Türkiye Güllerinin (Rosa L.) Yöresel Adları ve Yetiştikleri Yöreler

ÖZÇELİK, Hasan; KORKMAZ, Mustafa

Türkiye Güllerinin (Rosa L.) Yöresel Adları ve Yetiştikleri Yöreler

Mustafa KORKMAZ, (Erzincan Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Erzincan, Türkiye)

Hasan ÖZÇELİK (Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Isparta, Türkiye)

Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi

5 1

Yıl: 2015 Cilt: 19 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 75 - 82 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Türkiye Güllerinin (Rosa L.) Yöresel Adları ve Yetiştikleri Yöreler

Öz:

Özet: Güller, 0-3000 m aralığındaki rakımlarda, genellikle kireçtaşı ve volkanik arazilerde, drenajı iyi ve gevşek yapılı topraklarda yayılış göstermektedir. Türkiyenin hemen her yöresinde güller yetişmekte veya yetiştirilmektedir. Güllerden gıda, ilaç ve peyzaj sektörleri başta olmak üzere birçok alanda faydalanılmaktadır. Buna karşın, insanların bu bitkilere olan ilgisi giderek azalmakta ve şehirleşme baskısı ile birlikte güllerin genetik çeşitliliği zaman geçtikçe tehlike altına girmektedir. Bunun yanında, güllerin yöresel adları ve faydalanma şekilleri de her geçen gün unutulmaktadır. Bu çalışmada Türkiyede yetişen Gül taksonlarının yöresel adları ve yetiştikleri yörelerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma materyalinin önemli bir kısmını 2006-2009 yılları arasında TUBITAK projesi kapsamında Türkiye genelinden toplanan herbaryum örnekleri oluşturmaktadır. Çalışma sonucunda Türkiyede yetişen güllerden toplam 35 taksona ait 184 kayıt verilmiştir. Güller için toplam 37 farklı ismin kullanıldığı, bu bitkilerin halk arasında çoğunlukla Kuşburnu ve Şilan adlarıyla bilindiği belirlenmiştir. Çalışma kapsamında R. canina türü 11 farklı ilden, R. damascena var. trigintipetala 10 ilden ve R. foetida 8 ilden toplanmıştır. Türkiyede, bu cins içinde en geniş yayılışa sahip olan türün R. canina olduğu ve Göller Yöresinde ekonomik amaçla yetiştirilen R. damascenanın, İç Anadolu ve Kuzeydoğu Anadoluda da yayılış gösterdiği belirlenmiştir. Ayrıca, doğal güllerden olan R. dumalis, R. foetida ve R. hemisphaerica türleri ekonomik amaçlı olarak yetiştirilmektedir. Bu cinse ait en çok taksonun sırası ile Isparta, Erzincan, Antalya, Artvin, Konya, Gümüşhane ve Van illerinde yetiştiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelime:

Local Names and Localities of Roses (Rosa L.) in Turkey

Öz:

Roses ditribute in 0-3000 m altitude, and limestone and volcanic terrains with good drainage and loose soils. Roses are grown in almost every region of Turkey. They are used in many ways, especially in food, medicine and ornaments. However, the decrease at interest of the people towards the roses and the urbanization threatened their genetic diversity seriously. Besides, the local names and forms of utilization of roses being forgotten every passing day. In this study, it was aimed to determine the local names and growing regions of Roses grown in Turkey. The majority of the study materials included herbarium samples collected throughout Turkey within the scope of a TUBITAK project between 2006 and 2009. It was given as the study result that a total of 184 records from 35 rose taxa have been grown in Turkey. It was determined that totally 37 different names were used for the roses and the most commonly used names were Kuşburnu and Şilan. Samples of R. canina were collected from 11 provinces, R. damascena var. trigintipetala from 10 provinces, and R. foetida from eight provinces. It was found that R. canina had a wide geographic distribution from east to west, R. damascena which is grown economicaly in Göller region also has distribution in Central Anatolia and Northeast Anatolia, and R. dumalis, R. foetida and R. hemisphaerica species from natural roses have economic importance. In addition, it was determined that rose taxa have grown much in Isparta, Erzincan, Antalya, Artvin, Konya, Gümüşhane, and Van provinces, respectively

