Yıl: 2016 Cilt: 16 Sayı: 33 Sayfa Aralığı: 163 - 182 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

ERMENİ EMVAL-İ METRUKELERİNE DAİR ALINAN KARARLAR VE ERMENİ CEMAATİ İLE İLİŞKİLER (1923-1938)

Öz:
Batılı devletler tarafından I. Dünya Savaşı sırasında ve savaş sonrası yapılan görüşmelerde gündeme getirilen Ermeni meselesi, Lozan'da siyasi ve hukuki bakımdan neticelendirilmiştir. Konunun, Ermenilerin baskı ve propagandası ve İngiliz Dışişleri Bakanı Lord Curzon'un desteği ile Lozan'da azınlık komisyonuna getirilmesine karşı Türkiye'nin kararlı tutumu, Batılı devletleri geri adım atmaya zorlamıştır. Bundan sonraki süreçte İkinci Dünya Savaşı'nda ileri sürülen iddialara kadar Ermeni Meselesi, Türkiye'nin gündeminde olmamıştır. Lozan'ın onaylanması ile Ermeni meselesi Türkiye için kapanmıştır. Fakat çözümlenmesi gereken problemler hala mevcuttu. Ermeniler tarafından kaçırılan kişilerin kurtarılması, katledilenlerin ailelerinin maddi ve manevi yardımlarla desteklenmesi Türkiye'nin öncelikleri arasında yer alıyordu. Ayrıca Ermenilerden kalma emval-i metrukelerin bir kısmı da Ermeni zulmüne uğrayanların ailelerine temlik edilmiştir. Öte yandan bu dönemde Ermeni Cemaati ile devlet arasındaki resmi ilişkilerde gerginliklere yer verilmemiştir. Atatürk ve Türkiye lehinde Ermeni kiliselerinde konuşmalar yapılmış, resmi bayramlarda Ermeni Cemaati tarafından tebrik telgrafları yayınlanmıştır. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi ve TBMM Arşivi temel alınarak hazırlanan bu çalışmada, Atatürk döneminde Türkiye'de Ermenilerin faaliyetleri ve buna yönelik devletin izlediği politikanın sonuçlarının ortaya konulması amaçlanmıştır
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

DECISIONS TAKEN REGARDING THE ARMENIAN ABONDONED GOODS AND RELATIONS WITH THE ARMENIAN COMMUNITY DURING ATATURK ERA (1923-1938)

Öz:
The Armenian Issue that was raised to the agenda during the World War I and negotiations carried out after the war by the Western states was concluded politically and legally with the Lausanne. Despite the coming of the issue to the Lausanne minority commission as a result of the pressures and propagandas of Armenians and the support of British Foreign Minister Lord Curzon, Turkey forced the Western states to take backward steps with its decisive stance. In the succeeding period, Armenian Issue had never been on the agenda of Turkey until the groundless allegations asserted during the World War II. With the approval of the Lausanne, the problem was over for Turkey. Yet, there were still problems inherited from the past and needed to be solved. Saving the people smuggled by the Armenians and giving material and nonmaterial support to the families of the people killed were among the priorities of Turkey. Besides, some of the Armenian abandoned goods were transferred to the families of the people suffered from Armenian atrocities. On the other hand, there weren't any tensions in the official relations between the Armenian Community and state in this era. Speeches in favour of Ataturk and Turkey were made in Armenian churches and greeting telegraphs were sent by Armenian Community during national holidays. This study, aiming to examine the Armenian activities in Turkey and the results of the state policies in line with these activities during Atatürk era, is basing on the Prime Ministry Republic Archive and Turkish Grand National Assembly Archive
