Yıl: 2015 Cilt: 19 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 29 - 47 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

XVIII. YÜZYILDA KUZEY IRAK'TA TASAVVUFÎ FAALİYET YÜRÜTEN KÂDİRÎ ŞEYHLERİ

Öz:
Öz: Kuzey Irak, tasavvufun kurumsallaştığı dönemden bugüne yoğun tasav- vufî hareketliliğe sahne olmuştur. Bu bölgede, Kâdiriyye başta olmak üzereKübreviyye, Sühreverdiyye, Nakşbendiyye, Halvetiyye, Mevleviyye veBektâşiyye gibi tarîkatlar faaliyette bulunmuşlardır. XVIII. Asra gelindiğindeKuzey Irakta tekke faaliyetleri en yaygın tarîkatın Kâdiriyye olduğu görü- lür. Bu asırda en çok tanınan Kâdirî şeyhleri içinde Şeyh Muhammed en- Nûdehî (ö. 1126/1714), Şeyh İsmail el-Vulyânî (ö. 1158/1745), Şeyh Hasan Ge- lezerdî (ö. 1175/1762), Şeyh Derviş Mustafa el-Bilbâsî (ö. 1172/1758), Şeyh Os- man b. Yûsuf el-Kâdirî, Şeyh Tâhâ b. Yahya el-Kürdî (ö. 1205/1790), ŞeyhMahmud Zengenî (ö. 1215/1800), Şeyh Ebûbekir b. Hıdır el-Âlûsî, ve ŞeyhMarûf el-Berzencî (ö. 1254/1839) yer almaktadır.
Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi

Qadiri Sheikhs Who Carried Out Mystical Activities in Northern Iraq in The 18th Century

Öz:
Northern Iraq in The 18th CenturyAbstract: Northern Iraq has witnessed intensive sufistic activities sincesufism began to instutionalize. In this region, the sects; Kubraviyya,Suhrawardiyya, Naqshbandiyya, Khalwatiyya, Mawlaviyya, Baktashiyyaand primarily Qadiriyya carried out activities. When considering the 18thcentury, ıt is seen that Qadiriyya is the most common sect that had the mostprevaling activities in Iraq. Among the most remarkable Qadiri Sheikhs are;Muhammad an-Nûdahi (d. 1126/1714), Sheikh Ismail al-Vulyani(d. 1158/1745), Sheikh Hasan al-Galazardi (d. 1175/1762), Sheikh DervishMustafa al-Bilbasi (d. 1172/1758 ), Sheikh Osman b. Yusuf al-Qadiri, SheikhTaha b. Yahya al-Kurdi (d. 1205/1790), Sheikh Mahmud Zengeni(d. 1215/1800), Sheikh Abu Bakr b. Hıdır al-Alusi and Sheikh Ma ruf al-Bar- zanji (d. 1254/1839).
Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Azzâvî, Abbas, Erbil fî muhtelefi’l-‘usûr, haz. Muhammed Ali Karadağî, Bağdat: Şeriketü’l- hansâ li’t-tibâati’l-mahdûda, 2001. -----, Aşâiru’l-Irak, Beyrut: Mektebetü’l-Hadârât, t.s. -----, Şehrezûr-es-Süleymaniye, Bağdat: Matbaatu’s-Sâlimî, 2000.
  • el-Beyâtî, Abdurrahman İdris Salih, eş-Şeyh Mahmûd el-Hafîd (el-Berzencî), London: Dâru’l- Hikme, 2005.
  • el-Beytâr, Abdürrezzak, Hilyetü’l-beşer fî târîhi’l-karni’s-sâlise ‘aşer I-III, thk., Muhammed Beh- çet el-Beytâr, Beyrut: Dâru Sâdır, 1993.
  • Bruinessen, Martin Van, Kürdistan Üzerine Yazılar, çev. Komisyon, İstanbul: İletişim Yay., 1993.
