Yıl: 2016 Cilt: 0 Sayı: 44 Sayfa Aralığı: 181 - 210 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

HANEFÎLERDE ÂMMIN KAPSAMI VE ARKA PLANINDAKİ TARTIŞMALAR

Öz:
Âm lafızların kapsamına ilişkin olarak Hanefî âlimlerin görüşleri incelendiğinde konunun nahivle ve kelâmla yoğun ilişki içinde olduğu görülmektedir. Bazı Hanefî âlimlerin kelâmî bir tartışma olarak büyük günah işleyenlerin durumunu âm lafızların kapsamı çerçevesinde ele almaları, konunun kelâmî yönünü göstermektedir. Zira Ehl-i sünnete göre büyük günah işleyen müslümanlar, cehennemde ebedi olarak kalmayacaklardır. Bu hükme ulaşılabilmesi ise şirk dışındaki günahların affedileceğini belirten âyetlerin genel kapsamlı olduklarının kabulüne bağlıdır. Diğer yandan âmmın kapsamına ilişkin görüş ayrılıklarının temelinde nahivle ilgili tartışmaların yer alması, konunun esas itibariyle bir nahiv meselesi olduğunu da göstermektedir. Ancak konunun kelâmî yönü, nahivle olan ilişkisinden daha fazla gündeme taşınmıştır. Çünkü Hanefîler ve Mu'tezile, âm lafızların genel bir kapsama sahip oldukları noktasında görüş birliğine varmışlardır. Bu görüş birliğini kimi araştırmacılar, özellikle Irak Hanefîlerinde Mu'tezilî etkinin varlığına delil olarak göstermişlerdir. Ancak Hanefîler, büyük günah işleyenlerin imandan çıkmadıklarını ve cehennemde ebedi olarak kalmayacaklarını kabul etmişlerdir. Bu konuda Mu'tezile karşıtı bir görüş benimseyen Hanefîlerin, âmmın genel bir kapsama sahip olduğu noktasında onlarla görüş birliğine varmış olmaları; âmmın nahiv ve lügat ilimleriyle ilişkisi göz önünde bulundurulduğunda anlaşılır hale gelmektedir
Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi

THE SCOPE OF THE GENERAL TERM IN HANAFI TRADITION AND DISCUSSIONS IN THE BACKGROUND

Öz:
When Hanefi ideas on the scope of the general term in Hanafi tradition and discussions in the background are examined, it can be seen that the subject is deeply concerned with syntax and theology. A number of Hanafi scholars handle Muslims who have committed a grave sin in the scope of the general term. According to Ahl al-sunnah, those who have committed a grave sin will not stay in hell forever. Thus, verses related with forgiveness of Allah need to be evaluated in a general scope. On the other hand, the issue is in fact a subject matter of syntax. Regarding this, Hanafis and Mutazilis have a consensus over this. Some discuss that Iraqi Hanafis was strongly influenced by Mutazilism. But Hanafis and Mutazilis disagree on the last judgment about those who have committed a grave sin. Clarifying this depends on examining syntax aspect of the issue
Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Abdülkahir el-Bağdâdî, Ebû Mansûr Abdülkahir b. Tâhir b. Muhammed et-Temîmî, Mezhepler Arasındaki Farklar (trc. Ethem Ruhi Fığlalı), Ankara 2005.
  • Adil Bebek, "Kebîre", DİA, XXV, 163-164.
  • Alâeddîn Semerkandî, Ebû Bekr Muhammed b. Ahmed b. Ebî Ahmed, Mîzânü'l-usûl fî netâici'l-ukul (nşr. M. Zekî Abdülber), Devha 1404/1984.
  • Aron Zysow, "Mu'tazilism and Maturidism in Hanafi Legal Theory", Studies in Islamic Law and Society (ed. Bernard Weiss), Leiden 2002.
  • Cessâs, Ebû Bekr Ahmed b. Alî er-Râzî, el-Fusûl fi'l-usûl (nşr. Uceyl Câsim en-Neşemî), Küveyt 1405/1985.
  • Debûsî, Ebû Zeyd Abdullah (Ubeydullah) b. Muhammed b. Ömer b. Îsâ, Takvîmü'l-edille (thk. Halil Meys), Beyrut 1421/2001.
