Yıl: 2016 Cilt: 6 Sayı: 11 Sayfa Aralığı: 37 - 54 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

KASÎDE-İ NÛNİYYE VE ŞERHLERİNDE ÖNCEKİ ŞERİATLARIN NESHİ MESELESİ

Öz:
Bu makalede Osmanlı ilim geleneğinin önemli halkalarından birini teşkil eden, parlak bir âlim ve İstanbulun ilk kadısı olan Hızır Beyin el-Ķasîdetün -Nûniyye adlı manzum akâid risalesinin kelam tarihindeki yerine ve önemine işaret edilmiştir. Akabinde el-Ķasîdetün- Nûniyye ve şerhleri çerçevesinde genel olarak nübüvvet ve son Peygamberin nübüvveti bağlamında neshin imkân ve vukuu ile önceki şeriatların neshi meselesi ele alınarak değerlendirilmiştir. Bu bağlamda Yahudilerin neshin Allah hakkında cehl ve bedâyı gerektireceğine dair iddiaları ele alınmış, bu iddiaları reddederken kelamcıların ortaya koyduğu akli ve naklî deliller üzerinde durulmuştur. Son olarak nesih meselesinden hareketle Osmanlı düşüncesinde şerh ve haşiyelerin yerine temas edildikten sonra ulaşılan sonuçlar günümüz açısından genel olarak değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelime:

Konular: Edebiyat

THE ABROGATION OF PREVIOUS LAWS IN THE QASIDA AL- NŪNIYYA AND ITS COMMENTARIES

Öz:
The present study tries to determine the place and importance of the theological treatise titled al-Qasida al-Nūniyya in the history of Islamic Theology (kalām) which was written in poetical style by Hizir Beg, a distinguished scholar accepted as one of the major figures of Ottoman scholarship tradition and the first kadi (Muslim judge) of Istanbul. Furthermore, the article tries to analyze the possibility of abrogation and the abrogation of previous laws (sharia) in view of prophethood in general and the prophethood of the last Prophet (P.B.U.H.) in the context the al-Qasida al-Nūniyya and its commentaries. Within this scope, the claims of Jews supposing that the abrogation would imply ignorance and strangeness concerning God were evaluated; moreover, the rational and scriptural proofs of theologians in rejecting these very claims were expressed. Finally, the importance of interpretations (sharh) and annotations (hashiya) in Ottoman Thought was elucidated basin on the issue of abrogation, and the results were evaluated in general in terms of current conditions.
Anahtar Kelime:

