Namus Adına Kadına Yönelik Şiddete Dair Sosyal Temsiller: Karma Yöntemli Bir Çalışma

Doğulu, Canay; Ceylan-Batur, Suzan; AKBAŞ USLU, GÜLÇİN

Namus Adına Kadına Yönelik Şiddete Dair Sosyal Temsiller: Karma Yöntemli Bir Çalışma

Suzan Ceylan Batur, (Orta Doğu Teknik Üniversitesi)

Canay DOĞULU, (Orta Doğu Teknik Üniversitesi)

GÜLÇİN AKBAŞ USLU (Orta Doğu Teknik Üniversitesi)

Türk Psikoloji Yazıları

21 0

Yıl: 2016 Cilt: 19 Sayı: Özel Sayı Sayfa Aralığı: 50 - 63 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Namus Adına Kadına Yönelik Şiddete Dair Sosyal Temsiller: Karma Yöntemli Bir Çalışma

Öz:

Namus, Türkiye'nin de içinde yer aldığı birçok kültürde kadın-erkek eşitsizliğini sürdüren bir anlayıştır. Kirlendiği düşünülen namusu temizleme adına namus kültürünü benimseyen ülkelerde her yıl binlerce kadın şiddete maruz kalmaktadır. Bu çalışmanın amacı, namus adına kadına yönelik şiddete dair sosyal temsilleri araştırmaktır. Bu amaçla, iki aşamalı karma yöntemli bir araştırma yürütülmüştür. Araştırmanın niceliksel olan birinci kısmında, çoğulcu cehalet yazınından hareketle namus temelli cinayete ilişkin erkek katılımcıların betimsel norm algısı, kadın katılımcılarınsa buyruksal norm algısı araştırılmıştır. Niteliksel olan ikinci kısımda ise, namus cinayeti işleyeceği ve işlemeyeceği düşünülen kişilere ilişkin sosyal temsiller araştırılmıştır. Çalışmaya 56 kadın ve 40 erkek olmak üzere toplam 96 lisans öğrencisi katılmıştır. Katılımcıların yaş ortalaması 21.50 (S = 1.78) yıl olarak bulunmuştur. Niceliksel bulgular, hem kadın hem erkek katılımcılarda çoğulcu cehaletin varlığına işaret etmektedir. Namus adına kadına yönelik şiddete dair bireysel algı ile betimsel ve buyruksal norm algılarının farklılaştığı görülmüştür. Niteliksel bulgular ise, namus cinayeti işleyeceği ve işlemeyeceği düşünülen kişilere ilişkin temsillerin bireysel ve sosyal özellikler olarak iki ana başlıkta toplandığını göstermiştir. Bireysel özellikler, sosyal özelliklere göre daha fazla vurgulanmıştır. Katılımcıların, namus cinayeti işleyeceği düşünülen kişilere yönelik temsilleri daha çok olumsuz özellikleri içerse de, namus cinayetlerini meşrulaştıran özelliklerin de vurgulandığı gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelime:

Konular: Sosyal Çalışma Sosyoloji

Social Representations about Honor-Based Violence against Women: A Mixed Methods Study

Öz:

Honor leads to inequality between men and women in many cultures including Turkey. Every year, thousands of women are exposed to violence for the sake of cleaning so-called honor in countries where honor culture is sanctioned. The aim of this study was to explore social representations about honor-based violence against women. For this purpose, a two-step mixed methods study was carried out. Firstly, in the quantitative part of the study, pluralistic ignorance related to honor-based violence was investigated by addressing descriptive norm perceptions of male participants and injunctive norm perceptions of female participants. Secondly, in the qualitative part of the study, participants' social representations about people considered to commit or not to commit honor-based femicide were explored. The sample consisted of 56 female and 40 male (N = 96) participants. The average age of the sample was 21.50 (SD = 1.78). The quantitative findings indicated that pluralistic ignorance was present for both male and female participants. It was found that individual perceptions about honor-based femicide differed from perceptions of descriptive and injunctive norms. The qualitative findings revealed that representations about people considered to commit or not to commit honor-based femicide were clustered into two main categories, namely, individual and social characteristics. Compared to social characteristics, individual ones were more frequently emphasized. Though participants' representations mostly included negative features rather than positive ones, features that justify honor killings were also emphasized.

