İş Yaşamı Kalitesinin İşe Yabancılaşmayı Yordama Düzeyi

ERDEM, MUSTAFA

İş Yaşamı Kalitesinin İşe Yabancılaşmayı Yordama Düzeyi

Mustafa ERDEM (Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Van, Türkiye)

Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri

9 0

Yıl: 2014 Cilt: 14 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 519 - 544 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

İş Yaşamı Kalitesinin İşe Yabancılaşmayı Yordama Düzeyi

Öz:

Bu araştıranın amacı öğretmenlere göre ilköğretim okullarında iş yaşamı kalitesinin işe yabancılaşmayı yordama düzeyinin belirlenmesidir. Araştırma ilişkisel tarama modelindedir. Araştırmanın hedef evreni 2010-2011 eğitim-öğretim yılında Van belediye sınırları içinde 25 ilköğretim okulunda görev yapan 1096 öğretmen, örneklemi 346 öğretmendir. Olasılığa dayalı örnekleme yöntemlerinden grup (küme) örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak İş Yaşamı Kalitesi ve İşe Yabancılaşma Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde frekans, yüzde, standart sapma, t-test, ANOVA, regrasyon analizi kullanılmıştır. Öğretmenler okullarında iş yaşamı kalitesinin alt boyutlarına büyük ölçüde ve orta düzeyde katılırken, işe yabancılaşma düzeyinin düşük olduğunu belirtmişlerdir. Kadın öğretmenler erkek öğretmenlere göre toplam yaşam alanlarının daha iyi olduğunu, fakat okullarında kendilerini daha sık güçsüz, anlamsız ve yalıtılmış hissettiklerini belirtmişlerdir. Evli öğretmenler, bekar öğretmenlere göre toplam yaşam alanlarının daha iyi olduğunu belirtirken, sınıf öğretmenleri, branş öğretmenlerine göre daha az uygun ve adil ücret aldıklarını belirtmişlerdir. 6-10 yıl kıdem grubuna sahip öğretmenler, 11-15 yıl, 16 ve üstü kıdem grubuna sahip öğretmenlere göre okullarında işgören kapasitesinin geliştirildiğine daha az katılmışlar. İş yaşamı kalitesinin alt boyutlarının; toplam yaşam alanı, demokratik ortam, sosyal bütünleşme, güvenli ve sağlıklı çalışma koşulları, uygun ve adil karşılık ile işe yabancılaşmanın alt boyutları; güçsüzlük, anlamsızlık, yalıtılmışlık ve okula yabancılaşma üzerinde önemli bir yodayıcı olduğu bulgusuna ulaşılmıştır

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları

The Level of Quality of Work Life to Predict Work Alienation

Öz:

The current research aims to determine the level of elementary school teachers' quality of work life (QWL) to predict work alienation. The study was designed using the relational survey model. The research population consisted of 1096 teachers employed at 25 elementary schools within the city of Van in the academic year 2010-2011, and 346 teachers were used for the sampling. The group (cluster) sampling method, a probability-based sampling method, was used in the current study. The scales of Quality of Work Life and Work Alienation were used as data collection tools. The data was analyzed through frequency, percentage, standard deviation, t-test, ANOVA, and regression analysis. Teachers who participated in the sub-dimension of QWL, mostly at medium levels, stated that the level of work alienation was low. Female teachers stated that their total area of lv ife was better than that of males, but female teachers more often felt powerless, meaningless, and isolated at schools. Married teachers stated that their total area of life was better than that of single teachers. Classroom teachers stated that they received less appropriate and fair compensation compared with subject-matter teachers. Teachers from the 6 to 10 year seniority group agreed the least that the working capacity at schools was developed, compared to teachers from the 11 to 15 yearand 16+ year seniority groups. It was found that the sub-dimensions of QWL were significant predictors of total area of life, democratic environment, social integration, healthy and safe working conditions, and appropriate and fair compensation. Also, the sub-dimensions of work alienation were significant predictors of powerlessness, meaninglessness, isolation, and alienation from school.

