Yıl: 2015 Cilt: 19 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 33 - 62 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

İSLAM CEZA HUKUKUNDA SUÇA TEŞEBBÜSTEN VAZGEÇME

Öz:
Özet: Fâilin icra hareketlerine başlayıp da iradesi dışındaki bir nedendenötürü suçu tamamlayamaması ya da tamamlamasına rağmen istenilen neti- cenin gerçekleşmemesi suça teşebbüs olarak isimlendirilmektedir. Fâilin icra hareketlerini tamamlamaktan kendi isteğiyle ya da hâricî bir takım se- beplerden ötürü vazgeçmesi ya da icra hareketlerini bitirmesine rağmenduymuş olduğu vicdânî rahatsızlıktan (tövbe/pişmanlık) dolayı neticeningerçekleşmemesi için çaba sarf etmesinin teşebbüsün cezasına etkisi İslamhukukçuları arasında ihtilaflı bir konudur. Cezalar üzerindeki etkisinin be- lirlenmesi noktasında vazgeçmenin niteliği de önem arz etmektedir.
Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi

Attempt to Stop Crime in The Islamic Criminal Law

Öz:
Abstract: Beginnig of perpetrator to execution acts and his non-complitingthe crime by a reason except his will or despite his compliting falling thro- ugh of wanted conclusion it is called as attempting to commit a crime. Theeffect of abandonment of perpetrator from compliting execution acts -withhis will or by some external reasons-or in spite of finishing execution actsby non-clear conscience (repentance/regret) he feels, his struggle for fallingthrough the conclusion to the penalty of attempting to a crime is a debatab- le ground among Islamic Law Scholars. Characteristic/nature of abandon- ment in the point of determining its impact on the penalties is also important.
Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ahmed Ziya, Kânun-ı Ceza ve Teferruatı Şerhi, İstanbul: Biraderler Matbaası, 1338.
  • Aksoy, Pervin, Türk Ceza Hukukunda Suça Teşebbüs, (Y. Doktora Tezi) Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2007.
  • Akşit, M. Cevat, İslam Ceza Hukuku ve İnsanî Esasları, İstanbul: Gaye Vakfı Yay., 2004.
  • Alacakaptan, Uğur, Suçun Unsurları, Ankara: A. Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yay., 1970.
  • Âmir, Abdulazîz Musa, et-Ta‘zîr fi’ş-şerî‘ati’l-İslâmiyye, Kâhire: Dâru’l-Fikri’l-Arabî, 1969.
  • Askerî, Ebû Hilâl Hasan b. Abdullah b. Sehl b. Yahya b. Mehran (ö. 400/1009), Kitâbu’l- Furûk, bsy., ts. Avcı, Mustafa, Osmanlı Hukuku’nda Suçlar ve Cezalar, İstanbul: Gökkubbe Yay., 2004. ….., Osmanlı Ceza Hukuku Genel Hükümler, Konya: Mimoza Yay., 2010. .., “Suça Teşebbüs”, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Kayseri: 2013, VIII/2, s. 8, , s. 7-37.
  • Aydın, Devrim, “Suça Teşebbüs”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2006, LV/1, s. 85-113. Aydın, Mehmet Âkif, Türk Hukuk Tarihi, İstanbul: Beta Yay., 2009. Bayraktar, Köksal, “Faal Nedâmet”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 1968, XXXIII/3-4, s. 122-154.
  • Bardakoğlu, Ali, “Ceza”, DİA, İstanbul, 1993, VII, 470-478. Behnesî, Ahmed Fethi, el-Ukûbe fi’l-fıkhi’l-İslâmî, Beyrut: Dâru’r-Râid el-Arabî, 1983. ….., Nazariyyât fi fıkhi’l-cinâiyyi’l-İslâmî, Beyrut: Dâru’ş-Şurûk, 1988. ….., el-Cerâim fi’l-fıkhi’l-İslâmî, Beyrut: Dâru’ş-Şurûk, 1988. ….., el-Mevsû‘atü’l-cinâî fi’l-fıkhi’l-İslâmî, Beyrut: Dâru’n-Nahda, 1991.
