Yıl: 2015 Cilt: 32 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 127 - 134 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Ilıca ve Kömürcü Çayları (Erciş-Van) taşkın önleme çalışmalarının içsu balıkları üzerine etkileri

Öz:
Bu çalışmada Koçköprü Baraj Gölü (Erciş-Van) üst havzasında bulunan Ilıca ve Kömürcü çayları taşkın önleme çalışmalarının içsu balıkları üzerine etkileri araştırılmıştır. DSİ (Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü) tarafından İşbaşı Köyü civarında bulunan tarım alanlarının taşkından korunması ve baraj gölünün sediman (rüsubat) ile dolmasının önüne geçmek üzere her iki çayda dere ıslahı çalışması yapılmıştır. Bu kapsamda dere yatakları kanal haline getirilmiş, kenarlar şevli olarak taş dolgu ile tahkim edilmiştir. Her iki derede akarsu yatağındaki oyulmaları engellemek için enine setler yapılmıştır. Çalışma kapsamında Ilıca ve Kömürcü çaylarında 3'ü endemik olmak üzere toplam 5 takson içsu balığı tespit edilmiştir. Alburnus tarichi (İnci Kefalı), Barbus ercisianus (Erciş Bıyıklısı), Alburnus mossulensis (İnci Balığı), Capoeta kosswigi (Siraz) ve Oxynoemacheilus ercisianus (Erciş Çöpçüsü) olmak üzere 5 takson içsu balığının yapılan dere ıslahı çalışmasından etkilendiği tespit edilmiştir. Akarsu ıslahı öncesinde özellikle Ilıca Çayı'ndaki tüm örnekleme noktalarında yakalanan bu balık türlerinin, ıslah çalışmasından sonra bariyerlerden geçemediği için, çayın sadece baraj gölüne yakın bölümlerinde kaldığı tespit edilmiştir. Bu çalışma ile balıkların Ilıca ve Kömürcü çaylarında eski habitatlarında yaşamlarına devam edebilmesi için çözüm önerileri geliştirilmiştir.
Anahtar Kelime:

Konular: Biyoloji Limnoloji

-

Öz:
In this study, the effects on freshwater fish of flood control studies were investigated in Ilıca and Kömürcü streams where upper basin of Koçköprü Dam Lake in Van-Erciş. Ilıca Stream, Kömürcü Stream and Zilan Stream are running water in which formed Koçköprü Dam Lake. The flood control studies were carried out for prevent of agricultural land around the İşbaşı village and avoidance of sedimentation of the dam lake in Ilıca and Kömürcü streams by DSİ. In this context, the bed of streams is channelized and, riparian zone is cover with big stones as sloppy. The transversal barriers were made into the stream bed for avoiding of flood scouring in Ilıca and Kömürcü streams. The effects on freshwater fish of flood control studies in Ilıca and Kömürcü streams were carried out before and after the flood control studies by sampling program. During the study, 3 taxon endemic for total 5 taxon freshwater fish have been identified in Ilıca and Kömürcü streams. These 5 taxon of freshwater fish as Alburnus tarichi, Barbus ercisianus, Alburnus mossulensis, Capoeta kosswigi and Oxynoemacheilus ercisianus is affected by flood control studies into streams have been determined. Particularly, this fish taxon were captured in all sampling station before the flood control studies in Ilıca Stream, fish was not sampled after the flood control studies upper sampling point cause of high transversal barrier into the stream and, it was distributed only near the stream mouth have been identified. In this study, suggested solutions have been developed for continue to old natural habitat with their lives of 3 endemic taxon of total 5 taxon freshwater fish.
Anahtar Kelime:

