Yıl: 2015 Cilt: 15 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 1 - 38 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

TÜRKİYE'DE İLLERİN SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİĞİNİN BELİRLEYİCİLERİ VE 2012 YILI SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİK SIRALAMASI

Öz:
Çalışmanın amacı Türkiye'de illerin sosyoekonomik gelişmişlik düzeylerinin en önemli belirleyicilerini faktör analiziyle ve illerin 2012 yılı sosyoekonomik gelişmişlik düzeylerini temel bileşenler analiziyle elde etmektir. Araştırmada illerin sosyoekonomik gelişmişliğini tanımlayan 63 değişken kullanılmıştır. Öncelikle, faktör analiziyle, 63 boyutlu değişken uzayı 8 boyutlu faktör uzayına indirgenmiştir. Daha sonra 63 boyutlu değişken uzayı, illerin genel olarak sosyoekonomik gelişmişlik düzeyini yansıtacak tek boyutlu temel bileşen uzayına indirgenmiştir. Literatürde genel bir gelişmişlik tanımı yapmanın zorluğu ve tartışmaya açık yönlerinin bulunduğu vurgulanmaktadır. Bunun yanında, her ne kadar üzerinde uzlaşılmış bir tanım olmasa da, yapılacak tanımların sosyoekonomik alanlardan seçilen çok sayıda gösterge kullanılarak, bütüncül bir yaklaşım ile yapılması gerektiği ifade edilmektedir. Ayrıca şu hususu belirtmekte yarar var ki, gelişmenin çok boyutlu bir kavram olmasından ötürü, tüm analizler farklı göstergeleri içerebileceğinden, sonuçları itibariyle özgünlük arz etmektedir. Araştırmada benimsenen gelişme anlayışı, dar kapsamlı ekonomik büyüme sınırlarını aştığından belirtilen zorlukları içinde barındırmaktadır
Anahtar Kelime:

THE DETERMINANTS OF SOCIOECONOMIC DEVELOPMENT OF THE PROVINCES IN TURKEY AND THE YEAR OF 2012 SOCIOECONOMIC DEVELOPMENT RANKING

Öz:
The purpose of this study is to determine with factor analysis the most important determinants of the levels of socioeconomic development of the provinces in Turkey and to obtain with principal components analysis the levels of socioeconomic development indexes of the provinces in 2012. In the research, it is used 63 variables that define the socioeconomic development of provinces. First, with factor analysis, 63-dimensional variable space is reduced to 8-dimensional factor space. In the next stage, 63-dimensional variable space is reduced to a one-dimensional principal component space which reflects the level of socioeconomic development of the provinces in general. In scientific studies that were done, it was stressed that doing a general definition of socioeconomic development is very difficult; one side of each definition is open for discussing. Meanwhile, even though a definition that hasn't been agreed on isn't exposed, it's said that definitions must consist of a lot of indicators which were selected about socioeconomic development of provinces, which can be affected from socioeconomic development fact of provinces, and must be done in an integral approach. Also, it is necessary to stress that as the socioeconomic development of provinces is a fact of multidimensional concept, it may include all kinds of different analysis of indicators, it presents specificity according to the results. As a matter a fact, the intelligence of socioeconomic development of provinces that is appropriated with this study is to make stated difficulties shelter in as they're over narrower contented socioeconomic development limits
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Albayrak, Ali S. (2003). Türkiye'de İllerin Sosyoekonomik Gelişmişlik Düzeylerinin Çok Değişkenli İstatistik Yöntemlerle İncelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Albayrak, Ali S. (2005). "Türkiye'de İllerin Sosyoekonomik Gelişmişlik Düzeylerinin Çok Değişkenli İstatistik Yöntemlerle İncelenmesi''. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi 1(1): 153-176.
  • Cahill, Miles B. ve Sánchez, Nicolás (2001). "Using Principal Components to Produce an Economic and Social Development Index: An Application to Latin America and the U.S.''. Atlantic Economic Journal 29(3): 311- 329.
  • Das, Abhiman (1999). "Socio-Economic Development in India: A Regional Analysis''. Development and Society 28(2): 313-345.