  • Behûtî, Mansur b. Yunus b. İdrîs (ö. 1046/1642), Keşşâfü’l-kın⒠‘an metni’l-İknâ‘, thk. Mu- hammed Emîn ed-Dinnâvî, bsy., Âlemü’l-Kütüb, ts. ….., Şerhu Müntehe’l-irâdât, thk. Abdullah Abdulmuhsin et-Türkî, Beyrut: Müessesetü’r- Risâle, 2000. Bilmen, Ömer Nasûhî (ö. 1971), Hukuk-ı İslâmiyye ve Istılâhât-ı Fıkhiyye Kâmusu, İstanbul: Bilmen Yay., 1976. Boynukalın, Mehmet, “Suç”, DİA, İstanbul, 2009, XXXVII, 453-457. Butris El-Bustânî, Muhîtu’l-muhît, Beyrut: Mektebetü Lübnan, 1988. Ceffâl, Ali Dâvud Muhammed, et-Tevbe ve eseruhâ f î iskâti’l-hudûd fi fıkhi’l-İslâmî, Beyrut: Dâru’n-Nehdati’l-Arabiyye, 1989. Cürcânî, es-Seyyid eş-Şerîf Ebi’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Ali el-Hüseynî (ö. 816/1413), et- Tarîf ât, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2000. Dalgın, Nihat, İslam’da Tevbe ve Cezalara Etkisi, Samsun: Etüt Yay., 1999. Dönmezer, Sulhi-Erman, Sahir, Nazarî ve Tatbîki Ceza Hukuku, İstanbul: Beta Yay., 1997. Ebû Yûsuf, Yakub b. İbrahim b. Habib el-Ensarî (ö. 182/798), Kitâbu’l-Harâc, Beyrut: Dâru’l- Ma’rife, 1979. Ebû Zehra, Muhammed (ö. 1974), el-Cerîme ve’l-ukûbe fî fıkhi’l-İslamî (el-Cerîme), Kâhire: Dâru’l-Fikri’l-Arabî, 1998. ….., el-Cerîme ve’l-ukûbe fî fıkhi’l-İslamî (el-Ukûbe), Kâhire: Dâru’l-Fikri’l-Arabî, ts. Erdoğan, Mehmet, Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Rağbet Yay., 1998. Erem, Faruk, Türk Ceza Kanunu, Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yay., 1973. Esen, Hüseyin, “Zina”, DİA, İstanbul, 2013, XLIV, 440-444. Ferrâ, Muhammed b. Hüseyin Ebû Ya‘la (ö. 458/1066), el-Ahkâmü’s-sultâniyye, thk. Muham- med Hamid Fıkî, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2000. Gâmidî, Abdullah Atıyye Abdullah, Esbâbü sukûti’l-ukûbe fi’l-fıkhi’l-İslâmî, bsy., 1987. Gazzâlî, Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed (ö. 505/1111), el-Vasît fi’l-mezheb, thk. Ah- med Mahmûd İbrâhim, Kâhire: Dâru’s-Selâm, 1997. Gümüş Böke, Emine, “Tövbe”, DİA, İstanbul, 2012, s. 283-284. Haskefî, Alâuddîn Muhammed b. Ali b. Muhammed b. Ali b. Abdirrahman b. Muhammed (ö. 1088/1677), ed-Dürrü’l-muhtâr, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2002. Hıdır, Abdülfettah, el-Cerîme, Riyad: Matbaatü Ma‘hedi’l-İdâreti’l-Âmme, 1985. Hüsnî, Mahmud Necib, el-Fıkhu’l-cinâiyyi’l-İslamî, Kâhire: Dâru’n-Nahdati’l-Arabî, 2007. İbn Âbidîn, Muhammed Emin b. Ömer b. Abdülazîz (ö. 1252/1836), Reddü’l-muhtâr ale’d- Dürri’l-muhtâr, thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd-Ali Muhammed Muavvid, Riyad: Dâru Âlemi’l-Kütüb, 2003. İbn Ali, Ahmed Abdülmelik, Cerîmetü’ş-şurû‘ fi’l-cerîme dirâseten tatbîkiyyeten alâ medîneti Cidde bi mıntıkati Mekkete’l-Mükerreme, Riyad: 1993. İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şehabeddin Ahmed b. Ali el-Askalânî (ö. 852/1449), Fethü’l-bârî bi-şerhi Sahîhi’l-Buhârî, thk. Abdulkadir Şeybe el-Hamd, Riyad, 2001. İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Saîd (ö. 