SANATÇI ROMANI (KÜNSTLERROMAN) OLARAK KARARTMA GECELERİ
Yıl: 2016 Cilt: 6 Sayı: 11 Sayfa Aralığı: 95 - 113 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
SANATÇI ROMANI (KÜNSTLERROMAN) OLARAK KARARTMA GECELERİ
Öz: Oluşum ya da büyüme romanı olarak da adlandırılan bildungsromanın bir alt türü sayılan sanatçı romanı (Künstlerroman), bir sanatçının, sanat yolunda geçirdiği aşamaları ve sanata dair sorunlarını merkeze alır. James Joyceun Sanatçının Bir Genç Adam Olarak Portresi (A Portrait of The Artist As a Young Man, 1916) adlı eseri bu türün klasiği sayılır. Türk edebiyatında da Tanzimattan Cumhuriyete uzanan süreçte birçok sanatçı romanına rastlamak mümkündür. Bunların ilki, Halit Ziyanın, şair başkişisi Ahmet Cemilin sanatsal kaygılarını dile getirdiği Mai ve Siyah (1896-1897) adlı romanıdır. Rıfat Ilgazın, İkinci Dünya Savaşı yılları İstanbulunda geçen Karartma Geceleri (1974) adlı romanı da öğretmen ve aynı zamanda şair olan başkişisi Mustafa Uralın, sanata dair görüşlerini ve bir sanatçı olarak duruşunu konu edinir. Bu yazıda, Mustafa Uralın, iki buçuk ay süren arayış öyküsü üzerinden, Karartma Gecelerinin, sanatçı romanı olarak da okunabileceği tartışılacaktır.
Anahtar Kelime: Konular:
KARARTMA GECELERİ AS A KÜNSTLERROMAN
Öz: Accepted as a sub-type of Bildungsroman referrign to growth or maturity novels, Künstlerroman (artist s novel) focuses on the problems of an artist regarding art and the stages he/she encountered in artistic life. The novel titled A Portrait of The Artist as a Young Man by James Joyce (1916) is accepted as the classic of this genre. Turkish literature from Tanzimat Era to Republic Period includes many künstlerroman, the first one of which is the novel titled Mai ve Siyah by Halit Ziya (1896-1897), who reflects the artistic concerns of the protagonist poet Ahmet Cemil. In addition, the novel titled Karartma Geceleri (1974) by Rıfat Ilgaz depicts views of Mustafa Ural, who was a teacher and a poet as well, regarding art and his attitude as an artist. This study discusses that the novel titled Karartma Geceleri can be read as a künstlerroman basing on the quest of Mustafa Ural for two and a half month.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Diğer Erişim Türü: Erişime Açık
- AKPINAR, Soner, Toplum - Sanat ve İdeoloji Üçgeninde Toplumcu Gerçekçiliğin Edebiyat ve Siyaset İlişkisine Yaklaşımı, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 7, S. 30, 2014, s. 7-26. ALBAYRAK, B. Sadık, Karartma Gecelerinde Bir Aydın Kuşağının İzleri, Rıfat Ilgaz Sempozyumu: Edebiyatımızın Koca Çınarı Anısına, Çınar Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, 2007, s. 207-212. ALKAN, Burcu, Karartma Gecelerinde Mekan: Aydının Toplumsal İletişim Sorunu, Rıfat Ilgaz Sempozyumu: Edebiyatımızın Koca Çınarı Anısına, Çınar Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, 2007, s. 471-476. ---------------, Rıfat Ilgazın Romancılığı, Sözcükler, S. 56, Temmuz-Ağustos 2015, s. 