İTTİHAT VE TERAKKİ'NİN SİYASAL KİMLİK OLUŞTURMA TEŞEBBÜSÜNDEN GELECEĞİN SİYASAL DOKUSUNA MESAJLAR

Yıl: 2016 Cilt: 7 Sayı: 24 Sayfa Aralığı: 50 - 74 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

İTTİHAT VE TERAKKİ'NİN SİYASAL KİMLİK OLUŞTURMA TEŞEBBÜSÜNDEN GELECEĞİN SİYASAL DOKUSUNA MESAJLAR

Öz:
Kuruluşundan kısa bir süre sonra kozmopolit etnik kimlik ve dinsel farklılıkları bünyesinde barındıran Osmanlı Devleti, bu farklılıkları adeta bir zenginliğe dönüştürmüştür. Geniş bir coğrafyada ve uzun bir süre yaşama fırsatı bulan Osmanlı Devleti bu yönüyle gerek Türk tarihi gerekse Avrupa tarihi için önem teşkil etmiştir. "Yeni Osmanlılar" hareketiyle ivme kazanan çağdaşlaşma; ulus, özgürlük, kamuoyu, parlamento, halka karşı sorumlu yönetim, siyasal özgürlük, salt özgürlük ve vatan gibi yeni değerler bir yandan devletin bekasını temin amacına yönelirken bir yandan da mevcut devletten ayrılmanın yolunu açmıştır. Sened-i İttifak ile başlayıp Tanzimat ve Islahat Fermanı'nın ilanıyla hız kazanan "Çağdaşlaşma" nihayetinde Meşrutiyet dönemlerinin yaşanmasına zemin hazırlamıştır. II. Meşrutiyet döneminin biraz özgürlükçü ve birazda "çorap söküğü", "ipin ucunu kaçırma" ortamında neşet eden siyasi partiler; oluşumlarıyla, isimleriyle, programlarıyla Türk siyasi hayatının renklerini oluşturduğu kadar geleceğin sancılarını ve acılarını da bünyesinde barındırma hususiyetini taşımaktadır. Bu makalenin konusu, II. Meşrutiyet döneminde faaliyet gösteren partilerden birisi olan İttihat ve Terakki'yi ana konu olarak ele alıp beyanname ve parti programı üzerinden tahlil etmektir. Yukarıda bahsi geçen yaklaşımın nihai hedefi siyasal devrimin gelecek günlerin siyasal dokusuna dair işaretlerini, toplumsal birlik-beraberlik ya da ulus- devlet, cumhuriyetçi-lâik devlet anlayışına yönelişin siyasal temellerini ortaya koymaktır.
Anahtar Kelime:

THE MESSAGES TO THE FUTURE POLITICAL FABRIC FROM THE UNION AND PROGRESS' EFFORTS TO FORM A POLITICAL IDENTITY

Öz:
The Ottoman Empire embodied a cosmopolitan structure of different ethnic and religious identities from its beginning and managed to transform these differences into a source of richness. Having lived on a wide area for a long time, the Ottoman Empire became important for both Turkish and European history. Ottoman modernization gained momentum with the movement of Young Ottomans. During this process, such new values as nation, homeland, public opinion, parliament, responsible administration, political freedom etc. aimed at the survival of the state on the one hand and paved the way for severing ties with the present state on the other hand. The modernization process started with the Sened-i İttifak (Charter of Alliance), gained momentum with the imperial edicts of Tanzimat (Reorganization) and Islahat (Reform), and finally led to the two constitutionalist eras. Several political parties emerged in the partly libertarian Second Constitutionalist Era, partly in a way "to miss the thread" "in rapid succession". Those parties not only encoloured the Turkish political life with their names, types of organization and programmes but also incorporated the pains and grieves of the future. This paper aims to analyze the manifesto and programme of İttihad ve Terakki (Union and Progress) , oen of the political parties active in the Second Constitutionalist Era. In this way, the paper tries to reveal the signs from this political revolution for the political fabric of the future and political grounds of the orientation towards the understanding of social unity, nation-state, and republican-secular state.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akçura, Y. (1976). Üç Tarz-ı Siyaset. Ankara: TTK.