456/1064), el-Muhallâ bi’l-âsâr, thk. Ahmed Muhammed Şâkir, Kâhire: Matbaatu’n-Nahda, ts. İbn Kayyım el-Cevziyye, Ebû Abdillah Şemsüddin Muhammed (ö. 751/1350), İ’lâmü’l- muvakkı‘în an Rabbi’l-‘âlemîn, thk. İsâmuddîn es-Sabâbitî, Kâhire: Dâru’l-Hadis, 2004. ….., Medâricü’s-sâlikîn, thk. Rıdvan Câmi‘ Rıdvan, Kâhire: Müessesetü’l-Muhtâr, 2001. İbn Kudâme, Muvaffakuddîn Ebû Muhammed Abdullah b. Ahmed b. Muhammed (ö. 620/1223), el-Muğnî, thk. Abdullah b. Abdilmuhsin et-Türkî-Abdülfettah Muhammed el-Hulv, Riyad: Dâru Âlemi’l-Kütüb, ts. ….., el-Mukni‘, thk. Abdullah b. Abdilmuhsin et-Türkî-Abdulfettah Muhammed el-Hulv, bsy., 1993 (eş-Şerhu’l-kebîr ve el-İnsâf ile birlikte). İbn Kudâme, Ebu’l-Ferec Şemsüddîn el-Makdisî (ö. 682/1283), eş-Şerhu’l-kebîr, thk. Abdullah b. Abdilmuhsin et-Türkî-Abdulfettah Muhammed el-Hulv, bsy., 1993 (el-Mukni‘ ve el- İnsâf ile birlikte). İbn Nüceym, Zeynüddin b. İbrâhim b. Muhammed (ö. 970/1563), el-Bahrü’r-râik şerhu Ken- zi’d-dekâik, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997. ….., el-Eşbâh ve’n-nezâir, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993. ….., Risâle fi ikâmeti’l-kâdî et-ta’zîr ale’l-müf sid, thk. Muhammed Ahmed Serrac-Ali Cum‘a Muhammed, Kâhire: Dâru’s-Selam, 1998 (Resâilü İbn Nüceym el-iktisâdiyye: er- Resâilü’z-Zeyniyye fî mezhebi’l-Hanefiyye içinde). İbn Rüşd (el-Cedd), Muhammed b. Ahmed b. Ahmed el-Kurtubî (ö. 520/1126), el- Mukaddimâtü’l-mümehhidât, thk. Muhammed Huccî, Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1988. İbnü’l-Arabî, Ebû Bekr Muhammed b. Abdillah (ö. 543/1148), Ahkâmü’l-Kur’ân, thk. Mu- hammed Abdulkâdir Ata, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts. İbnü’n-Neccâr, Ebû Bekir Takıyyüddîn Muhammed b. Ahmed b. Abdilazîz (ö. 972/1564), Müntehe’l-irâdât, thk. Abdullah Abdulmuhsin et-Türkî, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2000 (Şerhu Müntehe’l-irâdât ile birlikte). İbnü’ş-Şât, Ebu’l-Kâsım Sirâcüddîn Kâsım b.Abdillah (ö. 723/1323), İdrâru’ş-şurûk alâ envâi’l- Furûk, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998 (el-Furûk ile birlikte). İçel, Kayıhan v.dğr., Suç Teorisi (K. İçel, F. Sokullu, İ. Özgenç, A. Sözüer, F. Mahmutoğlu, Y. Ünver tarafından hazırlanmıştır), İstanbul: Beta Yay., 2000. İçel, Ceza Hukuku, İstanbul: Beta Yay., 2014. İnce, İrfan, “Ridde”, DİA, İstanbul, 2008, XXXV, 88-91. Karâfî, Ebü’l-Abbas Şihâbüddîn Ahmed b. İdris b. Abdirrahmân (ö. 684/1285), ez-Zehîre, thk. Muhammed Huccî, Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1994. ….., el-Furûk, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998. Karaman, Hayreddin, Mukayeseli İslam Hukuku, İstanbul: İz Yay., 2001. Kâsânî, Alâüddîn Ebû Bekir b. Mes‘ûd (ö. 587/1191), Bedâi‘u’s-sanâi‘ fî tertîbi’ş-şerâi‘, Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts. Kılıç, Sadık, Kur’an’da Günah Kavramı, Konya: Hibaş Yay., 1984. Kurtûbî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ebî Bekr (ö. 671/1273), el-Câmi‘ li-ahkâmi’l-Kur’ân, thk. Abdullah b. Abdilhasen et-Türkî, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2006. Maşalı, Münteha, “Ölüm Cezası”, DİA, İstanbul, 2007, XXXIV, 40-43. Mâverdî, Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Habîb (ö. 450/1058), el-Ahkâmu’s-sultâniyye ve’l- vilâyetü’d-dîniyye, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1999. ….., el-Hâvi’l-kebîr, thk. Ali Muhammed Muavviz-Adil Ahmed Abdülmevcûd, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994. Mecâlî, Abdulhamid İbrahim, Muskıtâtü’l-ukûbeti’t-ta’zîriyye, Riyad: Dâru’n-Neşr, 1992. el-Mevsû‘atü’l-f ıkhiyye, “Tevbe”, Kuveyt: Vizâretü’l-Evkaf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, 1988, XIV, 119-133. ….., “Hudûd”, Kuveyt, 1990, XVII, 129-152. ….., “Şurû‘”, Kuveyt, 1992, XXVI, 92-96. Müzenî, Ebû İbrâhim İsmâil b. Yahya b. İsmâil (ö. 264/878), el-Muhtasâr, Beyrut: Dâru’l- Kütübi’l-İlmiyye, 1998. Nevâvî, Abdulhâlik, Cerâimü’l-kazf ve’s-sebbi’l-alenî ve şürbi’l-hamr beyne’ş-Şerîa ve’l-kânûn, Kâhire: Mektebetü’l-Mısriyye, ts. Nevevî, Ebû Zekeriyya Muhyiddîn b. Şeref (ö. 676/1277), Kitâbü’l-Mecmû‘ şerhu’l-Mühezzeb, thk. Muhammed Necib el-Mutî‘î, Cidde: Mektebetü’l-İrşâd, ts. (el-Mühezzeb ile birlik- te). ….., Ravdatü’t-tâlibîn, thk. Adil Ahmed Abdü’l-Mevcûd-Ali Muhammed Muavvid, Riyad: Dâru Âlemi’l-Kütüb, 2003. ….., el-Minhâc, Beyrut: Dâru’l-Minhâc, 2005. Önder, Ayhan, Ceza Hukuku Dersleri, İstanbul: Filiz Kitabevi, 1992. Özer, Salim, “Günahların Affında ve Cezaların Düşmesinde Tövbenin Etkisi”, Bilimnâme, Kayseri, 2008, VI/14, s. 79-108. Özgenç, İzzet, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara: Seçkin Yay., 2013. Râğıb El-İsfehânî, Ebü’l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed b. Mufaddal (ö. 502/1108), el- Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân, thk. Muhammd Halîl Aytânî, Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 2005. Râzî, Ebû Abdillah Fahruddîn Muhammed b. Ömer Fahruddîn (ö. 606/1209), Mefâtîhu’l- gayb, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1981. Said Bey, Kemal Paşazâde (ö. 1921), Teşebbüsât-ı Cürmiyye, İstanbul: Artin Asaduryan Şirket- i Mürettibiye Matbaası, 1308/1891. Salman, Yüksel, İslam Ceza Hukukunda Cezayı Düşüren Haller, (Y. Yüksek Lisans Tezi) Mar- mara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 1993. Sava Paşa (ö. 1310/1892), İslam Hukuku Nazariyatı Hakkında Bir Etüt, çev. Baha Arıkan, Ankara: Yeni Matbaa, 1955. Serahsî, Şemsüle’imme Ebû Sehl Ebû Bekir Muhammed b. Ahmed (ö. 483/1090), el-Mebsût, Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, ts. Soyaslan, Doğan, Teşebbüs Suçu, Ankara: Kazancı Yay., 1994. Sözüer, Adem, Suça Teşebbüs, İstanbul: Kazancı Yay., 1994. Şen, Ersan, Türk Ceza Hukuku, İstanbul: D&R Yay., 2002. Şâfiî, Muhammed b. İdris (ö. 204/820), el-Ümm, thk. Rif’at Fevzi Abdulmuttalib, bsy., Dâru’l- Vefâ, 2001. ….., Ahkâmu’l-Kur’ân, Kâhire: Mektebetü’l-Hancî, ts. Şirbînî, Şemsüddîn Muhammed b. el-Hatîb (ö. 977/1570), Muğni’l-muhtâc ilâ ma‘rifeti meâni elfâzi’l-Minhâc, Beyrut: Da‘ru’l-Ma‘rife, 1997. Taner, M. Tahir, Ceza Hukuku, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yay., 1953. Tehânevî, Muhammed Ali (ö. 1158/1745), Keşşâfü ıstılâhâti’l-funûn ve’l-‘ulûm, thk. Ali Dah- ruc, Beyrut: Mektebetü Lübnan, 1996. Topaloğlu, Bekir, “Tövbe”, DİA, İstanbul 2012, XLI, 279-283. Trablusî, Ebü’l-Hasan Alâüddîn Ali b. Halil (ö. 844/1440), Mu’înü'l-hükkâm f i mâ yetereddedu beyne’l-hasmeyni mine’l-ahkâm, bsy., ts. Udeh, Abdulkâdir (ö. 1954), et-Teşrî‘u’l-cinâiyyi’l-İslâmî mukâranen bi’l-kânûni’l-vaz‘î, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1998. Usâimî, Abdullah Muhammed Abdurrahman, el-Cerîmetü’l-müstehîle beyne’ş-şerîa ve’l-kânûn, (Y. Yüksek Lisans Tezi), Naif Arab Üniversitesi, Riyad 2005. Uteybe, Muhammed Behcet, Muhâdarât fî fıkhi’l-cinâi’l-İslâmî, Kâhire: Dâru’ş-Şebâb li’t- Tıbâa, 1987. Yarmalı, E. Sabri-Alp, Selçuk, Hukuk Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Türkmen Kitabevi, 2011. Yiğit, Yaşar, “Af ve Pişmanlığın (Tevbe) Cezalara Etkisi”, İslâmî Araştırmalar Dergisi, Anka- ra, 1999, II/19, 20, 21, s. 152-169. Zöhrap, Kirkor (ö. 1915), Hukuk-ı Ceza, İstanbul: Ahmet Sâki Bey Matbaası, 1325/1908. Zuhaylî, Vehbe, el-Fıkhu’l-İslâmî ve edilletüh, Dımaşk: Dâru’l-Fikr, 1985.
APA Çiftci A (2015). İSLAM CEZA HUKUKUNDA SUÇA TEŞEBBÜSTEN VAZGEÇME. , 33 - 62.
Chicago Çiftci Adem İSLAM CEZA HUKUKUNDA SUÇA TEŞEBBÜSTEN VAZGEÇME. (2015): 33 - 62.
MLA Çiftci Adem İSLAM CEZA HUKUKUNDA SUÇA TEŞEBBÜSTEN VAZGEÇME. , 2015, ss.33 - 62.
AMA Çiftci A İSLAM CEZA HUKUKUNDA SUÇA TEŞEBBÜSTEN VAZGEÇME. . 2015; 33 - 62.
Vancouver Çiftci A İSLAM CEZA HUKUKUNDA SUÇA TEŞEBBÜSTEN VAZGEÇME. . 2015; 33 - 62.
IEEE Çiftci A "İSLAM CEZA HUKUKUNDA SUÇA TEŞEBBÜSTEN VAZGEÇME." , ss.33 - 62, 2015.
ISNAD Çiftci, Adem. "İSLAM CEZA HUKUKUNDA SUÇA TEŞEBBÜSTEN VAZGEÇME". (2015), 33-62.
APA Çiftci A (2015). İSLAM CEZA HUKUKUNDA SUÇA TEŞEBBÜSTEN VAZGEÇME. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19(1), 33 - 62.
Chicago Çiftci Adem İSLAM CEZA HUKUKUNDA SUÇA TEŞEBBÜSTEN VAZGEÇME. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19, no.1 (2015): 33 - 62.
MLA Çiftci Adem İSLAM CEZA HUKUKUNDA SUÇA TEŞEBBÜSTEN VAZGEÇME. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.19, no.1, 2015, ss.33 - 62.
AMA Çiftci A İSLAM CEZA HUKUKUNDA SUÇA TEŞEBBÜSTEN VAZGEÇME. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2015; 19(1): 33 - 62.
Vancouver Çiftci A İSLAM CEZA HUKUKUNDA SUÇA TEŞEBBÜSTEN VAZGEÇME. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2015; 19(1): 33 - 62.
IEEE Çiftci A "İSLAM CEZA HUKUKUNDA SUÇA TEŞEBBÜSTEN VAZGEÇME." Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19, ss.33 - 62, 2015.
ISNAD Çiftci, Adem. "İSLAM CEZA HUKUKUNDA SUÇA TEŞEBBÜSTEN VAZGEÇME". Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19/1 (2015), 33-62.