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • I. Arşiv Belgeleri I.a. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (B.C.A.) B.C.A., 30.18.1.1/9.27.19, 29.05.1924. B.C.A., 30.18.1.1/20.49.14, 01.08.1926. B.C.A., 030.10/140.1.14, 17.01.1924. B.C.A., 030.10/140.2.2., 29.12.1925. B.C.A., 030.18.01.01/12.74.10., 05.02.1925. B.C.A., 030.18.01.01/17.80.11., 23.12.1925 B.C.A., 030.18.01.01/23.07.18, 13.02.1927. B.C.A., 030.18.01.01/25.38.10, 15.06.1927. B.C.A., 030.18.01.01/25.49.8, 30.08.1927. B.C.A., 030.18.01.01/25.41.7, 03.07.1927 B.C.A., 030.18.01.02/08.7.7, 12.02.1930. B.C.A., 030.18.01.01/26.67.13, 07.12.1927. B.C.A., 030.18.01.01/29.34.6, 28.05.1928. B.C.A., 030.18.01.01/23.14.8, 05.03.1927. B.C.A., 030.18.01.01/27.79.15, 08.02.1928. B.C.A., 030.18.01.01/27.70.3, 25.12.1927. B.C.A., 030.18.01.01/23.7.12, 02.02.1927. B.C.A., 030.10/108.709.26, 26.07.1925. B.C.A., 030.10.0.0/108.710.2, 19.06.1926. B.C.A., 030.10.0.0/108.711.4, 28.10.1926. B.C.A., 030.010 /250.689.31, 29.10.1932. B.C.A., 030.010/108.716.16, 20.11.1933. B.C.A., 030.010/85.558.7, 31.10.1938. B.C.A., 030.010/144.31.5, 20.07.1932 B.C.A., 030.010/222.497.14, 29.06.1930. B.C.A., 030.010/109.721.21, 06.05.1938. B.C.A., 030.10/18.105.9, 12.04.1934. B.C.A., 030.10/18.105.18, 23.08.1935. B.C.A., 030.18.1.2/63.22.17, 23.03.1936. I.b. TBMM Arşivi Ahar Mahallere Nakledilen Eşhasın Emval ve Düyûn ve Matlûbat-ı Metrukesi Hakkında 17 Zilkade 1333 ve 13 Eylül 1331 Tarihli Kanunu-u Muvakkatin Bazı Mevaddı İle 20 Nisan 1338 Tarihli Emval-i Metrûke Kanununu Muaddil Kanun, Sayı: 333, 15 Nisan 1339. Emval-i Metruke Hesab-ı Carilerinin Bütçeye İrad Kaydına Dair Kanun, Sayı: 1349, 28.05.1928. Kararname, Karar No: 5451, 17.07.1927 Kararname, Numara: 5764, 24.10.1927 Kanun, Numara: 882, 31.05.1926 Memalik-i Müstahlâsadan Firar ve Gaybubet Eden Ahalinin Emval-i Menkule ve Gayrimenkullerinin İdaresi Hakkında Kanun, Numara: 224, 20 Nisan 1334. 1331 Numaralı Kanunun Yedinci Maddesi Hakkında İçtihadı Birleştirme Kararı, Numara: 36/18/30, 25.11.1936. TBMM Zabıt Ceridesi, C:22, İ:59, 07.03.1926. TBMM Zabıt Ceridesi, İ:82, C:1, 24.05,1928 TBMM, İ: 27, C: 1, 19.12.1925; TBMM, İ:103, C:1, 19.05.1926, s.270. TBMM, İ:103, C:1, 19.05.1926, s.276. TBMM, İ:109, C:2, 29.05.1926, s.601. Talimatname, Karar No: 3753, 13.06.1926 II. Süreli Yayınlar Resmi Gazete, Numara: 405, 27.06.1926. Resmi Gazete, Numara: 902, 30.05.1928. Resmi Gazete, Numara: 96, 23.04.1341. Resmi Gazete, Sayı: 11468, 31.07.1963 Takvim-i Vakayi
  • III. Tetkik ve Telif Eserler
  • AÇIKSES, Erdal, "Atatürk'e Duyulan Güven ve Saygının Güzel Bir Örneği (Boğazlıyan Kaymakamı Kemal Bey'in Annesi Nafia Hanım'ın Atatürk'e Dilekçesi", Atatürk Yolu, Mayıs-Kasım 2000, s.208-210.
  • ATA, Ferudun, Süleymaniyeli Nemrut Mustafa Paşa (Bir İşbirlikçinin Portresi), 4.baskı, Palet Yayınları, Ekim 2011.
  • BİLGİN, Mustafa Sıtkı, "Türk ve İngiliz Belgelerine Göre Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı Sırasında Ermenilere Karşı Takip Ettiği Siyaset (1914-1918)", Ermeni Araştırmaları, Sayı: 10, Yaz 2013.
  • EROĞLU, Tayfun, Tehcirden Milli Mücadele'ye Ermeni Malları (1915- 1922), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, 2008.
  • GÜNER, Hasan, "Ermenilerin Geride Bıraktıkları Mallar Hakkında Yapılan İlk Düzenlemeler ve Emval-i Metruke Komisyonları", Yeni Türkiye, 60/2014.
