İSLAM CEZA HUKUKUNDA SUÇA TEŞEBBÜSTEN VAZGEÇME
Yıl: 2015 Cilt: 19 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 33 - 62 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
İSLAM CEZA HUKUKUNDA SUÇA TEŞEBBÜSTEN VAZGEÇME
Öz: Özet: Fâilin icra hareketlerine başlayıp da iradesi dışındaki bir nedendenötürü suçu tamamlayamaması ya da tamamlamasına rağmen istenilen neti- cenin gerçekleşmemesi suça teşebbüs olarak isimlendirilmektedir. Fâilin icra hareketlerini tamamlamaktan kendi isteğiyle ya da hâricî bir takım se- beplerden ötürü vazgeçmesi ya da icra hareketlerini bitirmesine rağmenduymuş olduğu vicdânî rahatsızlıktan (tövbe/pişmanlık) dolayı neticeningerçekleşmemesi için çaba sarf etmesinin teşebbüsün cezasına etkisi İslamhukukçuları arasında ihtilaflı bir konudur. Cezalar üzerindeki etkisinin be- lirlenmesi noktasında vazgeçmenin niteliği de önem arz etmektedir.
Anahtar Kelime: Konular:
Attempt to Stop Crime in The Islamic Criminal Law
Öz: Abstract: Beginnig of perpetrator to execution acts and his non-complitingthe crime by a reason except his will or despite his compliting falling thro- ugh of wanted conclusion it is called as attempting to commit a crime. Theeffect of abandonment of perpetrator from compliting execution acts -withhis will or by some external reasons-or in spite of finishing execution actsby non-clear conscience (repentance/regret) he feels, his struggle for fallingthrough the conclusion to the penalty of attempting to a crime is a debatab- le ground among Islamic Law Scholars. Characteristic/nature of abandon- ment in the point of determining its impact on the penalties is also important.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Ahmed Ziya, Kânun-ı Ceza ve Teferruatı Şerhi, İstanbul: Biraderler Matbaası, 1338.
- Aksoy, Pervin, Türk Ceza Hukukunda Suça Teşebbüs, (Y. Doktora Tezi) Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2007.
- Akşit, M. Cevat, İslam Ceza Hukuku ve İnsanî Esasları, İstanbul: Gaye Vakfı Yay., 2004.
- Alacakaptan, Uğur, Suçun Unsurları, Ankara: A. Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yay., 1970.
- Âmir, Abdulazîz Musa, et-Tazîr fiş-şerîatil-İslâmiyye, Kâhire: Dârul-Fikril-Arabî, 1969.
- Askerî, Ebû Hilâl Hasan b. Abdullah b. Sehl b. Yahya b. Mehran (ö. 400/1009), Kitâbul- Furûk, bsy., ts. Avcı, Mustafa, Osmanlı Hukukunda Suçlar ve Cezalar, İstanbul: Gökkubbe Yay., 2004. .., Osmanlı Ceza Hukuku Genel Hükümler, Konya: Mimoza Yay., 2010. .., Suça Teşebbüs, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Kayseri: 2013, VIII/2, s. 8, , s. 7-37.
- Aydın, Devrim, Suça Teşebbüs, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2006, LV/1, s. 85-113. Aydın, Mehmet Âkif, Türk Hukuk Tarihi, İstanbul: Beta Yay., 2009. Bayraktar, Köksal, Faal Nedâmet, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 1968, XXXIII/3-4, s. 122-154.
- Bardakoğlu, Ali, Ceza, DİA, İstanbul, 1993, VII, 470-478. Behnesî, Ahmed Fethi, el-Ukûbe fil-fıkhil-İslâmî, Beyrut: Dârur-Râid el-Arabî, 1983. .., Nazariyyât fi fıkhil-cinâiyyil-İslâmî, Beyrut: Dâruş-Şurûk, 1988. .., el-Cerâim fil-fıkhil-İslâmî, Beyrut: Dâruş-Şurûk, 1988. .., el-Mevsûatül-cinâî fil-fıkhil-İslâmî, Beyrut: Dârun-Nahda, 1991.