Anahtar Kelime:

Konular: Sosyal Çalışma Sosyoloji

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Allport, F. H. (1924). Social psychology. Boston: Houghton Mifflin. Anwar, E. (2006). Gender and self in Islam. Oxon: Routledge. Arın, C. (2001). Femicide in the name of honor in Turkey. Violence against Women, 7, 821-825.
Aronson, E., Wilson, T. D. ve Akert, R. M. (2010). Social psychology. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
Awwad, A. M. (2011). Virginity control and gender based violence in Turkey: Social constructionism of patriarchy, masculinity, and sexual purity. International Journal of Humanities and Social Sciences, 1, 105-110.
Bağlı, M. ve Özensel, E. (2011). Türkiye'de töre ve namus cinayetleri: Töre ve namus cinayeti işleyen kişiler üzerine sosyolojik bir araştırma. İstanbul: Destek Yayınevi.
Baker, N., Gregware, P. ve Cassidy, M. (1999). Family killing fields: Honor rationales in the murder of women. Violence against Women, 5, 164-184.
Ceylan, S. (2016). Social psychological predictors of violence against women in honor cultures. Yayınlanmamış doktora tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
Cialdini, R. B., Reno, R. R. ve Kallgren, C. A. (1990). A focus theory of normative conduct: Recycling the concept of norms to reduce littering in public places. Journal of Personality and Social Psychology, 58, 1015-1026.
Cirhinlioglu, F., Aktas, V. ve Öner-Özkan, B. (2006). Sosyal Temsil Kuramına genel bir bakış. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 30(2), 163-174.
Emniyet Genel Müdürlüğü Asayiş Dairesi Başkanlığı (2006). Töre ve namus cinayetleri raporu.
Glick, P. ve Fiske, S. T. (1996). The Ambivalent Sexism Inventory: Differentiating hostile and benevolent sexism. Journal of Personality and Social Psychology, 70, 491-512.
Glick, P., Sakallı-Uğurlu, N., Akbaş, G., Metin-Orta, İ. ve Ceylan, S. (2015). Why do women endorse honor beliefs? Ambivalent sexism and religiosity as predictors. Sex Roles, doi: 10.1007/s11199-015-0550-5
Halbesleben, J. R. B. (2009). The role of pluralistic ignorance in the reporting of sexual harrasment. Basic and Applied Social Psychology, 31, 210-217. doi: 10.1080/01973530903058284
Hines, D., Saris, R. N. ve Throckmorton-Belzer, L. (2002). Pluralistic ignorance and health risk behaviors: Do college students misperceive social approval for risky behaviors on campus and in the media? Journal of Applied Social Psychology, 32, 2621-2640.
Işık, R. (2008). The predictors of understanding of honor and attitudes toward honor related violence: Ambivalent sexism and system justification. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara, Türkiye. Kadın Cinayetleri (b.t.). 27 Şubat 2016, http://kadincinayetleri. org/ Katz, D. ve Allport, F. H. (1931). Student attitudes: A report of the Syracuse University research study. Syracuse, NY: Craftsman Press.
Korteweg, A. ve Yurdakul, G. (2009). Islam, gender, and immigrant integration: Boundary drawing in discourses on honour killing in the Netherland and Germany. Ethnic and Racial Studies, 32, 218-238.
Kweskin, P. (2013). Honor diaries. United States: Brainstorm Media.
Latané, B. ve Darley, J. M. (1970). The unresponsive bystander: Why doesn't he help? New York: Appleton-CenturyCrofts. MAXQDAplus (Version 10) [Computer Software]. (2011). http://www.maxqda.com/
Miller, D. T. ve McFarland, C. (1987). Pluralistic ignorance: When similarity is interpreted as dissimilarity. Journal of Personality and Social Psychology, 53, 298-305. Miller, D. T. ve Prentice, D. (1994). Collective errors and errors about the collective. Personality and Social Psychology Bulletin, 20, 541-550.
