TÜRK SANATINDA YIRTICI DÖRT AYAKLI HAYVAN - TOYNAKLI HAYVAN MÜCADELE SAHNESİ ÜZERİNE
Yıl: 2015 Cilt: 109 Sayı: 214 Sayfa Aralığı: 65 - 92 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
TÜRK SANATINDA YIRTICI DÖRT AYAKLI HAYVAN - TOYNAKLI HAYVAN MÜCADELE SAHNESİ ÜZERİNE
Öz: Proto-Türk olarak kabul edilen Andronovo Kültürü'nden itibaren Türk sanatında hayvan mücadele sahneleri ile karşılaşmak mümkündür. Bu sahneler Türklerde çok çeşitli malzeme üzerinde binlerce yıl varlıklarını sürdürmüşlerdir. Dolayısı ile Türk sanatında yüzlerce hayvan mücadele sahnesi görülmektedir. Bu nedenden dolayı çalışmamızın kapsamı "yırtıcı dört ayaklı hayvan - toynaklı hayvan mücadele sahnesi" ile sınırlandırılmıştır. Sözü edilen sahneler incelenirken onların sembolik ve ikonografik özelliklerine de değinilmeye çalışılmıştır
Anahtar Kelime: Konular:
About The Combat Scenes Of Beast Of Prey VS Ungulate Animals In Turkish Art
Öz: About The Combat Scenes Of Beast Of Prey VS Ungulate Animals In Turkish Art Animal combat scenes can be observed in Turkish Art starting from Andronovo Culture (c.1500-1200 BC) which is accepted as Proto-Turkic, these scenes survived for thousand years on various materials, therefore a great number of animal combat scenes are present at Turkish art history. For this reason we limited our research in the circle by "Beast of Prey VS Ungulate Animal Combat Scene in Turkish Art". While evaluating these scenes we also tried to examine their symbolic and iconographic properties
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- AND, Metin: Osmanlı Tasvir Sanatları: 1 Minyatür, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2004.
- ARTAMONOV, M.İ.: Sokrovisha Sakov, Amu-Dar'inskiy Klad, Altayskie Kurganı, Minusinskie Bronzı, Sibirskie Zoloto, Moskva, 1973.
- ASLANAPA, Oktay - DURUL, Yusuf: Selçuklu Halıları, Başlangıcından Onaltıncı Yüzyıl Ortalarına Kadar Türk Halı Sanatı, Ak Yayınları, İstanbul, 1973.
- ASLANAPA, Oktay: Türk Halı Sanatı'nın Bin Yılı, Eren Yayıncılık ve Kitapçılık Ltd. Şti., İstanbul, 1987.
- AZBELEV, P.P.: "K İstorii Sedel'nogo Dekora", Drevnosti Sibiri i Tsentral'noy Azii, No. 3 (15), Gorno-Altaysk, 2010.
- AZBELEV, P.P.: "K İzuçeniyu Pazırıkskih Tatuirovok", Drevnosti Sibiri i Tsentral'noy Azii, No. 5 (17), Respublika Altay, 2011.
- AZIZBEKOVA, P.A.: Kovrı i Kovrovıe İzdeliya, Pamyatniki Material'noy Kul'turı Azerbaydjana, 2, Akademiya Nauk Azerbaydjanskoy SSR Muzey İstorii Azerbaydjana, 1986.
- BARIŞTA, H. Örcün: "XIX. - XX. Yüzyıl Azerbaycan İşlemelerinden Örnekler", Arış, Yıl: 1, Sayı: 1, Mart, 1997.
- BARKOVA, L.L.: "Obraz Olenya v İskusstve Drevnego Altaya (po Materialam Bol'şih Altayskih Kurganov)", Arheologiçeskiy Sbornik, Sayı: 30, Gosudarstvennogo Ermitaje, Spb., 1990.
- BARKOVA, L.L.: "Reznıe İzobrajeniya Jivotnıh na Sarkofage iz 2-go Başadarskogo Kurgana", Arheologiçeskiy Sbornik, Sayı: 25, Gosudarstvennogo Ermitaje, Spb., 1984.