Konular: Edebiyat
Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
  • ABDULLATİF, Harputi, Kelam Tarihi, haz. Muammer Esen, Ankara Okulu, Ankara, 2005.
  • ARPA, Recep, “Şehristânî’nin Nesih Anlayışı”, İslâm Araştırmaları Dergisi, sayı: 32, yıl: 2014.
  • CERRAHOĞLU, İsmail, Tefsîr Usûlü, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankar,a 1997.
  • ÇETİN, Abdurrahman, “Nesih”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), XXXII, İstanbul, 2006.
  • Dâvûd-i Karsî, Şerhu’l-Kasîdetî’n-Nûniyye, (el-Hayâlî’nin, şerhi ile birlikte), Matbaa-i Şirket-i Sahafiyye, İstanbul, 1318.
  • el-Bâkıllânî, Ebû Bekir, et-Temhîd fi'r-Red ale'l-Mülhideti'l-Muattıla, thk. Mahmûd Muhammed Hudayrî, Dârü'l-Fikri'l-Arabî, Kahire, 1947.
  • el-Cüveynî, Ebu'l-Meâlî, el-İrşâd ilâ Kavâidi'l-Edilleti fî Usûli'l-İ‘tikād, thk. Muhammed Yûsuf Musa, Mektebetü'l-Hanci, Kahire, 1950.
  • el-Hayâlî, Şemseddin, Şerhu’l-Kasîdetî’n-Nûniyye (Dâvûd-i Karsî’nin Şerhi ile Birlikte), Matbaa-i Şirket-i Sahafiyye, İstanbul, 1318.
  • el-Üsküdârî, Mehmed Emin, Haşiye ala Şerhi'l-Hayali ale'l-Kasîdeti'n-Nûniyye, (Yazma Eser) Süleymaniye Kütüphanesi, Nurosmaniye Kol., nr: 002193.
  • HAS, Şükrü Selim, “Klasik Fıkıh Usûlünde Neshin Mahiyeti”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı: 21, yıl: 2006/2, s. 554.
  • İbn Hazm, el-Fasl fi'l-Milel ve'l-Ehvâ ve'n-Nihal, Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1986, c. I.
  • KARA, İsmail, İlim Bilmez Tarih Hatırlamaz, Dergâh Yay., İstanbul, 2013.
  • KOLOĞLU, Orhan Ş., “Osmanlı Kelam Geleneği Çerçevesinde Molla Fenârî”, Uluslararası Molla Fenârî Sempozyumu, Bursa Büyükşehir Belediyesi, Bursa, 2010.
  • MANASTIRLI İsmail Hakkı, Metâlib-i İrfâniyye ve Îzâhât-ı Nûniyye, Şirket-i Sahafiye-i Osmaniye Matbaası, İstanbul, 1312.
  • ---------------, Telhisü'l-Kelam fi Berâhini Akaidi'l-İslâm, Tanin Matbaası, İstanbul, 1331.
  • MUSTAFA Behçet Efendi, Sünûhât-ı Vehbiyye ve Esrâr-ı Nûniyye, Matbaa-i Edebiyye, Kahire, 1318.
  • SİNANOĞLU, Mustafa, “Kelamcıların Ehl-i Kitaba Yaklaşımları”, Kur’ân-ı Kerim’de Ehl-i Kitap, Ensar Neşriyat, İstanbul, 2007.
  • URYÂNÎ, Osman b. Abdullah el-Kilisi, Hayru'l-kalaid Şerhu Cevâhiri'l-Akaid (Eser, Şerhu Kasîdeti'n-Nûniyyeti't-Tevhidiyye, olarak da bilinir.) Mehmed Esad Kitabhanesi, İstanbul, 1301/1884.
  • YAZICIOĞLU, Mustafa Said, “Hızır Bey ve Kasîde-i Nûniyyesi”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt: XXVI, sayı: 1, yıl: 1984. ---------------, “Hızır Bey”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), XVII, İstanbul, 1998, 413-414.
  • YAZIR, Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’ân Dili, Diyanet İşleri Reisliği, Ankara, 1935, I, 372, 373.
APA Altaytaş M (2016). KASÎDE-İ NÛNİYYE VE ŞERHLERİNDE ÖNCEKİ ŞERİATLARIN NESHİ MESELESİ. , 37 - 54.
Chicago Altaytaş Muhammet KASÎDE-İ NÛNİYYE VE ŞERHLERİNDE ÖNCEKİ ŞERİATLARIN NESHİ MESELESİ. (2016): 37 - 54.
MLA Altaytaş Muhammet KASÎDE-İ NÛNİYYE VE ŞERHLERİNDE ÖNCEKİ ŞERİATLARIN NESHİ MESELESİ. , 2016, ss.37 - 54.
AMA Altaytaş M KASÎDE-İ NÛNİYYE VE ŞERHLERİNDE ÖNCEKİ ŞERİATLARIN NESHİ MESELESİ. . 2016; 37 - 54.
Vancouver Altaytaş M KASÎDE-İ NÛNİYYE VE ŞERHLERİNDE ÖNCEKİ ŞERİATLARIN NESHİ MESELESİ. . 2016; 37 - 54.
IEEE Altaytaş M "KASÎDE-İ NÛNİYYE VE ŞERHLERİNDE ÖNCEKİ ŞERİATLARIN NESHİ MESELESİ." , ss.37 - 54, 2016.
ISNAD Altaytaş, Muhammet. "KASÎDE-İ NÛNİYYE VE ŞERHLERİNDE ÖNCEKİ ŞERİATLARIN NESHİ MESELESİ". (2016), 37-54.
APA Altaytaş M (2016). KASÎDE-İ NÛNİYYE VE ŞERHLERİNDE ÖNCEKİ ŞERİATLARIN NESHİ MESELESİ. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 6(11), 37 - 54.
Chicago Altaytaş Muhammet KASÎDE-İ NÛNİYYE VE ŞERHLERİNDE ÖNCEKİ ŞERİATLARIN NESHİ MESELESİ. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 6, no.11 (2016): 37 - 54.
MLA Altaytaş Muhammet KASÎDE-İ NÛNİYYE VE ŞERHLERİNDE ÖNCEKİ ŞERİATLARIN NESHİ MESELESİ. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, vol.6, no.11, 2016, ss.37 - 54.
AMA Altaytaş M KASÎDE-İ NÛNİYYE VE ŞERHLERİNDE ÖNCEKİ ŞERİATLARIN NESHİ MESELESİ. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 2016; 6(11): 37 - 54.
Vancouver Altaytaş M KASÎDE-İ NÛNİYYE VE ŞERHLERİNDE ÖNCEKİ ŞERİATLARIN NESHİ MESELESİ. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 2016; 6(11): 37 - 54.
IEEE Altaytaş M "KASÎDE-İ NÛNİYYE VE ŞERHLERİNDE ÖNCEKİ ŞERİATLARIN NESHİ MESELESİ." Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 6, ss.37 - 54, 2016.
ISNAD Altaytaş, Muhammet. "KASÎDE-İ NÛNİYYE VE ŞERHLERİNDE ÖNCEKİ ŞERİATLARIN NESHİ MESELESİ". Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 6/11 (2016), 37-54.