Yıl: 2016 Cilt: 31 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 287 - 310 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Sağlık ile Kalkınma Arasındaki İlişkinin Asimetrik Nedensellik Analizi

Öz:
Bu çalışmanın amacı, ülkelerin refah düzeyinin belirlenmesinde önemli rol oynayan sağlık ile kalkınma arasındaki ilişkiyi analiz etmektir. Beşeri sermayenin en önemli bileşenlerinden olan sağlık ile kalkınma arasında teorik olarak bilinen ilişkinin ekonometrik analizinin yapılması önem arz etmektedir. Bu amaçla 1975-2012 dönemine ait yıllık verilerle Türkiye'deki sağlık alanında görülen gelişmelerin kalkınma üzerindeki etkisi açıklanmaktadır. Kalkınma göstergesi olarak kişi başına düşen gelirdeki artış oranı ve bebek ölüm hızı ele alınarak, iki model kurulmaktadır. Bağımsız değişken olarak da kişi başına düşen toplam sağlık harcamaları, kişi başına düşen yatak sayısı, toplam sağlık kurumu sayısı ve toplam sağlık harcamalarının milli gelir içindeki payı ele alınmaktadır. Çalışmanın analizinde; temel birim kök testlerinden Augmented Dickey-Fuller ve PhillipsPerronile Hatemi-J (2012) Asimetrik Nedensellik testi uygulanmıştır. Analiz sonucunda sağlık göstergeleri ile kalkınma arasında pozitif bir ilişki tespit edilmiştir.
Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik İşletme Sağlık Politikaları ve Hizmetleri Temel Sağlık Hizmetleri Sağlık Bilimleri ve Hizmetleri İktisat

Asymmetric Causality Analysis of Relationship between Health and Development

Öz:
The main goal of this study is to analysis to relationship between health that play an important role in welfare level of countries and development. One of the most imperative components of human capital, healthcare is theoretically known to have a correlation with development, and yet, it appears to be necessary to carry out the econometric analysis of this relationship. Given that, this work tries to show the effects of improvements in the Turkish healthcare industry on economic development by using the annual data of 19752012. In this context, two models have been constructed with two development indicators, the growth rate of per capita income and infant mortality rate. Per capita healthcare costs, per capita hospital beds, the number of healthcare institutions and the share of total healthcare costs in national income have been appointed as independent variables. The analysis has been conducted with the aid of classical unit root tests Augmented DickeyFuller and Phillips-Perron, as well as Hatemi-J (2012) asymmetric causality test. The result of analysis indicates that the relationship between health indicators and development is positive.
Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik İşletme Sağlık Politikaları ve Hizmetleri Temel Sağlık Hizmetleri Sağlık Bilimleri ve Hizmetleri İktisat
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AHLUWALIA, M. S. (1976), "Inequality, Poverty and Development", Journal of Development Economics 3, 307-342.
  • AY, A., KIZILKAYA, O., KOÇAK, E. (2013), "Sağlık Göstergeleri ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği", Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(1), 163-172.
  • BALTAGI, B. H., MOSCONE, F. (2010), "Health Care Expenditure and Income in the OECD Reconsidered: Evidence from Panel Data", IZA Discussion Paper, (4851), 1-22.
  • BARLAS, E., ŞANTAŞ, F., KAR, A. (2014), "Türkiye'de Bölgesel Bebek Ölüm Hızlarının Sağlık Ekonomisi Perspektifinden Karşılaştırmalı Analizi", Uluslar arası Avrasya Ekonomileri Konferansı, Makedonya, 1-10.
  • BAŞAR, D. (2008), Sağlık Düzeyinin Sosyo-Ekonomik Belirleyicileri: OECD Ülkeleri İçin Sağlık Üretim Fonksiyonuna Dayanan Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat ABD, Ankara.
  • BERBER, M. (2011), İktisadi Büyüme ve Kalkınma, Derya Kitabevi, Trabzon.
  • BHARGAVA, A., JAMISON, D. T., LAU, L. J., MURRAY, C. J. L. (2001), "Modeling the Effcets of Health on Economic Growth", Journal of Health Economics, (20), 423-440.
  • BLOOM, D. E., CANNING, D., SEVILLA, J. (2001), "The Effect of Health on Economic Growth: Theory and Evidence", NBER Working Paper, (858), 1-26.
  • BLOOM, D. E., CANNING, D., SEVILLA, J. (2004), "The Effect of Health on Economic Growth: A Production Function Approach", World Development, 32(1), 1-13.
  • BREMPONG, K. G., WILSON, M. (2004), "Health Human Capital and Economic Growth in Sub-Saharan African and Oecd Countries", The Quarterly Review of Economics and Finance, (44), 296-320.
  • CHAABOUNI, S., ABEDNNADHER, C. (2010), "The Determinants of Health Expenditures in Tunisia: An ARDL Bounds Testing Approach", http://iutcaen.unicaen.fr/recherche/mrsh/sites/default/files/public/ tepp2012/B73ChaabouniABEDNNADHERdef.pdf, (05.07.2014).
