttihat ve Terakkide On Sene, c. I. İstanbul: Kitap Yayınevi, 2006.
- Çetinkaya, Selma. 1915-1923 Yılları Arasında Türkiyedeki Ermeni Yetimleri Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, 2009.
- Çelik, Hacer. Ermeni Tehciri ve Tehcirden Dönen Ermenilerin İskânı Sorunu. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, VII (2008): 143-163.
- Çiçek, Kemal. Ermenilerin Zorunlu Göçü (1915-1917). Ankara: TTK Yayınları, 2005.
- Çiçek, Kemal. Relocation of Ottoman Armenians in 1915: A Reasses- ment. Review of Armenians Studies, 22 (2010): 115-134.
- Erickson, Edward J. Osmanlılar ve Ermeniler Bir İsyanın ve Karşı Harekâtın Tarihi. Çev. İbrahim Türkmen. İstanbul: Timaş Ya- yınları, 2015.
- Ermeniler: Sürgün ve Göç, Haz. Hikmet Özdemir vd. Ankara: TTK Yayınları, 2005
- Güler, Ali. Ermenilerle İlgili 1916 ve 1918 Yıllarında Yapılan Hukuki Düzenlemeler, OTAM, 6 (1995): 91-137.
- Halaçoğlu, Yusuf. Ermeni Tehciri. İstanbul: Babıali Kültür Yayıncılığı, 2014.
- İpek, Nedim. İmparatorluktan Ulus Devlete Göçler. Trabzon: Serander Yayınevi, 2006.
- Karacakaya, Recep. Ermeni Meselesi Kronoloji ve Kaynakça. İstanbul: Gökkubbe Yayınları, 2005.
- Lewy, Guenter. 1915 Osmanlı Ermenilerine Ne Oldu? Çarpıtılan-De- ğiştirilen Tarih. İstanbul: Timaş Yayınları, 2011.
- Mevlanzade Rıfat. Türkiye İnkılabının İçyüzü. İstanbul: Pınar Yayın- ları, 2000.
- Özdemir, Hikmet. Cemal Paşa ve Ermeni Göçmenler 4. Ordunun İn- sani Yardımları. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2009.
- Saray, Mehmet. Ermenistan ve Türk Ermeni İlişkileri. Ankara: ATAM Yayınları, 2005.
- Sarınay, Yusuf. 24 Nisan 1915te Ne Oldu? Ermeni Sevk ve İskânının Perde Arkası. İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık, 2012.
- Selvi, Haluk. Birinci Dünya Savaşından Lozana Ermeni Sorunu. Sa- karya: Sakarya Üniversitesi Yayınları, 2004.
- Şirin, Funda Selçuk. Etkili Birer Propaganda Aracı Olarak Ermeni So- runu Karşısında Albayrak ve Hadisat Gazeteleri (1918-1919). A Ü DTCF Dergisi 28, 45 (2009): 207-219.
- Yalçın, Hüseyin Cahit. Siyasal Anılar. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2000.
- Yapıcı, Hakkı. Osmanlı Güvencesinde Tehcir Yasası. Ermeni Araştırmaları, 32 (2009): 59-71.
| APA | ÇELİK R (2015). Tehcir Sonrası Geri Dönüş: Ermenilerin ve Rumların Yeniden İskânı ve Osmanlı Hükümetlerinin Aldığı Tedbirler. , 67 - 94. |
| Chicago | ÇELİK Recep Tehcir Sonrası Geri Dönüş: Ermenilerin ve Rumların Yeniden İskânı ve Osmanlı Hükümetlerinin Aldığı Tedbirler. (2015): 67 - 94. |
| MLA | ÇELİK Recep Tehcir Sonrası Geri Dönüş: Ermenilerin ve Rumların Yeniden İskânı ve Osmanlı Hükümetlerinin Aldığı Tedbirler. , 2015, ss.67 - 94. |
| AMA | ÇELİK R Tehcir Sonrası Geri Dönüş: Ermenilerin ve Rumların Yeniden İskânı ve Osmanlı Hükümetlerinin Aldığı Tedbirler. . 2015; 67 - 94. |
| Vancouver | ÇELİK R Tehcir Sonrası Geri Dönüş: Ermenilerin ve Rumların Yeniden İskânı ve Osmanlı Hükümetlerinin Aldığı Tedbirler. . 2015; 67 - 94. |
| IEEE | ÇELİK R "Tehcir Sonrası Geri Dönüş: Ermenilerin ve Rumların Yeniden İskânı ve Osmanlı Hükümetlerinin Aldığı Tedbirler." , ss.67 - 94, 2015. |
| ISNAD | ÇELİK, Recep. "Tehcir Sonrası Geri Dönüş: Ermenilerin ve Rumların Yeniden İskânı ve Osmanlı Hükümetlerinin Aldığı Tedbirler". (2015), 67-94. |
| APA | ÇELİK R (2015). Tehcir Sonrası Geri Dönüş: Ermenilerin ve Rumların Yeniden İskânı ve Osmanlı Hükümetlerinin Aldığı Tedbirler. Akademik İncelemeler Dergisi, 10(2), 67 - 94. |
| Chicago | ÇELİK Recep Tehcir Sonrası Geri Dönüş: Ermenilerin ve Rumların Yeniden İskânı ve Osmanlı Hükümetlerinin Aldığı Tedbirler. Akademik İncelemeler Dergisi 10, no.2 (2015): 67 - 94. |
| MLA | ÇELİK Recep Tehcir Sonrası Geri Dönüş: Ermenilerin ve Rumların Yeniden İskânı ve Osmanlı Hükümetlerinin Aldığı Tedbirler. Akademik İncelemeler Dergisi, vol.10, no.2, 2015, ss.67 - 94. |
| AMA | ÇELİK R Tehcir Sonrası Geri Dönüş: Ermenilerin ve Rumların Yeniden İskânı ve Osmanlı Hükümetlerinin Aldığı Tedbirler. Akademik İncelemeler Dergisi. 2015; 10(2): 67 - 94. |
| Vancouver | ÇELİK R Tehcir Sonrası Geri Dönüş: Ermenilerin ve Rumların Yeniden İskânı ve Osmanlı Hükümetlerinin Aldığı Tedbirler. Akademik İncelemeler Dergisi. 2015; 10(2): 67 - 94. |
| IEEE | ÇELİK R "Tehcir Sonrası Geri Dönüş: Ermenilerin ve Rumların Yeniden İskânı ve Osmanlı Hükümetlerinin Aldığı Tedbirler." Akademik İncelemeler Dergisi, 10, ss.67 - 94, 2015. |
| ISNAD | ÇELİK, Recep. "Tehcir Sonrası Geri Dönüş: Ermenilerin ve Rumların Yeniden İskânı ve Osmanlı Hükümetlerinin Aldığı Tedbirler". Akademik İncelemeler Dergisi 10/2 (2015), 67-94. |
