XVI. Asır Osmanlısında Bir Âlimin Kaleminden Siyaset Eleştirisi: Birgivî ve Zühru'l-Mülûk Adlı Eserinin Tercümesi

Huriye MARTI, (Necmettin Erbakan Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Hadis Anabilim Dalı, Konya, Türkiye)
Ahmed ÜRKMEZ (Kırıkkale Üniversitesi, İslami İlimler Fakültesi, Hadis Bilim Dalı, Kırıkkale, Türkiye)
Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
7 0
Yıl: 2015 Cilt: 15 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 1 - 28 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

XVI. Asır Osmanlısında Bir Âlimin Kaleminden Siyaset Eleştirisi: Birgivî ve Zühru'l-Mülûk Adlı Eserinin Tercümesi

Öz:
- Birgivî Mehmed Efendi, ilim ve kültür hayatımızda müderrisliği, vaizliği,müellifliği ve mütefekkirliği ile derin izler bırakmış bir isimdir. Gerek kassam-ıaskeri olarak görev yaptığı yıllarda, gerekse II. Selim in hocası Ataullah Efendiile dostluğunun ilerlediği dönemde idari kadroları yakından tanıma fırsatı bu- lan bu Osmanlı âlimi, siyasete yönelik düşünce, telkin ve eleştirilerine bigânekalınamayacak bir şahsiyettir. Zira Birgivî,iyiliği emredip kötülükten sakındır- maprensibi etrafında şekillenen hayatı boyunca, her alanda olduğu gibi ida- recilik hakkında da tavizsin bir dille konuşmaktan ve yazmaktan geri durma- mıştır. Bu makale onun siyasete dair görüşlerini, siyasilere yönelik eleştiri vetavsiyelerini, bu bağlamda da konu hakkında kaleme aldığı Zühru l-Mülûkisimli risalesini incelemektedir.
Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi

A Political Criticism of a Scholar in XVIth Century Ottoman Period: Birgiwi and Translation of Zuhr Al-Muluk