  • KARDEŞ, Selahaddin, Tehçir ve Emval-i Metruke Mevzuatı, T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Ankara 2008.
  • ONARAN, Nevzat, Cumhuriyette Ermeni ve Rum Mallarının Türkleştirilmesi (1920-1930), E-Kitap.
  • POLATEL, Mehmet, "İttihat ve Terakki'den Kemalist Döneme Ermeni Malları", Toplum ve Kuram, Sayı: 3, Bahar-Yaz 2010.
APA arslan z, Kurt Güveloğlu G (2016). ERMENİ EMVAL-İ METRUKELERİNE DAİR ALINAN KARARLAR VE ERMENİ CEMAATİ İLE İLİŞKİLER (1923-1938). , 163 - 182.
Chicago arslan zehra,Kurt Güveloğlu Gülşah ERMENİ EMVAL-İ METRUKELERİNE DAİR ALINAN KARARLAR VE ERMENİ CEMAATİ İLE İLİŞKİLER (1923-1938). (2016): 163 - 182.
MLA arslan zehra,Kurt Güveloğlu Gülşah ERMENİ EMVAL-İ METRUKELERİNE DAİR ALINAN KARARLAR VE ERMENİ CEMAATİ İLE İLİŞKİLER (1923-1938). , 2016, ss.163 - 182.
AMA arslan z,Kurt Güveloğlu G ERMENİ EMVAL-İ METRUKELERİNE DAİR ALINAN KARARLAR VE ERMENİ CEMAATİ İLE İLİŞKİLER (1923-1938). . 2016; 163 - 182.
Vancouver arslan z,Kurt Güveloğlu G ERMENİ EMVAL-İ METRUKELERİNE DAİR ALINAN KARARLAR VE ERMENİ CEMAATİ İLE İLİŞKİLER (1923-1938). . 2016; 163 - 182.
IEEE arslan z,Kurt Güveloğlu G "ERMENİ EMVAL-İ METRUKELERİNE DAİR ALINAN KARARLAR VE ERMENİ CEMAATİ İLE İLİŞKİLER (1923-1938)." , ss.163 - 182, 2016.
ISNAD arslan, zehra - Kurt Güveloğlu, Gülşah. "ERMENİ EMVAL-İ METRUKELERİNE DAİR ALINAN KARARLAR VE ERMENİ CEMAATİ İLE İLİŞKİLER (1923-1938)". (2016), 163-182.
APA arslan z, Kurt Güveloğlu G (2016). ERMENİ EMVAL-İ METRUKELERİNE DAİR ALINAN KARARLAR VE ERMENİ CEMAATİ İLE İLİŞKİLER (1923-1938). Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 16(33), 163 - 182.
Chicago arslan zehra,Kurt Güveloğlu Gülşah ERMENİ EMVAL-İ METRUKELERİNE DAİR ALINAN KARARLAR VE ERMENİ CEMAATİ İLE İLİŞKİLER (1923-1938). Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi 16, no.33 (2016): 163 - 182.
MLA arslan zehra,Kurt Güveloğlu Gülşah ERMENİ EMVAL-İ METRUKELERİNE DAİR ALINAN KARARLAR VE ERMENİ CEMAATİ İLE İLİŞKİLER (1923-1938). Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, vol.16, no.33, 2016, ss.163 - 182.
AMA arslan z,Kurt Güveloğlu G ERMENİ EMVAL-İ METRUKELERİNE DAİR ALINAN KARARLAR VE ERMENİ CEMAATİ İLE İLİŞKİLER (1923-1938). Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi. 2016; 16(33): 163 - 182.
Vancouver arslan z,Kurt Güveloğlu G ERMENİ EMVAL-İ METRUKELERİNE DAİR ALINAN KARARLAR VE ERMENİ CEMAATİ İLE İLİŞKİLER (1923-1938). Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi. 2016; 16(33): 163 - 182.
IEEE arslan z,Kurt Güveloğlu G "ERMENİ EMVAL-İ METRUKELERİNE DAİR ALINAN KARARLAR VE ERMENİ CEMAATİ İLE İLİŞKİLER (1923-1938)." Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 16, ss.163 - 182, 2016.
ISNAD arslan, zehra - Kurt Güveloğlu, Gülşah. "ERMENİ EMVAL-İ METRUKELERİNE DAİR ALINAN KARARLAR VE ERMENİ CEMAATİ İLE İLİŞKİLER (1923-1938)". Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi 16/33 (2016), 163-182.