- BARKOVA, L.L. - PANKOVA, S.V.: "Tattooed Mummies from the Large Pazyryk Mounds: New Findings", Archaeology, Ethnology and Anthropology of Eurasia, 2 (22), Novosibirsk, 2005.
- BARKOVA, L.L. - PANKOVA, S.V.: "Tatuirovki na Altayskih Mumiyah", Priroda, 3, Moskva, 2006.
- BAŞ, Gülsen: Diyarbakır'daki İslam Dönemi Mimarisinde Süsleme, T.C. Yü- züncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilimdalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Cilt: 1, Van, 2006.
- ÇAĞMAN, Filiz - TANINDI, Zeren: Topkapı Sarayı Müzesi İslam Minyatürleri, İstanbul, 1979.
- ÇAYCI, Ahmet: Anadolu Selçuklu Sanatında Gezegen ve Burç Tasvirleri, Kültür Bakanlığı, Ankara, 2002.
- ÇETİN, Yusuf: "Mardin Savurkapı (Sitti Radviye) Hamamı'nda Bulunan Figürlü Taş Plastik Süslemelerin Türk Süsleme Sanatı İkonografisi Açısından Bir De- ğerlendirmesi", Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Prof. Dr. Hamza Gündoğdu Armağanı, Cilt: 6, Sayı: 25, Ordu, 2013.
- ÇLENOVA, N.L.: Proishojdenie i Rannyayya İstoriya Plemen Tagarskoy Kul'turı, Moskva, 1967.
- ÇORUHLU, Yaşar: "Orta Asya Türk Tasvir Sanatı'ndaki Mücadele Sahneleri ve Sembolizminin Osmanlı Minyatürlerindeki Yeri", Osmanlı'nın Dış Dünyaya Bakı- şı, 03 Aralık 1999 Seminer Bildirileri, İstanbul, 2003.
- ÇORUHLU, Yaşar: Türk Mitolojisinin Anahatları, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2010.
- ÇORUHLU, Yaşar: Erken Devir Türk Sanatı, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2013.
- ÇORUHLU, Yaşar: Türk Sanatında Hayvan Sembolizmi, Kömen Yayınları, Konya, 2014.
- DAŞDAĞ, F. Evren: "Diyarbakır Surlarındaki Sembolik Motiflerin Geleneksel El Sanatlarına Yansıması", Uluslararası Diyarbakır Surları Sempozyumu, T.C. Diyarbakır Valiliği Kültür Sanat Yayınları 8, Diyarbakır, 2012.
- DENİZ, Bekir: "Azerbaycan ve Anadolu Türk Halılarının Benzer Özellikleri", http://e-dergi.atauni.edu.tr/ataunigsed/article/view/1025002265, 22.07.14. HARTNER, Willy - ETTİNGHAUSEN, Richard: "The Conquering Lion, The Life Cycle of a Symbol", Oriens, Vol. 17, 1964.
- KARAMAĞARALI, Beyhan: Ahlat Mezar Taşları, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1992.
- KOROL'KOVA, E.F.: İskusstvo Plemen Nijnego Povoljya i Yujnogo Priural'ya v Skifskogo Epohu (VII-IV vv. do N.E.), Sank-Peterburgskoe Vostokovedenie, SankPeterburg, 2006.
- KOROL'KOVA, E.F.: Zverinıy Stil' Evrazii S İskusstvo Plemen Nijnego Povoljya i Yujnogo Priural'ya v Skifskogo Epohu (VII-IV vv. do N.E.), Sank-Peterburgskoe Vostokovedenie, Sank-Peterburg, 2006.
- MAHİR, Banu: Osmanlı Minyatür Sanatı, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2005.
- NAZARBAEVA, G.: "K İzuçeniyu Zoomorfnogo Koda Drevnih Koçevnikov Kazahskogo Altaya", Nomadı Kazahskih Stepey: Etnosotsiokul'turnıe Protsessı i Kontaktı v Evrazii Skifo-Sakskoy Epohi, Astana.