  • Ebû Hanîfe, Nu'mân b. Sâbit b. Zûtâ b. Mâh, İmam-ı A'zam'ın Beş Eseri (trc. Mustafa Öz), İstanbul 1992.
  • Ebü'l-Berekât Nesefî, Hâfızüddîn Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd, Keşfü'l-esrâr, Beyrut 1986/1406.
  • Ebü'l-Hasen Eş'arî, Alî b. İsmâîl b. Ebî Bişr İshâk b. Sâlim el-Basrî, Makalâtü'l-İslâmiyyîn (thk. Muhammed Muhyiddîn Abdülhamîd), Beyrut 1990.
  • Ebü'l-Hüseyin el-Basrî, Muhammed b. Alî b. Tayyib, el-Mu'temed (nşr. Muhammed Hamîdullah), Dımaşk 1384-85/1964-65.
  • Ebü'l-Yüsr Pezdevî, Sadrü'l-İslâm Muhammed b. Muhammed b. el- Hüseyn b. Abdilkerîm, Ma'rifetü'l-huceci'ş-şer'iyye, Kahire 2003.
  • Emîr Pâdişâh, Muhammed Emîn b. Mahmûd el-Hüseynî el-Buhârî el- Mekkî, Teysîru't-tahrîr, Mısır 1931.
  • Enbârî, Ebü'l-Berekât Kemâlüddîn Abdurrahmân b. Muhammed b. Ubeydillâh, Esrârü'l-Arabiyye (thk.Muhammed Behcet el-Baytâr), Dımaşk 1357/1957.
  • Fahrülislâm Pezdevî, Ebü'l-Hasen Ebü'l-Usr Alî b. Muhammed b. el- Hüseyn b. Abdilkerîm, Usûl, baskı yeri ve tarihi yok.
  • Ferhat Koca, İslam Hukuk Metodolojisinde Tahsis (Daraltıcı Yorum), İstanbul 2011.
  • ......., "Müşterek", DİA, XXXII, 172-174.
  • ......., "Tahsis", DİA, XXXIX, 432-434.
  • ......., "Usûlü'l-fıkh (el-Fusûl fi'l-usûl) Ahmed b. Ali el-Cessâs", Marife Dini Araştırmalar Dergisi, II/3, Konya 2002, s. 337-340.
  • Habbâzî, Ebû Muhammed Celâleddîn Ömer b. Muhammed el-Hucendî, el-Muğnî fî usûli'l-fıkh (thk. Muhammed Mazhar Beka), Mekke 1983.
  • İbn Hişâm en-Nahvî, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdullah b. Yûsuf b. Ahmed b. Abdillâh b. Hişâm el-Ensârî el-Mısrî, Katrü'n-nedâ ve bellü's-sadâ (thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamîd), Beyrut 2004.
  • ........, Şüzûrü'z-zeheb fî marifeti kelâmi'l-Arab (thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamîd), Beyrut 1988.
  • ......., Evdahu'l-mesâlik ilâ Elfiyyeti İbn Mâlik (thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamîd), Beyrut 1988.
  • İbn Kesîr, Ebü'l-Fidâ' İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer b. Kesîr b. Dav' b. Kesîr el-Kaysî el-Kureşî el-Busrâvî ed-Dımaşki eş-Şâfiî, el-Bidâye ve'n-nihâye (thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî), Cîze 1417/1997.
  • İbn Manzûr, Ebü'l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî er-Rüveyfiî, Lisânü'l-'Arab, Beyrut 1414/1994.
  • İbnü'l-Hümâm, Kemâlüddîn Muhammed b. Abdilvâhid b. Abdilhamîd es-Sivâsî el-İskenderî, et-Tahrîr fî ilmi'l-usûl, Mısır 1932.
  • Kadî Abdülcebbâr, Ebü'l-Hasen Kadı'l-kudât Abdülcebbâr b. Ahmed b. Abdilcebbâr el-Hemedânî, Şerhu'l-Usûli'l-hamse (trc. İlyas Çelebi), İstanbul 2013.
  • Lâmişî, Ebü's-Senâ, Mahmud b. Zeyd, el-Kitâb fî Usûli'l-fıkh (thk. Abdülmecîd Türkî), Beyrut 1415/1995.
  • Madelung, Matüridiliğin Yayılması ve Türkler (trc. Arslan Gündüz), Leiden 1971.
  • Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd es- Semerkandî, Kitâbü't-Tevhîd Tercümesi (trc. Bekir Topaloğlu), Ankara 2005.