  • Dinçer, Bülent (1996). "İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması DocObjects/Download/8141/1.pdf, 23 Nisan 2014'te erişildi). Ankara: DPT, (www3.kalkinma.gov.tr/
  • Dinçer, Bülent vd. (2003). "İllerin ve Bölgelerin Sosyoekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (2003)", Ankara: DPT Bölgesel Gelişme Ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü, (www3.kalkinma.gov.tr/DocObjects/ Download/8143/2003-05.pdf, 23 Nisan 2014'te erişildi).
  • Dinçer, Bülent ve Özaslan, Metin (2004). "İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (2004)", Ankara: DPT Bölgesel Gelişme (www3.kalkinma.gov.tr/DocObjects/ Nisan 2014'te erişildi). Uyum Genel Müdürlüğü, Download/8142/ilce.pdf, 23
  • DPT (1996). İlçelerin Sosyoekonomik Gelişmişlik Sıralaması. Uzmanlık Tezi. Ankara.
  • DPT (2013). Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018). Ankara.
  • Ersungur, Ş. Mustafa vd. (2007). "Türkiye'de Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması: Temel Bileşenler Analizi''. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 21(2): 55-66.
  • Filiz, Zeynep (2005). "İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Düzeylerine Göre Gruplandırılmasında Farklı Yaklaşımlar''. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 6(1): 77-100.
  • Gül, H. Erhan ve Çevik, Bora (2014). "2010 ve 2012 Verileriyle Türkiye'de İllerin Gelişmişlik Düzeyi Araştırması", Türkiye İş Bankası, (http://ekonomi.isbank.com.tr/UserFiles/pdf/ar_03_2012.pdf, 23 Nisan 2014'te erişildi).
  • Hair, Joseph F. vd. (1998). Multivariate Data Analysis. New Jersey: Prentice Hall.
  • Harmse, A.C. (2007). "Socio-Economic Development Regions in the South African Space Economy''. South African Geographical Journal 89(1): 83-89.
  • İlkin, Akın (1983). Kalkınma ve Sanayi Ekonomisi. İstanbul: Gür-Ay Matbaası.
  • Kalkınma Bakanlığı, Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü (2013). "İllerin ve Bölgelerin Sosyoekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (www3.kalkinma.gov.tr/DocObjects/Icerik/5862/B6_Illerin_ve_Bolgel erin_Sosyo-Ekonomik_Gelismislik_ Sıralaması, 23 Nisan 2014'te erişildi). (SEGE-2011)", Ankara,
  • Kılıç, İbrahim vd. (2011). "Sosyo-ekonomik göstergeler bakımından illerin bölgesel bazda benzerliklerinin çok değişkenli analizler ile incelenmesi ". İstatistikçiler Dergisi: İstatistik ve Aktüerya 4(2): 57-68.
  • Kline, Paul (1994). An Easy Guide to Factor Analysis. London: Routledge.
  • Manisalı, Erol (1975). Gelişme Ekonomisi. İstanbul: İ. Ü. İktisat Fakültesi Yayını.
  • Martic, Milan ve Savic, Gordana (2001). "An Application of DEA for Comparative Analysis and Ranking of Regions in Serbia with Regards to Social-Economic Development''. European Journal of Operational Research 132(2): 343-356.
  • Milenkovic, Nemanja vd. (2014). "A Multivariate Approach in Measuring Socio-Economic Development of MENA Countries''. Economic Modeling 38: 604-608.
  • Norusis, Marija J. (1998). SPSS for Windows: Professional Statistics (Release 8). SPSS Inc., Chicago.
  • Ohlan, Ramphul (2013). "Pattern of Regional Disparities in Socio-economic Development in India: District Level Analysis''. Social Indicators Research 114(3): 841-873.
  • Özgür, Ebru ve Güler, Hüseyin (2004). "1. Düzeydeki 12 İstatistiki Bölgenin Gelişmişlik Durumlarının Faktör Analizi İle İncelenmesi ''. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 13(1): 75-88.
  • Soares, Joao O. vd. (2003). "A Multivariate Methodology to Uncover Regional Disparities: A Contribution to Improve European Union and Governmental Decisions''. European Journal of Operational Research 145: 121-135.
