Fen Öğrenmede Zihinsel Risk Alma ve Yordayıcılarına İlişkin Algı Ölçeği Türkçe Formunun Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Köksal, Mustafa; YAMAN, Süleyman

Fen Öğrenmede Zihinsel Risk Alma ve Yordayıcılarına İlişkin Algı Ölçeği Türkçe Formunun Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Süleyman YAMAN, (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Samsun, Türkiye)

Mustafa Serdar KÖKSAL (İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya, Türkiye)

Journal of Turkish Science Education

6 0

Yıl: 2014 Cilt: 11 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 119 - 142 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Fen Öğrenmede Zihinsel Risk Alma ve Yordayıcılarına İlişkin Algı Ölçeği Türkçe Formunun Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Öz:

Zihinsel risk alma davranışı, fen bilimlerine yönelik ilgi ve yaratıcı öz-yeterlik gibi değişkenler ile ilişkisi olduğu ifade edilen bir değişkendir. Bu önemine rağmen ülkemizde, özellikle de ortaokul düzeyinde bu konu üzerine yapılan çalışmaların sayısı sınırlıdır. Bu durumun standartlaştırılmış ölçme aracı eksikliği ile ilgili olduğu düşünülmektedir. Bu araştırmada, fen öğrenmede zihinsel risk alma ve yordayıcılarına ilişkin algı ölçeği uyarlama çalışması yapmak amaçlanmıştır. Çalışmanın örneklemi iki farklı gruptan oluşmaktadır (N=864). Açımlayıcı faktör analizinin yapıldığı birinci örneklem grubunda 449, doğrulayıcı faktör analizinin yapıldığı grupta ise 415 öğrenci yer almıştır. Araştırmada uyarlanan ölçek Beghetto (2009) tarafından geliştirilmiş, Likert tipte bir ölçektir. Ölçek, zihinsel risk alma ve 3 yordayıcısını (fene yönelik ilgi, yaratıcı öz-yeterlik, öğretmen desteğine yönelik algı) içermektedir. Bu tür bir uygulama ile bütüncül bir ölçek uyarlaması yapılacağı düşünülmektedir. Ölçekten elde edilen verilerin açıklayıcı faktör analizi, karşıt gruplar yöntemi ve güvenirlik analizleri SPSS programı ile doğrulayıcı faktör analizi ise AMOS programları kullanılarak yapılmıştır. Araçtan elde edilen verilerin geçerlik ve güvenirlik düzeyleri, ölçeğin Türk kültüründe kullanılabilir olduğu görüşünü desteklemektedir. Uyarlanan ölçeğin sonuçlarının, orijinal ölçekle benzer özellikler taşıdığı, yapı geçerliğine sahip olduğu ve güvenirlik düzeyinin sosyal bilimler için yeterli olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Ainley, M., Hidi, S., & Berndorff, D. (2002). Interest, learning, and the psychological processes that mediate their relationship. Journal of Educational Psychology, 94(3), 545-561.
Arnett, J. (1992). Reckless behavior in adolescence: A developmental perspective. Developmental Review, 12, 339-373.
Bandura, A. (1997). Self-efŞcacy: The exercise of control. New York: Freeman
Barrett, P. (2007). Structural equation modelling: Adjudging model fit. Personality and Individual Differences, 42, 815-824.
Beghetto, R.A. (2006). Creative self-efŞcacy: Correlates in middle and secondary students. Creativity Research Journal, 18, 447-457.
Beghetto, R.A. (2007). Factors associated with middle and secondary students' perceived science competence. Journal of Research in Science Teaching, 44(6), 800-814.
Beghetto, R.A. (2009). Correlates of intellectual risk taking in elementary school science. Journal of Research in Science Teaching, 46(2), 210-223.
Beghetto, R.A., & Baxter, J.A. (2012). Exploring student beliefs and understanding in elementary science and mathematics. Journal of Research in Science Teaching, 49(7), 942-960.
Berberoğlu, G., ve Kalender, İ. (2005). Öğrenci başarısının yıllara, okul türlerine, bölgelere göre incelenmesi: OSS ve PISA analizi. Eğitim Bilimleri ve Uygulama Dergisi, 4(7), 21- 35.
Brown, M.W., & Cudeck, R. (1993). Alternative ways of assessing model fit. In K. A. Bollen ve J. S. Long (Eds.), Testing structural equation models (pp. 136-162). Newbury Park, CA: Sage Publishing.
Brown, T.A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. New York: The Gailford Press.
Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Eğitim Yönetimi, 32, 470-483.
Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö., Kahveci, Ö., & Demirel, F. (2004). Güdülenme ve öğrenme stratejileri ölçeği'nin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 4(2), 207-239.
Byrne, B.M. (1994). Structural equation modeling with EQS and EQS/Windows. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
Ceylan, E., & Berberoğlu, G. (2007). Öğrencilerin fen başarısını açıklayan etmenler: bir modelleme çalışması. Eğitim ve Bilim Dergisi, 32(144), 36-48.
Clifford, M.M., ve Chou, F.C. (1991). Effects of payoff and task context on academic risk- taking. Journal of Educational Psychology, 83, 499-507.
Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research methods in education (6 Ed.). ht Abingdon: Routledge.
Comrey, A.L., & Lee, H.B. (1992). A First course in factor analysis (Second Ed.). Lawrence Erlbaum Associates, Publishers, Hillsdale, New Jersey.
Costello, A.B., & Osborne, J.W. (2005). Best practices in exploratory factor analysis: Four recommendations for getting the most from your analysis. Practical Assessment Research & Evaluation, 10(7), 1531-7714.
Crocker, L., & Algina, J. (1986). Introduction to classical and modern test theory. New York: Holt, Rinehart and Winston.
Çepni, S. (2011). Bilim, fen, teknoloji kavramlarının eğitim programlarına yansımaları. S. Çepni (Ed.), Kuramdan uygulamaya fen ve teknoloji öğretimi, (pp 1-11), Ankara: Pegem Akademi.
Denrell, J. (2007). Adaptive learning and risk taking, Psychlogical Review, 114(1), 177-187.
Dweck, C.S. (2000). Self-theories: Their role in motivation, personality, and development. Philadelphia, Taylor & Francis Group.
Farley, F. (1991). The type-t personality. In L. P. Lipsitt, ve L. L. Mitnick (Eds.), Self- regulatory behavior and risk taking: Causes and consequences (pp. 371-382), Norwood, NJ: Ablex.
Feldman, J.M. (2003). The relationship among college freshmen's cognitive risk tolerance, academic hardiness, and emotional intelligence and their usefulness in predicting academic outcomes. Ph dissertation, Temple University.
Field, A. (2002). Discovering statistics using SPSS. London: Sage Publications.
Field, A., & Miles, J. (2010). Discovering statistics using SAS. California, USA: Sage Publications.
Gillaspy, J.A.J. (1996, January). A primer on confirmatory factor analysis. The Annual Meeting of the Southwest Educational Research Association, January 25-27, LA, New Orleans.
Greene, K., Krcmar, M., Walters, L.H., Rubin, D.L., Hale, J., & Hale, L. (2000). Targeting adolescent risk-taking behaviors: The contributions of egocentricism and sensation- seeking. Journal of Adolescence, 23, 439-461.
Hair, J.F., Anderson, R.E, Tatham, R., & Black, W.C. (1998). Multivariate data analysis with readings (5th Ed.). New Jersey, Upper Saddle River: Prentice-Hall International.
Harackiewicz, J.M., Barron, K.E., Tauer, J.M., & Elliot, A.J. (2002). Predicting success in college: A longitudinal study of achievement goals and ability measures as predictors of interest and performance from freshman year through graduation. Journal of Educational Psychology, 94(3), 562-575.
Hidi, S., & Renninger, K.A. (2006). The four-phase model of interest development. Educational Psychologist, 41, 111-127.