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik

Aksu, T. ve Güneri, B. (2011). Öğretim elemanlarının maruz kaldıkları yıldırma davranışlarının işe yabancılaşmaları üzerine etkisi. E-international Journal of Educational Research, 2(4), 28-43.
Balcı, A. (1995). Örgütsel gelişme. Ankara: Pegem Yayıncılık.
Balcı, A. (1997). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Bilgisayar Yayıncılık.
Balcı, A. (2005). Açıklamalı eğitim terimleri sözlüğü. Ankara: Tek Ağaç Yayıncılık.
Bartolomé, F. ve LeeEvans, P. (2001). Başarının bedeli bu kadar ağır mı olmalı? İş ve yaşam dengesi. Harvard
Business Review dergisininden seçmeler içinde (Çev. İ. Bingöl, s. 39-69). İstanbul: MESS Yayınları. Başar, H. (1998). Sınıf yönetimi. Ankara: Pegem Yayıncılık.
Başaran, İ. E. (2008). Örgütsel davranış insanın üretim gücü. Ankara: Ekinoks yayıncılık.
Beach, D. S. (1980). Personnel the management of people at work (4th ed.). New York: Macmillan Publishing.
Bilgin, N. (1995). Sosyal psikolojide yöntem ve pratik çalışmalar. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
Bodek, N. (2003). The quality of work life. Industrial Engineer, 35(3), 25-30.
Bragg, J. E., & Andrews, I. R. (1973). Participative decision making: An experimental study in a hospital. The Journal of Applied Behavioral Science, 6, 727-735.
Çalışır, İ. (2006). İlköğretim öğretmenlerinin işe yabancılaşması (Yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi. Bolu). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
Cummings, T. G. (1977). Improving productivity and quality of work life. New York: Praeger Publishers. Cummings, T. G., & Worley, C. G. (1997). Organizational development and change (6th ed.). South-Western: College Publish.
Davis, L. E., & Trist, E. L. (1974). Improving the quality of working life: Sociotechnical case studies. In J. O'toole (Ed.), Work and the quality of life resource papers for work in America (pp. 246-279). Cambridge: MIT Press.
Elma, C. (2003). İlköğretim okulu öğretmenlerinin işe yabancılaşması (Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
Erdem, M. (2008). Öğretmenlere göre kamu ve özel liselerde iş yaşamı kalitesi ve örgütsel bağlılıkla ilişkisi (Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara).
Erdem, M. (2009, Mayıs). Öğretmenlere göre kamu ve özel liselerde iş yaşamı kalitesi. The First International Congress of Educational Research'te sunulan bildiri, Çanakkale Onsekiz Mart University, Çanakkale.
Eren, E. (1993). Yönetim psikolojisi (4. bs.). İstanbul: Beta Yayıncılık.
Erjem, Y. (2005). Eğitimde yabancılaşma olgusu ve öğretmen: lise öğretmenleri üzerinde sosyolojik bir araştırma. Gazi Üniversitesi Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(4), 1-22.
Fletcher, D. (1983). Effects of classroom lighting on the behavior of exceptional children. Exceptional Education Quarterly, 4(2), 75-89.
Gorman, L., & Molloy, E. S. (1972). The process of job enrichment. In T. G. Cummings (Ed.), Improving productivity and the quality of work life (pp. 94-100). Nexyork: London: Praeger Publishers.
Hathaway, W. E. (1995). Effects of school lighting on physical development and school performance. Journal of Educational Research, 88(4), 228-242.
Hoşgörür, V. (1997). Eğitim işgörenlerin örgütsel tutumları (Samsun İli merkez ortaöğretim okulları örneği) (Doktora tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun).
House, J. S. (1974). The Effects of occupational stress on physical health. In J. O'toole (Ed.), Work and the quality of life resource papers for work in America (pp. 145-171). Cambridge: MIT Press.
Johnson, D. R. (2001). So, where are we with class size? School Business Affairs, 67(4), 12-18.
Kalaycı, Ş. (2005). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
Kasl, S. V. (1974). Work and mental health. In J. O'toole (Ed.), Work and the quality of life resource papers for work in America (pp. 171-197). Cambridge: MIT Press.
Kaynak, T. (1990). Organizasyonel davranış. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayınları. Kepenekçi, Y. (2003). Demokratik okul. Demokratik Eğitim, 3(11), 44-53.
Kılıç, R. ve Keklik, B. (2012). Sağlık çalışanlarında iş yaşam kalitesi ve motivasyona etkisi üzerine bir araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 14(2), 147-160.
Ling, L. M., Chik, P., & Pang, M. F. (2006). Patterns of variation in teaching the color of light to primary 3 students. Instructional Science, 34, 1-19.
Margolis, B. L., & Kroes, W. H. (1974). Work and health of man. In J. O'toole (Ed.), Work and the quality of life resource papers for work in America (pp. 133-145). Cambridge: MIT Press.
Minibaş, J. (1993). Yabancılaşma kavramının incelenmesi ve banka sektörüne yönelik bir araştırma (Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
O'Toole, J. (1974). Work and the quality of life resource papers for work in America. Cambridge: MIT Press.
Ofluoğlu, G. (2008). Yabancılaşmanın teorik gelişimi ve tarihsel süreç içinde farklı alanlarda görünümleri. Kamu- İş, 10(1), 113-144.
Özdayı, N. (1990). Resmi ve özel liselerde çalışan öğretmenlerin iş tatmini ve iş streslerinin karşılaştırmalı analizi (Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul) http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
Özdemir, S. (1986). Kamu ödeme sistemi içinde öğretmen ücretlerinin yeri ve sağladığı doyum (Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
Özpolat, A. (2002). Sosyolojik açıdan öğretmenlik mesleği ve öğretmenlerin toplumdaki yeri, öğretmen, öğrenci ve veli algılarına göre: Zonguldak örneği (Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul). http:// tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
Palmer, M. ve Winters, K. T. (1993). İnsan kaynakları (çev. D. Şahiner). İstanbul: Rota Yayıncılık.
Parsak, G. (2010). Örgütlerde yabancılaşma ve iş tatmini ilişkisi: Çukurova Üniversitesi çalışanları üzerinde bir uygulama (Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü, Adana). http://library.cu.edu.tr/ tezler/8277.pdf adresinden edinilmiştir.
San, C. (2003). Yabancılaştırma-yabancılaşma. Amme İdaresi Dergisi, 36(3), 1-7.
Seeman, M. (1959). On the meaning of alienation. Amer- ican Sociologucal Review, 24(6), 783-791. Retrieved from http://www.jstor.org/discover/10.2307/2088565?uid=3739 &uid=2&uid=4&sid=2110251855397
Simon, H. A., Smithburg, D. W. ve Thomson, V. A. (1980). Kamu yönetimi (çev. C. Mıhcıoğlu). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi. Şimşek, H., Balay, R. ve Şimşek, S. (2012). İlköğretim sınıf öğretmenlerinde mesleki yabancılaşma. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, Uluslararası E-Dergi, 2(1), 53-72..
Suzanne, E. J., Kerkstra, A., Van Der Zee, J., & Abu-Saad, H. H. (2001). Quality of working life and workload in home helped services. Scandinavian Journal of Caring Sciences, 15(1), 12-24.
Taşdan, M. ve Erdem, M. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin iş yaşamı kalitesi ile örgütsel değer algıları arasındaki ilişki düzeyi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 92-113.
Thomas, T. C. (1974). Work and welfare. In J. O'toole (Ed.),
Work and the quality of life resource papers for work in America (pp. 379-395). Cambridge: MIT Press.
Travis, P. H. (1995). Registered nurses' perceptions of leadership systems of nurse managers and quality of work life conditions and feelings in community-based health settings (Doctoral dissertation). Avaliable from ProQuest Dissertations and Theses Database. (UMI No. 9535708)
Uludağ, Z. ve Odacı, H. (2002). Eğitim öğretim faaliyetlerinde fiziksel mekan. Milli Eğitim Dergisi, Kış- Bahar, 153-154.
Ural, A. ve Kılıç, İ. (2011). Bilimsel araştırma süreci ve SPSS ile veri analizi (3. bs.). Ankara: Detay yayıncılık.
Walton, R. E. (1972). How to counter alienation in the plant. Harvard Business Review, 50(6), 70-81.
White, E. K. (1990). Psychological aspects of classroom planning. CEFP Journal, Sep-Oct, 28(5), 4-6.