71-76. ALPAY, Necmiye, Şair Rıfat Ilgaz, Rıfat Ilgaz, (Ed. Sevengül Sönmez), Kültür ve Turizm Bakanlığı, 1. Baskı, Ankara, 2011, s. 91-106. ALTINKAYNAK, Hikmet, Edebiyatımızda 1940 Kuşağı, Türkiye Yazarlar Sendikası Yayınları, İstanbul, 1977. ---------------, Rıfat Ilgaz ve Şiiri, Rıfat Ilgaz, (Ed. Sevengül Sönmez), Kültür ve Turizm Bakanlığı, 1. Baskı, Ankara, 2011, s. 107-119. ALVER, Ahmet, Türk Edebiyatında 1940lı Yıllarda Yazılan Bazı Toplumcu Gerçekçi Romanların Emek-Sermaye Bağlamında Analizi, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 33, Aralık 2014, s. 129-152. ASLAN, Mustafa, Karartma Geceleri ve II. Dünya Savaşı Yılları, Rıfat Ilgaz Sempozyumu: Edebiyatımızın Koca Çınarı Anısına, Çınar Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, 2007, s. 217-221. ASUTAY, Hikmet, Oluşum Romanı Geleneği ile Günümüzdeki İzleri Üzerine, ZfWT, Vol. 4, No. 2 (2012), s. 27-36. AYTAÇ, Gürsel, Modern Alman Edebiyatında Bildungsroman, Edebiyat Yazıları I, Gündoğan Yayınları, 1. Baskı, Ankara, 1990, s. 276-282. BAYRAM, Yavuz, Bildungsroman Örneği Olarak Hüsn ü Aşk, İlmî Araştırmalar, S. 23, Bahar 2007, s. 7-28. BEZİRCİ, Asım, Rıfat Ilgaz, Evrensel Basım Yayın, Birinci Basım, İstanbul, 2013. CENGİZ, Metin, Toplumcu Gerçekçi Şiir (1923-1953), Şiirden Yayıncılık, 2. Baskı, İstanbul, 2015. ÇELİK, Yakup, 1940 Kuşağı Toplumcu Şairleri ve Halk Şiiri, Millî Folklor, S. 87, 2010, s. 78-83. ÇILGIN, Alev Sınar, Türk Roman ve Hikâyesinde İkinci Dünya Savaşı, Dergâh Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, 2003. DEMİR, Ahmet, Toplumcu Gerçekçi Objektiften Yansıyan Bir Anadolu Fotoğrafı: Bacayı İndir Bacayı Kaldır, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, C. 5, S. 1, Mart 2008, s. 65-80. DEMİR, Fethi, Orhan Pamukun Postmodern Bir Labirentte Yazıyı Arayan Kahramanları, Turkish Studies, Volume 6 /3 Summer 2011, s. 1811-1822. DEMİR, Mustafa, Reşat Nuri Güntekinin Sanatçı (Çıraklık) Romanları Üzerine Bir İnceleme, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kuzey Kıbrıs, 2013. ENGİNÜN, İnci, Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı, Dergâh Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, 2001, s. 262. EŞİTGİN, Dinçer, Büyüme Romanı (Bildungsroman) Kavramı Etrafında Aşk-ı Memnu ve Roman Kişisi Nihal, MEB Dergisi, S. 162, Bahar 2004. GÜLENDAM, Ramazan, Siyaseti Şiirde Yaşamak: Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Sosyalist Şiir, Turkish Studies, Volume 5/ 2, Spring 2010, s. 212-280. GÜNEL, Burhan, İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Rıfat Ilgaz ve Karartma Gecelerinin Yansıttığı Savaş Gerçeği, Rıfat Ilgaz Sempozyumu: Edebiyatımızın Koca Çınarı Anısına, Çınar Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, 2007, s. 43-54. HAZER, Gülsemin, Rıfat Ilgazın Romanları Üzerine Bir Değerlendirme, Rıfat Ilgaz, (Ed. Sevengül Sönmez), Kültür ve Turizm Bakanlığı, 1. Baskı, Ankara, 2011, s. 137-160. ILGAZ, Rıfat, Karartma Geceleri, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 