  • ÇALIŞKAN, Z. (2009), "OECD Ülkelerinde Sağlık Harcamaları: Panel Veri Analizi", Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (34), 117-137.
  • ÇEKEN, H. (2008), "Turizmin Bölgesel Kalkınmaya Etkisi Üzerine Teorik Bir İnceleme", Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, X(II), 293-306.
  • ÇOBAN, H. (2009), Sağlık Ekonomisi ve Türkiye'de Sağlık Hizmetlerinin Yeniden Yapılandırılması, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye ABD, İzmir.
  • ÇUKUR, A., BEKMEZ, S. (2011), "Türkiye'de Gelir, Gelir Eşitsizliği ve Sağlık İlişkisi: Panel Veri Analizi Bulguları", Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 21-40.
  • ÇUKURÇAYIR, S., TEZCAN, K. (2011), "Demokratikleşme ve Ekonomik Kalkınma: Etkileşim Analizi", Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, VI(II), 48-76.
  • DICKEY, D. A., FULLER, W. A. (1981), "Likelihood Ratio statistics For Autoregressive Time Series with A Unit Root", Econometrica, 49(4), 1057-1072.
  • EREN, M. V. (2015), Sağlıkta Dönüşüm Politikalarının Kalkınmaya Etkisi, Doktora Tezi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat ABD, Gaziantep.
  • GRANGER, C.W.J. (1969), "Investigating Causal Relation by Econometric Models and Cross-Spectral Methods", Econometrica, 37(3), 424-438.
  • HACKER, R.S., HATEMI-J, A. (2006), "Testing for Causality between Integrated Variables Using Asymptotic and Bootstrap Distributions: Theory and Application", Applied Economics, 38(13), 1489-1500.
  • HATEMI-J, A. (2012), "Asymmetric Causality Tests with An Application", Empirical Economics, (43), 447-456.
  • HICKS, N., STREETEN, P. (1979), "Indicators of Development: The Search For a Basic Needs Yardstick", World Development, 7, 567-580.
  • KAR, M., AĞIR, H. (2003), "Türkiye'de Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme: Nedensellik Testi (Neo-Klasik Büyüme Teorisi)", 2.Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi Bildiriler Kitabı, Kocaeli Üniversitesi, http://www.elelebizbize.com/e-kutuphane/muhsinkar/turkiyede beserisermaye.pdf (05.06.2014).
  • KESKİN, A. (2011), "Ekonomik Kalkınmada Beşeri Sermayenin Rolü ve Türkiye", Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(3-4), 125-153.
  • KOÇ, İ., ERYURT, M. A., ADALI, T., SEÇKİNER, P. (2010), "Türkiye'nin Demografik Dönüşümü", Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Ankara.
  • LORCU, F., BOLAT, B. A. (2009), "Yaşlara Göre Ölüm Oranları ile Sosyoekonomik Göstergeler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi", İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 38(2), 124-133.
  • LUCAS, R. E. (1988), "On The Mechanics of Economic Development", Journal of Monetary Economics, (22), 3-42.
  • OECD (2014), Health Statistics 2014, www.oecd.org (09.03.2015).
  • ÖZCAN, C. C. (2015), "Turizm Gelirleri-Ekonomik Büyüme İlişkisinin Simetrik ve Asimetrik Nedensellik Yaklaşımı ile Analizi: Türkiye Örneği", Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (46), 177-199.
  • PHILLIPS, P.C.B., PERRON, P. (1988), "Testing for A Unit Root in time Series Regression", Biometrika, 75(2), 335-346.
  • RIVERA, B., CURRAIS, L. (2003), "The Effect of Health Investment on Growth: A Causality Analysis", International Advances in Economics Research, 9(4), 312- 323.
  • ROSTOW, W.W. (1966), "Kendini Besleyen Gelişmeye Götüren Kalkış", (Çev:Yorgi Demirgil), İktisadi Kalkınma (Der: Metin BERK, Fikret GÖRÜN ve Selim İLKİN), ODTU İdari Bilimler Fakültesi Yayın No:6, Ankara.
  • SELİM, S., UYSAL, D., ERYİĞİT, P. (2014), "Türkiye'de Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisinin Ekonometrik Analizi", Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdair Bİimler Fakültesi Dergisi, 7(3), 13-24.
  • SUNGUR, O., AYDIN, H. İ., EREN, M. V. (2016), "Türkiye'de Ar-ge, İnovasyon, İhracat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Asimetrik Nedensellik Analizi", Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 173-192.
  • SÜLKÜ, S. N., CANER, A. (2011), "Health Care Expenditures And Gross Domestic Product: The Turkish Case", The European Journal of Health Economics, 12(1), 29-38.
  • TABAN, S. (2006), "Türkiye'de Sağlık ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi", Sosyo Ekonomi Dergisi, Sayı:2, 31-46.
  • TABAN, S., KAR, M. (2014), Kalkınma Ekonomisi, Ekin Yayınevi, Bursa.
