Hemodiyaliz Tedavisi Alanlara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükü ve Etkileyen Faktörler

KOCAÖZ, Semra; GÜLPAK, MERVE

Hemodiyaliz Tedavisi Alanlara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükü ve Etkileyen Faktörler

Merve GÜLPAK, (Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sağlık Yüksekokulu, Kahramanmaraş, Türkiye)

Semra KOCAÖZ (Niğde Üniversitesi, Niğde Zübeyde Hanım Sağlık Yüksekokulu, Niğde, Türkiye)

TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni

51 18

Yıl: 2014 Cilt: 13 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 99 - 108 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Hemodiyaliz Tedavisi Alanlara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükü ve Etkileyen Faktörler

Öz:

AMAÇ: Bu araştırma, hemodiyaliz tedavisi alanlara bakım veren bireylerin bakım yükünün ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. YÖNTEM: Araştırmanın örneklemini, hemodiyaliz tedavisi almak üzere başvuran 235 bireyin bakım verenleri oluşturmuştur. Veriler, 48 sorudan oluşan bir soru formu ve Zarit Bakım Verme Yükü Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Verilerin istatistiksel değerlendirilmesinde, ortalama, yüzdelik dağılımlar, kikare, Kruskall Wallis ve Mann Whitney U testleri, Spearman Brown korelasyon katsayısı kullanılmıştır. BULGULAR: 60 yaş ve üzerinde, gelir düzeyi çok kötü ve kötü, ilkokul mezunu olan, bakım verirken sağlık sorunu gelişen, tam gün bakım veren, sağlık giderlerini karşılamada güçlük yaşayan bakım verenlerin, bakım verme yükü puan ortancalarının yüksek olduğu bulunmuştur. Yeme-içme, yıkanma, giyinme, yürüme-gezinme ve merdiven çıkma gereksinimlerinde tamamen bağımlı olanlara bakım verenlerin bakım verme yükü puan ortancalarının diğer özbakım gereksinimini karşılama şeklindeki gruptaki kişilere göre yüksek olduğu belirlenmiştir (p<0.05). Bakım verenlerin yaşları arttıkça bakım verme yükü puanlarının arttığı saptanmıştır (p<0.05). Hemodiyaliz tedavisi alanların hastalık süresi ve tedavi alma süresi arttıkça bakım verme yükü puanlarının azaldığı bulunmuştur (p<0.05). SONUÇ: Sonuç olarak, bakım veren bireylerin bakım yükünü artıran durumların farkında olunması ve yükü artıran durumların aile ve sosyal yaşamını olumsuz yönde etkilemesini önlemek için gerekli müdahalelerinin yapılması ve destek gruplarının oluşturulması önerilmektedir.

Anahtar Kelime:

Konular: Yoğun Bakım, Tıp Hemşirelik

[The Care Burden and the Affecting Factors of Individuals Receiving Hemodialysis Treatment]

Öz:

AIM: This study was performed to determine the care burden and the affecting factors of individuals receiving hemodialysis treatment METHOD: The study sample consisted of the caregivers of 235 individuals undergoing hemodialysis treatment. The data were collected by using a survey form of 48 questions and the Zarit Caregiver Burden Scale. The mean, percentage distributions, chi-square, Kruskal-Wallis and Mann-Whitney U tests, and the Spearman Brown correlation coefficient were used in the statistical evaluation of data. RESULTS: The median care burden scores were high for caregivers who were 60 years of age or older, had a very low or low income, were primary school graduates, developed health issues while caregiving, provided care full-time and had difficulty in meeting the health care costs. The median care burden scores of caregivers who provided care to individuals who were completely dependent for eating and drinking, bathing, getting dressed, walking-strolling, and stair climbing were found to be higher than the group who looked after patients who could administer self-care (p<0.05). Care burden scores were found to be increased with increasing age of caregivers (p<0.05). We also found the care burden score to decrease with increasing disease and treatment duration of HD patients (p<0.05). CONCLUSION: In conclusion, we recommend developing awareness of conditions that increase the care burden of caregivers and to provide the necessary interventions and establish support groups so that these conditions do not have a negative effect on family and social life.