  • Aydemir, Ş. Süreyya. (2011). İkinci Adam 1938-1950, C. II. İstanbul: Remzi Kitapevi.
  • Başbakanlık Osmanlı Arşiv Rehberi. (2010). Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü.
  • Bayar, C. (1997). Ben de Yazdım Milli Mücadeleye Gidiş, C.II. İstanbul: Sabah Kitapçılık.
  • Bengi, H. (2000). Gazeteci, Siyasetçi ve Fikir Adamı Olarak Hüseyin Cahit Yalçın. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
  • Berkes, N. (2002). Türkiye'de Çağdaşlaşma .Yay., Haz., Ahmet Kuyaş. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Bolat, M. (2014). "I. Meşrutiyet'ten I. Dünya Savaşı'na Osmanlı Devleti'nin Dış Politikası'nın Genel Bir Değerlendirmesi." Ahi Evran Üni. Sosyal Bilimler Enst. Dergisi. 1(1), 16-28.
  • Cem, İ. (1989). Türkiye'de Geri Kalmışlığın Tarihi. İstanbul: Cem Yayınevi.
  • Çavdar, T. (1995). Türkiye'nin Demokrasi Tarihi (1839-1950).Ankara: İmge Kitapevi.
  • Çevik, Z. (2002). Milli Mücadele'de Müdafaa-i Hukuk'tan Halk Fırkası'na Geçiş (1918-1923). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
  • Çukurova, B. (1994). Kurtuluş Savaşında Haberalma Ve Yer altı Çalışmaları. Ankara: Ardıç Yay.
  • Danışmend, İ. Hami. (1972). İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi. İstanbul: Türkiye Yayınevi
  • Devellioğlu, F. (1986). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara: Aydın Kitapevi.
  • Esat, K. Ertur, Esat. K. (1994). Tamu Yelleri. Ankara: TTK.
  • Fevziye, A. Tansel, F. Abdullah. (1989). Ziya Gökalp Külliyatı-1, Şiirler Ve Halk Edebiyatı. Ankara: TTK.
  • Güney, E. Cem. (1963). Atatürk Hayatı ve Eserleri. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
  • Hiçyılmaz, E. (1993). Başverenler Başkaldıranlar. İstanbul: Altın Kitapları.
  • İnalcık, H. (2004). " Atatürk ve Türkiye'nin Modernleşmesi". Atatürkçü Düşünce El Kitabı I, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
  • İnan, A. (1988). Medeni Bilgiler ve M. Kemal Atatürk'ün El Yazıları. Ankara: TTK.
  • Kabasakal, M. (1991). Türkiye'de Siyasal Parti Örgütlenmesi (1908-1960). İstanbul: Tekin Yayınevi.
  • Kadri, H. Kazım. (1991). Meşrutiyet'ten Cumhuriyet'e Hatıralarım. Hazırlayan: İsmail Kara. İstanbul: İletişim Yay.
  • Kanter, M. Fatih. (2014). Milli Edebiyat Dönemi Türk Şiirinde Benlik Algısı ve Kimlik Kurgusu. İstanbul: Kitabevi.
  • Karabekir, K. (1990). İstiklâl Harbimizde Enver Paşa Ve İttihat Terakki Erkânı. İstanbul: Tekin Yay.
  • Karabekir, K. (1995). İttihat ve Terakki Cemiyeti 1896- 1909. İstanbul: Emre Yay.
  • Karal, E. Ziya. (1983a). Osmanlı Tarihi, C.V, Ankara: TTK.
  • Karal, E. Ziya. (1983b). Osmanlı Tarihi, C.VI, Ankara: TTK.
  • Karpat, K. H. (2010). Türk Demokrasi Tarihi Sosyal, Kültürel, Ekonomik Temeller. İstanbul: Timaş Yay.
  • Kılıç, S. (1998). II. Meşrutiyetten Cumhuriyet Türkiyesine Türk İnkılâbının Fikir Temelleri. Erzurum: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yay., No:10.
  • Kili, S. ve Gözübüyük, A. Ş. (1985). Türk Anayasa Metinleri "Sened-i İttifaktan Günümüze". Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınevi.
