ÖRGÜTLERDE OLUMSUZ DURUMLARIN İFŞA EDİLMESİ VE ÖRGÜTSEL İLETİŞİM İLİŞKİSİ
Yıl: 2015 Cilt: 37 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 153 - 170 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
ÖRGÜTLERDE OLUMSUZ DURUMLARIN İFŞA EDİLMESİ VE ÖRGÜTSEL İLETİŞİM İLİŞKİSİ
Öz: Örgütlerde karşılaşılan olumsuz durumların çalışanlarca ifşa edilmesi (whistleblowing), söz konusu olumsuz durumların ortaya çıkarılmasını sağlayan ve örgütü potansiyel tehlikeler karşısında uyaran pro-aktif bir örgütsel davranış olarak değerlendirilmektedir. Bu çalışma, çalışanların örgütlerdeki çeşitli olumsuz durumları ifşa etme eğilimi ile örgütsel iletişim tatmini arasındaki ilişkiyi, içsel ifşa etme (örgütteki olumsuz durum/davranışların örgüt içindeki yetkili kişi ya da mekanizmaya bildirilmesi) ve dışsal ifşa etme (örgütteki olumsuz durum/davranışların örgüt dışındaki yetkili makamlara bildirilmesi) ayrımına odaklanarak araştırmaktadır. Araştırmaya konu olan örneklem Kırklareli ilinde çeşitli örgütlerde çalışan 1.012 kişidir. Analiz sonuçları, örgütsel iletişim tatmini ile içsel ifşa etme eğilimi arasında pozitif, dışsal ifşa etme eğilimi arasında ise negatif yönlü anlamlı bir ilişki ortaya koymuştur. Ayrıca, iletişim tatmini ile olumsuz durumların ifşa edilmemesi arasında da negatif yönlü bir ilişki tespit edilmiştir. İşyerinde karşılaşılan olumsuz durumları ifşa etme durumunda örgütten beklenen olumsuz geri-dönüt algısı ile ifşa etmeme ve dışa ifşa etme eğilimi arasında anlamlı pozitif yönlü bir ilişki saptanmıştır. Benzer olarak; olumlu geri dönüt algısı arttıkça içe ifşa etme eğiliminin arttığı belirlenmiştir. Çalışma bulgularımız etkin örgütsel iletişimin, örgütteki etik dışı/yasa dışı olumsuzlukların düzeltilmesine imkan tanıyan ve örgütün imajının zedelenmesine engel olan içsel ifşa etme davranışına yönelttiğini ortaya koymuştur.
Anahtar Kelime: Konular:
ON THE RELATIONSHIP BETWEEN WHISTLEBLOWING AND ORGANIZATIONAL COMMUNICATION
Öz: Whistleblowing, the act of speaking out about wrongdoing in the workplace, is considered to be a pro-active organizational behavior which warns potential pitfalls and helps prevent further damage to the organization. Prior researches on whistleblowing suggest that individuals' whistleblowing intentions might be influenced by organizational variables such as communication climate. Thus, this study examined the relationship between whistleblowing and organizational communication satisfaction by focusing on the divide between internal (reporting wrongdoing to an authority within the organization) and external whistleblowing (reporting wrongdoing to an outside agency). Data were obtained from a representative sample of 1,012 employees from various organizations in Kırklareli, Turkey. Communication satisfaction was positively associated with internal whistleblowing, whereas negatively associated with external whistleblowing and non-whistleblowing. Participants who perceived their organizations as non-supportive of whistleblowing preferred external whistleblowing channels more than the employees with the perception of supportive organizations. The findings suggest that creating an effective organizational communication system would encourage a whistleblower to report wrongdoing internally, which in turn would help correcting the wrongdoing internally without causing damage to the organization's reputation.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- AKTAN, Coşkun C "Organizasyonlarda Yanlış Uygulamalara Karşı Bir Sivil Erdem, Ahlaki Tepki ve Vicdani Red Davranışı: Whistleblowing", Mercek Dergisi, 2006 - Ekim Sayısı, s. 1-13.
- AYDIN, Ufuk "İş Hukuku Açısından İşçinin Bilgi Uçurması (Whistleblowing)", Ana- dolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2002, Cilt: 2, Sayı: 2, s. 79-100.