- Behûtî, Mansur b. Yunus b. İdrîs (ö. 1046/1642), Keşşâfül-kınâ an metnil-İknâ, thk. Mu- hammed Emîn ed-Dinnâvî, bsy., Âlemül-Kütüb, ts. .., Şerhu Müntehel-irâdât, thk. Abdullah Abdulmuhsin et-Türkî, Beyrut: Müessesetür- Risâle, 2000. Bilmen, Ömer Nasûhî (ö. 1971), Hukuk-ı İslâmiyye ve Istılâhât-ı Fıkhiyye Kâmusu, İstanbul: Bilmen Yay., 1976. Boynukalın, Mehmet, Suç, DİA, İstanbul, 2009, XXXVII, 453-457. Butris El-Bustânî, Muhîtul-muhît, Beyrut: Mektebetü Lübnan, 1988. Ceffâl, Ali Dâvud Muhammed, et-Tevbe ve eseruhâ f î iskâtil-hudûd fi fıkhil-İslâmî, Beyrut: Dârun-Nehdatil-Arabiyye, 1989. Cürcânî, es-Seyyid eş-Şerîf Ebil-Hasen Ali b. Muhammed b. Ali el-Hüseynî (ö. 816/1413), et- Tarîf ât, Beyrut: Dârul-Kütübil-İlmiyye, 2000. Dalgın, Nihat, İslamda Tevbe ve Cezalara Etkisi, Samsun: Etüt Yay., 1999. Dönmezer, Sulhi-Erman, Sahir, Nazarî ve Tatbîki Ceza Hukuku, İstanbul: Beta Yay., 1997. Ebû Yûsuf, Yakub b. İbrahim b. Habib el-Ensarî (ö. 182/798), Kitâbul-Harâc, Beyrut: Dârul- Marife, 1979. Ebû Zehra, Muhammed (ö. 1974), el-Cerîme vel-ukûbe fî fıkhil-İslamî (el-Cerîme), Kâhire: Dârul-Fikril-Arabî, 1998. .., el-Cerîme vel-ukûbe fî fıkhil-İslamî (el-Ukûbe), Kâhire: Dârul-Fikril-Arabî, ts. Erdoğan, Mehmet, Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Rağbet Yay., 1998. Erem, Faruk, Türk Ceza Kanunu, Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yay., 1973. Esen, Hüseyin, Zina, DİA, İstanbul, 2013, XLIV, 440-444. Ferrâ, Muhammed b. Hüseyin Ebû Yala (ö. 458/1066), el-Ahkâmüs-sultâniyye, thk. Muham- med Hamid Fıkî, Beyrut: Dârül-Kütübil-İlmiyye, 2000. Gâmidî, Abdullah Atıyye Abdullah, Esbâbü sukûtil-ukûbe fil-fıkhil-İslâmî, bsy., 1987. Gazzâlî, Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed (ö. 505/1111), el-Vasît fil-mezheb, thk. Ah- med Mahmûd İbrâhim, Kâhire: Dârus-Selâm, 1997. Gümüş Böke, Emine, Tövbe, DİA, İstanbul, 2012, s. 283-284. Haskefî, Alâuddîn Muhammed b. Ali b. Muhammed b. Ali b. Abdirrahman b. Muhammed (ö. 1088/1677), ed-Dürrül-muhtâr, Beyrut: Dârul-Kütübil-İlmiyye, 2002. Hıdır, Abdülfettah, el-Cerîme, Riyad: Matbaatü Mahedil-İdâretil-Âmme, 1985. Hüsnî, Mahmud Necib, el-Fıkhul-cinâiyyil-İslamî, Kâhire: Dârun-Nahdatil-Arabî, 2007. İbn Âbidîn, Muhammed Emin b. Ömer b. Abdülazîz (ö. 1252/1836), Reddül-muhtâr aled- Dürril-muhtâr, thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd-Ali Muhammed Muavvid, Riyad: Dâru Âlemil-Kütüb, 2003. İbn Ali, Ahmed Abdülmelik, Cerîmetüş-şurû fil-cerîme dirâseten tatbîkiyyeten alâ medîneti Cidde bi mıntıkati Mekketel-Mükerreme, Riyad: 1993. İbn Hacer, Ebül-Fazl Şehabeddin Ahmed b. Ali el-Askalânî (ö. 852/1449), Fethül-bârî bi-şerhi Sahîhil-Buhârî, thk. Abdulkadir Şeybe el-Hamd, Riyad, 2001. İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Saîd (ö. 456/1064), el-Muhallâ bil-âsâr, thk. Ahmed Muhammed Şâkir, Kâhire: Matbaatun-Nahda, ts. İbn Kayyım el-Cevziyye, Ebû Abdillah Şemsüddin Muhammed (ö. 751/1350), İlâmül- muvakkıîn an Rabbil-âlemîn, thk. İsâmuddîn es-Sabâbitî, Kâhire: Dârul-Hadis, 2004. .., Medâricüs-sâlikîn, thk. Rıdvan Câmi Rıdvan, Kâhire: Müessesetül-Muhtâr, 2001. İbn Kudâme, Muvaffakuddîn Ebû Muhammed Abdullah b. Ahmed b. Muhammed (ö. 620/1223), el-Muğnî, thk. Abdullah b. Abdilmuhsin et-Türkî-Abdülfettah Muhammed el-Hulv, Riyad: Dâru Âlemil-Kütüb, ts. .., el-Mukni, thk. Abdullah b. Abdilmuhsin et-Türkî-Abdulfettah Muhammed el-Hulv, bsy., 1993 (eş-Şerhul-kebîr ve el-İnsâf ile birlikte). İbn Kudâme, Ebul-Ferec Şemsüddîn el-Makdisî (ö. 682/1283), eş-Şerhul-kebîr, thk. Abdullah b. Abdilmuhsin et-Türkî-Abdulfettah Muhammed el-Hulv, bsy., 1993 (el-Mukni ve el- İnsâf ile birlikte). İbn Nüceym, Zeynüddin b. İbrâhim b. Muhammed (ö. 970/1563), el-Bahrür-râik şerhu Ken- zid-dekâik, Beyrut: Dârul-Kütübil-İlmiyye, 1997. .., el-Eşbâh ven-nezâir, Beyrut: Dârul-Kütübil-İlmiyye, 1993. .., Risâle fi ikâmetil-kâdî et-tazîr alel-müf sid, thk. Muhammed Ahmed Serrac-Ali Cuma Muhammed, Kâhire: Dârus-Selam, 1998 (Resâilü İbn Nüceym el-iktisâdiyye: er- Resâilüz-Zeyniyye fî mezhebil-Hanefiyye içinde). İbn Rüşd (el-Cedd), Muhammed b. Ahmed b. Ahmed el-Kurtubî (ö. 520/1126), el- Mukaddimâtül-mümehhidât, thk. Muhammed Huccî, Beyrut: Dârul-Garbil-İslâmî, 1988. İbnül-Arabî, Ebû Bekr Muhammed b. Abdillah (ö. 543/1148), Ahkâmül-Kurân, thk. Mu- hammed Abdulkâdir Ata, Beyrut: Dârul-Kütübil-İlmiyye, ts. İbnün-Neccâr, Ebû Bekir Takıyyüddîn Muhammed b. Ahmed b. Abdilazîz (ö. 972/1564), Müntehel-irâdât, thk. Abdullah Abdulmuhsin et-Türkî, Beyrut: Müessesetür-Risâle, 2000 (Şerhu Müntehel-irâdât ile birlikte). İbnüş-Şât, Ebul-Kâsım Sirâcüddîn Kâsım b.Abdillah (ö. 723/1323), İdrâruş-şurûk alâ envâil- Furûk, Beyrut: Dârul-Kütübil-İlmiyye, 1998 (el-Furûk ile birlikte). İçel, Kayıhan v.dğr., Suç Teorisi (K. İçel, F. Sokullu, İ. Özgenç, A. Sözüer, F. Mahmutoğlu, Y. Ünver tarafından hazırlanmıştır), İstanbul: Beta Yay., 2000. İçel, Ceza Hukuku, İstanbul: Beta Yay., 2014. İnce, İrfan, Ridde, DİA, İstanbul, 2008, XXXV, 88-91. Karâfî, Ebül-Abbas Şihâbüddîn Ahmed b. İdris b. Abdirrahmân (ö. 684/1285), ez-Zehîre, thk. Muhammed Huccî, Beyrut: Dârul-Garbil-İslâmî, 1994. .., el-Furûk, Beyrut: Dârul-Kütübil-İlmiyye, 1998. Karaman, Hayreddin, Mukayeseli İslam Hukuku, İstanbul: İz Yay., 2001. Kâsânî, Alâüddîn Ebû Bekir b. Mesûd (ö. 587/1191), Bedâius-sanâi fî tertîbiş-şerâi, Beyrut: Dârul-Fikr, ts. Kılıç, Sadık, Kuranda Günah Kavramı, Konya: Hibaş Yay., 1984. Kurtûbî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ebî Bekr (ö. 671/1273), el-Câmi li-ahkâmil-Kurân, thk. Abdullah