Moscovici, S. (1984). The phenomenon of social representations. R. Farr ve S. Moscovici, (Ed.), Social representations içinde (3-69). Cambridge: Cambridge Press.
Moscovici, S. (1988). Notes towards a description of social representations. European Journal of Social Psychology, Nisbett, R. E. ve Cohen, D. (1996). Culture of honor: The psychology of violence in the South. Boulder, CO: Westview Press.
Okyay, G. (2007). Women victimization: In the case of family honor in Turkey. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
Patel, S. ve Gadit, M. (2008). Karo-Kari: A form of honour killing in Pakistan. Transcultural Psychiatry, 45, 683-694.
Prentice, D. A. ve Miller, D. T. (1993). Pluralistic ignorance and alcohol use on campus: Some consequences of misperceiving the social norm. Journal of Personality and Social Psychology, 64, 243-256.
Prentice, D. A. ve Miller, D. T. (1996). Pluralistic ignorance and the perpetuation of social norms by unwitting actors. M. Zanna, (Ed.), Advances in experimental social psychology içinde (161-209). San Diego: Academic Press.
Sakallı Uğurlu, N. ve Akbaş, G. (2013). Namus kültürlerinde "namus" ve "namus adına kadına şiddet": Sosyal psikolojik açıklamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 16(32), 76-91.
Sakallı Uğurlu, N. ve Glick, P. (2003). Ambivalent sexism and attitudes toward women who engage in premarital sex in Turkey. Journal of Sex Research, 40(3), 296-302.
Savitsky, K., Epley, N. ve Gilovich, T. (2001). Do others judge us as harshly as we think? Overestimating the impact of our failures, shortcomings, and mishaps. Journal of Personality and Social Psychology, 81, 44-56.
Sever, A. ve Yurdakul, G. (2001). Culture of honor, culture of change: A feminist analysis of honor killings in Turkey. Violence against Women, 7, 964-998.
Schroeder, C. M. ve Prentice, D. A. (1998). Exposing pluralistic ignorance to reduce alcohol use among college students. Journal of Applied Social Psychology, 28, 2150-2180. Türk Dil Kurumu Çevrimiçi Sözlük. 11 Ağustos 2015, http:// www. tdk.gov.tr/
Türkiye İnsan Hakları Başkanlığı 2007 Namus Cinayetleri Raporu (2008). 26 Ağustos 2015, http://www.tihk.gov.tr/www /files/tore_namus_cinayetleri_raporu_06_08_2008.pdf
Uluslararası Af Örgütü (2004). Turkey: Women confronting family violence. 15 Ağustos 2015, https://www.amnesty. org/en/documents/eur44/013/2004/en/ United Nations (2010). Impunity for domestic violence, 'honour killings' cannot continue. http://www.un.org/apps/news/ story.asp?NewsID=33971&Cr=violence+against+wome n&Cr1#.UKpKmrukGM4
Van Boven, L. (2000). Pluralistic ignorance and political correctness: The case of affirmative action. Political Psychology, 21, 267-276.
Vandello, J. A. ve Cohen, D. (2003). Male honor and female fidelity: Implicit cultural scripts that perpetuate domestic violence. Journal of Personality and Social Psychology, 84, 997-1010.
Vandello, J. A. ve Cohen, D. (2004). When believing is seeing: Sustaining norms of violence in cultures of honor. M. Schaller ve C. Crandall, (Ed.), The psychological foundations of culture içinde (281-304). New York: Lawrence Erlbaum.
Vandello, J. A., Cohen, D. ve Ransom, S. (2008). US Southern and Northern differences in perceptions of norms about aggression: Mechanisms for the perpetuation of a culture of honor. Journal of Cross-Cultural Psychology, 39, 162- 177.
Vandello, J. A., Ransom, S., Hettinger, V. E. ve Askew, K. (2009). Men's misperceptions about the acceptability and attractiveness of aggression. Journal of Experimental Social Psychology, 45(6), 1209-1219.

