Historic city centers under threat: The case of Sharjah, UAE
Yıl: 2014 Cilt: 11 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 131 - 151 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Historic city centers under threat: The case of Sharjah, UAE
Öz: büyük emirlik olan Sharjah, Basra Körfezi kıyısındaki diğer kentler gibi ufak bir balıkçı kasabası olarak gelişmeye başlamıştır. Körfez'deki bu kasabaların, yedinci yüzyıldan on dokuzuncu yüzyıla kadar Hint Okyanusu üzerinden geçen ticaret ağında önemli bir konuma sahip olmaları liman kenti olarak gelişimlerine yön vermiştir. 1930larda petrolün bulunması ve 1960lardan itibaren ithal edilmesi bu bölgenin ekonomik yapısını olduğu kadar toplumsal ve sosyal yapısını da etkilemiştir. Son yıllarda ise modernleşme ve küreselleşmenin etkileri bu kentlerin doğal, tarihsel ve kültürel yapılarının bozulmasına neden olmuştur. On dokuzuncu yüzyılda Doğu Arabistan olarak adlandırılan bu bölgedeki kentlerinin Avrupa ve Amerika'daki diğer liman kentlerinden farklı bir gelişim gösterdikleri ve kendilerine has bir yapıları olduğu literatürde yeni ele alınmaya başlayan bir konudur. Hem Basra Körfezi'ne, hem de körfezin Hürmüz Boğazı ile açıldığı Hint Okyanusu'na kıyısı olan Sharjah kenti, körfezdeki diğer liman kentleri gibi, dünya ticaret ağı içinde önemli bir konuma sahip olması nedeni ile ticari bir kent olarak önemini yüzyıllardır sürdürmüştür. Sharjah kentinin diğer körfez kentlerine nispetle, tarihi kent dokusunu korumuş olması, 1998 yılında UNESCO tarafından Arap Dünyasının kültürel başkenti olarak seçilmesini sağlamıştır. Bu zamandan sonra, Sharjah kent merkezinin korunması ve yenilenmesi çalışmaları hız kazanmıştır. Ancak, yapılan bu çalışmaların her zaman olumlu yönde ilerleme olarak algılanması mümkün olmamıştır. Kent merkezinde yer alan ve tarihi dokuyu oluşturan yapıların beton kullanarak restore edilmelerinden, "suk" adı verilen alışveriş mekânlarının restore edilerek kurgulanmış bir alış veriş mekânına çevrilmesine ve shat-Al-Hisn Kalesi'nin yeniden inşa edilerek çevresindeki tarihi dokunun temizlik adı ile yok edilmesine kadar pek çok olumsuz yapılanmadan bahsetmek mümkündür. Günümüzde Sharjah tarihi kent merkezi yoğun trafğin etkisi altındadır ve yer yer çöküntü bölgeleri ile kaplıdır. Kent merkezinin, yapılan müdahalelere rağmen çöküntü bölgesi olma potansiyelinin her geçen gün artması dikkat çekicidir. Bu bozulmanın nedenlerinin bulunması ve tarihi merkezin çöküntü bölgesi haline gelmesinin tersine çevrilmesi Arap dünyasının başkenti olarak seçilmiş bir kent için gereklidir. Bu makale, Sharjah kent merkezinin günümüzde yaşadığı sorunların nedenini bulmaya odaklı bir araştırma projesinin sonuçlarını sunmaktadır. Mekân Dizimi (Space Syntax) metodu kullanarak yapılan bu çalışma, tarihsel süreç içinde kentin nasıl geliştiği, bu gelişimin arazi kullanımı, yoğunluk ve sosyo-ekonomik yapıyı nasıl yönlendirdiğini incelemiştir. Amaç, Sharjah kent merkezindeki tarihi bölgelerinin kentin geri kalanı ile kopuk bir yapı sergilemesinin nedenlerini ortaya çıkarmak ve bu kopukluğun giderilerek kent merkezinin kentin tamamı ile daha bütüncül bir ilişki içerisinde olmasını sağlayarak hem bu bölgelerde yaşayanlar hem de ziyaretçiler için daha yaşanabilir bir kent merkezi yapısına kavuşmak için bazı ipuçları ortaya koymaktır. Bu çalışmada uygulanan yaklaşımın, kent merkezlerinin çöküntü alanlarına dönmesi konusu ile ilgili yapılacak gelecek çalışmalar için yön gösterici olması beklenmektedir.