b. Abdilhasen et-Türkî, Beyrut: Müessesetür-Risâle, 2006. Maşalı, Münteha, Ölüm Cezası, DİA, İstanbul, 2007, XXXIV, 40-43. Mâverdî, Ebül-Hasen Ali b. Muhammed b. Habîb (ö. 450/1058), el-Ahkâmus-sultâniyye vel- vilâyetüd-dîniyye, Beyrut: Dârul-Kütübil-İlmiyye, 1999. .., el-Hâvil-kebîr, thk. Ali Muhammed Muavviz-Adil Ahmed Abdülmevcûd, Beyrut: Dârül-Kütübil-İlmiyye, 1994. Mecâlî, Abdulhamid İbrahim, Muskıtâtül-ukûbetit-tazîriyye, Riyad: Dârun-Neşr, 1992. el-Mevsûatül-f ıkhiyye, Tevbe, Kuveyt: Vizâretül-Evkaf veş-Şuûnil-İslâmiyye, 1988, XIV, 119-133. .., Hudûd, Kuveyt, 1990, XVII, 129-152. .., Şurû, Kuveyt, 1992, XXVI, 92-96. Müzenî, Ebû İbrâhim İsmâil b. Yahya b. İsmâil (ö. 264/878), el-Muhtasâr, Beyrut: Dârul- Kütübil-İlmiyye, 1998. Nevâvî, Abdulhâlik, Cerâimül-kazf ves-sebbil-alenî ve şürbil-hamr beyneş-Şerîa vel-kânûn, Kâhire: Mektebetül-Mısriyye, ts. Nevevî, Ebû Zekeriyya Muhyiddîn b. Şeref (ö. 676/1277), Kitâbül-Mecmû şerhul-Mühezzeb, thk. Muhammed Necib el-Mutîî, Cidde: Mektebetül-İrşâd, ts. (el-Mühezzeb ile birlik- te). .., Ravdatüt-tâlibîn, thk. Adil Ahmed Abdül-Mevcûd-Ali Muhammed Muavvid, Riyad: Dâru Âlemil-Kütüb, 2003. .., el-Minhâc, Beyrut: Dârul-Minhâc, 2005. Önder, Ayhan, Ceza Hukuku Dersleri, İstanbul: Filiz Kitabevi, 1992. Özer, Salim, Günahların Affında ve Cezaların Düşmesinde Tövbenin Etkisi, Bilimnâme, Kayseri, 2008, VI/14, s. 79-108. Özgenç, İzzet, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara: Seçkin Yay., 2013. Râğıb El-İsfehânî, Ebül-Kâsım Hüseyin b. Muhammed b. Mufaddal (ö. 502/1108), el- Müfredât fî garîbil-Kurân, thk. Muhammd Halîl Aytânî, Beyrut: Dârul-Marife, 2005. Râzî, Ebû Abdillah Fahruddîn Muhammed b. Ömer Fahruddîn (ö. 606/1209), Mefâtîhul- gayb, Beyrut: Dârul-Fikr, 1981. Said Bey, Kemal Paşazâde (ö. 1921), Teşebbüsât-ı Cürmiyye, İstanbul: Artin Asaduryan Şirket- i Mürettibiye Matbaası, 1308/1891. Salman, Yüksel, İslam Ceza Hukukunda Cezayı Düşüren Haller, (Y. Yüksek Lisans Tezi) Mar- mara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 1993. Sava Paşa (ö. 1310/1892), İslam Hukuku Nazariyatı Hakkında Bir Etüt, çev. Baha Arıkan, Ankara: Yeni Matbaa, 1955. Serahsî, Şemsüleimme Ebû Sehl Ebû Bekir Muhammed b. Ahmed (ö. 483/1090), el-Mebsût, Beyrut: Dârul-Marife, ts. Soyaslan, Doğan, Teşebbüs Suçu, Ankara: Kazancı Yay., 1994. Sözüer, Adem, Suça Teşebbüs, İstanbul: Kazancı Yay., 1994. Şen, Ersan, Türk Ceza Hukuku, İstanbul: D&R Yay., 2002. Şâfiî, Muhammed b. İdris (ö. 204/820), el-Ümm, thk. Rifat Fevzi Abdulmuttalib, bsy., Dârul- Vefâ, 2001. .., Ahkâmul-Kurân, Kâhire: Mektebetül-Hancî, ts. Şirbînî, Şemsüddîn Muhammed b. el-Hatîb (ö. 977/1570), Muğnil-muhtâc ilâ marifeti meâni elfâzil-Minhâc, Beyrut: Darul-Marife, 1997. Taner, M. Tahir, Ceza