BEKTAŞİ KÜLTÜRÜNÜN MİZAHSAL KODLARI: BEKTAŞİ DEĞERLERİNİN FIKRALARA YANSIMA BİÇİMLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

IŞIK, METİN; ERDEM, Ayhan

BEKTAŞİ KÜLTÜRÜNÜN MİZAHSAL KODLARI: BEKTAŞİ DEĞERLERİNİN FIKRALARA YANSIMA BİÇİMLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Metin IŞIK, (Sakarya Üniversitesi Fakültesi Öğretim Üyesi,)

Ayhan ERDEM (Hasan Kalyoncu Üniversitesi Güzel Sanatlar ve Mimarlık Fakültesi,)

Türkiyat Araştırmaları Dergisi

1 0

Yıl: 2015 Cilt: 0 Sayı: 38 Sayfa Aralığı: 263 - 280 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

BEKTAŞİ KÜLTÜRÜNÜN MİZAHSAL KODLARI: BEKTAŞİ DEĞERLERİNİN FIKRALARA YANSIMA BİÇİMLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Öz:

Bu çalışma Bektaşi kültürünün temel değerlerinin mizahsal kod olarak Bektaşi fıkralarına nasıl yansıdığını konu edinmektedir. Çalışma ile Bektaşi değerlerinin fıkralara yansıma biçimleri, bir diğer ifadeyle "fıkralardaki Bektaşi imajı ve algısının" ortaya konulması amaçlanmaktadır. Çalışma kapsamında ilk olarak Bektaşiliğin temel değerleri ele alınmıştır. Ardından konuyla ilgili 165 Bektaşi Fıkrası "Bektaşi Değerlerini" olumlama veya olumsuzlama kriterleri açısından değerlendirilerek içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Böylece "Bektaşilikle temsil edilen felsefenin İslâm'ın dışındaymış gibi algılandığı veya aktarılmak istendiği" şeklindeki varsayım test edilmiştir. Bu bağlamda fıkralarda yer alan Bektaşi tipinin; Allah inancı zayıf, içki içen, oruç tutmayan ve namaza karşı da oldukça mesafeli duran bir kişilik şeklinde sunulduğu ortaya çıkmaktadır.

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

HUMOROUS CODES OF BEKTASHI CULTURE: A RESEARCH ABOUT THE FORMS OF BEKTASHI VALUES ON THE REFLECTION TO JOKES

Öz:

This study includes the subject of how basic values of Bektashi Culture reflected to jokes as a humorous code. With the study, it is aimed to reveal the forms of the values of Bektashi on the reflection to jokes, in other words, "the image and perception of Bektashi in the jokes". In the study, first the basic values of Bektashism are disscused. Then, 165 jokes are analyzed and evaluated in terms of affirmation or negation criteria using content analysis method. Thus, it was confirmed that the philosphy which represents with the Bektashism are perceived and wanted to transfer outside the Islam. In this context, the type of Bektashi presented in the jokes; appears as a personality who belief in God is weak, drink alcohol, do not fast, also remain distant against praying.

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

AĞILDERE, T. S.(2010), "Bektaşi Fıkralarının Fransa Yolculuğu" Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 55: 239-253
ÇAKIROĞLU, H. (2011), Günümüzde Alevilik Bektaşilik-Oluşumu, Dünü, Bugünü. İstanbul: Cinius Yayınları.
ÇOTUKSÖKEN, Y (2004), Bir Tebessüm Edelim Canlara Bektaşi Fıkraları, İstanbul: Toroslu Kitaplığı.
DEDEBABA, B.N. (2003), Bütün Yönleriyle Bektaşilik ve Alevilik, Cilt VI, Ankara: Ardıç Yayınları,
DEDEBABA, B.N. (2006), Bütün Yönleriyle Bektaşilik ve Alevilik, Cilt VII, Ankara: Ardıç Yayınları.
EFENDİ, A.R. (2011), Gerçek Bektaşilik. Haz. Salih ÇİFT, İstanbul: İz Yayıncılık,
ELÇİN, Ş. (1981), Halk Edebiyatına Giriş, Ankara:
GEZER, S. (2005), En Güzel Bektaşi Fıkraları.İstanbul:Kar Yayınları.
GÜLÇİÇEK, A. D. (2003), Alevi-Bektaşi Fıkra-Nükte-Hiciv Antolojisi. Köln: Ethnographia Anatolica,
KARADAĞ, M. (1999), Türk Halk Edebiyatı Anlatı Türleri. Ankara.
KEÇELİ, Ş. (2011), "Bektaşi Kime Denir?", Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 60: 435-440
RUHİ, E.S. (1996), Türkiye'de Alevilik Bektaşilik. İstanbul:Selçuk Yayınları.
SAKAOĞLU, S. (1992), Türk Fıkraları ve Nasreddin Hoca. Konya:
SÜREYYA, M. (1995), Tarikat-i Aliye-i Bektaşiyye. Haz. Ahmet GÜRTAŞ. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları.
SÜREYYA, M. Ş. B.(2012), Bektaşilik ve Bektaşiler. İstanbul: Hoşgörü Yayınları.
ŞAHİN H.İ. (2010). "Bektaşî Fıkraları ve Gülme Teorileri", Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 55: 255-268
ÖZ, B.(1997). Bektaşilik Nedir? Bektaşilik Tarihi. İstanbul: Der Yayınları.
TUĞCU, H. (1995), "Aleviler ve Bektaşiler İslâm Düşmanı Değildir". Günümüzde Alevilik ve Bektaşilik Sempozyumu. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
VARLIK, A. A. (2000). İslamiyetin Özü Alevilik-Bektaşilik. İstanbul: Can Yayınları.
VELİ, H.B. (2011), Makalat, Haz. A. Sait AYKUT. İstanbul: Etkileşim Yayınları.
YAZICI, Hikmet (2013), "Bektaşi Fıkralarının Mizah Anlayışı ve İşlevi Bağlamında Bireysel ve Toplumsal Ruh Sağlığı", Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 65: 281-298
YILDIRIM, D. (1999), Türk Edebiyatında Bektaşi Fıkraları, Ankara: Akçağ Yayınları.