  • TANG, C. F. (2010), "Revisiting the Health-Income Nexus in Malaysia: ARDL Cointegration and Rao's F-Test for Causality", MPRA, Paper No:27287, 1-9.
  • TANG, C. F., CH'NG, K. S. (2011), "The Granger Causality Between Health Expenditure and Income in Southeast Asia Economies", African Journal of Business Management, 5(16), 6814-6824.
  • TIRAŞOĞLU, M., YILDIRIM, B. (2012), "Yapısal Kırılma Durumunda Sağlık Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Üzerine bir Uygulama", Elektronik Meslek Yüksekokulları Dergisi, 2(2), 111-117.
  • TODA, H. Y., YAMAMOTO, T. (1995), "Statistical Inference in Vector Autoregressions With Possibly Integrated Processes", Journal of Econometrics, 66(2), 225-250.
  • TÜYLÜOĞLU, Ş., TEKİN, M. (2009), "Gelir Düzeyi ve Sağlık Harcamalarının Beklenen Yaşam Süresi ve Bebek Ölüm Oranı Üzerindeki Etkileri", Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 13(1), 1-31.
  • YAKIŞIK, H., ÇETİN, A. (2014), "Eğitim, Sağlık ve Teknoloji Düzeyinin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı", Sosyo Ekonomi Dergisi, 10(21), 167-186.
  • YARDIMCIOĞLU, F. (2012), "OECD Ülkelerinde Sağlık ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Ekonometrik Bir İncelemesi", Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 27-47.
  • YAVUZ, N. Ç., YILANCI, V., ÖZTÜRK, Z. A. (2013), "Is Health Care A Luxury or A Necessity or Both? Evidence From Turkey", The European Journal of Health Economics, 14(1), 5-10.
  • YILANCI, V., BOZOKLU, Ş. (2014), "Türk Sermaye Piyasasında Fiyat ve İşlem Hacmi İlişkisi: Zamanla Değişen Asimetrik Nedensellik Analizi", Ege Akademik Bakış Dergisi, 14(2), 211-220.
  • www.tuik.gov.tr (12.12.2014).
  • www.worldbank.org (07.04.2015).
APA ARSLAN İ, EREN M, Kaynak S (2016). Sağlık ile Kalkınma Arasındaki İlişkinin Asimetrik Nedensellik Analizi. , 287 - 310.
Chicago ARSLAN İbrahim,EREN Mehmet Vahit,Kaynak Selahattin Sağlık ile Kalkınma Arasındaki İlişkinin Asimetrik Nedensellik Analizi. (2016): 287 - 310.
MLA ARSLAN İbrahim,EREN Mehmet Vahit,Kaynak Selahattin Sağlık ile Kalkınma Arasındaki İlişkinin Asimetrik Nedensellik Analizi. , 2016, ss.287 - 310.
AMA ARSLAN İ,EREN M,Kaynak S Sağlık ile Kalkınma Arasındaki İlişkinin Asimetrik Nedensellik Analizi. . 2016; 287 - 310.
Vancouver ARSLAN İ,EREN M,Kaynak S Sağlık ile Kalkınma Arasındaki İlişkinin Asimetrik Nedensellik Analizi. . 2016; 287 - 310.
IEEE ARSLAN İ,EREN M,Kaynak S "Sağlık ile Kalkınma Arasındaki İlişkinin Asimetrik Nedensellik Analizi." , ss.287 - 310, 2016.
ISNAD ARSLAN, İbrahim vd. "Sağlık ile Kalkınma Arasındaki İlişkinin Asimetrik Nedensellik Analizi". (2016), 287-310.
APA ARSLAN İ, EREN M, Kaynak S (2016). Sağlık ile Kalkınma Arasındaki İlişkinin Asimetrik Nedensellik Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(2), 287 - 310.
Chicago ARSLAN İbrahim,EREN Mehmet Vahit,Kaynak Selahattin Sağlık ile Kalkınma Arasındaki İlişkinin Asimetrik Nedensellik Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 31, no.2 (2016): 287 - 310.
MLA ARSLAN İbrahim,EREN Mehmet Vahit,Kaynak Selahattin Sağlık ile Kalkınma Arasındaki İlişkinin Asimetrik Nedensellik Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, vol.31, no.2, 2016, ss.287 - 310.
AMA ARSLAN İ,EREN M,Kaynak S Sağlık ile Kalkınma Arasındaki İlişkinin Asimetrik Nedensellik Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2016; 31(2): 287 - 310.
Vancouver ARSLAN İ,EREN M,Kaynak S Sağlık ile Kalkınma Arasındaki İlişkinin Asimetrik Nedensellik Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2016; 31(2): 287 - 310.
IEEE ARSLAN İ,EREN M,Kaynak S "Sağlık ile Kalkınma Arasındaki İlişkinin Asimetrik Nedensellik Analizi." Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31, ss.287 - 310, 2016.
ISNAD ARSLAN, İbrahim vd. "Sağlık ile Kalkınma Arasındaki İlişkinin Asimetrik Nedensellik Analizi". Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 31/2 (2016), 287-310.