  • Şen, Hülya vd. (2006). "Türkiye'deki İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Düzeylerinin Belirlenmesi''. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 11: 155-171.
  • Tatlıdil, Hüseyin ve Bilen, Leyla (1996). İller İtibariyle Türkiye'de Gelişmişlik Düzeyinin Çeşitli İstatistiksel Yöntemlerle Belirlenmesi. T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı, Ekonomik Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Ankara.
  • Yıldız, Ezgi B. vd. (2012). "Türkiye'de İllerin Sosyoekonomik Gelişmişlik Sıralaması (2010)''. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 39: 147-167.
APA ALBAYRAK A, SAVAŞ F (2015). TÜRKİYE'DE İLLERİN SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİĞİNİN BELİRLEYİCİLERİ VE 2012 YILI SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİK SIRALAMASI. , 1 - 38.
Chicago ALBAYRAK Ali Sait,SAVAŞ Filiz TÜRKİYE'DE İLLERİN SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİĞİNİN BELİRLEYİCİLERİ VE 2012 YILI SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİK SIRALAMASI. (2015): 1 - 38.
MLA ALBAYRAK Ali Sait,SAVAŞ Filiz TÜRKİYE'DE İLLERİN SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİĞİNİN BELİRLEYİCİLERİ VE 2012 YILI SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİK SIRALAMASI. , 2015, ss.1 - 38.
AMA ALBAYRAK A,SAVAŞ F TÜRKİYE'DE İLLERİN SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİĞİNİN BELİRLEYİCİLERİ VE 2012 YILI SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİK SIRALAMASI. . 2015; 1 - 38.
Vancouver ALBAYRAK A,SAVAŞ F TÜRKİYE'DE İLLERİN SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİĞİNİN BELİRLEYİCİLERİ VE 2012 YILI SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİK SIRALAMASI. . 2015; 1 - 38.
IEEE ALBAYRAK A,SAVAŞ F "TÜRKİYE'DE İLLERİN SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİĞİNİN BELİRLEYİCİLERİ VE 2012 YILI SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİK SIRALAMASI." , ss.1 - 38, 2015.
ISNAD ALBAYRAK, Ali Sait - SAVAŞ, Filiz. "TÜRKİYE'DE İLLERİN SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİĞİNİN BELİRLEYİCİLERİ VE 2012 YILI SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİK SIRALAMASI". (2015), 1-38.
APA ALBAYRAK A, SAVAŞ F (2015). TÜRKİYE'DE İLLERİN SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİĞİNİN BELİRLEYİCİLERİ VE 2012 YILI SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİK SIRALAMASI. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(3), 1 - 38.
Chicago ALBAYRAK Ali Sait,SAVAŞ Filiz TÜRKİYE'DE İLLERİN SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİĞİNİN BELİRLEYİCİLERİ VE 2012 YILI SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİK SIRALAMASI. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 15, no.3 (2015): 1 - 38.
MLA ALBAYRAK Ali Sait,SAVAŞ Filiz TÜRKİYE'DE İLLERİN SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİĞİNİN BELİRLEYİCİLERİ VE 2012 YILI SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİK SIRALAMASI. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol.15, no.3, 2015, ss.1 - 38.
AMA ALBAYRAK A,SAVAŞ F TÜRKİYE'DE İLLERİN SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİĞİNİN BELİRLEYİCİLERİ VE 2012 YILI SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİK SIRALAMASI. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2015; 15(3): 1 - 38.
Vancouver ALBAYRAK A,SAVAŞ F TÜRKİYE'DE İLLERİN SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİĞİNİN BELİRLEYİCİLERİ VE 2012 YILI SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİK SIRALAMASI. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2015; 15(3): 1 - 38.
IEEE ALBAYRAK A,SAVAŞ F "TÜRKİYE'DE İLLERİN SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİĞİNİN BELİRLEYİCİLERİ VE 2012 YILI SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİK SIRALAMASI." Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, ss.1 - 38, 2015.
ISNAD ALBAYRAK, Ali Sait - SAVAŞ, Filiz. "TÜRKİYE'DE İLLERİN SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİĞİNİN BELİRLEYİCİLERİ VE 2012 YILI SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİK SIRALAMASI". Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 15/3 (2015), 1-38.