XVIII. YÜZYILDA KUZEY IRAK'TA TASAVVUFÎ FAALİYET YÜRÜTEN KÂDİRÎ ŞEYHLERİ
Yıl: 2015 Cilt: 19 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 29 - 47 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
XVIII. YÜZYILDA KUZEY IRAK'TA TASAVVUFÎ FAALİYET YÜRÜTEN KÂDİRÎ ŞEYHLERİ
Öz: Öz: Kuzey Irak, tasavvufun kurumsallaştığı dönemden bugüne yoğun tasav- vufî hareketliliğe sahne olmuştur. Bu bölgede, Kâdiriyye başta olmak üzereKübreviyye, Sühreverdiyye, Nakşbendiyye, Halvetiyye, Mevleviyye veBektâşiyye gibi tarîkatlar faaliyette bulunmuşlardır. XVIII. Asra gelindiğindeKuzey Irakta tekke faaliyetleri en yaygın tarîkatın Kâdiriyye olduğu görü- lür. Bu asırda en çok tanınan Kâdirî şeyhleri içinde Şeyh Muhammed en- Nûdehî (ö. 1126/1714), Şeyh İsmail el-Vulyânî (ö. 1158/1745), Şeyh Hasan Ge- lezerdî (ö. 1175/1762), Şeyh Derviş Mustafa el-Bilbâsî (ö. 1172/1758), Şeyh Os- man b. Yûsuf el-Kâdirî, Şeyh Tâhâ b. Yahya el-Kürdî (ö. 1205/1790), ŞeyhMahmud Zengenî (ö. 1215/1800), Şeyh Ebûbekir b. Hıdır el-Âlûsî, ve ŞeyhMarûf el-Berzencî (ö. 1254/1839) yer almaktadır.
Anahtar Kelime: Konular:
Qadiri Sheikhs Who Carried Out Mystical Activities in Northern Iraq in The 18th Century
Öz: Northern Iraq in The 18th CenturyAbstract: Northern Iraq has witnessed intensive sufistic activities sincesufism began to instutionalize. In this region, the sects; Kubraviyya,Suhrawardiyya, Naqshbandiyya, Khalwatiyya, Mawlaviyya, Baktashiyyaand primarily Qadiriyya carried out activities. When considering the 18thcentury, ıt is seen that Qadiriyya is the most common sect that had the mostprevaling activities in Iraq. Among the most remarkable Qadiri Sheikhs are;Muhammad an-Nûdahi (d. 1126/1714), Sheikh Ismail al-Vulyani(d. 1158/1745), Sheikh Hasan al-Galazardi (d. 1175/1762), Sheikh DervishMustafa al-Bilbasi (d. 1172/1758 ), Sheikh Osman b. Yusuf al-Qadiri, SheikhTaha b. Yahya al-Kurdi (d. 1205/1790), Sheikh Mahmud Zengeni(d. 1215/1800), Sheikh Abu Bakr b. Hıdır al-Alusi and Sheikh Ma ruf al-Bar- zanji (d. 1254/1839).
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Azzâvî, Abbas, Erbil fî muhtelefil-usûr, haz. Muhammed Ali Karadağî, Bağdat: Şeriketül- hansâ lit-tibâatil-mahdûda, 2001. -----, Aşâirul-Irak, Beyrut: Mektebetül-Hadârât, t.s. -----, Şehrezûr-es-Süleymaniye, Bağdat: Matbaatus-Sâlimî, 2000.
- el-Beyâtî, Abdurrahman İdris Salih, eş-Şeyh Mahmûd el-Hafîd (el-Berzencî), London: Dârul- Hikme, 2005.
- el-Beytâr, Abdürrezzak, Hilyetül-beşer fî târîhil-karnis-sâlise aşer I-III, thk., Muhammed Beh- çet el-Beytâr, Beyrut: Dâru Sâdır, 1993.