  • Kocatürk, U. (1987). Atatürk. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay./845, Türk Büyükleri Dizisi:1.
  • Kocatürk, U. (2000). Atatürk Ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Kronolojisi 1918-1938. Ankara: TTK.
  • Koloğlu, O. (1991). İttihatçılar ve Masonlar. İstanbul: Gür Yayınları.
  • Kutay, C. (1975). Örtülü Tarihimiz. İstanbul: Hilal Matbaası.
  • Kutay, C. (1977). Bilinmeyen Tarihimiz. İstanbul: Dizerkonca Matbaası.
  • Lewis, B. (1984). Modern Türkiye'nin Doğuşu. Çev., Metin Kıratlı. Ankara: TTK.
  • Öz, E. (1992). Tek Parti Ve Siyasal Katılım (1923-1945). Ankara: Gündoğan Yayınları.
  • Özakıncı, C. (2008). Türkiye'nin Siyasi İntiharı Yeni Osmanlı Tuzağı. İstanbul: Otopsi.
  • Özkaya, Y. (1994). Osmanlı İmparatorluğu'nda Ayanlık. Ankara: TTK.
  • Özüçetin, Y. (2015). Kurtuluş ve Kuruluşta Milletvekili Gözüyle Gazi Mustafa Kemal Paşa (1920-1923).Ankara: Berikan Yayınevi.
  • Peker, R. (1984). İnkılâp Dersleri. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Petrosyan,Yuriy Aşatoviç.(1974). Sovyet Gözüyle JÖNTÜRKLER. Çev., Mazlum Beyhan, Ayşe Hacıhasanoğlu. Ankara: Bilgi Yayınevi.
  • Polat, N. H. (1991). Müdâfaa-i Milliye Cemiyeti. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları/1293, Kaynak Eserler Dizisi/52.
  • Safa, P. (1996). Türk İnkılâbına Bakışlar. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
  • Selek, S. ( 1978). Anadolu İhtilâli. İstanbul: Kastaş Yay.
  • Stefanos, Y. (1986). Azgelişmişlik Sürecinde Türkiye, Bizanstan Tanzimata. Türkçesi: Babür Kuzucu. İstanbul: Belge Yay.
  • Gündüz, T. (Ed.) (2012). Osmanlı Tarihi El Kitabı. Ankara: Grafiker Yay.
  • Stoddard, Philip H. (2003). Teşkilat-ı Mahsusa. İstanbul: Arma Yayınları.
  • Şapolyo, E. Behnan. (1967). Mustafa Kemal Paşa ve Milli Mücadelenin İç Âlemi. İstanbul: İnkılâp ve Aka Kitapevleri.
  • TBMM Tutanak Dergisi, (12 Haziran 1945).
  • TBMM Zabıt Ceridesi, (1944). C.7, Devre I, İçtima Senesi I, 132. İçtima, II. Celse, Ankara: TBMM Matbaası.
  • TBMM Tutanak Dergisi, (11 Haziran 1945). C. XVIII, Toplantı:2, 72. Birleşim: 213-235.
  • TBMM Zabıt Ceridesi, (1958). C.XIII, Devre 1, İçtima Senesi 2, 86. İçtima, I. Celse, Ankara: TBMM Matbaası.
  • Tevetoğlu, F. ( 1991). Milli Mücadele Yıllarındaki Kuruluşlar. Ankara: TTK.
  • Tunaya, T. Zafer. (1988). Türkiye'de Siyasal Partiler, İkinci Meşrutiyet Dönemi, C.I. İstanbul: Hürriyet Vakfı Yay.
  • Tunaya, Tarık Zafer. (1989). Türkiye'de Siyasal Partiler, İttihat Ve Terakki Bir Çağın, Bir Kuşağın, Bir Partinin Tarihi, C.III. İstanbul: Hürriyet Vakfı Yay.
  • Vardar, G. (1969). İttihat ve Terakki İçinde Dönenler. Yazan: Samih Nafiz Tansu. İstanbul: İnkılâp Kitapevi.
  • Zafer Toprak, (1979)."İttihat Ve Terakki'nin Paramiliter Gençlik Örgütleri", Beşeri Bilimler- Humanities, Boğaziçi Üni. Dergisi, VII, 95-113.