5. Basım, İstanbul, 2014. Rıfat Ilgazla Bir Konuşma, Başdan dergisi, 14.09.1948. NARLI, Mehmet, Şiir ve Mekân, Akçağ Yayınları, 2. Baskı, Ankara, 2014, s. 230. OKTAY, Ahmet, Toplumcu Gerçekçiliğin Kaynakları, İthaki Yayınları, İstanbul, 2008. PARLA, Jale, Türk Romanında Yazar ve Başkalaşım, İletişim Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, 2011, s. 235. SAYDUR, Mehmet, Rıfat Ilgazlı Yıllar, Çınar Yayınları, İstanbul, 1994, s. 113-114. SÖNMEZ, Sevengül, Ben, Sınıfın Şairi Rıfat Ilgaz, Rıfat Ilgaz, (Ed. Sevengül Sönmez), Kültür ve Turizm Bakanlığı, 1. Baskı, Ankara, 2011, s. 44, 48. TAŞ, Murat, Bir Şair, Solcu, Aydın, Öğretmen Mustafa Ural (Rıfat Ilgaz), Roman Kahramanları, S. 19, Temmuz / Eylül 2014, s. 58-63. YILDIRIM, Serap, İngiliz Edebiyatında Bildungsroman Geleneği: Henry Fieldingin Tom Jones, Charles Dickensın Great Expectations (Büyük Umutlar), James Joyceun A Portrait of The Artist As a Young Man (Genç Bir Adamın Sanatçı Portresi) Adlı Romanları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2006, s. 2. YILDIZ, Alpay Doğan, Bir Eğitim Kitabı Olarak Reşat Nurinin Çalıkuşu Romanı, Yedi İklim, S. 95, Şubat 1998, s. 34-38.
| APA | SEVİNÇ C (2016). SANATÇI ROMANI (KÜNSTLERROMAN) OLARAK KARARTMA GECELERİ. , 95 - 113. |
| Chicago | SEVİNÇ Canan SANATÇI ROMANI (KÜNSTLERROMAN) OLARAK KARARTMA GECELERİ. (2016): 95 - 113. |
| MLA | SEVİNÇ Canan SANATÇI ROMANI (KÜNSTLERROMAN) OLARAK KARARTMA GECELERİ. , 2016, ss.95 - 113. |
| AMA | SEVİNÇ C SANATÇI ROMANI (KÜNSTLERROMAN) OLARAK KARARTMA GECELERİ. . 2016; 95 - 113. |
| Vancouver | SEVİNÇ C SANATÇI ROMANI (KÜNSTLERROMAN) OLARAK KARARTMA GECELERİ. . 2016; 95 - 113. |
| IEEE | SEVİNÇ C "SANATÇI ROMANI (KÜNSTLERROMAN) OLARAK KARARTMA GECELERİ." , ss.95 - 113, 2016. |
| ISNAD | SEVİNÇ, Canan. "SANATÇI ROMANI (KÜNSTLERROMAN) OLARAK KARARTMA GECELERİ". (2016), 95-113. |
| APA | SEVİNÇ C (2016). SANATÇI ROMANI (KÜNSTLERROMAN) OLARAK KARARTMA GECELERİ. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 6(11), 95 - 113. |
| Chicago | SEVİNÇ Canan SANATÇI ROMANI (KÜNSTLERROMAN) OLARAK KARARTMA GECELERİ. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 6, no.11 (2016): 95 - 113. |
| MLA | SEVİNÇ Canan SANATÇI ROMANI (KÜNSTLERROMAN) OLARAK KARARTMA GECELERİ. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, vol.6, no.11, 2016, ss.95 - 113. |
| AMA | SEVİNÇ C SANATÇI ROMANI (KÜNSTLERROMAN) OLARAK KARARTMA GECELERİ. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 2016; 6(11): 95 - 113. |
| Vancouver | SEVİNÇ C SANATÇI ROMANI (KÜNSTLERROMAN) OLARAK KARARTMA GECELERİ. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 2016; 6(11): 95 - 113. |
| IEEE | SEVİNÇ C "SANATÇI ROMANI (KÜNSTLERROMAN) OLARAK KARARTMA GECELERİ." Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 6, ss.95 - 113, 2016. |
| ISNAD | SEVİNÇ, Canan. "SANATÇI ROMANI (KÜNSTLERROMAN) OLARAK KARARTMA GECELERİ". Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 6/11 (2016), 95-113. |