- Bruinessen, Martin Van, Kürdistan Üzerine Yazılar, çev. Komisyon, İstanbul: İletişim Yay., 1993.
- Çelik, İsa, Kâdiriyye Tarîkatı Halisiyye Şubesinin Kurucusu Şeyh Abdurrahman Hâlis Ker- kükî, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Erzurum 2008. ed-Dimaşkî, Mustafa es-Sadîkî el-Halvetî, er-Rihletul-Irakiyye, thk., Mîad Şerefüddin el- Geylânî, Beyrut: Dârul-kutubil-ilmiyye, 2012.
- el-Hâl, Muhammed, eş-Şeyh Marûf en-Nûdehî, yy: Mecmaul-İlmiyyil-Kürdî, ts. Hilmi, Refik, Anılar Şeyh Mahmud Berzenci Hareketi, çev. M. Kalman, İstanbul: Ceylan Matba- acılık, 1995.
- İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Said b. Hazm, Cevâmius-sîre, Mısır: Dârul- meârif, ts. Karadağî, Muhammed Ali, İhyâu tarîhil-ulemâil-Ekrad min hilâli mahtûtâtihim, Hevler: Çaphâne-i Ârâs, 2007.
- Kavak, Abdulcebbar, Şeyh Marûf el-Berzencî ve Kâdiriyye Tarîkatının Süleymaniye ve Çevresinde Yaygınlaşmasındaki Rolü, Tasavvuf, İstanbul 2011.
- el-Kezneyî, Muhammed Ahmed Mustafa, eş-Şeyh Nuruddin Birîfkanî, Kahire: Metâbius- sicillil-Arab, 1983.
- Komisyon, el-Amâlul-kâmile liş-şeyh Maruf el-Berzencî el-Kürdî, thk., Baba Ali b. Şeyh Ömer Karadâğî, Mahmûd Ahmed Muhammed, Muhammed Ömer Karadâğî, Bağdat: Mat- baatul-Ânî, 1984. el-Mâyî, Enver, el-Ekrâd fî Behdînân, Duhok: Matbaatu Hâvâr, 2011.
- Mustafa, Muhammed Sâbir, en-Nûdehî ve cuhûduhun-Nahviyye, Erbil: Matbaatu Camiati Sa- lahiddin, 2005. Müderris, Abdülkerim, Ulemâunâ fî hidmetil-İlmi ved-dîn, haz. Muhammed Ali Karadağî, Bağdat: Dârul-Hürriyye, 1983.
- Raûf, İmad Abdüsselam, el-Mucemut-târîhî li İmâreti Behdînân, Erbil: Matbaatul-Hâc Haşim, 2011. Rûhânî, Baba Merdoh, Târîh-i Meşâhir-i Kurd, Tahran: İntişârât-ı Surûş, 1382.
- Sâmi, Şemseddin, Kâmûsul- alâm, İstanbul: Mihrân Matbaası, 1316. es-Selefî, ed-Duskî, Hamdî Abdülmecid, Tahsin İbrahim, İkdul-cumân fî terâcimil-ulemâi vel- udebâil-Kurd vel-mensûbîne ilâ Muduni ve Kurâl-Kurdistan, B.A.E: Dârul-asâle vet-turâs, 2008.
- Süveyrikî, Muhammed Ali, Mucemu alâmil-Kurd, Süleymaniye: Bingeyi Jîn, 2006.
- et-Tâdefî, Muhammed b. Yahyâ, Kalâidül-cevâhir fî menâkıbi Abdilkadir, Mısır: Matbaatu Mus- tafal-Bâbî el-Halebî, 1956.
- Taha b. Yahya, Rihletüş-Şeyh Tâhâ b. Yahyâl-Kürdî, Beyrut: Dârul-Kutubil-İlmiyye, 2007. Tavakkulî, Muhammed Rauf, Târîh-i Tasavvuf der Kurdistan, Tahran: İntişârât-ı Tavakkulî, 1381.