  • Zürcher,E. Jan. (2000). Modernleşen Türkiye'nin Tarihi. Çev., Yasemin Saner Gönen.İstanbul: İletişim Yay.
APA KARA B (2016). İTTİHAT VE TERAKKİ'NİN SİYASAL KİMLİK OLUŞTURMA TEŞEBBÜSÜNDEN GELECEĞİN SİYASAL DOKUSUNA MESAJLAR. , 50 - 74.
Chicago KARA Bülent İTTİHAT VE TERAKKİ'NİN SİYASAL KİMLİK OLUŞTURMA TEŞEBBÜSÜNDEN GELECEĞİN SİYASAL DOKUSUNA MESAJLAR. (2016): 50 - 74.
MLA KARA Bülent İTTİHAT VE TERAKKİ'NİN SİYASAL KİMLİK OLUŞTURMA TEŞEBBÜSÜNDEN GELECEĞİN SİYASAL DOKUSUNA MESAJLAR. , 2016, ss.50 - 74.
AMA KARA B İTTİHAT VE TERAKKİ'NİN SİYASAL KİMLİK OLUŞTURMA TEŞEBBÜSÜNDEN GELECEĞİN SİYASAL DOKUSUNA MESAJLAR. . 2016; 50 - 74.
Vancouver KARA B İTTİHAT VE TERAKKİ'NİN SİYASAL KİMLİK OLUŞTURMA TEŞEBBÜSÜNDEN GELECEĞİN SİYASAL DOKUSUNA MESAJLAR. . 2016; 50 - 74.
IEEE KARA B "İTTİHAT VE TERAKKİ'NİN SİYASAL KİMLİK OLUŞTURMA TEŞEBBÜSÜNDEN GELECEĞİN SİYASAL DOKUSUNA MESAJLAR." , ss.50 - 74, 2016.
ISNAD KARA, Bülent. "İTTİHAT VE TERAKKİ'NİN SİYASAL KİMLİK OLUŞTURMA TEŞEBBÜSÜNDEN GELECEĞİN SİYASAL DOKUSUNA MESAJLAR". (2016), 50-74.
APA KARA B (2016). İTTİHAT VE TERAKKİ'NİN SİYASAL KİMLİK OLUŞTURMA TEŞEBBÜSÜNDEN GELECEĞİN SİYASAL DOKUSUNA MESAJLAR. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 7(24), 50 - 74.
Chicago KARA Bülent İTTİHAT VE TERAKKİ'NİN SİYASAL KİMLİK OLUŞTURMA TEŞEBBÜSÜNDEN GELECEĞİN SİYASAL DOKUSUNA MESAJLAR. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi 7, no.24 (2016): 50 - 74.
MLA KARA Bülent İTTİHAT VE TERAKKİ'NİN SİYASAL KİMLİK OLUŞTURMA TEŞEBBÜSÜNDEN GELECEĞİN SİYASAL DOKUSUNA MESAJLAR. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, vol.7, no.24, 2016, ss.50 - 74.
AMA KARA B İTTİHAT VE TERAKKİ'NİN SİYASAL KİMLİK OLUŞTURMA TEŞEBBÜSÜNDEN GELECEĞİN SİYASAL DOKUSUNA MESAJLAR. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi. 2016; 7(24): 50 - 74.
Vancouver KARA B İTTİHAT VE TERAKKİ'NİN SİYASAL KİMLİK OLUŞTURMA TEŞEBBÜSÜNDEN GELECEĞİN SİYASAL DOKUSUNA MESAJLAR. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi. 2016; 7(24): 50 - 74.
IEEE KARA B "İTTİHAT VE TERAKKİ'NİN SİYASAL KİMLİK OLUŞTURMA TEŞEBBÜSÜNDEN GELECEĞİN SİYASAL DOKUSUNA MESAJLAR." Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 7, ss.50 - 74, 2016.
ISNAD KARA, Bülent. "İTTİHAT VE TERAKKİ'NİN SİYASAL KİMLİK OLUŞTURMA TEŞEBBÜSÜNDEN GELECEĞİN SİYASAL DOKUSUNA MESAJLAR". Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi 7/24 (2016), 50-74.