Hidi, S., Renninger, K.A., & Krapp, A. (2004).Interest, a motivational variable that combines affective and cognitive functioning. In D.Y. Dai, & R.J. Sternberg (Eds.), Motivation, emotion, and cognition: Integrative perspectives on intellectual functioning and development (p. 89-115), London: Lawrence Erlbaum Associates, Pub.
Hooper, D., Coughlan, J., & Mullen, M. R. (2008). Structural equation modelling: Guidelines for determining model fit. The Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1), 53-60.
House, D.J. (2002). An investigation of the effects of gender and academic self-efficacy on academic risk-taking for adolescent students. Ph Dissertations, University of Arkansas.
Hunter, J.P., & Csikszentmihalyi, M. (2003). The positive psychology of interested adolescents. Journal of Youth and Adolescence, 32, 27-35.
Kaptan, F., & Korkmaz H. (2002). Fen eğitiminde proje tabanlı öğrenme yaklaşımının ilköğretim öğrencilerinin akademik başarı, akademik benlik kavramı ve çalışma sürelerine etkisi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 164-170.
Karabenick, S.A., & Sharma, R. (1994). Perceived teacher support of student questioning in the college classroom: Its relation to student characteristics and role in the classroom questioning process. Journal of Educational Psychology, 86(1), 90-103.
Khattree, R. & Naik, D. N. (1999). Applied multivariate statistics with SAS software (2 Ed.). th Cary, NC: SAS Institute Inc.
Korkmaz, H. (2002). Fen eğitiminde proje tabanlı öğrenmenin yaratıcı düşünme, problem çözme ve akademik risk alma düzeylerine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Leech, N.L., Barrett, K.C., & Morgan, G.A. (2005). SPSS for intermediate statistics: Use and interpretation (2th Ed.). New Jersey, USA: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
Little, R.J.A., & Rubin, D.B. (1987). Statistical analysis with missing data. New York: John Wiley & Sons.
Mathisen, G.E., & Bronnick, K.S. (2009). Creative self-efŞcacy: An intervention study. International Journal of Educational Research, 48, 21-29.
MEB (Milli Eğitim Bakanlığı). (2011). 2009, 2010 yılı seviye belirleme sınavı istatistikleri. 15.12.2011 tarihinde, den'http://oges.meb.gov.tr/sbs_istat.htm.
Mendler, A. (2000). Motivating students who don't care: Successful techniques for educators. Bloomington, IN: National Education Service.
Meyer, D.K., Turner, J.C., & Spencer, C.A. (1997). Challenge in a mathematics classroom: Students' motivation and strategies in project-based learning. Elementary School Journal, 97, 501-521.
Miller, D.C., & Byrnes, J.P. (1997). The role of contextual and personal factors in children's risk taking. Developmental Psychology, 33, 814-823.
Minstrell, J., & Kaus, P. (2005). Guided inquiry in the science classroom. In M.S. Donovan ve J.D. Bransford (Eds.), How students learn: History, mathematics, and science in the classroom (p. 475-513). Washington, DC: The National Academies Press.
Neihart, M. (1999). Systemtatic risk-taking. Roeper Review, 21(4), 289-292.
Nickerson, R.S. (1999). Enhancing creativity. In R.J. Sternberg (Ed.), Handbook of human creativity (pp. 392-430). New York: Cambridge University Press.
ÖSYM (Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi). (2011). 2011-YGS, LYS sonuçlarına ilişkin sayısal 12890/sayisal-bilgiler.html. 19.11.2011 tarihinde,
den'http://www.osym.gov.tr/belge/1
ÖSYM (Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi). (2014). 2013-Lisans yerleştirme sınavları (LYS-2013) sonuçları. 02.07.2014 tarihinde, den' http://www.osym.gov.tr/belge/1- 19192/2013-lys-sonuclarina-iliskin-sayisal-bilgiler.html.
Özdamar, K. (2002). Paket programları ile istatistiksel veri analizi: Çok değişkenli analizler. Eskişehir: Kaan Kitabevi.
Pajares, F., & Miller, M.D. (1994). Role of self-efficacy and self-concept beliefs in mathematical problem-solving: A path-analysis. Journal of Educational Psychology, 86(2), 193-203.
Peled, I. (1997). Forms of passiveness encoding and risk taking of poor math learners, International Journal of Mathematical Education in Science and Technology, 28(4), 581-589.
Pintrich, P.R., ve DeGroot, E.V. (1990). Motivational and self-regulated learning components of classroom academic performance. Journal of Educational Psychology, 82(1), 33-40.
Plucker, J.A., Beghetto, R.A., & Dow, T.W. (2004). Why isn't creativity more important to educational psychologists? Potentials, pitfalls, and future directions in creativity research. Educational Psychologist, 39(2), 83-96.
Renninger, K.A. (2000). Individual interest and its implications for understanding intrinsic motivation. In C. Sansone ve J.M. Harackiewicz (Eds.), Intrinsic and extrinsic motivation: The search for optimal motivation and performance (pp. 375-404). New York: Academic Press.
Rigdon, E.E. (1996). CFI versus RMSEA: A comparison of two fit indexes for structural equation modeling. Structural Equation Modeling, 3(4), 369-379.
Rogers, S., Ludington, J., & Graham, S. (1999). Motivation and learning: A teacher's guide to building excitement for learning and igniting the drive for quality. Evergreen, CO: Peak Learning Systems.
Sarıer, Y. (2010). Ortaöğretime giriş sınavları (OKS-SBS) ve PISA sonuçları ışığında eğitimde fırsat eşitliğinin değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 107-129.
Scherer, R.F. (1988). Dimensionality of coping: Factor stability using the ways of coping questionnaire. Psychological Report, 62, 763-770.
Schermelleh-Engel, K., & Moosbrugger, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
Schiefele, U. (1991). Interest, learning, and motivation. Educational Psychologist, 26, 299- 323.
Schiefele, U., Krapp, A., & Winteler, A. (1992). Interest as a predictor of academic achievement: A meta-analysis of research. In K. A. Renninger, S. Hidi, & A. Krapp (Eds.), The role of interest in learning and development (pp. 183-212). Hillsdale, NJ: Erlbaum.
Steinberg, L. (2004). Risk-taking in adolescence: What changes, and why? Annals of the New York Academy of Sciences, 1021, 51-58.
Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 74-79.
Tabachnick, B.G., & Fidell L.S. (2001). Using multivariate statistics. Needham Heights: Allyn ve Bacon.
Tay, B., Özkan, D. & Tay, B.A. (2009). The effect of academic risk taking levels on the problem solving ability of gifted students. Procedia Social and Behavioral Sciences, 1, 1099-1104.
Tekin, H. (1996). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Yargı Kitap ve Yayınevi.
Tierney, P., & Farmer, S.M. (2002). Creative self-efŞcacy: Its potential antecedents and relationship to creative performance. Academy of Management Journal, 45, 1137-1148.
Trimpop, R.M. (1994). The Psychology of risk taking behavior. Amsterdam: Elsevier.
Weiner, B. (1994). Integrating social and personal theories of achievement striving. Review of Educational Research, 64(4), 557-573.
Wentzel, K.R. (1998).Social relationships and motivation in middle school: The role of parents, teachers, and peers. Journal of Educational Psychology, 90(2), 202-209.
Zimmerman, B.J., Bandura, A., & Martinez-Pons, M. (1992). Self-motivation for academic attainment: The role of self-efficacy beliefs and personal goal setting, American Educational Research Journal, 29(3), 663-676.