- Yakûbî, Ahmed b. Ebî Yakûb b. Câfer b. Vehb b. Vâdıh el-Yakûbî, Târîhul-Yakûbî, Beyrut: Dâru Sadır, 1992. Zeki Bek, Muhammed Emin, Meşâhîrul-Kurd ve Kurdistan, çev. Seyide Kerîmete, Dimaşk: Dâruz-Zaman, 2006.
APA | KAVAK A (2015). XVIII. YÜZYILDA KUZEY IRAK'TA TASAVVUFÎ FAALİYET YÜRÜTEN KÂDİRÎ ŞEYHLERİ. , 29 - 47. |
Chicago | KAVAK ABDULCEBBAR XVIII. YÜZYILDA KUZEY IRAK'TA TASAVVUFÎ FAALİYET YÜRÜTEN KÂDİRÎ ŞEYHLERİ. (2015): 29 - 47. |
MLA | KAVAK ABDULCEBBAR XVIII. YÜZYILDA KUZEY IRAK'TA TASAVVUFÎ FAALİYET YÜRÜTEN KÂDİRÎ ŞEYHLERİ. , 2015, ss.29 - 47. |
AMA | KAVAK A XVIII. YÜZYILDA KUZEY IRAK'TA TASAVVUFÎ FAALİYET YÜRÜTEN KÂDİRÎ ŞEYHLERİ. . 2015; 29 - 47. |
Vancouver | KAVAK A XVIII. YÜZYILDA KUZEY IRAK'TA TASAVVUFÎ FAALİYET YÜRÜTEN KÂDİRÎ ŞEYHLERİ. . 2015; 29 - 47. |
IEEE | KAVAK A "XVIII. YÜZYILDA KUZEY IRAK'TA TASAVVUFÎ FAALİYET YÜRÜTEN KÂDİRÎ ŞEYHLERİ." , ss.29 - 47, 2015. |
ISNAD | KAVAK, ABDULCEBBAR. "XVIII. YÜZYILDA KUZEY IRAK'TA TASAVVUFÎ FAALİYET YÜRÜTEN KÂDİRÎ ŞEYHLERİ". (2015), 29-47. |
APA | KAVAK A (2015). XVIII. YÜZYILDA KUZEY IRAK'TA TASAVVUFÎ FAALİYET YÜRÜTEN KÂDİRÎ ŞEYHLERİ. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19(2), 29 - 47. |
Chicago | KAVAK ABDULCEBBAR XVIII. YÜZYILDA KUZEY IRAK'TA TASAVVUFÎ FAALİYET YÜRÜTEN KÂDİRÎ ŞEYHLERİ. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19, no.2 (2015): 29 - 47. |
MLA | KAVAK ABDULCEBBAR XVIII. YÜZYILDA KUZEY IRAK'TA TASAVVUFÎ FAALİYET YÜRÜTEN KÂDİRÎ ŞEYHLERİ. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.19, no.2, 2015, ss.29 - 47. |
AMA | KAVAK A XVIII. YÜZYILDA KUZEY IRAK'TA TASAVVUFÎ FAALİYET YÜRÜTEN KÂDİRÎ ŞEYHLERİ. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2015; 19(2): 29 - 47. |
Vancouver | KAVAK A XVIII. YÜZYILDA KUZEY IRAK'TA TASAVVUFÎ FAALİYET YÜRÜTEN KÂDİRÎ ŞEYHLERİ. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2015; 19(2): 29 - 47. |
IEEE | KAVAK A "XVIII. YÜZYILDA KUZEY IRAK'TA TASAVVUFÎ FAALİYET YÜRÜTEN KÂDİRÎ ŞEYHLERİ." Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19, ss.29 - 47, 2015. |
ISNAD | KAVAK, ABDULCEBBAR. "XVIII. YÜZYILDA KUZEY IRAK'TA TASAVVUFÎ FAALİYET YÜRÜTEN KÂDİRÎ ŞEYHLERİ". Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19/2 (2015), 29-47. |