Öz:
Birgiwi Mehmet Efendi, the Ottoman scholar, has lefta deep impression in our scientific and cultural lives as apreacher, as a mudarris, as an author and also as a thinker. Hehas been a significant personage whose thoughts, suggestionsand reviews about politics could not be ignored since he hadthe opportunity to recognize the administrative staff closely dur- ing his duty as Qassam Soldier and his friendship with AtaullahEfendi, the master of Selim 2nd. Likewise, Birgiwi did not abstainfrom speaking and writing uncompromisingly on managementas he did on all spheres (areas), all his lifetime which shapedaround the principle of "Commanding the goodness, avoidingthe evil". This article investigates his tract named as "Zuhru'lMulk", besides his opinions about politics and his suggestionsand criticism raised against politicians
Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Adalıoğlu, Hasan Hüseyin, “Siyasetname”, DİA, XXXVII/304-306. Ali b. Bâlî (ö. 992/1584), el-Ikdü’l-Manzûm fî Zikri Efâzili’r-Rûm, Süleyma- niye Ktp., Hacı Mahmut Efendi Böl., no: 4597. Arslan, Ahmet Turan, İmam Birgivî, Hayatı, Eserleri ve Arapça Tedrisatın- daki Yeri, Seha Neşriyat, İstanbul 1992. Atâî, Nev’îzâde (ö. 1045/1635), Hadâiku’ l-Hakâik fî Tekmileti’ş-Şekâik, Neşre hazırlayan: Abdülkadir Özcan, Çağrı Yay., İstanbul 1989. Atmaca, Veli, “Hadisleri Bakımından Siyasetnameler (I), Fırat Ünv. İlahiyat Fak. Dergisi, sy. 5, ss. 363-370. Atsız, Nihal (ö. 1395/1975), İstanbul Kütüphanelerine Göre Birgili Mehmed Efendi Bibliyografyası, Süleymaniye Kütüphanesi Yay., MEB Bası- mevi, İstanbul 1966. Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin (ö. 1201/1787), Hadîkatü’ l-Cevâmi’, I-II, Mat- baa-i Âmire, İstanbul 1281. ………, Mecmûa-i Tevârîh, Haz. Vahid Çabuk-Fahri Derin, İÜEF Yay., İstanbul 1985. Baltacı, Cahit, 15 ve 16. Asırlarda Osmanlı Medreseleri (Teşkilât, Tarih), İrfan Matbaası, İstanbul 1976. Baysun, Cavid, “Ebüssu’ûd”, İA, IV/93. Bezzâr, Ebûbekr Ahmed b. Amr (ö. 292/904), el-Müsned (el-Bahru’z- Zehhâr), I-XV, thk. Âdil b. Sa’d, 1. Baskı, Medine 2006. Birgivî Mehmed Efendi (ö. 981/1573), Cilâü’ l-Kulûb, (Müellif hattı), Süley- maniye Ktp., Şehid Ali Paşa Böl., no: 1477. ……..., Mektûb, Süleymaniye Ktp., Yazma Bağışlar Böl., no: 1269, vr. 225b-231b. ……..., Nûru’ l-Ahyâ ve Tuhfetü’ l-Emvât, Bayezid Ktp., Ali Emîrî, Arabî Böl., no: 786. ………, Risâle fi’ l-Arâzi’ l-Uşriyye ve’ l-Harâciyye, Süleymaniye Ktp., Hacı Mahmud Efendi Böl., no: 1238, vr. 105b-113b. ………, Risâle fi’z-Zikri’ l-Cehrî, Süleymaniye Ktp., Hasan Hüsnü Paşa Böl, no: 771, vr. 24b-29a. ………, Risâle-i Birgivî (Vasiyetnâme), Konya Yusuf Ağa Ktp., no: 33. ………, es-Seyfü’s-Sârim, Süleymaniye Ktp., Düğümlü Baba Böl., no: 449, vr. 120b-145b. ……….., et-Tarîkatü’ l-Muhammediyye ve’s-Sîratü’ l-Ahmediyye, Elhâc Hü- seyin Efendi Matbaası, İstanbul 1309. Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail (ö. 256/870), el-Câmiu’s- Sahîh, I-VIII, el-Mektebetü’l-İslâmî, İstanbul 1979. el-Buhârî, Burhâneddîn Mahmûd b. Ahmed (ö. 616/1219), el-Muhîtu’ l- Burhânî, nşr. Nuaym Eşref Nûr Ahmed, Beyrut 2004. Bursalı Mehmed Tahir (ö. 1344/1925), Osmanlı Müellifleri, I-III, Haz. A. Fikri Yavuz-İsmail Özen, Meral Yay., İstanbul 1972. Cenâbî Mustafa Efendi (ö. 999/1590), el-Aylemü’z-Zâhir fî Ahvâli’ l-Evâil ve’ l-Evâhir, Nuruosmaniye Ktp., no: 3100. İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd (ö. 273/887), es-Sünen, I-II, Thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî, Dâru’l-Hadîs, Kahire 1994. İsfahânî, Ebû Nuaym Ahmed b. Abdullah (ö. 430/1038), Fazîletü’ l-Âdilîn, thk. Meşhûr b. Hasan Âl Süleyman, Dâru’l-Vatan, Riyad 1418. Kâtib Çelebi (ö. 1067/1657), Mîzânü’ l-Hak fî İhtiyâri’ l-Ehak, Hazırlayan: Orhan Şaik Gökyay, MEB Yay., İstanbul 1993. Lekesiz, Hulusi, XVI. Yüzyıl Osmanlı Düzenindeki Değişimin Tasfiyeci (Püritanist) Bir Eleştirisi: Birgivî Mehmed Efendi ve Fikirleri, Basıl- mamış Doktora Tezi, Hacettepe Ünv. Sosyal Bilimler Ens., Ankara 1997. Martı, Huriye, Birgivî Mehmed Efendi (Hayatı, Eserleri ve İlmî Kişiliği), TDV Yay., Ankara 2008. Mehmed Süreyyâ (ö. 1327/1909), Sicill-i Osmânî yahud Tezkire-i Meşâhir- i Osmâniyye, I-IV, İstanbul 1971. el-Mergînânî, Burhaneddîn Ebu’l-Hasen Ali b. Ebû Bekir (ö. 593/1197), el- Hidâye Şerhu’l-Bidâye, thk. Naîm Eşref Nûr Ahmed, İdâretü’l-Kur’ân ve’l-Ulûmi’l-İslâmiyye, Karaçi/Pakistan trs., Meşrebzâde Mehmed Şem’î, İlâveli Esmâru’t-Tevârih, İstanbul 1295. Muallim Naci (ö. 1310/1893), Esâmî, Mahmud Bey Matbaası, İstanbul 1308. Müslim, Ebu’l-Huseyn Müslim ibnü’l-Haccâc el-Kuşeyrî en-Neysâbûrî (ö. 261/875), es-Sahîh, (Kütüb-i Sitte içinde), thk. Sâlih b. Abdülazîz, Dârü’s-selâm li’n-neşr ve’t-tevzî’, 3. Baskı, Riyâd 2000. Pakalın, M. Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, I-III, MEB Yayınları, İstanbul 1983. Peçevî, İbrahim (ö. 1059/1649), Târîh-i Peçevî, I-II, Matbaa-i Âmire, İstan- bul 1283. Şemseddin Sami (ö. 1323/1904), Kâmûsu’ l-A’ lâm, I-VI, Mihran Matbaası, İstanbul 1306. Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed (ö. 360/970), el-Mu’cemü’l- Kebîr, I-XXV, thk. Hamdî Abdülmecîd es-Silefî, 2. Baskı, Beyrut 1986. ……….., el-Mu’cemü’l-Evsat, I-X, thk. Târık b. Ivazullah-Abdülmuhsin b. İbrahim, Dâru’l-Haremeyn, Kahire 1415. Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ (ö. 279/892), el-Câmiu’s-Sahîh, I-V, thk. Ahmed Muhammed Şâkir, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1987. Unan, Fahri, “Medrese-Yönetim İlişkileri ve Osmanlı Medreselerinin İlmî Performansı Meselesi”, VII. Osmanlı Sempozyumu, Söğüt, Eylül 1992, ss. 13-23. Uzunçarşılı, İ. Hakkı (ö. 1398/1977), Karesi Meşâhîri, Karesi 1342. …….…………., Osmanlı Devleti’nin İlmiye Teşkilâtı, TTK Yay., Ankara 1984. ……………….., Osmanlı Tarihi, I-IV, TTK Yay., 4. Baskı, Ankara 1983. Yüksel, Emrullah, “Birgivî”, DİA, VI/191-194. …………, Mehmet Birgivi’nin Dini ve Siyasi Görüşleri, TDV Yay., Ankara 2011. Zeylaî, Fahreddîn Osman b. Ali (ö. 743/1343), Tebyînü’ l-hakâik Şerhu Kenzi’d-dekâik, I-VI, Matbaatü’l-Kübrâ el-Âmiriyye, Bulak 1313.
APA MARTI H, Ürkmez A (2015). XVI. Asır Osmanlısında Bir Âlimin Kaleminden Siyaset Eleştirisi: Birgivî ve Zühru'l-Mülûk Adlı Eserinin Tercümesi. , 1 - 28.
Chicago MARTI Huriye,Ürkmez Ahmed XVI. Asır Osmanlısında Bir Âlimin Kaleminden Siyaset Eleştirisi: Birgivî ve Zühru'l-Mülûk Adlı Eserinin Tercümesi. (2015): 1 - 28.
MLA MARTI Huriye,Ürkmez Ahmed XVI. Asır Osmanlısında Bir Âlimin Kaleminden Siyaset Eleştirisi: Birgivî ve Zühru'l-Mülûk Adlı Eserinin Tercümesi. , 2015, ss.1 - 28.
AMA MARTI H,Ürkmez A XVI. Asır Osmanlısında Bir Âlimin Kaleminden Siyaset Eleştirisi: Birgivî ve Zühru'l-Mülûk Adlı Eserinin Tercümesi. . 2015; 1 - 28.
Vancouver MARTI H,Ürkmez A XVI. Asır Osmanlısında Bir Âlimin Kaleminden Siyaset Eleştirisi: Birgivî ve Zühru'l-Mülûk Adlı Eserinin Tercümesi. . 2015; 1 - 28.
IEEE MARTI H,Ürkmez A "XVI. Asır Osmanlısında Bir Âlimin Kaleminden Siyaset Eleştirisi: Birgivî ve Zühru'l-Mülûk Adlı Eserinin Tercümesi." , ss.1 - 28, 2015.
ISNAD MARTI, Huriye - Ürkmez, Ahmed. "XVI. Asır Osmanlısında Bir Âlimin Kaleminden Siyaset Eleştirisi: Birgivî ve Zühru'l-Mülûk Adlı Eserinin Tercümesi". (2015), 1-28.
APA MARTI H, Ürkmez A (2015). XVI. Asır Osmanlısında Bir Âlimin Kaleminden Siyaset Eleştirisi: Birgivî ve Zühru'l-Mülûk Adlı Eserinin Tercümesi. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15(2), 1 - 28.
Chicago MARTI Huriye,Ürkmez Ahmed XVI. Asır Osmanlısında Bir Âlimin Kaleminden Siyaset Eleştirisi: Birgivî ve Zühru'l-Mülûk Adlı Eserinin Tercümesi. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15, no.2 (2015): 1 - 28.
MLA MARTI Huriye,Ürkmez Ahmed XVI. Asır Osmanlısında Bir Âlimin Kaleminden Siyaset Eleştirisi: Birgivî ve Zühru'l-Mülûk Adlı Eserinin Tercümesi. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.15, no.2, 2015, ss.1 - 28.
AMA MARTI H,Ürkmez A XVI. Asır Osmanlısında Bir Âlimin Kaleminden Siyaset Eleştirisi: Birgivî ve Zühru'l-Mülûk Adlı Eserinin Tercümesi. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2015; 15(2): 1 - 28.
Vancouver MARTI H,Ürkmez A XVI. Asır Osmanlısında Bir Âlimin Kaleminden Siyaset Eleştirisi: Birgivî ve Zühru'l-Mülûk Adlı Eserinin Tercümesi. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2015; 15(2): 1 - 28.
IEEE MARTI H,Ürkmez A "XVI. Asır Osmanlısında Bir Âlimin Kaleminden Siyaset Eleştirisi: Birgivî ve Zühru'l-Mülûk Adlı Eserinin Tercümesi." Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15, ss.1 - 28, 2015.
ISNAD MARTI, Huriye - Ürkmez, Ahmed. "XVI. Asır Osmanlısında Bir Âlimin Kaleminden Siyaset Eleştirisi: Birgivî ve Zühru'l-Mülûk Adlı Eserinin Tercümesi". Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15/2 (2015), 1-28.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
22-04-2024 22:38

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları