ÖZGÜRLÜK BAĞLAMINDA İSLAM AKLI ILE BATI AKLI ÜZERINE
Yıl: 2016 Cilt: 8 Sayı: 1 (15) Sayfa Aralığı: 54 - 73 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
ÖZGÜRLÜK BAĞLAMINDA İSLAM AKLI ILE BATI AKLI ÜZERINE
Öz: Akılcılık ile özgürlük arasında genelde olumlu bir ilişkinin varlığı kabul edilir ve dolayısıyla akıl özgürlüğün ilk koşulları arasında yer alır. Tarihe bakıldığında ise bu olumlu ilişkinin süreklilik arz etmediğini ve bazı problemler ve kırılmalar yaşandığını görmek mümkündür. Nitekim bu problemler incelendiğinde kendini mutlak gören, kutsalla bağını koparmış, egemen ve ötekileştirici aklın buna neden olduğu anlaşılır. Böyle bir akla sahip olanlar, kendilerini mutlak hakikatin temsilcileri görerek muhaliflerini ötekileştirme, dışlama veya dönüştürme yoluna gitmektedirler. Bilgi kaynaklarını sadece aklî faaliyetler ve deneyimlerle sınırlandırmayan, gaybı ve vahyi kabul eden bir düşünce geleneği, hakikat tekelciliği iddiasında bulunmaz. Bu akla sahip olan insan, kendini müstağni görmezse ve egemen aklın cazibesine kapılmazsa özgürlük açısından sorunlara neden olmaz. Bilakis bu meyanda oluşan problemleri çözümler. Bu perspektifle İslamî akıl ile Batı aklı mukayese edildiğinde İslamî aklın daha temkinli, daha esnek ve farklılıkları kabul edici olduğu; buna mukabil Batı aklının daha müstağni, egemen, dışlayıcı ve pragmatist olduğu söylenebilir
Anahtar Kelime: Konular:
ON ISLAMIC AND WEST REASON IN CONTEXT OF FREEDOM
Öz: It is generally accepted that there is a positive relationship between rationality and freedom which follows that reason ranks among the first conditions of freedom. Considering the history, the course of aforesaid relationship is not positive including both problems and discontinuations. Analyzing the problems, the reason which seems to manifests itself as absolute, desecrated, regnant and alienating has accounted for such a consequence. Those having such a reason, consider themselves the representatives of the absolute truth and strive for othering, isolating and transforming/assimilating their opposites. A tradition of thought, which does not the limit the sources of knowledge to particularly mental activity and experience but accepts the unseen and revelation as well, is far from the truth monopoly. Having such a kind of reason, if a man does not regard himself as aloof and resist the temptation of the reason will not experience any kind of problems in terms of freedom. Even more so, it will be able to provide solution to problems. Rather this context, it solves to these problems. The comparison of Islamic mind with the Western mind within this perspective will reveal that Islamic mind is more cautious, more flexible and accepting differences; whereas, Western mind is more unmistakable, ruling and pragmatist
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Abrahamov, Binyamin, “Akılcılığın Temelleri”, Çev. Fethi Kerim Kazanç, Kelam Araştırmaları, 1: 2 (2003), ss. 137-154.
- ___________, İslam Kelamı, Akılcılık, Gelenekçilik, İnsan Yayınları, İstanbul 2010, s. 73.
- Alper, Hülya, “Mâtürîdî’nin Akıl ve Vahiy algısı”, Mâtürîdî’nin Düşünce Dünyası, ed. Şaban Ali Düzgün, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 2011.
- Aslan, Abdulgaffar, “Kelamda Aklın Epistemolojik Fonksiyonu”, Kelamda Bilgi Problemi, Arasta Yayınları, Bursa 2003.
- Ayer, Alfred J., Dil Doğruluk ve Mantık, Çev. Vehbi Hacıkadiroğlu, Metis Yayınları, İkinci Baskı, İstanbul 1998.
- Babertî, Muhammed b. Mahmud, Şerhu’l-‘akideti’t-Tahâviyye, thk. Abdulhadi Şennar, Daru’d-Takva, Dımaşk 1436/2015.
- Baroujerdi, Mehrzad, “İran Entelektüelleri ve Batı”, Çev. Fethi Gedikli, Yöneliş Yay., İstanbul 2001.
- Barrett, William, İrrasyonel İnsan, Çev. Salih Özer, Hece Yayınları, Ankara 2003.
- Bisyunî, Abdusselam, Aklâniyye, Daru’l-vekafe, Mansura 1992/1412.
- Bolay, Süleyman Hayri, “Akıl”, DİA, İstanbul 1989, II/238-242.
- Bulaç, Ali, Din-Felsefe, Vahiy-Akıl İlişkisi, Beyan Yayınları, İstanbul.
- Cabiri, Muhammed Abid, Bünyetü’l-akli’l-Arabî, Merkezü’s-sekafi’l-Arabi, İkinci Baskı, Beyrut 1991.
- Canatan, Kadir, “Öteki’ni Anlamak: Hikmet Sosyolojisi”, Sözleşme, yıl: 1, Sayı: 12, 1998.
- Cottingham, John, Akılcılık, Çev. Bülent Gözkan, Dergah Yayınları, İstanbul 2015.
- Cürcânî, Ali b. Muhammed b. Ali el-Hüseyni, et-Ta’rifat, thk. Nasruddin Tunusi, Kahire 2007.
- Çelebi, İlyas, İslam İnanç Sisteminde Akılcılık ve Kadı Abdulcebbar, Rağbet Yayınları, İstanbul 2002.
- Descartes, Rene, Metod Üzerine Konuşma, Çev. K. Sahir Sel, Sosyal Yayınları, İkinci Baskı, İstanbul 1994.
- Durusoy, Ali, Mantık İlmine Giriş, İFAV, İstanbul 2012.
- Ebheri, Esiruddin, Risaletü fi ilmi’l-kelam, thk. Muhammed Ekrem Ebu Gavş, Ürdün 2012.
- el-Zevâhirî, Muhammed Hüseynî, Tahkiku’t-tâm fi ilmi’l-kelâm, Mektebetü’n-Nahda’lMısriyye, Mısır 1939/1357.
- Emiroğlu, İbrahim, Klasik Mantığa Giriş, Elis Yayınları, Ankara 2009.
- Feyerabend, Paul, Özgür Bir Toplumda Bilim, Çev. Ahmet Kardam, Ayrıntı Yayınları, İkinci Baskı, İstanbul 1999.
- Gazzâlî, el-Munkızu mine’d-dalâl, Daru’l-minhac, Cidde 1434/2013.
- __________, İhyau Ulumi’d-Din, Daru’l-Maarif, Beyrut 1982.
- __________, Me‘aricu’l-kuds fi medarici marifeti’n-nefs, Daru’l-âfâki’l-cedide, Beyrut 1975.
- __________, Tehafütü’l-felasife/Filozofların Tutarsızlığı, terc. Mahmut Kaya, Hüseyin Sarıoğlu, Klasik Yayınları, İstanbul 2005.
- Görgün, Tahsin, “Hüsün Kubuh Meselesi”, İslam Araştırmaları Dergisi, sayı: 5, 2001, ss. 59-108.
- Güler, İlhami, “Eğitimde Amaçlanan İnsan Biçimi Üzerine” Söyleşi, Bilge Adam Dergisi, Şubat 2012, yıl. 10, sayı. 28.
- Hourani, George F., Islamic Rationalism The Ethics of ‘Abd al-Jabbar, Clarendon Press, Oxford 1971.
- İbn Manzur, Lisanu’l-Arab, Daru’s-Sâdır, Beyrut h.1300.
- İbn Rüşd, Faslu’l-Makâl/Felsefe-Din İlişkisi, İşaret Yayınları, İkinci Baskı, İstanbul 2010.
- İbn Sina, İşaretler ve Tenbihler /işarat ve’t-tenbihat, Çev. Ali Durusoy, Muhittin Macit ve Ekrem Demirli, Litera Yayıncılık, İstanbul 2005.
- İsfehânî, Ragıp, Müfredatü elfâzi’l-Kur’an, thk. Safvan Adnan Davudi, Dördüncü Baskı, Daru’l-kalem, Dımeşk 1430/2009.
- Kadı Abdulcebbar, Şerhu’l-Usûli’l-Hamse, thk Abdulkerim Osman, Mektebetü Vehbe, Kahire 1408/1988.
- Kazanç, Fethi Kerim, Gazzâlî Öncesi Eh-li Sünnet Kelamında Ahlâk Düşüncesi, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2007.
- Maalouf, Amin, Ölümcül Kimlikler, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2000.
- Mâtürîdî, Ebû Mansur, Kitâbü’t-Tevhîd, thk. Bekir Topaloğlu ve Muhammed Aruçi, Daru’s-Sadr, İstanbul Beyrut 2007. Aynı eserin tercümesi: Kitâbü’t-Tevhîd Tercümesi, İkinci Baskı, Çev. Bekir Topaloğlu, İSAM Yayınları, Ankara 2003.
- Mâverdî, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed, Edebu’d-dünya ve’d-din, Daru mektebeti hayat, y.y., 1986.
- Nietzsche, Friedrich Wilhelm, İyinin ve Kötünün Ötesinde, Çev. Turan Erdem, Arya Yayıncılık, İstanbul 2010.
- Osman, Fikret, “Elea Okulunun Felsefesi ve Bu Felsefenin Kutsal Metinlerin Bazı Çağdaş Çevirilerine Etkisi”, Antik Yunan’da Felsefe ve Çağımıza Etkileri, ed. Yavuz Kılıç, Doğu Batı Yayınları, Ankara 2011, ss. 346-354.
- ____________, “Modern Mantık Açısından Ahlak Çıkarımı”, Kaygı: Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, sy. 19, Bursa, 2012, ss. 159-164.
- ____________, Modern Mantığa Giriş I: İki Değerli Mantık, Sentez Yayınları, Ankara, 2014.
- ____________, Modern Mantık Açısından Teolojik Çıkarımlar, Elis Yayınları, 2. Baskı, Ankara, 2015.
- Öztürk, Yaşar Nuri, Batı Sömürgeciliği ve İslam Dünyası, Yeni Boyut, 2. Baskı, İstanbul 2003.
- Subaşı, Nejdet, “Öteki’nin İnsan Hakları”, İslamiyet Dergisi, C. 2, S. 2, 1999.
- Yumul, Arus, “Modernizmden Postmodernizme Öteki’lik”, Karizma, yıl: 2000, Sayı: 3.
| APA | SUT A (2016). ÖZGÜRLÜK BAĞLAMINDA İSLAM AKLI ILE BATI AKLI ÜZERINE. , 54 - 73. |
| Chicago | SUT ABDULNASIR ÖZGÜRLÜK BAĞLAMINDA İSLAM AKLI ILE BATI AKLI ÜZERINE. (2016): 54 - 73. |
| MLA | SUT ABDULNASIR ÖZGÜRLÜK BAĞLAMINDA İSLAM AKLI ILE BATI AKLI ÜZERINE. , 2016, ss.54 - 73. |
| AMA | SUT A ÖZGÜRLÜK BAĞLAMINDA İSLAM AKLI ILE BATI AKLI ÜZERINE. . 2016; 54 - 73. |
| Vancouver | SUT A ÖZGÜRLÜK BAĞLAMINDA İSLAM AKLI ILE BATI AKLI ÜZERINE. . 2016; 54 - 73. |
| IEEE | SUT A "ÖZGÜRLÜK BAĞLAMINDA İSLAM AKLI ILE BATI AKLI ÜZERINE." , ss.54 - 73, 2016. |
| ISNAD | SUT, ABDULNASIR. "ÖZGÜRLÜK BAĞLAMINDA İSLAM AKLI ILE BATI AKLI ÜZERINE". (2016), 54-73. |
| APA | SUT A (2016). ÖZGÜRLÜK BAĞLAMINDA İSLAM AKLI ILE BATI AKLI ÜZERINE. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 8(1 (15)), 54 - 73. |
| Chicago | SUT ABDULNASIR ÖZGÜRLÜK BAĞLAMINDA İSLAM AKLI ILE BATI AKLI ÜZERINE. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi 8, no.1 (15) (2016): 54 - 73. |
| MLA | SUT ABDULNASIR ÖZGÜRLÜK BAĞLAMINDA İSLAM AKLI ILE BATI AKLI ÜZERINE. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi, vol.8, no.1 (15), 2016, ss.54 - 73. |
| AMA | SUT A ÖZGÜRLÜK BAĞLAMINDA İSLAM AKLI ILE BATI AKLI ÜZERINE. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi. 2016; 8(1 (15)): 54 - 73. |
| Vancouver | SUT A ÖZGÜRLÜK BAĞLAMINDA İSLAM AKLI ILE BATI AKLI ÜZERINE. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi. 2016; 8(1 (15)): 54 - 73. |
| IEEE | SUT A "ÖZGÜRLÜK BAĞLAMINDA İSLAM AKLI ILE BATI AKLI ÜZERINE." e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 8, ss.54 - 73, 2016. |
| ISNAD | SUT, ABDULNASIR. "ÖZGÜRLÜK BAĞLAMINDA İSLAM AKLI ILE BATI AKLI ÜZERINE". e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi 8/1 (15) (2016), 54-73. |