- BAKAR, Şaban "Çalışanların, İş Yerlerinde Karşılaştıkları Etik Olmayan Durumları Raporlama Eğilimleri ve Bir Uygulama", Bursa, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2012, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi)
- BJORKELO, Brita, MATTHIESEN, Stig B. Preventing and Dealing with Retalia- tion Against Whistleblowers, Editor: David Lewis, WimVandekerckhove, Whistleblowing and Democratic Values (pp. 127-149), International Whistleb- lowing Research Network, 2011.
- BJORKELO, Brita, EINARSEN, Stale, MATTHIESEN, Stig B. "Predicting Proactive Behaviour at Work: Exploring the Role of Personality as an Antecedent of Whistleblowing Behaviour", Journal of Occupational and Organizational Psychology, 2010, Volume: 83, pp. 371-394.
- BOUVILLE, Mathieu "Whistle-Blowing and Morality", Journal of Business Ethics, 2008, Volume: 81, Issue: 3, pp. 579-585.
- BOWEN, Robert M., CALL, Andrew C., RAJGOPAL, Shiva "Whistle-Blowing: Tar- get Firm Characteristics and Economic Consequences", The Accounting Re- view, 2010, Volume: 85, Number: 4, pp. 1239-1271.
- CHIU, Randy K. "Ethical Judgement, Locus of Control, and Whistleblowing Inten- tion: A Case Study of Mainland Chinese MBA Students", Managerial Audi- ting Journal, 2002, Volume: 17, Issue: 9, pp. 581-587.
- ÇİĞDEM, Serpil "Büro Yönetiminde Whistleblowing ve Etik İlişkisi", Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2013, 1. Özel Sayı, ss. 93-110.
- DANIŞMAN, Sümeyra A. "Sosyal Bir Sorumluluk Olarak İhbarcılık", İş Ahlakı Dergisi, 2012, Cilt: 5, Sayı: 2, ss. 227-233.
- DEMİRTAŞ, Özgür "İşyerlerinde Olumsuz Durumları İfşa Etmenin Etik İklim Üze- rindeki Etkisi: Yıldırma Algısının Moderatör Rolü", İstanbul Üniversitesi İş- letme Fakültesi Dergisi, 2014, Cilt/Vol:43, Sayı/No:1, ss. 136-156.
- DURAK, İbrahim "Örgütsel Sessizliğin Demografik ve Kurumsal Faktörlerle İlişkisi: Öğretim Elemanları Üzerine Bir Araştırma", Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2014, Cilt: 28, Sayı: 2, ss. 89-108.
- EREN, Veysel, ORHAN Ufuk "Kurumsal Sosyal Sorumluluğun Çalışanların Kötü Yönetimi İfşa Düzeylerine Etkisi Üzerine Bir Araştırma", International Journal of Social Science, 2013, Volume: 6, Issue: 2, ss. 455-468.
- ESEN, Emel, KAPLAN, Hasan A. "İşletmelerde Ahlaki Olmayan Davranışların Du- yurulması (Whistleblowing)", Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2012, Cilt: 14, Sayı: 2, ss. 33-52.
- GERÇEK, Hasan "Mühendislikte Etik Sorunların Ele Verilmesi", Madencilik Dergi- si, 2005, Sayı: 44, Cilt: 4, ss. 29-38.
- GÖKÇE, Asiye T. "Relationship Between Whistle-Blowing and Job Satisfaction and Organizational Loyalty at Schools in Turkey", Global Journal of Teacher Education, 2013, Volume: 1, Issue: 1, pp. 61-72.
- HERSH, Marion A. "Whistleblowers-Heroes or Traitors?: Individualand Collective Responsibility for Ethical Behaviour", Annual Reviews in Control, 2002, Volume: 26, Issue: 2, pp. 243-262.
- KAPLAN, Bruce, KLEINER, Brian H. "New Developments Concerning Discrimina- tion for Whistleblowing", Equal Opportunities International, 2000, Volu- me: 19, Issue: 6/7, pp. 75-77.
- KEENAN, John P. "Whistleblowing: A Study of Managerial Differences", Employee Responsibilities and Rights Journal, 2002, Volume: 14, Number: 1, pp. 17- 32
- KILIÇOĞLU, Ali, GÜROL, Ender İş Dünyası Sözlüğü, İstanbul, Cem Yayınları, 2011.
- KING, Granville III "The Implications of an Organization's Structure on Whistleb- lowing", Journal of Business Ethics, 1999, Volume: 20, pp. 315-326.
- LANDMAN, Willem A. Whistle-Blowing Program Best Practice - Some Policy Considerations for the Global Fund, Ethics Institute of South Africa Publi- cations, 2005.
