Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlikleri İle Öğretim Programına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi

Bilen, Kadir; ERCAN, ORHAN; DOĞRULUK, SIDDIK

Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlikleri İle Öğretim Programına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi

Orhan ERCAN, (Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş Türkiye)

Kadir BİLEN, (Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi, Antalya)

Sıddık DOĞRULUK (Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş Türkiye)

Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi

0 0

Yıl: 2016 Cilt: 18 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 115 - 136 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlikleri İle Öğretim Programına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi

Öz:

Bu araştırmanın amacı, Kahramanmaraş il merkezinde bulunan Milli Eğitime bağlı resmi eğitim kurumlarında görev yapan fen ve teknoloji öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeyleri ile 2012'de yenilenen öğretim programı hakkındaki görüşleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Genel tarama türlerinden biri olan ilişkisel tarama modelinin uygulandığı araştırmada, öğretmenler hakkındaki bazı bilgileri elde etmek için "Kişisel Bilgi Formu", öğretmenlerin tükenmişlik düzeyini ölçmek için "Maslach Tükenmişlik Envanteri" ölçeği ve "Öğretim Programına İlişkin Görüş" ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre; fen ve teknoloji öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik seviyeleri duygusal tükenme alt boyutunda normal düzeyde, duyarsızlaşma alt boyutunda yüksek düzeyde, kişisel başarı alt boyutunda ise yüksek düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca öğretmenlerin programa ilişki görüşleri cinsiyet ve kıdem gibi değişkenler açısından anlamlı bir farklılık göstermezken eğitim durumu ile bazı boyutlarda anlamlı farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Son olarak; mesleki tükenmişlikleri düşük fen ve teknoloji öğretmenlerinin öğretim programına daha olumlu görüş belirtirken, mesleki tükenmişlikleri yüksek fen ve teknoloji öğretmenlerinin ise öğretim programına olumsuz görüş belirttikleri görülmüştür.

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Matematik Eğitim, Özel Davranış Bilimleri

Investigation of Science and Technology Teachers' Professional Burnout And Their Views On Curriculum/Instruction Program

Öz:

This study aimed to investigate the relationship between professional burnout levels of science teachers employed in various schools in Kahramanmaraş Provincial Directorate of National Education and their views on the renewed curriculum in 2012. The study which employed relational screening model -one of the general survey models- utilized "Personal Information Form" to obtain information about the teachers; "Maslach Burnout Inventory" to measure teachers' burnout levels and "Views on Curriculum" scale to determine teacher views regarding the curriculum. Based on the findings, it was identified that science and technology teachers' burnout levels were normal in emotional exhaustion sub scale, high in depersonalization sub scale and high in personal accomplishment sub scale. While teacher views did not show significant differences in terms of some variables such as gender and seniority, it was identified that they presented significant differences in some dimensions with level of education. Finally, science and technology teachers with low levels of professional burnout had more positive views on the curriculum whereas science and technology teachers with high levels of professional burnout had negative views regarding the curriculum.