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Aghamirov U.M., Farzaliev V.S., 2005. Evaluation of five Introduced Rose Species in Azerbaijan. Acta Horticulturae. 690, 49-55.
Alp, Ş. 2007. Van Kenti ve Çevresindeki Geleneksel Konut Bahçelerinde Kullanılan Bitki Materyallerinin Belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 17(1), 1-6.
Anşin, A., Merev, N., Gerçek, Z. 1987. Doğu Karadeniz Bölgesinde Yetişen Doğal Rosa L. Taksonlarının Sistematik Anotomik ve Palinolojik Yönden Araştırılması, Doğa Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi, 11(1), 17-29.
Başer, K.H.C., Kürkçüoğlu, M., Konur, O.Z. 1990. Production and Properties of Turkish Rose Oil, TAB Bulletin. 4, 13-15.
Baytop, T. 1999. Türkiyede Bitkilerle Tedavi. Nobel Tıp Kitapevi, Ankara.
Baytop, T., 2001. Türkiyede Eski Bahçe Gülleri. T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Yayın No, 2593, Sistem Ofset Basın Yayın Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi, Ankara, 149 s.
Çelik, F., Kazankaya, A., Doğan, A., Oğuz, İ.H., Ekincialp, A. 2006. Kuşburnu (Rosa spp) Tiplerinde C Vitamini İçeriğine Farklı Rakımların Etkileri, II. Ulusal Üzümsü Meyveler Sempozyumu, 14-16 Eylül, Tokat, 313-316.
Davis, P. H. (ed.) 1965-1985. Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol. 19, Edinburgh University Press, Edinburgh.
Davis, P. H., Mill, R. R., Tan K. 1988. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol. 10, Edinburgh University Press, Edinburgh.
Güner, A. 2012. A Check List of the Flora of Turkey (Vascular Plants). Flora Dizisi 1, Nezahat Gökyiğit Botanical Garden Publications, İstanbul.
Güner, A., Özhatay, N., Ekim, T., Başer, K. H. C. 2000. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol. 11, Edinburgh University Press, Edinburgh.
Kazaz, S., Baydar, H., Erbaş, S. 2009. Variations in Chemical Compositions of R. damascena Mill. and R. canina L. Fruits. Czech Journal of Food Science, 27(3), 178-184.
Kazaz, S., Karagüzel, Ö., Baktır, İ. 2013. Güllerde Yeni Trend: Baston Güller. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 17(2), Özel sayı, 1-3.
Korkmaz, M., Özçelik, H., Kandemir, A., İlhan, V. 2013. Erzincan ve Çevresinde Yayılış Gösteren Doğal Gül (Rosa L.) Taksonları. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 17(1), 49-59.
Korkmaz, M., Karakurt, E. 2014. Kelkit (Gümüşhane) Aktarlarında Satılan Tıbbi Bitkilerin Etnobotanik Özellikleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 18(3), 60-80.
Nilsson, Ö., 1972. Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol. 4, Edinburgh Univ. Press, p.106-128. Özçelik, H. 2010. Türkiye Bahçe Güllerine (Rosa L.) Sistematik Katkılar ve Yeni Kayıtlar. OT Sistematik Botanik Dergisi, 17(1): 9-42.
Özçelik, H., Gül, A., Orhan, H., Özgökçe, F., Ünal, M., Özkan, G., Fakir, H., Sakçalı, S., Korkmaz, M. 2009.
Türkiye Rosa L. (Gül) Taksonlarının Genetik Çeşitliliği Tespiti, Ekonomiye Kazandırılması Olanaklarının Araştırılması ve Süleyman Demirel Üniversitesi Bünyesinde Rosaryum (Gülistan) Tesisi, TUBİTAK, TOVAG 105O627 No.lu Proje.
Özçelik, H., Özavcı, A.G.M., Muca, B. 2011a. Isparta Yağ Gülü (Rosa x damascena Mill.) Yağı ve Çiçeklerinin Strese Bağlı Nöroloji ve Psikoloji Hastalarına Etkileri, Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, 4(2): 99-105.
Özçelik, H., Korkmaz, M., Özgökçe, F., Ünal, M., Yıldırım, B. 2011b. Isparta Gülcülüğünde Yeni Alternatifler. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, 4(2), 123-130.
Özçelik, H., Özgökçe, F., Ünal, M., Korkmaz, M. 2012. The Diversity Centers and Ecological Characteristics of Rosa L. (Rosaceae) Taxa in Türkiye. International Research Journal of Plant Science, 3(10): 230-237.
Özçelik, H., Özgökçe, F., Ünal, M., Korkmaz, M., Sakçalı, S. 2013. Türkiye Güllerinin (Rosa L. Spp.) Ekolojik ve Coğrafi Karakteristikleri. SDU Journal of Science (EJournal), 8 (1): 9-21.
Özçelik, H., Orhan, H. 2014. Türkiye'nin Gülleri. SDU Journal of Science (E-Journal), 9 (1): 43-55.