Konular: Biyoloji Limnoloji
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Bayley, P.B., 1995. Understanding Large River: Floodplain Ecosysytems. BioScience, Vol. 45 No:3, 153-158. doi: 10.2307/1312554
  • Brookes, A., 1992. Recovery and restoration of some engineered British River Channels. In: River Conservation and Management, P.J. Boon, P. Calow, G.E. Petts, (Eds.), Chichester, England, pp. 337-352.
  • Buijse, A.D., Coops, H., Staras, M., Jans, L.H., Van Geest, G.J., Grift, R.E., Ibelings, B.W., Oosterberg, W., Roozen, F., 2002. Restoration strategies for river floodplains along large lowland rivers in Europe. Freshw. Biol, 47(4): 889-907. doi: 10.1046/j.1365-2427.2002.00915.x
  • Cowx, I.G., 1994. Rehabilitation of Freshwater Fisheries. Oxford: Fishing News Books, Blackwell Science, U.K. 496 pp.
  • Cowx, I.G., 2002. Analysis of threats to freshwater fish conservation: past and present challenges. In: Conservation of Freshwater Fish: Options for the Future, M.J. Collares-Pereira, I.G. Cowx, M.M. Coelho (Eds.). Blackwell Science, UK, pp. 201-220.
  • Cowx, I.G., De Jong, M.V.Y., 2004. Rehabilitation of freshwater fisheries: tales of the unexpected?, Fisheries Management and Ecology, 11, 243-249. doi: 10.1111/j.1365-2400.2004.00410.x
  • Cowx, I.G., Welcomme, R.L., 1998. Rehabilitation of rivers for fish. Oxford, U.K., Fishing News Books. 260.
  • Dinçsoy, Y., 2013. Yan derelerde erozyon ve rusubat kontrolü, DSİ Genel Müdürlüğü Yayınları, _____http://www.dsi.gov.tr/docs/yayinlarimiz/yanderelerde-erozyon-ve-rusubat-kontrolu.pdf?sfvrsn=8> (24.04.2015)
  • Elp, M., Şen, F., Çetinkaya, O., 2006. Van Gölü Havzası Su Kaynaklarında Yaşayan Balık Populasyonlarının Karşılaştığı Problemler ve Çözüm Yolları, Ege J Fish Aqua Sci, Cilt/Volume 23, Ek/Suppl. (1/3): 407-412
  • Erk'akan, F., M. Kuru., 1986. A new Noemacheilinae loach subspecies from the Lake Van Basin, Turkey (Osteichthyes, Cobitidae). Doğa Türk Biyoloji Dergisi, Vol. 10, No.2: 160-162.
  • EU, 2000. Directive 2000/60/EC of the European Parliament and of the Council of 23 October 2000 Establishing a Framework for Community Action in the Field of Water Policy. The European Parliament, Brussels. FAO, 1995. Code of Conduct for Responsible Fisheries.
  • _____http://www.fao.org/docrep/005/v9878e/v9878e00.htm> (24.04.2015). FAO, 1997. Inland Fisheries. FAO Technical Guidelines for Responsible Fisheries. _____http://www.fao.org/3/a-w6930e.pdf> (24.04.2015).
  • FAO, 2002. Fish passes. Design, dimensions and monitoring. _____http://www.fao.org/3/a-y4454e.pdf> (14.10.2015)
  • Fricke, R., Bilecenoğlu, M., Sarı, H.M., 2007. Annotated checklist of fish and lamprey species of Turkey, including a Red List of threatened and declining species. Stuttg Beitr Nat Biol, 706:1-169.
  • Geldiay, R., Balık, S., 1996. Türkiye Tatlısu Balıkları, Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Yayınları. Bornova, İzmir, 519.
  • Jensen, JR., 2005. Introductory Digital Image Processing: A Remote Sensing Perspective. Prentice-Hall, Upper Saddle River, NJ.
  • Johnson, D.L., Nielsen, L.A., 1989. Sampling Considerations. In: Fisheries Techniques, L. A. Nielsen, D. L. Johnson (Eds.), American Fisheries Society, Bethesda, Maryland. pp 1-22.
  • Kaya, C., 2012. Dicle Nehri'nin Yukarı Havzasının Balık Faunası. RTE Üniversitesi, Fen Bil. Enst. YL. Tezi. Kuru, M., 1975. Dicle-Fırat Kura-Aras Van Gölü ve Karadeniz Havzası Tatlı Sularında Yaşayan Balıkların (Pisces) Sistematik ve Zoocoğrafik Yönden İncelenmesi, Atatürk Üniversitesi, Doçentlik Tezi, 171s, Erzurum.
  • Miranda, L.E., Lucas, G.M., 2004. Determinism in Fish Assemblages of Floodplain Lakes of the Vastly Disturbed Mississippi Alluvial Valley. Transactions of theAmerican Fisheries Society, 133:2, 358-370.
  • Muhar, S., Schwarz, M., Schmutz, S., Jungwirth, M., 2000. Identification of rivers with high and good habitat quality: methodological approach and applications in Austria. Hydrobiologia, 422(423): 343-358. doi: 10.1023/A:1017005914029
  • Naiman, R.J., Magnuson, J.J., McKnight, D.M., Stanford, J.A., Karr, J.R., 1995. Freshwater ecosystems and their management: a national initiative. Science, 270, 584-585. doi: 10.1126/science.270.5236.584
  • Orth, D., 1989. Aquatic Habitat Measurements. In: Fisheries Techniques, L. A. Nielsen, D. L. Johnson (Eds.), American Fisheries Society, Bethesda, Maryland, pp. 61-84.