- LENNANE, Jean K. "Whistleblowing: A Health Issue", British Medical Journal, 1993, Volume: 307, pp. 667-670.
- LEWIS, David, ELLIS, Catherine, KYPRIANOU, Anne, HOMEWOOD, Stephen "Whistleblowing at Work: The Results of a Survey of Procedures in Further and Higher Education", Education and the Law, 2001, Volume: 13, Number: 3, pp. 215-225.
- MANSBACH, Abraham, BACHNER, Yaacov G. "Internal or External Whistleb- lowing: Nurses' Willingness to Report Wrongdoing", Nursing Ethics, 2010, Volume: 17, Issue: 4, pp. 483-490.
- MCDONALD, Sally, AHERN, Kathy "The Professional Consequences of Whist- leblowing by Nurses", Journal of Professional Nursing, 2000, Volume: 16, Number: 6, pp. 313-321.
- MELİKOĞLU, Melis "The Distinctive Role of Prestige, Communication and Trust: Organizational Identification Versus Affective Commitment", İstanbul, Mar- mara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2009, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi)
- MESMER-MAGNUS, Jessica R., VIESWESVARAN, Chockalingam "Whistleb- lowing in organizations: An examination of correlates of whistleblowing in- tentions, actions, and retaliation", Journal of Business Ethics, 2005, Volume: 62, s. 277-297.
- MICELI, Marcia P., NEAR, Janet P. "Characteristics of Organizational Climate and Perceived Wrongdoing Decisions Associated with Whistle-Blowing", Person- nel Psychology, 1985, Volume: 38, pp. 525-544.
- MILLIKEN, Frances J., MORRISON, Elizabeth W. "Shades of Silence: Emerging Themes and Future Directions for Research on Silence in Organizations", Journal of Management Studies, 2003, Volume: 40(6), pp. 1563-1568.
- ÖZDEMİR, Murat "Ankara İli Kamu Genel Liselerinde Görev Yapan Yönetici ve Öğretmenlerin Örgütsel Muhalefete İlişkin Görüşleri", Ankara, Ankara Üni- versitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2010, (Yayınlanmamış Doktora Tezi)
- ÖZGENER, Şevki, TANÇ, Ahmet, ULU, Seher Çalışma Yaşamında Sorun Bildir- me Sistemi, Çalışma Yaşamında Davranış: Güncel Yaklaşımlar, Editörler: Aş- kın Keser, Gözde Yılmaz, Senay Yürür, Kocaeli, Umuttepe Yayınları, 2. Baskı, 2012.
- ÖZLER, Derya E., ŞAHİN, Meltem D., ATALAY, Ceren G. "Teorik Bir Çerçevede Whistleblowing - Etik İlişkisi", Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2010, Sayı: 11, Cilt: 2, ss. 169-194.
- PARK, Heungsik, BLENKINSOPP, John, ÖKTEM, Mustafa K., ÖMÜRGÖNÜL- ŞEN, Uğur "Cultural Orientation and Attitudes Toward Different Forms of Whistleblowing: A Comparison of South Korea, Turkey, and The U.K.", Jour- nal of Business Ethics, 2008, Volume: 82, pp. 929-939.
- POSTMES, Tom, TANIS, Martin, DE WIT, Boudewijn "Communication and Com- mitment in Organizations: A Social Identity Approach", Group Processes In- tergroup Relations, 2001, Volume: 4, pp. 227-229.
- RHOADES, Lawrence Consequences of Whistleblowing for the Whistleblower in Misconduct in Science Cases, Washington DC., Research Triangle Institute, 1995.
- SAYĞAN, Sahra "Whistleblowing ve Örgütsel Etik İkilemi İlişkisi Üzerine Bir Uy- gulama", Konya, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2011, (Yayın- lanmamış Yüksek Lisans Tezi)
- SIMS, Randi L., KEENAN, John P. "Predictors of External Whistleblowing: Orga- nizational and Intrapersonal Variables", Journal of Business Ethics, 1998, Volume: 17, s. 411-421.
- SOEKEN, Karen, SOEKEN, Donald R. A Survey of Whistleblowers: Their Stres- sors and Coping Strategies, Maryland, Association of Mental Health Speci- alities, 1987.
- TRAKYA KALKINMA AJANSI, Rakamlarla Kırklareli, Tekirdağ, Trakya Kalkın- ma Ajansı Genel Sekreterliği, 2011.