APA	YAMAN S, Köksal M (2014). Fen Öğrenmede Zihinsel Risk Alma ve Yordayıcılarına İlişkin Algı Ölçeği Türkçe Formunun Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. , 119 - 142.
Chicago	YAMAN Süleyman,Köksal Mustafa Fen Öğrenmede Zihinsel Risk Alma ve Yordayıcılarına İlişkin Algı Ölçeği Türkçe Formunun Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. (2014): 119 - 142.
MLA	YAMAN Süleyman,Köksal Mustafa Fen Öğrenmede Zihinsel Risk Alma ve Yordayıcılarına İlişkin Algı Ölçeği Türkçe Formunun Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. , 2014, ss.119 - 142.
AMA	YAMAN S,Köksal M Fen Öğrenmede Zihinsel Risk Alma ve Yordayıcılarına İlişkin Algı Ölçeği Türkçe Formunun Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. . 2014; 119 - 142.
Vancouver	YAMAN S,Köksal M Fen Öğrenmede Zihinsel Risk Alma ve Yordayıcılarına İlişkin Algı Ölçeği Türkçe Formunun Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. . 2014; 119 - 142.
IEEE	YAMAN S,Köksal M "Fen Öğrenmede Zihinsel Risk Alma ve Yordayıcılarına İlişkin Algı Ölçeği Türkçe Formunun Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması." , ss.119 - 142, 2014.
ISNAD	YAMAN, Süleyman - Köksal, Mustafa. "Fen Öğrenmede Zihinsel Risk Alma ve Yordayıcılarına İlişkin Algı Ölçeği Türkçe Formunun Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması". (2014), 119-142.