- OKTAY, J. Özlem: "Asya Hunları Dönemi'nde Dövmeli Mumyaların Yer Aldığı Kurganlar", Türk Dünyasından Halil Açıkgöz'e Armağan, Haz. Hayri Ataş, Doğu Kitabevi, İstanbul, 2013.
- ÖNEY, Gönül: "Anadolu Selçuklu Mimarisinde Arslan Figürü", Anadolu, Sayı: 13, Ankara, 1969.
- ÖNEY, Gönül: "Anadolu Selçuklu Mimarisinde Boğa Kabartmaları", TTK Belleten, Cilt: XXXIX, No. 133, Ocak, 1970.
- ÖNEY, Gönül: Anadolu Selçuklu Mimari Süslemesi ve El Sanatları, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 1992.
- ÖNEY, Gönül: Anadolu Selçuklularında Heykel-Figürlü Kabartma ve XIV.-XV. Asırlarda Devamı, Doktora Tezi, Cilt: III, Ankara, 1966.
- ÖZTÜRK, Hüsnü - PERK, Haluk: Anadolu Sikke Monografileri II, Mat Ofset Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti., İstanbul, 2001.
- PEREVODÇİKOVA, E.V.: Yazık Zverinıh Obryazob, Oçerki İskusstva Evraziyskih Stepey Skifskoy Epohi, Moskva, 1994.
- PODOL'SKIY, M.L.: Zver', Kotorıy Bıl Sam po Sebe ili, Fenomenologiya Skifskogo Stilya, Eleksis, Sank-Peterburg, 2010.
- RAMAZANOĞLU, Gözde: Orta Asya'da Türk Mimarisi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1998.
- ROSTOVTZEFF, M.: The Animal Style in South Russia and China, New York, 1973.
- RUDENKO, S.I. - GLUHOV, A.N.: "Mogil'nik Kudırge na Altae", Materialı po Etnografii, T. III, Cilt: 2, 1997.
- RUDENKO, S.İ: Gornoaltayskie Nahodki i Skifı, İtogo i Problemı Sovremennoy Nauki, Moskva-Leningrad, 1952.
- RUDENKO, S.I.: Kul'tura Hunnov i Noinulinskie Kurganı, Leningrad, 1962.
- RUDENKO, S.İ.: Sibirskoe Kollektsya Petra I, Arheologiya SSSR, Svod Arheologiçeskih İstoçnikov, D3-9, 1962.
- SEYİRCİ, Musa - TOPBAŞ, Ahmet: Afyonkarahisar Yöresi Türkmen Mezar Taş- ları, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2, İstanbul, 1983.
- SÖNMEZ, Zeki: "19. Yüzyıl Sonlarında Türk Halılarının Avrupa'ya İhracı Konusundaki Gelişmelere Kısa Bir Bakış", Türk Soylu Halkların Halı, Kilim, Cicim Sanatı Uluslararası Bilgi Şöleni Bildirileri, 27-31 Mayıs 1996 Kayseri, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara, 1998.
- SÖZEN, Metin: Anadolu'da Akkoyunlu Mimarisi, Yenilik Basımevi, İstanbul, 1981.
- TRİŞİNA, İ.V.: "Monogofigurnıe Kompozitsii v İskusstve Pazırıkskoy Kul'turı", Rossiyskaya Arheologiya, No. 3, Moskva, 2003.
- TROİTSKAYA, T.N.: "Stsenı Terzaniya v Skifo-Sibirskom i Hunno-Sarmatskom İskusstve", Vestnik Arheologii, Antropologii i Etnografii, No.1, Institut Problem Osvoeniya Severa Sibirskogo Otdeleniya Rossiyskoy Akademii Nauk, 1997.
- TÜRKMEN, Nalan: Orta Asya Türkmen Halıları İle Tarihi Anadolu-Türk Halıları- nın Ortak Özellikleri, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara, 2001.
- http://www.hermitagemuseum.org/html_En/11/2005/hm11_3_30_3.html, 27.06.2104.