Anahtar Kelime: Konular:
Tehlike Altındaki Şehir Merkezleri: Sharjah, UAE Örneği
Öz: büyük emirlik olan Sharjah, Basra Körfezi kıyısındaki diğer kentler gibi ufak bir balıkçıkasabası olarak gelişmeye başlamıştır. Körfez’deki bu kasabaların, yedinci yüzyıldanon dokuzuncu yüzyıla kadar Hint Okyanusu üzerinden geçen ticaret ağında önemli birkonuma sahip olmaları liman kenti olarak gelişimlerine yön vermiştir. 1930larda petrolünbulunması ve 1960lardan itibaren ithal edilmesi bu bölgenin ekonomik yapısını olduğukadar toplumsal ve sosyal yapısını da etkilemiştir. Son yıllarda ise modernleşme veküreselleşmenin etkileri bu kentlerin doğal, tarihsel ve kültürel yapılarının bozulmasınaneden olmuştur. On dokuzuncu yüzyılda Doğu Arabistan olarak adlandırılan bu bölgedekikentlerinin Avrupa ve Amerika’daki diğer liman kentlerinden farklı bir gelişim gösterdiklerive kendilerine has bir yapıları olduğu literatürde yeni ele alınmaya başlayan bir konudur.Hem Basra Körfezi’ne, hem de körfezin Hürmüz Boğazı ile açıldığı Hint Okyanusu’nakıyısı olan Sharjah kenti, körfezdeki diğer liman kentleri gibi, dünya ticaret ağı içindeönemli bir konuma sahip olması nedeni ile ticari bir kent olarak önemini yüzyıllardırsürdürmüştür. Sharjah kentinin diğer körfez kentlerine nispetle, tarihi kent dokusunukorumuş olması, 1998 yılında UNESCO tarafından Arap Dünyasının kültürel başkentiolarak seçilmesini sağlamıştır. Bu zamandan sonra, Sharjah kent merkezinin korunmasıve yenilenmesi çalışmaları hız kazanmıştır. Ancak, yapılan bu çalışmaların her zamanolumlu yönde ilerleme olarak algılanması mümkün olmamıştır. Kent merkezinde yeralan ve tarihi dokuyu oluşturan yapıların beton kullanarak restore edilmelerinden,“suk” adı verilen alışveriş mekânlarının restore edilerek kurgulanmış bir alış verişmekânına çevrilmesine ve shat-Al-Hisn Kalesi’nin yeniden inşa edilerek çevresindekitarihi dokunun temizlik adı ile yok edilmesine kadar pek çok olumsuz yapılanmadanbahsetmek mümkündür. Günümüzde Sharjah tarihi kent merkezi yoğun trafğin etkisi altındadır ve yer yer çöküntü bölgeleri ile kaplıdır. Kent merkezinin, yapılan müdahalelererağmen çöküntü bölgesi olma potansiyelinin her geçen gün artması dikkat çekicidir. Bubozulmanın nedenlerinin bulunması ve tarihi merkezin çöküntü bölgesi haline gelmesinintersine çevrilmesi Arap dünyasının başkenti olarak seçilmiş bir kent için gereklidir.Bu makale, Sharjah kent merkezinin günümüzde yaşadığı sorunların nedenini bulmayaodaklı bir araştırma projesinin sonuçlarını sunmaktadır. Mekân Dizimi (Space Syntax)metodu kullanarak yapılan bu çalışma, tarihsel süreç içinde kentin nasıl geliştiği, bugelişimin arazi kullanımı, yoğunluk ve sosyo-ekonomik yapıyı nasıl yönlendirdiğiniincelemiştir. Amaç, Sharjah kent merkezindeki tarihi bölgelerinin kentin geri kalanıile kopuk bir yapı sergilemesinin nedenlerini ortaya çıkarmak ve bu kopukluğungiderilerek kent merkezinin kentin tamamı ile daha bütüncül bir ilişki içerisindeolmasını sağlayarak hem bu bölgelerde yaşayanlar hem de ziyaretçiler için dahayaşanabilir bir kent merkezi yapısına kavuşmak için bazı ipuçları ortaya koymaktır.Bu çalışmada uygulanan yaklaşımın, kent merkezlerinin çöküntü alanlarına dönmesikonusu ile ilgili yapılacak gelecek çalışmalar için yön gösterici olması beklenmektedir.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akbar, J.(1988). Crisis in the Built Environment: The Case of the Muslim City, Concept Media, Singapore.
- Bonine, M. E. (2005). Islamic Urbanism, Urbanites, and the Middle Eastern City, in Y.M. Choueiri (ed.), A Companion to the History of the Middle East, Blackwell, Malden.