APA	ERDEM M (2014). İş Yaşamı Kalitesinin İşe Yabancılaşmayı Yordama Düzeyi. , 519 - 544.
Chicago	ERDEM MUSTAFA İş Yaşamı Kalitesinin İşe Yabancılaşmayı Yordama Düzeyi. (2014): 519 - 544.
MLA	ERDEM MUSTAFA İş Yaşamı Kalitesinin İşe Yabancılaşmayı Yordama Düzeyi. , 2014, ss.519 - 544.
AMA	ERDEM M İş Yaşamı Kalitesinin İşe Yabancılaşmayı Yordama Düzeyi. . 2014; 519 - 544.
Vancouver	ERDEM M İş Yaşamı Kalitesinin İşe Yabancılaşmayı Yordama Düzeyi. . 2014; 519 - 544.
IEEE	ERDEM M "İş Yaşamı Kalitesinin İşe Yabancılaşmayı Yordama Düzeyi." , ss.519 - 544, 2014.
ISNAD	ERDEM, MUSTAFA. "İş Yaşamı Kalitesinin İşe Yabancılaşmayı Yordama Düzeyi". (2014), 519-544.

APA	ERDEM M (2014). İş Yaşamı Kalitesinin İşe Yabancılaşmayı Yordama Düzeyi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(2), 519 - 544.
Chicago	ERDEM MUSTAFA İş Yaşamı Kalitesinin İşe Yabancılaşmayı Yordama Düzeyi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 14, no.2 (2014): 519 - 544.
MLA	ERDEM MUSTAFA İş Yaşamı Kalitesinin İşe Yabancılaşmayı Yordama Düzeyi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, vol.14, no.2, 2014, ss.519 - 544.
AMA	ERDEM M İş Yaşamı Kalitesinin İşe Yabancılaşmayı Yordama Düzeyi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2014; 14(2): 519 - 544.
Vancouver	ERDEM M İş Yaşamı Kalitesinin İşe Yabancılaşmayı Yordama Düzeyi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2014; 14(2): 519 - 544.
IEEE	ERDEM M "İş Yaşamı Kalitesinin İşe Yabancılaşmayı Yordama Düzeyi." Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14, ss.519 - 544, 2014.
ISNAD	ERDEM, MUSTAFA. "İş Yaşamı Kalitesinin İşe Yabancılaşmayı Yordama Düzeyi". Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 14/2 (2014), 519-544.