Anahtar Kelime:

Konular: Yoğun Bakım, Tıp Hemşirelik

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Karadakovan A, Eti Aslan F. Dahili ve Cerrahi Hastalıklarda Bakım. Eds.: Karadakovan A, Eti Aslan F. In: Üriner Sistem. Adana: 2010. p. 905- 919.
2. Süleymanlar G, Utaş C, Arinsoy T, Ateş K, Altun B, Altiparmak MR, et al. A population-based survey of chronic renal disease in Turkey-the CREDIT study. Nephrol Dial Transplant. 2011; 26(6): 1862-1871.
3. Ünsar S, Dindar İ, Zafer R, Kumaşoğlu Ç. Hemodiyaliz tedavisi gören hastaların öz-bakım gücü ve etkileyen etmenler. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi. 2006; 1(3): 72-80.
4. Aydemir Ç, Kasım İ, Cebeci S, Göka E, Tüzer V. Kronik böbrek yetmezliği hastalarının yakınlarında yaşam kalitesi ve psikiyatrik semptomlar. Kriz Dergisi. 2002; 10(2): 29-39.
5. Güler Ö, Yüksel Ş, Acartürk G, Emül HM, Özbulut Ö, Çölbay M, et al. Hemodiyaliz tedavisi alan son dönem böbrek yetmezliği hastalarında psikososyal değerlendirme. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2007; 8(3): 173-178.
6. Ferrario SR, Zotti AM, Baroni A, Cavagnino A, Fornara R. Emotional reactions and practical problems of the caregivers of hemodialysed patients. J Nephrol. 2002; 15(1): 54-60.
7. Luk WS. The home care experience as perceived by the caregivers of Chinese dialysis patients. Int J Nurs Stud. 2002; 39(3): 269-277.
8. Mollaoğlu M, Özkan Tuncay F, Kars Fertelli T. İnmeli hasta bakım vericilerinde bakım yükü ve etkileyen faktörler. DEUHYO ED. 2011; 4(3): 125-130.
9. Atagün Mİ, Balaban ÖD, Atagün Z, Elagöz M, Özpolat AY. Kronik hastalıklarda bakım veren yükü. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2011; 3(3):513-552.
10. Kılıç Akça N, Taşçı S. 65 yaşüstü bireylere bakım verenlerin yaşadıkları sorunların belirlenmesi. Sağlık Bilimleri Dergisi. 2005; 14 (Ek Sayı-Hemşirelik Özel Sayısı): 30-36.
11. Akgün Şahin Z, Polat H, Ergüney S. Kemoterapi alan hastalara bakım verenlerin bakım verme yüklerinin belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2009; 12(2): 1-9.
12. White Y, Brin FS. The biopsychosocial impact of end-stage renal disease: the experience of dialysis patients and their partners. J Adv Nurs. 1999;30(6): 1312-1320.
13. Tsai TC, Liu SI, Tsai JD Chou LH. Psychosocial effects on caregivers for children on chronic peritoneal dialysis. Kidney Int. 2006; 70: 1983-1987.
14. Shimoyama S, Hirakawa O, Yahiro K, Mizumachi T, Schreiner A, Kakuma T. Health-related quality of life and caregiver burden among peritoneal dialysis patients and their family caregivers in Japan. Perit Dial Int. 2003; 23 Suppl: S200-S205.
15. Schneider RA. Fatigue among caregivers of chronic renal failure in patients: a principal components analysis. Nephrol Nurs J. 2003; 30:629(6)-633, 664.
16. Cukor D, Cohen SD, Peterson RA Kimmel PL. Psychosocial aspects of chronic disease: ESRD as a paradigmatic illness. J Am Soc Nephrol.2007; 18(2): 3042-3055.
17. Belasco A, Barbosa D, Bettencourt AR, Diccini S, Sesso R. Quality of life family caregivers of elderly patients on hemodialysis and peritoneal dialysis.Am J Kidney Dis. 2006; 48(6): 955-963.
18. İnci F. Bakım verme yükü ölçeği'nin Türkçe'ye uyarlanmasi, geçerlilik ve güvenilirliği. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Denizli. 2006: p. 74.
19. Kasuya RT, Polgar-Bailey P, Takeuchi R. Caregiver burden and burnout. A guide for primary care physicians. Postgrad Med. 2000; 108(7): 119-123.
20. Suri RS, Larive B, Garg AX, Hall YN, Pierratos A, Chertow GM, et al. Burden on caregivers as perceived by hemodialysis patients in the Frequent Hemodialysis Network (FHN) trials. Nephrol Dial Transplant. 2011; 26(7): 2316-2322.
21. Zarit SH, Reever KE, Back-Peterson J. Relatives of the impaired elderly: correlates of feelings of burden. Gerontologist. 1980; 20(6): 649-655.
22. Rutkowski B, Rychlik I. Daily hemodialysis and caregivers burden. Nephrol Dial Transplant. 2011; 26(7): 2074-2076.
23. Tong A, Sainsbury P, Craig JC. Support interventions for caregivers of people with chronic kidney disease: a systematic review. Nephrol Dial Transplant. 2008; 23(12): 3960- 3965.
24. Bee PE, Barnes P, Luker KA. A systematic review of informal caregivers' needs in providing homebased end of-life care to people with cancer. J Clin Nurs. 2009; 18(10): 1379-1393.
25. Fan SL, Sathick I, McKitty K, Punzalan S. Quality of life of caregivers and patients on peritoneal dialysis. Nephrol Dial Transplant. 2008; 23(5): 1713-1719.
26. Montgomery R, Kwak J. Tcare: tailored caregiver assessment and referral. Am J Nurs. 2008; 108(9 Suppl): 54-57.
27. Torti FM Jr, Gwyther LP, Reed SD, Friedman JY, Schulman KA. A multinational review of recent trends and reports in dementia caregiver burden. Alzheimer Dis Assoc Disord. 2004; 18(2): 99-109.
28. Yüksel G, Varlıbaş F, Karlıkaya G, Şıpka Y, Tireli H. Parkinson hastalığında bakıcı yükü. Parkinson Hast. Hareket Boz. Dergisi. 2007; 10(1-2): 26-34.
29. Zaybak A, Yapucu Güneş Ü, Günay İsmailoğlu E, Ülker E. Yatağa bağımlı hastalara bakim veren bireylerin bakım yüklerinin belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2012; 15:(1): 48-54.
30. Macneil G, Kosberg JI, Durkin DW, Dooley WK, Decoster J, Williamson GM. Caregiver mental health and potentially harmful caregiving behavior: the central role of caregiver anger. Gerontologist. 2010; 50(1): 76-86.
31. Montgomery RJV, Gonyea JG, Hooyman NR. Caregiving and the experience of subjective and objective burden. Family Relations. 1985; 34: 19- 26.
32. Pinquart M, Sörensen S. Correlates of physical health of informal caregivers: a meta-analysis. J Gerontol Psychol Sci Soc Sci. 2007; 62(2): 126- 137.

APA	GÜLPAK M, KOCAÖZ S (2014). Hemodiyaliz Tedavisi Alanlara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükü ve Etkileyen Faktörler. , 99 - 108.
Chicago	GÜLPAK MERVE,KOCAÖZ Semra Hemodiyaliz Tedavisi Alanlara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükü ve Etkileyen Faktörler. (2014): 99 - 108.
MLA	GÜLPAK MERVE,KOCAÖZ Semra Hemodiyaliz Tedavisi Alanlara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükü ve Etkileyen Faktörler. , 2014, ss.99 - 108.
AMA	GÜLPAK M,KOCAÖZ S Hemodiyaliz Tedavisi Alanlara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükü ve Etkileyen Faktörler. . 2014; 99 - 108.
Vancouver	GÜLPAK M,KOCAÖZ S Hemodiyaliz Tedavisi Alanlara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükü ve Etkileyen Faktörler. . 2014; 99 - 108.
IEEE	GÜLPAK M,KOCAÖZ S "Hemodiyaliz Tedavisi Alanlara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükü ve Etkileyen Faktörler." , ss.99 - 108, 2014.
ISNAD	GÜLPAK, MERVE - KOCAÖZ, Semra. "Hemodiyaliz Tedavisi Alanlara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükü ve Etkileyen Faktörler". (2014), 99-108.

APA	GÜLPAK M, KOCAÖZ S (2014). Hemodiyaliz Tedavisi Alanlara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükü ve Etkileyen Faktörler. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 13(2), 99 - 108.
Chicago	GÜLPAK MERVE,KOCAÖZ Semra Hemodiyaliz Tedavisi Alanlara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükü ve Etkileyen Faktörler. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 13, no.2 (2014): 99 - 108.
MLA	GÜLPAK MERVE,KOCAÖZ Semra Hemodiyaliz Tedavisi Alanlara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükü ve Etkileyen Faktörler. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, vol.13, no.2, 2014, ss.99 - 108.
AMA	GÜLPAK M,KOCAÖZ S Hemodiyaliz Tedavisi Alanlara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükü ve Etkileyen Faktörler. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni. 2014; 13(2): 99 - 108.
Vancouver	GÜLPAK M,KOCAÖZ S Hemodiyaliz Tedavisi Alanlara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükü ve Etkileyen Faktörler. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni. 2014; 13(2): 99 - 108.
IEEE	GÜLPAK M,KOCAÖZ S "Hemodiyaliz Tedavisi Alanlara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükü ve Etkileyen Faktörler." TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 13, ss.99 - 108, 2014.
ISNAD	GÜLPAK, MERVE - KOCAÖZ, Semra. "Hemodiyaliz Tedavisi Alanlara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükü ve Etkileyen Faktörler". TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 13/2 (2014), 99-108.