- Bennison, A.K., and Gascoigne, and Alison L., (2007). Cities in the Premodern Islamic World: The Urban Impact of Religion, State and Society, Routledge, New York and London.
- Fuccaro, N. (2009). Histories of City and State in the Persian Gulf: Manama since 1800, Cambridge University Press, Cambridge, New York.
- Hillier, B. (1999). The Common Language of Space: A Way of Looking at the Social, Economic and Environmental Functioning of Cities on a Common Basis, Journal of Environmental Sciences, Vol.11, No.11: 344-49.
- Hillier, B. (2007). A Theory of the City As Object: or, How Spatial Laws Mediate The Social Construction Of Urban Space, Urban Design International, Vol.7, 153–179.
- Hillier, B. (2008). Using Space Syntax to Regenerate the Historic Centre of Jeddah or Why We Need Architectural Models of Whole Cities, presented at UIA World Congress, Torino, Italy.
- Karimi,K. (1997). The Spatial Logic of Organic Cities in Iran and the United Kingdom, in M. D. Major (ed.), Proceedings of the 1st International Space Syntax Symposium, University College London, London, UK.
- Karimi, K. (2000). Urban Conservation and Spatial Transofrmation: Preserving theFragments or Maintaining the Spatial Spirit, Urban Design International, Vol.5: 221-231.
- Karimi, K. (2003). The Tale of Two Cities: Urban Planning of the City of Isfahan in the Past and Present, in J. Hanson (ed.), Proceedings of the 4th International Space Syntax Symposium, University College London, London, UK.
- Kermani, A.A., and E.Luiten (2009). Revitalisation of Iranian Historic Urban Cores: The Case Of Kerman, inHulyaTurgut&YaseminInceGuney (eds.), Proceedings of International Symposium, REVITALISING BUILT ENVIRONMENTS: Requalifying Old Places for New Uses, Jointly Organized by IAPS-CSBE and the IAPS - Housing Networks, Istanbul.
- Kubat, A.S., S.Rab, Y.Ince Guney, O. Ozer, and S. Kaya (2012a). Application of Space Syntax in Developing A Regeneration Framework for Sharjah’s Heritage Area,in M. Greene, J. Reyes and A. Castro (eds.), Proceedings of the 8th International Space Syntax Symposium, Pontifcia Universidad Católica de Chile, Santiago, Chile.
- Kubat, A.S., Y.InceGuney, O.Ozer, and S. Kaya (2012b) Final Report of the Research Project titled “Application of Space Syntax in Developing a Research Framework for Sharjah’s (UAE) Heritage Area”, supported by the Emirates Foundation, UAE.
- Kubat, A.S., E. Eyuboglu, and O. Ertekin (2007). A New Urban Planning Approach for the Regeneration of a Historical Area within Istanbul’s Central Business District, Journal of Urban Design,Vol.12, No.2: 321- 339.
- Kubat, A.S., E. Eyuboglu, O. Ertekin, and O. Ozer (2003). An Urban Redevelopment Proposal for Istanbul’s Galata District, in J. Hanson (ed.), Proceedings of the 4th International Space Syntax Symposium, University College London, London, UK.
- Kubat A.S., Y. InceGuney, O. Ozer, M.Topcu, and S. Bayraktar (2009). The Effects of New Development Projects on the Urban Macroform of Dubai: A Syntactic Evaluation,in D. Koch, L. Marcus and J. Steen (eds.), Proceedings of the 7th International Space Syntax Symposium, School of Architecture and the Built Environment, KTH, Stockholm, Sweden.
- Owen, R. (2000). New Perspectives on Property and Land in the Middle East, Center for Middle Eastern Studies of Harvard University, Harvard University Press, Cambridge.
- Ozen, H., and E. Saka (2009). Rehabilitation Of the Historic Urban Quarter In Tokat,in HulyaTurgut & Yasemin Ince Guney (eds.), Proceedings of International Symposium, REVITALISING BUILT ENVIRONMENTS: Requalifying Old Places for New Uses, Jointly Organized by IAPSCSBE and the IAPS - Housing Networks, Istanbul.
- Paccione M.(2005). City Profle: Dubai, Cities, Vol.22, No.3: 255-265.
- Rab, S. (2011). Sharjah: Seascape Urbanism in a Khaliji Port City, paper presented ACSA Association of Collegiate Schools of Architecture Annual Meeting, Montreal, Canada.