APA	KORKMAZ M, ÖZÇELİK H (2015). Türkiye Güllerinin (Rosa L.) Yöresel Adları ve Yetiştikleri Yöreler. , 75 - 82.
Chicago	KORKMAZ Mustafa,ÖZÇELİK Hasan Türkiye Güllerinin (Rosa L.) Yöresel Adları ve Yetiştikleri Yöreler. (2015): 75 - 82.
MLA	KORKMAZ Mustafa,ÖZÇELİK Hasan Türkiye Güllerinin (Rosa L.) Yöresel Adları ve Yetiştikleri Yöreler. , 2015, ss.75 - 82.
AMA	KORKMAZ M,ÖZÇELİK H Türkiye Güllerinin (Rosa L.) Yöresel Adları ve Yetiştikleri Yöreler. . 2015; 75 - 82.
Vancouver	KORKMAZ M,ÖZÇELİK H Türkiye Güllerinin (Rosa L.) Yöresel Adları ve Yetiştikleri Yöreler. . 2015; 75 - 82.
IEEE	KORKMAZ M,ÖZÇELİK H "Türkiye Güllerinin (Rosa L.) Yöresel Adları ve Yetiştikleri Yöreler." , ss.75 - 82, 2015.
ISNAD	KORKMAZ, Mustafa - ÖZÇELİK, Hasan. "Türkiye Güllerinin (Rosa L.) Yöresel Adları ve Yetiştikleri Yöreler". (2015), 75-82.

APA	KORKMAZ M, ÖZÇELİK H (2015). Türkiye Güllerinin (Rosa L.) Yöresel Adları ve Yetiştikleri Yöreler. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 19(1), 75 - 82.
Chicago	KORKMAZ Mustafa,ÖZÇELİK Hasan Türkiye Güllerinin (Rosa L.) Yöresel Adları ve Yetiştikleri Yöreler. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 19, no.1 (2015): 75 - 82.
MLA	KORKMAZ Mustafa,ÖZÇELİK Hasan Türkiye Güllerinin (Rosa L.) Yöresel Adları ve Yetiştikleri Yöreler. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, vol.19, no.1, 2015, ss.75 - 82.
AMA	KORKMAZ M,ÖZÇELİK H Türkiye Güllerinin (Rosa L.) Yöresel Adları ve Yetiştikleri Yöreler. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2015; 19(1): 75 - 82.
Vancouver	KORKMAZ M,ÖZÇELİK H Türkiye Güllerinin (Rosa L.) Yöresel Adları ve Yetiştikleri Yöreler. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2015; 19(1): 75 - 82.
IEEE	KORKMAZ M,ÖZÇELİK H "Türkiye Güllerinin (Rosa L.) Yöresel Adları ve Yetiştikleri Yöreler." Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 19, ss.75 - 82, 2015.
ISNAD	KORKMAZ, Mustafa - ÖZÇELİK, Hasan. "Türkiye Güllerinin (Rosa L.) Yöresel Adları ve Yetiştikleri Yöreler". Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 19/1 (2015), 75-82.