APA	YAMAN S, Köksal M (2014). Fen Öğrenmede Zihinsel Risk Alma ve Yordayıcılarına İlişkin Algı Ölçeği Türkçe Formunun Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Journal of Turkish Science Education, 11(3), 119 - 142.
Chicago	YAMAN Süleyman,Köksal Mustafa Fen Öğrenmede Zihinsel Risk Alma ve Yordayıcılarına İlişkin Algı Ölçeği Türkçe Formunun Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Journal of Turkish Science Education 11, no.3 (2014): 119 - 142.
MLA	YAMAN Süleyman,Köksal Mustafa Fen Öğrenmede Zihinsel Risk Alma ve Yordayıcılarına İlişkin Algı Ölçeği Türkçe Formunun Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Journal of Turkish Science Education, vol.11, no.3, 2014, ss.119 - 142.
AMA	YAMAN S,Köksal M Fen Öğrenmede Zihinsel Risk Alma ve Yordayıcılarına İlişkin Algı Ölçeği Türkçe Formunun Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Journal of Turkish Science Education. 2014; 11(3): 119 - 142.
Vancouver	YAMAN S,Köksal M Fen Öğrenmede Zihinsel Risk Alma ve Yordayıcılarına İlişkin Algı Ölçeği Türkçe Formunun Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Journal of Turkish Science Education. 2014; 11(3): 119 - 142.
IEEE	YAMAN S,Köksal M "Fen Öğrenmede Zihinsel Risk Alma ve Yordayıcılarına İlişkin Algı Ölçeği Türkçe Formunun Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması." Journal of Turkish Science Education, 11, ss.119 - 142, 2014.
ISNAD	YAMAN, Süleyman - Köksal, Mustafa. "Fen Öğrenmede Zihinsel Risk Alma ve Yordayıcılarına İlişkin Algı Ölçeği Türkçe Formunun Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması". Journal of Turkish Science Education 11/3 (2014), 119-142.