Hukuku, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yay., 1953. Tehânevî, Muhammed Ali (ö. 1158/1745), Keşşâfü ıstılâhâtil-funûn vel-ulûm, thk. Ali Dah- ruc, Beyrut: Mektebetü Lübnan, 1996. Topaloğlu, Bekir, Tövbe, DİA, İstanbul 2012, XLI, 279-283. Trablusî, Ebül-Hasan Alâüddîn Ali b. Halil (ö. 844/1440), Muînü'l-hükkâm f i mâ yetereddedu beynel-hasmeyni minel-ahkâm, bsy., ts. Udeh, Abdulkâdir (ö. 1954), et-Teşrîul-cinâiyyil-İslâmî mukâranen bil-kânûnil-vazî, Beyrut: Müessesetür-Risâle, 1998. Usâimî, Abdullah Muhammed Abdurrahman, el-Cerîmetül-müstehîle beyneş-şerîa vel-kânûn, (Y. Yüksek Lisans Tezi), Naif Arab Üniversitesi, Riyad 2005. Uteybe, Muhammed Behcet, Muhâdarât fî fıkhil-cinâil-İslâmî, Kâhire: Dâruş-Şebâb lit- Tıbâa, 1987. Yarmalı, E. Sabri-Alp, Selçuk, Hukuk Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Türkmen Kitabevi, 2011. Yiğit, Yaşar, Af ve Pişmanlığın (Tevbe) Cezalara Etkisi, İslâmî Araştırmalar Dergisi, Anka- ra, 1999, II/19, 20, 21, s. 152-169. Zöhrap, Kirkor (ö. 1915), Hukuk-ı Ceza, İstanbul: Ahmet Sâki Bey Matbaası, 1325/1908. Zuhaylî, Vehbe, el-Fıkhul-İslâmî ve edilletüh, Dımaşk: Dârul-Fikr, 1985.
APA | Çiftci A (2015). İSLAM CEZA HUKUKUNDA SUÇA TEŞEBBÜSTEN VAZGEÇME. , 33 - 62. |
Chicago | Çiftci Adem İSLAM CEZA HUKUKUNDA SUÇA TEŞEBBÜSTEN VAZGEÇME. (2015): 33 - 62. |
MLA | Çiftci Adem İSLAM CEZA HUKUKUNDA SUÇA TEŞEBBÜSTEN VAZGEÇME. , 2015, ss.33 - 62. |
AMA | Çiftci A İSLAM CEZA HUKUKUNDA SUÇA TEŞEBBÜSTEN VAZGEÇME. . 2015; 33 - 62. |
Vancouver | Çiftci A İSLAM CEZA HUKUKUNDA SUÇA TEŞEBBÜSTEN VAZGEÇME. . 2015; 33 - 62. |
IEEE | Çiftci A "İSLAM CEZA HUKUKUNDA SUÇA TEŞEBBÜSTEN VAZGEÇME." , ss.33 - 62, 2015. |
ISNAD | Çiftci, Adem. "İSLAM CEZA HUKUKUNDA SUÇA TEŞEBBÜSTEN VAZGEÇME". (2015), 33-62. |
APA | Çiftci A (2015). İSLAM CEZA HUKUKUNDA SUÇA TEŞEBBÜSTEN VAZGEÇME. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19(1), 33 - 62. |
Chicago | Çiftci Adem İSLAM CEZA HUKUKUNDA SUÇA TEŞEBBÜSTEN VAZGEÇME. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19, no.1 (2015): 33 - 62. |
MLA | Çiftci Adem İSLAM CEZA HUKUKUNDA SUÇA TEŞEBBÜSTEN VAZGEÇME. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.19, no.1, 2015, ss.33 - 62. |
AMA | Çiftci A İSLAM CEZA HUKUKUNDA SUÇA TEŞEBBÜSTEN VAZGEÇME. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2015; 19(1): 33 - 62. |
Vancouver | Çiftci A İSLAM CEZA HUKUKUNDA SUÇA TEŞEBBÜSTEN VAZGEÇME. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2015; 19(1): 33 - 62. |
IEEE | Çiftci A "İSLAM CEZA HUKUKUNDA SUÇA TEŞEBBÜSTEN VAZGEÇME." Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19, ss.33 - 62, 2015. |
ISNAD | Çiftci, Adem. "İSLAM CEZA HUKUKUNDA SUÇA TEŞEBBÜSTEN VAZGEÇME". Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19/1 (2015), 33-62. |