- TRAKYA KALKINMA AJANSI, Trakya Sosyal Yapı Analizi, Tekirdağ, Trakya Kalkınma Ajansı Genel Sekreterliği, 2012.
- UZTUĞ, Ferruh Halkla İlişkiler ve İletişim, Eskişehir, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 1482, 2005.
- İnternet Kaynakları
- http://www.tuik.gov.tr (Erişim Tarihi: 20.10.2014)
- http://www.surveysystem.com/sscalc.htm (Erişim Tarihi: 06.11.2014)
| APA | Başol O, KARATUNA I (2015). ÖRGÜTLERDE OLUMSUZ DURUMLARIN İFŞA EDİLMESİ VE ÖRGÜTSEL İLETİŞİM İLİŞKİSİ. , 153 - 170. |
| Chicago | Başol Oğuz,KARATUNA IŞIL ÖRGÜTLERDE OLUMSUZ DURUMLARIN İFŞA EDİLMESİ VE ÖRGÜTSEL İLETİŞİM İLİŞKİSİ. (2015): 153 - 170. |
| MLA | Başol Oğuz,KARATUNA IŞIL ÖRGÜTLERDE OLUMSUZ DURUMLARIN İFŞA EDİLMESİ VE ÖRGÜTSEL İLETİŞİM İLİŞKİSİ. , 2015, ss.153 - 170. |
| AMA | Başol O,KARATUNA I ÖRGÜTLERDE OLUMSUZ DURUMLARIN İFŞA EDİLMESİ VE ÖRGÜTSEL İLETİŞİM İLİŞKİSİ. . 2015; 153 - 170. |
| Vancouver | Başol O,KARATUNA I ÖRGÜTLERDE OLUMSUZ DURUMLARIN İFŞA EDİLMESİ VE ÖRGÜTSEL İLETİŞİM İLİŞKİSİ. . 2015; 153 - 170. |
| IEEE | Başol O,KARATUNA I "ÖRGÜTLERDE OLUMSUZ DURUMLARIN İFŞA EDİLMESİ VE ÖRGÜTSEL İLETİŞİM İLİŞKİSİ." , ss.153 - 170, 2015. |
| ISNAD | Başol, Oğuz - KARATUNA, IŞIL. "ÖRGÜTLERDE OLUMSUZ DURUMLARIN İFŞA EDİLMESİ VE ÖRGÜTSEL İLETİŞİM İLİŞKİSİ". (2015), 153-170. |
| APA | Başol O, KARATUNA I (2015). ÖRGÜTLERDE OLUMSUZ DURUMLARIN İFŞA EDİLMESİ VE ÖRGÜTSEL İLETİŞİM İLİŞKİSİ. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 37(2), 153 - 170. |
| Chicago | Başol Oğuz,KARATUNA IŞIL ÖRGÜTLERDE OLUMSUZ DURUMLARIN İFŞA EDİLMESİ VE ÖRGÜTSEL İLETİŞİM İLİŞKİSİ. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 37, no.2 (2015): 153 - 170. |
| MLA | Başol Oğuz,KARATUNA IŞIL ÖRGÜTLERDE OLUMSUZ DURUMLARIN İFŞA EDİLMESİ VE ÖRGÜTSEL İLETİŞİM İLİŞKİSİ. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, vol.37, no.2, 2015, ss.153 - 170. |
| AMA | Başol O,KARATUNA I ÖRGÜTLERDE OLUMSUZ DURUMLARIN İFŞA EDİLMESİ VE ÖRGÜTSEL İLETİŞİM İLİŞKİSİ. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 2015; 37(2): 153 - 170. |
| Vancouver | Başol O,KARATUNA I ÖRGÜTLERDE OLUMSUZ DURUMLARIN İFŞA EDİLMESİ VE ÖRGÜTSEL İLETİŞİM İLİŞKİSİ. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 2015; 37(2): 153 - 170. |
| IEEE | Başol O,KARATUNA I "ÖRGÜTLERDE OLUMSUZ DURUMLARIN İFŞA EDİLMESİ VE ÖRGÜTSEL İLETİŞİM İLİŞKİSİ." Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 37, ss.153 - 170, 2015. |
| ISNAD | Başol, Oğuz - KARATUNA, IŞIL. "ÖRGÜTLERDE OLUMSUZ DURUMLARIN İFŞA EDİLMESİ VE ÖRGÜTSEL İLETİŞİM İLİŞKİSİ". Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 37/2 (2015), 153-170. |