  • Çelik, İsa, “Kâdiriyye Tarîkatı Halisiyye Şubesinin Kurucusu Şeyh Abdurrahman Hâlis Ker- kükî”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Erzurum 2008. ed-Dimaşkî, Mustafa es-Sadîkî el-Halvetî, er-Rihletu’l-Irakiyye, thk., Mîad Şerefüddin el- Geylânî, Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, 2012.
  • el-Hâl, Muhammed, eş-Şeyh Ma’rûf en-Nûdehî, yy: Mecma’u’l-İlmiyyi’l-Kürdî, ts. Hilmi, Refik, Anılar Şeyh Mahmud Berzenci Hareketi, çev. M. Kalman, İstanbul: Ceylan Matba- acılık, 1995.
  • İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Said b. Hazm, Cevâmi’u’s-sîre, Mısır: Dâru’l- me’ârif, ts. Karadağî, Muhammed Ali, İhyâu t’ar’îhi’l-‘ulemâi’l-Ekrad min hilâli mahtûtâtihim, Hevler: Çaphâne-i Ârâs, 2007.
  • Kavak, Abdulcebbar, “Şeyh Ma’rûf el-Berzencî ve Kâdiriyye Tarîkatının Süleymaniye ve Çevresinde Yaygınlaşmasındaki Rolü”, Tasavvuf, İstanbul 2011.
  • el-Kezneyî, Muhammed Ahmed Mustafa, eş-Şeyh Nuruddin Birîfkanî, Kahire: Metâbi’u’s- sicilli’l-Arab, 1983.
  • Komisyon, el-A’mâlu’l-kâmile li’ş-şeyh Maruf el-Berzencî el-Kürdî, thk., Baba Ali b. Şeyh Ömer Karadâğî, Mahmûd Ahmed Muhammed, Muhammed Ömer Karadâğî, Bağdat: Mat- baatu’l-‘Ânî, 1984. el-Mâyî, Enver, el-Ekrâd fî Behdînân, Duhok: Matbaatu Hâvâr, 2011.
  • Mustafa, Muhammed Sâbir, en-Nûdehî ve cuhûduhu’n-Nahviyye, Erbil: Matbaatu Camiati Sa- lahiddin, 2005. Müderris, Abdülkerim, ‘Ulemâunâ fî hidmeti’l-‘İlmi ve’d-dîn, haz. Muhammed Ali Karadağî, Bağdat: Dâru’l-Hürriyye, 1983.
  • Raûf, İmad Abdüsselam, el-Mu’cemu’t-târîhî li İmâreti Behdînân, Erbil: Matbaatu’l-Hâc Haşim, 2011. Rûhânî, Baba Merdoh, Târîh-i Meşâhir-i Kurd, Tahran: İntişârât-ı Surûş, 1382.
  • Sâmi, Şemseddin, Kâmûsu’l- a’lâm, İstanbul: Mihrân Matbaası, 1316. es-Selefî, ed-Duskî, Hamdî Abdülmecid, Tahsin İbrahim, İkdu’l-cumân fî terâcimi’l-‘ulemâi ve’l- udebâi’l-Kurd ve’l-mensûbîne ilâ Muduni ve Kurâ’l-Kurdistan, B.A.E: Dâru’l-asâle ve’t-turâs, 2008.
  • Süveyrikî, Muhammed Ali, Mu’cemu a’lâmi’l-Kurd, Süleymaniye: Bingeyi Jîn, 2006.
  • et-Tâdefî, Muhammed b. Yahyâ, Kalâidü’l-cevâhir fî menâkıbi Abdilkadir, Mısır: Matbaatu Mus- tafa’l-Bâbî el-Halebî, 1956.
  • Taha b. Yahya, Rihletü’ş-Şeyh Tâhâ b. Yahyâ’l-Kürdî, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2007. Tavakkulî, Muhammed Rauf, Târîh-i Tasavvuf der Kurdistan, Tahran: İntişârât-ı Tavakkulî, 1381.