  • Molla Hüsrev, Mehmed b. Ferâmurz b. Hoca Ali, Mirkatü'l-vüsûl ilâ ilmi'l- usûl (trc. Haydar Sadıkoğlu), İstanbul 2012.
  • Serahsî, Ebû Bekr Şemsü'l-eimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed, Usûlü's-Serahsî (thk. Ebü'l-Vefâ el-Efgânî), Kahire 1954.
  • Sîbeveyhi, Ebû Bişr (Ebû Osmân, Ebü'l-Hasen, Ebü'l-Hüseyn) Amr b. Osmân b. Kanber el-Hârisî, el-Kitâb (thk. Abdüsselam Muhammed Hârûn), Kahire 1988.
  • Teftâzânî, Sa'düddîn Mes'ûd b. Fahriddîn Ömer b. Burhâniddîn Abdillâh el-Herevî el-Horâsânî, et-Telvîh (nşr. Zekeriyyâ Umeyrat), Beyrut ts.
  • Üsmendî, Ebü'l-Feth Alâüddîn Muhammed b. Abdilhamîd b. Hüseyn es- Semerkandî, Bezlü'n-nazar fî'l-usul (thk. Muhammed Zekî Abdülber), Kahire 1992/1412.
  • Yakup Bıyıkoğlu, Kur'an'ın Selefî Yorumu, İstanbul 2015.
  • ......., Esbâb-ı Nüzûl ve Kur'ân'ın Anlaşılması, İstanbul 2005.
APA YILMAZ Ö (2016). HANEFÎLERDE ÂMMIN KAPSAMI VE ARKA PLANINDAKİ TARTIŞMALAR. , 181 - 210.
Chicago YILMAZ Ömer HANEFÎLERDE ÂMMIN KAPSAMI VE ARKA PLANINDAKİ TARTIŞMALAR. (2016): 181 - 210.
MLA YILMAZ Ömer HANEFÎLERDE ÂMMIN KAPSAMI VE ARKA PLANINDAKİ TARTIŞMALAR. , 2016, ss.181 - 210.
AMA YILMAZ Ö HANEFÎLERDE ÂMMIN KAPSAMI VE ARKA PLANINDAKİ TARTIŞMALAR. . 2016; 181 - 210.
Vancouver YILMAZ Ö HANEFÎLERDE ÂMMIN KAPSAMI VE ARKA PLANINDAKİ TARTIŞMALAR. . 2016; 181 - 210.
IEEE YILMAZ Ö "HANEFÎLERDE ÂMMIN KAPSAMI VE ARKA PLANINDAKİ TARTIŞMALAR." , ss.181 - 210, 2016.
ISNAD YILMAZ, Ömer. "HANEFÎLERDE ÂMMIN KAPSAMI VE ARKA PLANINDAKİ TARTIŞMALAR". (2016), 181-210.
APA YILMAZ Ö (2016). HANEFÎLERDE ÂMMIN KAPSAMI VE ARKA PLANINDAKİ TARTIŞMALAR. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 0(44), 181 - 210.
Chicago YILMAZ Ömer HANEFÎLERDE ÂMMIN KAPSAMI VE ARKA PLANINDAKİ TARTIŞMALAR. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ 0, no.44 (2016): 181 - 210.
MLA YILMAZ Ömer HANEFÎLERDE ÂMMIN KAPSAMI VE ARKA PLANINDAKİ TARTIŞMALAR. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, vol.0, no.44, 2016, ss.181 - 210.
AMA YILMAZ Ö HANEFÎLERDE ÂMMIN KAPSAMI VE ARKA PLANINDAKİ TARTIŞMALAR. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2016; 0(44): 181 - 210.
Vancouver YILMAZ Ö HANEFÎLERDE ÂMMIN KAPSAMI VE ARKA PLANINDAKİ TARTIŞMALAR. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2016; 0(44): 181 - 210.
IEEE YILMAZ Ö "HANEFÎLERDE ÂMMIN KAPSAMI VE ARKA PLANINDAKİ TARTIŞMALAR." DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 0, ss.181 - 210, 2016.
ISNAD YILMAZ, Ömer. "HANEFÎLERDE ÂMMIN KAPSAMI VE ARKA PLANINDAKİ TARTIŞMALAR". DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ 44 (2016), 181-210.