  • Pollock, M.M., Heim, M., Werner, D., 2003. Hydrologic and geomorphic effects of beaver dams and their influence on fishes. In: The Ecology and Management of Wood in World Rivers - Proceedings of the International Conference on Wood in World Rivers S.V. Gregory, K.L. Boyer, A.M.
  • Gurnell, (eds.), Volume 37, pp. 213-233. Corvallis, OR, American Fisheries Society. pp. 431.
  • Pretty, J.L., Harrison, S.S.C., Shepherd, D.J., Smith, C., Hildrew, A.G., Hey, R.D., 2003. River rehabilitation and fish populations: assessing the benefit of instream structures. Journal of Applied Ecology, 40, 251-265. doi: 10.1046/j.1365-2664.2003.00808.x
  • Reynolds, J.B., 1989. Electrofishing. In: Fisheries Techniques, L. A. Nielsen, D. L. Johnson (Eds.), American Fisheries Society, Bethesda, Maryland, pp. 147-164.
  • Sarı, M., 2008. Threatened fishes of the world: Chalcalburnus tarichi (Pallas 1811) (Cyprinidae) living in the highlyalkaline Lake Van, Turkey. Environ Biol Fish, 81:21-23. doi: 10.1007/s10641-006-9154-9
  • Sarı, M., 2012. Inland Waters Fishery in Turkey. In: The State of the Turkish Fisheries, Tokaç A, Gücü, A.C., Öztürk, B (Eds.), Turkish Marine Research Foundation, İstanbul, Turkey, ISBN- 978-975-8825-26-4, pp. 131-153.
  • Sarı, M., Akkuş, M., 2014. Van ili İçsu Balıkları Faunası, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Proje Sonuç Raporu.
  • Smith, K.G., Barrios, V., Darvwall, W.R.T., Numa, C., 2014. The status and distribution of freshwater biodiversity in the Eastern Mediterranean, Solprint, Mijas (Malaga), Spain, 132.
  • Tüfek, Ö.M., 2009. Balık geçitleri-Tasarım, boyutlandırma ve izleme, DSİ Yayınları, Ankara, ISBN: 978-605-393-045-7.
  • Welcomme, R.L., 1994. The status of large river habitats. In: Rehabilitation of Freshwater Fisheries, I.G. Cowx, (Ed.), Oxford, U.K, Blackwell, pp. 11-20.
  • Welcomme, R.L., Petr, T., 2004. Proceedings of the second international symposium on the management of large rivers for fisheries. Volume I.
  • Bangkok, Thailand. FAO Regional Office for Asia and the Pacific, RAP Publication, 2004/16. 357
APA SAR M, AKKUS M (2015). Ilıca ve Kömürcü Çayları (Erciş-Van) taşkın önleme çalışmalarının içsu balıkları üzerine etkileri. , 127 - 134.
Chicago SAR Mustafa,AKKUS MUSTAFA Ilıca ve Kömürcü Çayları (Erciş-Van) taşkın önleme çalışmalarının içsu balıkları üzerine etkileri. (2015): 127 - 134.
MLA SAR Mustafa,AKKUS MUSTAFA Ilıca ve Kömürcü Çayları (Erciş-Van) taşkın önleme çalışmalarının içsu balıkları üzerine etkileri. , 2015, ss.127 - 134.
AMA SAR M,AKKUS M Ilıca ve Kömürcü Çayları (Erciş-Van) taşkın önleme çalışmalarının içsu balıkları üzerine etkileri. . 2015; 127 - 134.
Vancouver SAR M,AKKUS M Ilıca ve Kömürcü Çayları (Erciş-Van) taşkın önleme çalışmalarının içsu balıkları üzerine etkileri. . 2015; 127 - 134.
IEEE SAR M,AKKUS M "Ilıca ve Kömürcü Çayları (Erciş-Van) taşkın önleme çalışmalarının içsu balıkları üzerine etkileri." , ss.127 - 134, 2015.
ISNAD SAR, Mustafa - AKKUS, MUSTAFA. "Ilıca ve Kömürcü Çayları (Erciş-Van) taşkın önleme çalışmalarının içsu balıkları üzerine etkileri". (2015), 127-134.
APA SAR M, AKKUS M (2015). Ilıca ve Kömürcü Çayları (Erciş-Van) taşkın önleme çalışmalarının içsu balıkları üzerine etkileri. Su Ürünleri Dergisi, 32(3), 127 - 134.
Chicago SAR Mustafa,AKKUS MUSTAFA Ilıca ve Kömürcü Çayları (Erciş-Van) taşkın önleme çalışmalarının içsu balıkları üzerine etkileri. Su Ürünleri Dergisi 32, no.3 (2015): 127 - 134.
MLA SAR Mustafa,AKKUS MUSTAFA Ilıca ve Kömürcü Çayları (Erciş-Van) taşkın önleme çalışmalarının içsu balıkları üzerine etkileri. Su Ürünleri Dergisi, vol.32, no.3, 2015, ss.127 - 134.
AMA SAR M,AKKUS M Ilıca ve Kömürcü Çayları (Erciş-Van) taşkın önleme çalışmalarının içsu balıkları üzerine etkileri. Su Ürünleri Dergisi. 2015; 32(3): 127 - 134.
Vancouver SAR M,AKKUS M Ilıca ve Kömürcü Çayları (Erciş-Van) taşkın önleme çalışmalarının içsu balıkları üzerine etkileri. Su Ürünleri Dergisi. 2015; 32(3): 127 - 134.
IEEE SAR M,AKKUS M "Ilıca ve Kömürcü Çayları (Erciş-Van) taşkın önleme çalışmalarının içsu balıkları üzerine etkileri." Su Ürünleri Dergisi, 32, ss.127 - 134, 2015.
ISNAD SAR, Mustafa - AKKUS, MUSTAFA. "Ilıca ve Kömürcü Çayları (Erciş-Van) taşkın önleme çalışmalarının içsu balıkları üzerine etkileri". Su Ürünleri Dergisi 32/3 (2015), 127-134.