  • Ya’kûbî, Ahmed b. Ebî Ya’kûb b. Câfer b. Vehb b. Vâdıh el-Ya’kûbî, Târîhu’l-Ya’kûbî, Beyrut: Dâru Sadır, 1992. Zeki Bek, Muhammed Emin, Meşâhîru’l-Kurd ve Kurdistan, çev. Seyide Kerîmete, Dimaşk: Dâru’z-Zaman, 2006.
APA KAVAK A (2015). XVIII. YÜZYILDA KUZEY IRAK'TA TASAVVUFÎ FAALİYET YÜRÜTEN KÂDİRÎ ŞEYHLERİ. , 29 - 47.
Chicago KAVAK ABDULCEBBAR XVIII. YÜZYILDA KUZEY IRAK'TA TASAVVUFÎ FAALİYET YÜRÜTEN KÂDİRÎ ŞEYHLERİ. (2015): 29 - 47.
MLA KAVAK ABDULCEBBAR XVIII. YÜZYILDA KUZEY IRAK'TA TASAVVUFÎ FAALİYET YÜRÜTEN KÂDİRÎ ŞEYHLERİ. , 2015, ss.29 - 47.
AMA KAVAK A XVIII. YÜZYILDA KUZEY IRAK'TA TASAVVUFÎ FAALİYET YÜRÜTEN KÂDİRÎ ŞEYHLERİ. . 2015; 29 - 47.
Vancouver KAVAK A XVIII. YÜZYILDA KUZEY IRAK'TA TASAVVUFÎ FAALİYET YÜRÜTEN KÂDİRÎ ŞEYHLERİ. . 2015; 29 - 47.
IEEE KAVAK A "XVIII. YÜZYILDA KUZEY IRAK'TA TASAVVUFÎ FAALİYET YÜRÜTEN KÂDİRÎ ŞEYHLERİ." , ss.29 - 47, 2015.
ISNAD KAVAK, ABDULCEBBAR. "XVIII. YÜZYILDA KUZEY IRAK'TA TASAVVUFÎ FAALİYET YÜRÜTEN KÂDİRÎ ŞEYHLERİ". (2015), 29-47.
APA KAVAK A (2015). XVIII. YÜZYILDA KUZEY IRAK'TA TASAVVUFÎ FAALİYET YÜRÜTEN KÂDİRÎ ŞEYHLERİ. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19(2), 29 - 47.
Chicago KAVAK ABDULCEBBAR XVIII. YÜZYILDA KUZEY IRAK'TA TASAVVUFÎ FAALİYET YÜRÜTEN KÂDİRÎ ŞEYHLERİ. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19, no.2 (2015): 29 - 47.
MLA KAVAK ABDULCEBBAR XVIII. YÜZYILDA KUZEY IRAK'TA TASAVVUFÎ FAALİYET YÜRÜTEN KÂDİRÎ ŞEYHLERİ. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.19, no.2, 2015, ss.29 - 47.
AMA KAVAK A XVIII. YÜZYILDA KUZEY IRAK'TA TASAVVUFÎ FAALİYET YÜRÜTEN KÂDİRÎ ŞEYHLERİ. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2015; 19(2): 29 - 47.
Vancouver KAVAK A XVIII. YÜZYILDA KUZEY IRAK'TA TASAVVUFÎ FAALİYET YÜRÜTEN KÂDİRÎ ŞEYHLERİ. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2015; 19(2): 29 - 47.
IEEE KAVAK A "XVIII. YÜZYILDA KUZEY IRAK'TA TASAVVUFÎ FAALİYET YÜRÜTEN KÂDİRÎ ŞEYHLERİ." Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19, ss.29 - 47, 2015.
ISNAD KAVAK, ABDULCEBBAR. "XVIII. YÜZYILDA KUZEY IRAK'TA TASAVVUFÎ FAALİYET YÜRÜTEN KÂDİRÎ ŞEYHLERİ". Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19/2 (2015), 29-47.