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Matematik Eğitim, Özel Davranış Bilimleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Acun, M (2010). Bazı değişkenlere göre biyoloji öğretmenlerinin mesleki tükenmiş- lik düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi, Dicle Üni- versitesi, Diyarbakır.
Akbaş, O. (2006). Yeni ilköğretim programlarının değer eğitimi boyutunun incelen- mesi, (288-303), Ulusal Sınıf Öğretmenliği Kongresi Bildiri Kitabı 2, Cilt (261-268). Ankara: Kök Yayıncılık.
Akbaş, O. (2004). Türk milli eğitim sisteminin duyuşsal amaçlarının ilköğretim II. kademedeki gerçekleşme derecesinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
Avşaroğlu, S., Deniz, E., Kahraman, A.(2005). Teknik öğretmenlerde yasam doyu- mu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 115-129.
Bahar, M. (2006). Fen eğitiminde son otuz yıldaki uluslar arası değişimler. M. Bahar (Ed.),Fen ve teknoloji öğretimi, (ss.433-450)Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Baysal, A. (1995). Lise ve dengi okul öğretmenlerinde meslekte tükenmişliğe etki eden faktörler. Yayınlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
Cemaloğlu, N.ve Erdemoğlu Ş. D. (2007). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi, Kastamonu Eğitim Dergisi, 15 (2), 465-484.
Çam, O. (1991). Hemşirelerde tükenmişlik (burnout) sendromunun araştırılması. Yayımlanmamış doktora tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
Çam, O. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve maslach tükenmişlik ölçe- ğinin uyarlanması, VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, An- kara: Türk Psikologlar Derneği Yayını, 155-160.
Çavuşoğlu, İ. (2005). Endüstri meslek liselerinde çalışan öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri ile bazı kişisel değişkenler arasındaki ilişki, Yayımlanmamış yük- sek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
Çokluk, Ö. (2003). Örgütlerde tükenmişlik, yönetimde çağdaş yaklaşımlar, uygula- malar ve sorunlar, Ankara: Anı Yayıncılık.
Daşdemir, Cengiz, Uzoğlu ve Bozdoğan (2012). Tablet bilgisayarların fen ve tekno- loji derslerinde kullanılmasıyla ilgili fen ve teknoloji öğretmenlerinin görüş- lerinin incelenmesi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), 495-511.
Dolunay, A. B. ve Piyal, B. (2003). Öğretmenlerde bazı mesleki özellikler ve tü- kenmişlik, Kriz Dergisi, 11 (1), 35- 48.
Dönmez, B. ve Güneş, H. (2000). İlköğretim okulu yöneticilerinde tükenmişlik. Eği- tim Araştırmaları Dergisi. 20 Kasım 2014'de http:// www. aniyayinci- lik.com.tr. adresinden alınmıştır.
Ercan, O. (2011). Kimya dersi yeni öğretim programının uygulanmasına ilişkin öğretmen görüşleri. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 8(4), 193-209.
Erdemoğlu Ş. (2007). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyleri, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi , Ankara.
Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve maslach tükenmişlik ölçe- ğinin uyarlanması, VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, An- kara: Türk Psikologlar Derneği Yayını, 143- 154.
Farber, B. A. (1984). Stress and burnout in suburban teachers, Journal of Educatio- nal Research, 77, 325.
Freudenberger, H. J. (1974). Staff burn-out, Journal of Social lssues, 30(l), 159-165.
Gökçakan, S. ve Murat, M. (2007). Sınıf öğretmenlerinde on yıllık hizmet sürecinde tükenmişliğin gelişimine yönelik bir haritalama çalışması, Yayımlanmamış doktora tezi, Mersin Üniversitesi, Mersin.
Gündüz, B. (2006). Öğretmenlerde tükenmişliğin akılcı olmayan inançlar ilebazı mesleki ve kişisel değişkenlere göre yordanması, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 17-33.
Gündüz, B. (2004). Öğretmenlerdeki tükenmişliğin akılcı olmayan inançlar ve mes- leki bazı değişkenlere göre yordanması, Yayımlanmamış doktora tezi Çuku- rova Üniversitesi, Adana.
Izgar, H.(2000). Okul yöneticilerinin tükenmişlik düzeyleri nedenleri ve bazı etken faktörlere göre incelenmesi (Orta Anadolu Örneği)", Yayınlanmamış doktora tezi, Selçuk Üniversitesi , Konya.
Izgar, H. (2001). Okul yöneticilerinde tükenmişlik, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kabapınar, F. M. (2006). Oluşturmacı anlayış temelinde fen öğretimi ve fen ders kitapları: bir ders kitabı ünitesi olarak "çözünürlük". Eurasian Journal of Educational Research, 22, 139-149.
Karadağ, E., Deniz, S., Korkmaz, T. ve Deniz, G.(2008). Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımı: Sınıf öğretmenlerinin görüşleri kapsamında bir araştırma. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 383-402.
Karasar, N., (2015). Bilimsel araştırma yöntemi, (28. Baskı). Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
Kayabaşı, Y. (2008). Bazı değişkenler açısından öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyleri, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20. 191-212.
Kelly, K. (2002). Instructors and burnout. June, 20, 2014 from http://Burnout.html.
Kepir, H. (2004). Profesyonel yasamda is stresi ve tükenmişlik. 09 Kasım 2014 tari- hinde (http://www.turkbusinesscenter.com/content/makale-3.php) internet adresinden alınmıştır.
Kırılmaz, A. Y, Çelen, Ü. ve Sarp, N. (2003). İlköğretimde çalışan bir öğretmen grubunda 'tükenmişlik durumu' araştırması, İlköğretim Online, 2(1), 2-9.
Koçak. R. (2009). Okul yöneticilerinin mesleki tükenmişlik düzeylerinin bazı değiş- kenler açısından incelenmesi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,19, 65- 83.
Korkmaz, H., (2006). Yeni ilköğretim programının öğretmenler tarafından değer- lendirilmesi, Ulusal Sınıf Öğretmenliği Kongresi Bildiri Kitabı, 2. Cilt (249- 260). Ankara: Kök Yayıncılık.
Maraşlı, M. (2005). Bazı özelliklerine öğrenilmiş güçlülük düzeylerine göre lise öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri. Türk Tabibler Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 27-33.
Maslach, C. & S. E. Jackson, (1981). The measurement of experienced burnout, Journal Of Occupational Behavior, (2), 99-113.
Mccray, L. W., Cronholm, P. F., Bogner, H. R., Gallo, J. J., Neill, R. A. (2008). Re- sident physician burnout: Is there hope?, Family Medicine, 40, 626-632.
MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (2005). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretim programı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi
M.E.B. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (2012). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretim programı ve kılavuzu (5-6-7-8. Sınıflar), Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi.
Okutan, M. ve Tengilimoğlu, D. (2002). İş ortamında stres ve stresle başa çıkma yönetemleri: bir alan uygulaması, Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 3, 15-42.
Özkaya, H. (2006). Yatılı ilköğretim bölge okulu ve ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin öğretmen görüşleri açısından karşılaştırılması, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
Peker, R. (2002). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin mesleki tüken- mişliklerine etki eden bazı faktörler. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,15, 305-318.
Sucuoğlu, B., ve Kuloğlu-Aksaz, N. (1996). Özürlü çocuklarla çalışan öğretmenler- de tükenmişliğin değerlendirilmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 36, 44-60 .
Torun, A. (1995). Tükenmişlik, aile yapısı ve sosyal destek ilişkileri üzerine bir ince- leme. Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Tuğrul, B ve Çelik, E. (2002). Normal çocuklarla çalışan anaokulu öğretmenlerinde tükenmişlik. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 1-18.
Tümkaya, S. (1996). Öğretmenlerdeki tükenmişlik görülen psikolojik belirtiler ve başa çıkma davranışları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üni- versitesi, Adana.
Ünal, G. ve Akpınar, E. (2006). To what extent science teachers are constructivist in their classrooms? Journal of Baltic Science Education, 2(10), 40-50.
Yıldırım, M. C., (2006), Yeni ilkögretim programının değerlendirilmesi, Ulusal Sınıf Öğretmenliği Kongresi Bildiri Kitabı, 2. Cilt (261-268). Ankara: Kök Yayın- cılık
Yüksel B.Y., Kaner, S. & Güzeller, C. O. (2011). Öğretmenlerin mesleki yetkinlik, mesleki sosyal destek ve tükenmişlik ilişkisinin yapısal eşitlik modeli ile in- celenmesi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(21), 1-25.