- http://www.diyarbakirmuzesi.gov.tr/Diyarbakir.aspx?ID=24#prettyPhoto, 15.07.2014.
| APA | ÇEREZCİ J (2015). TÜRK SANATINDA YIRTICI DÖRT AYAKLI HAYVAN - TOYNAKLI HAYVAN MÜCADELE SAHNESİ ÜZERİNE. , 65 - 92. |
| Chicago | ÇEREZCİ J. Özlem Oktay TÜRK SANATINDA YIRTICI DÖRT AYAKLI HAYVAN - TOYNAKLI HAYVAN MÜCADELE SAHNESİ ÜZERİNE. (2015): 65 - 92. |
| MLA | ÇEREZCİ J. Özlem Oktay TÜRK SANATINDA YIRTICI DÖRT AYAKLI HAYVAN - TOYNAKLI HAYVAN MÜCADELE SAHNESİ ÜZERİNE. , 2015, ss.65 - 92. |
| AMA | ÇEREZCİ J TÜRK SANATINDA YIRTICI DÖRT AYAKLI HAYVAN - TOYNAKLI HAYVAN MÜCADELE SAHNESİ ÜZERİNE. . 2015; 65 - 92. |
| Vancouver | ÇEREZCİ J TÜRK SANATINDA YIRTICI DÖRT AYAKLI HAYVAN - TOYNAKLI HAYVAN MÜCADELE SAHNESİ ÜZERİNE. . 2015; 65 - 92. |
| IEEE | ÇEREZCİ J "TÜRK SANATINDA YIRTICI DÖRT AYAKLI HAYVAN - TOYNAKLI HAYVAN MÜCADELE SAHNESİ ÜZERİNE." , ss.65 - 92, 2015. |
| ISNAD | ÇEREZCİ, J. Özlem Oktay. "TÜRK SANATINDA YIRTICI DÖRT AYAKLI HAYVAN - TOYNAKLI HAYVAN MÜCADELE SAHNESİ ÜZERİNE". (2015), 65-92. |
| APA | ÇEREZCİ J (2015). TÜRK SANATINDA YIRTICI DÖRT AYAKLI HAYVAN - TOYNAKLI HAYVAN MÜCADELE SAHNESİ ÜZERİNE. Türk Dünyası Araştırmaları, 109(214), 65 - 92. |
| Chicago | ÇEREZCİ J. Özlem Oktay TÜRK SANATINDA YIRTICI DÖRT AYAKLI HAYVAN - TOYNAKLI HAYVAN MÜCADELE SAHNESİ ÜZERİNE. Türk Dünyası Araştırmaları 109, no.214 (2015): 65 - 92. |
| MLA | ÇEREZCİ J. Özlem Oktay TÜRK SANATINDA YIRTICI DÖRT AYAKLI HAYVAN - TOYNAKLI HAYVAN MÜCADELE SAHNESİ ÜZERİNE. Türk Dünyası Araştırmaları, vol.109, no.214, 2015, ss.65 - 92. |
| AMA | ÇEREZCİ J TÜRK SANATINDA YIRTICI DÖRT AYAKLI HAYVAN - TOYNAKLI HAYVAN MÜCADELE SAHNESİ ÜZERİNE. Türk Dünyası Araştırmaları. 2015; 109(214): 65 - 92. |
| Vancouver | ÇEREZCİ J TÜRK SANATINDA YIRTICI DÖRT AYAKLI HAYVAN - TOYNAKLI HAYVAN MÜCADELE SAHNESİ ÜZERİNE. Türk Dünyası Araştırmaları. 2015; 109(214): 65 - 92. |
| IEEE | ÇEREZCİ J "TÜRK SANATINDA YIRTICI DÖRT AYAKLI HAYVAN - TOYNAKLI HAYVAN MÜCADELE SAHNESİ ÜZERİNE." Türk Dünyası Araştırmaları, 109, ss.65 - 92, 2015. |
| ISNAD | ÇEREZCİ, J. Özlem Oktay. "TÜRK SANATINDA YIRTICI DÖRT AYAKLI HAYVAN - TOYNAKLI HAYVAN MÜCADELE SAHNESİ ÜZERİNE". Türk Dünyası Araştırmaları 109/214 (2015), 65-92. |