APA	IŞIK M, ERDEM A (2015). BEKTAŞİ KÜLTÜRÜNÜN MİZAHSAL KODLARI: BEKTAŞİ DEĞERLERİNİN FIKRALARA YANSIMA BİÇİMLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. , 263 - 280.
Chicago	IŞIK METİN,ERDEM Ayhan BEKTAŞİ KÜLTÜRÜNÜN MİZAHSAL KODLARI: BEKTAŞİ DEĞERLERİNİN FIKRALARA YANSIMA BİÇİMLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. (2015): 263 - 280.
MLA	IŞIK METİN,ERDEM Ayhan BEKTAŞİ KÜLTÜRÜNÜN MİZAHSAL KODLARI: BEKTAŞİ DEĞERLERİNİN FIKRALARA YANSIMA BİÇİMLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. , 2015, ss.263 - 280.
AMA	IŞIK M,ERDEM A BEKTAŞİ KÜLTÜRÜNÜN MİZAHSAL KODLARI: BEKTAŞİ DEĞERLERİNİN FIKRALARA YANSIMA BİÇİMLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. . 2015; 263 - 280.
Vancouver	IŞIK M,ERDEM A BEKTAŞİ KÜLTÜRÜNÜN MİZAHSAL KODLARI: BEKTAŞİ DEĞERLERİNİN FIKRALARA YANSIMA BİÇİMLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. . 2015; 263 - 280.
IEEE	IŞIK M,ERDEM A "BEKTAŞİ KÜLTÜRÜNÜN MİZAHSAL KODLARI: BEKTAŞİ DEĞERLERİNİN FIKRALARA YANSIMA BİÇİMLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA." , ss.263 - 280, 2015.
ISNAD	IŞIK, METİN - ERDEM, Ayhan. "BEKTAŞİ KÜLTÜRÜNÜN MİZAHSAL KODLARI: BEKTAŞİ DEĞERLERİNİN FIKRALARA YANSIMA BİÇİMLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA". (2015), 263-280.

APA	IŞIK M, ERDEM A (2015). BEKTAŞİ KÜLTÜRÜNÜN MİZAHSAL KODLARI: BEKTAŞİ DEĞERLERİNİN FIKRALARA YANSIMA BİÇİMLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 0(38), 263 - 280.
Chicago	IŞIK METİN,ERDEM Ayhan BEKTAŞİ KÜLTÜRÜNÜN MİZAHSAL KODLARI: BEKTAŞİ DEĞERLERİNİN FIKRALARA YANSIMA BİÇİMLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. Türkiyat Araştırmaları Dergisi 0, no.38 (2015): 263 - 280.
MLA	IŞIK METİN,ERDEM Ayhan BEKTAŞİ KÜLTÜRÜNÜN MİZAHSAL KODLARI: BEKTAŞİ DEĞERLERİNİN FIKRALARA YANSIMA BİÇİMLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, vol.0, no.38, 2015, ss.263 - 280.
AMA	IŞIK M,ERDEM A BEKTAŞİ KÜLTÜRÜNÜN MİZAHSAL KODLARI: BEKTAŞİ DEĞERLERİNİN FIKRALARA YANSIMA BİÇİMLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2015; 0(38): 263 - 280.
Vancouver	IŞIK M,ERDEM A BEKTAŞİ KÜLTÜRÜNÜN MİZAHSAL KODLARI: BEKTAŞİ DEĞERLERİNİN FIKRALARA YANSIMA BİÇİMLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2015; 0(38): 263 - 280.
IEEE	IŞIK M,ERDEM A "BEKTAŞİ KÜLTÜRÜNÜN MİZAHSAL KODLARI: BEKTAŞİ DEĞERLERİNİN FIKRALARA YANSIMA BİÇİMLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA." Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 0, ss.263 - 280, 2015.
ISNAD	IŞIK, METİN - ERDEM, Ayhan. "BEKTAŞİ KÜLTÜRÜNÜN MİZAHSAL KODLARI: BEKTAŞİ DEĞERLERİNİN FIKRALARA YANSIMA BİÇİMLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA". Türkiyat Araştırmaları Dergisi 38 (2015), 263-280.