APA	ERCAN O, Bilen K, DOĞRULUK S (2016). Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlikleri İle Öğretim Programına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. , 115 - 136.
Chicago	ERCAN ORHAN,Bilen Kadir,DOĞRULUK SIDDIK Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlikleri İle Öğretim Programına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. (2016): 115 - 136.
MLA	ERCAN ORHAN,Bilen Kadir,DOĞRULUK SIDDIK Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlikleri İle Öğretim Programına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. , 2016, ss.115 - 136.
AMA	ERCAN O,Bilen K,DOĞRULUK S Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlikleri İle Öğretim Programına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. . 2016; 115 - 136.
Vancouver	ERCAN O,Bilen K,DOĞRULUK S Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlikleri İle Öğretim Programına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. . 2016; 115 - 136.
IEEE	ERCAN O,Bilen K,DOĞRULUK S "Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlikleri İle Öğretim Programına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi." , ss.115 - 136, 2016.
ISNAD	ERCAN, ORHAN vd. "Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlikleri İle Öğretim Programına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi". (2016), 115-136.

APA	ERCAN O, Bilen K, DOĞRULUK S (2016). Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlikleri İle Öğretim Programına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 115 - 136.
Chicago	ERCAN ORHAN,Bilen Kadir,DOĞRULUK SIDDIK Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlikleri İle Öğretim Programına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 18, no.1 (2016): 115 - 136.
MLA	ERCAN ORHAN,Bilen Kadir,DOĞRULUK SIDDIK Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlikleri İle Öğretim Programına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.18, no.1, 2016, ss.115 - 136.
AMA	ERCAN O,Bilen K,DOĞRULUK S Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlikleri İle Öğretim Programına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2016; 18(1): 115 - 136.
Vancouver	ERCAN O,Bilen K,DOĞRULUK S Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlikleri İle Öğretim Programına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2016; 18(1): 115 - 136.
IEEE	ERCAN O,Bilen K,DOĞRULUK S "Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlikleri İle Öğretim Programına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi." Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, ss.115 - 136, 2016.
ISNAD	ERCAN, ORHAN vd. "Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlikleri İle Öğretim Programına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi". Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 18/1 (2016), 115-136.