APA	Ceylan-Batur S, Doğulu C, AKBAŞ USLU G (2016). Namus Adına Kadına Yönelik Şiddete Dair Sosyal Temsiller: Karma Yöntemli Bir Çalışma. , 50 - 63.
Chicago	Ceylan-Batur Suzan,Doğulu Canay,AKBAŞ USLU GÜLÇİN Namus Adına Kadına Yönelik Şiddete Dair Sosyal Temsiller: Karma Yöntemli Bir Çalışma. (2016): 50 - 63.
MLA	Ceylan-Batur Suzan,Doğulu Canay,AKBAŞ USLU GÜLÇİN Namus Adına Kadına Yönelik Şiddete Dair Sosyal Temsiller: Karma Yöntemli Bir Çalışma. , 2016, ss.50 - 63.
AMA	Ceylan-Batur S,Doğulu C,AKBAŞ USLU G Namus Adına Kadına Yönelik Şiddete Dair Sosyal Temsiller: Karma Yöntemli Bir Çalışma. . 2016; 50 - 63.
Vancouver	Ceylan-Batur S,Doğulu C,AKBAŞ USLU G Namus Adına Kadına Yönelik Şiddete Dair Sosyal Temsiller: Karma Yöntemli Bir Çalışma. . 2016; 50 - 63.
IEEE	Ceylan-Batur S,Doğulu C,AKBAŞ USLU G "Namus Adına Kadına Yönelik Şiddete Dair Sosyal Temsiller: Karma Yöntemli Bir Çalışma." , ss.50 - 63, 2016.
ISNAD	Ceylan-Batur, Suzan vd. "Namus Adına Kadına Yönelik Şiddete Dair Sosyal Temsiller: Karma Yöntemli Bir Çalışma". (2016), 50-63.

APA	Ceylan-Batur S, Doğulu C, AKBAŞ USLU G (2016). Namus Adına Kadına Yönelik Şiddete Dair Sosyal Temsiller: Karma Yöntemli Bir Çalışma. Türk Psikoloji Yazıları, 19(Özel Sayı), 50 - 63.
Chicago	Ceylan-Batur Suzan,Doğulu Canay,AKBAŞ USLU GÜLÇİN Namus Adına Kadına Yönelik Şiddete Dair Sosyal Temsiller: Karma Yöntemli Bir Çalışma. Türk Psikoloji Yazıları 19, no.Özel Sayı (2016): 50 - 63.
MLA	Ceylan-Batur Suzan,Doğulu Canay,AKBAŞ USLU GÜLÇİN Namus Adına Kadına Yönelik Şiddete Dair Sosyal Temsiller: Karma Yöntemli Bir Çalışma. Türk Psikoloji Yazıları, vol.19, no.Özel Sayı, 2016, ss.50 - 63.
AMA	Ceylan-Batur S,Doğulu C,AKBAŞ USLU G Namus Adına Kadına Yönelik Şiddete Dair Sosyal Temsiller: Karma Yöntemli Bir Çalışma. Türk Psikoloji Yazıları. 2016; 19(Özel Sayı): 50 - 63.
Vancouver	Ceylan-Batur S,Doğulu C,AKBAŞ USLU G Namus Adına Kadına Yönelik Şiddete Dair Sosyal Temsiller: Karma Yöntemli Bir Çalışma. Türk Psikoloji Yazıları. 2016; 19(Özel Sayı): 50 - 63.
IEEE	Ceylan-Batur S,Doğulu C,AKBAŞ USLU G "Namus Adına Kadına Yönelik Şiddete Dair Sosyal Temsiller: Karma Yöntemli Bir Çalışma." Türk Psikoloji Yazıları, 19, ss.50 - 63, 2016.
ISNAD	Ceylan-Batur, Suzan vd. "Namus Adına Kadına Yönelik Şiddete Dair Sosyal Temsiller: Karma Yöntemli Bir Çalışma". Türk Psikoloji Yazıları 19/Özel Sayı (2016), 50-63.