- Sevinc, A. (2009). Imaginary Interventions to Revitalize Endangered City Centers, in Hulya Turgut & Yasemin Ince Guney (eds.), Proceedings of International Symposium, REVITALISING BUILT ENVIRONMENTS: Requalifying Old Places for New Uses, Jointly Organized by IAPSCSBE and the IAPS - Housing Networks, Istanbul.
- Smith, H.C., and E.J. Luque-Azcona (2009). Requalifying and Disqualifying, in Hulya Turgut & Yasemin Ince Guney (eds.), Proceedings of International Symposium, REVITALISING BUILT ENVIRONMENTS: Requalifying Old Places for New Uses, Jointly Organized by IAPSCSBE and the IAPS - Housing Networks, Istanbul.
- Space Syntax Laboratory (2006). Margate Historic Core—Report on the Space Syntax Study. Report preparedfor North Kent Architecture Centre, The Bartlett School of Graduate Studies, University College London, London.
- Space Syntax Limited (2006). Jeddah, Unplanned Settlements Strategy, Saudi Arabia.
- Unlu, A. (2009). Urban Regeneration, Renewal or Rehabilitation: What For And For Whom,in Hulya Turgut & Yasemin Ince Guney (eds.), Proceedings of International Symposium, REVITALISING BUILT ENVIRONMENTS: Requalifying Old Places for New Uses, Jointly Organized by IAPS-CSBE and the IAPS - Housing Networks, Istanbul.
- Vaez, S. (2013) Meeting Place on Different Interface: Bursa And Yazd, Master of Urban Design Thesis, Istanbul Technical University, Graduate School of Sciences.
- Wei, J., and C.K.Heng (2009). Blending of old and New as a Development Strategy, in Hulya Turgut & Yasemin Ince Guney (eds.), Proceedings of International Symposium, REVITALISING BUILT ENVIRONMENTS: Requalifying Old Places for New Uses, Jointly Organized by IAPSCSBE and the IAPS - Housing Networks, Istanbul.
| APA | KUBAT A, İNCE GÜNEY Y, Özer Ö (2014). Historic city centers under threat: The case of Sharjah, UAE. , 131 - 151. |
| Chicago | KUBAT Ayşe Sema,İNCE GÜNEY YASEMİN,Özer Özlem Historic city centers under threat: The case of Sharjah, UAE. (2014): 131 - 151. |
| MLA | KUBAT Ayşe Sema,İNCE GÜNEY YASEMİN,Özer Özlem Historic city centers under threat: The case of Sharjah, UAE. , 2014, ss.131 - 151. |
| AMA | KUBAT A,İNCE GÜNEY Y,Özer Ö Historic city centers under threat: The case of Sharjah, UAE. . 2014; 131 - 151. |
| Vancouver | KUBAT A,İNCE GÜNEY Y,Özer Ö Historic city centers under threat: The case of Sharjah, UAE. . 2014; 131 - 151. |
| IEEE | KUBAT A,İNCE GÜNEY Y,Özer Ö "Historic city centers under threat: The case of Sharjah, UAE." , ss.131 - 151, 2014. |
| ISNAD | KUBAT, Ayşe Sema vd. "Historic city centers under threat: The case of Sharjah, UAE". (2014), 131-151. |
| APA | KUBAT A, İNCE GÜNEY Y, Özer Ö (2014). Historic city centers under threat: The case of Sharjah, UAE. A|Z ITU Mimarlık Fakültesi Dergisi, 11(2), 131 - 151. |
| Chicago | KUBAT Ayşe Sema,İNCE GÜNEY YASEMİN,Özer Özlem Historic city centers under threat: The case of Sharjah, UAE. A|Z ITU Mimarlık Fakültesi Dergisi 11, no.2 (2014): 131 - 151. |
| MLA | KUBAT Ayşe Sema,İNCE GÜNEY YASEMİN,Özer Özlem Historic city centers under threat: The case of Sharjah, UAE. A|Z ITU Mimarlık Fakültesi Dergisi, vol.11, no.2, 2014, ss.131 - 151. |
| AMA | KUBAT A,İNCE GÜNEY Y,Özer Ö Historic city centers under threat: The case of Sharjah, UAE. A|Z ITU Mimarlık Fakültesi Dergisi. 2014; 11(2): 131 - 151. |
| Vancouver | KUBAT A,İNCE GÜNEY Y,Özer Ö Historic city centers under threat: The case of Sharjah, UAE. A|Z ITU Mimarlık Fakültesi Dergisi. 2014; 11(2): 131 - 151. |
| IEEE | KUBAT A,İNCE GÜNEY Y,Özer Ö "Historic city centers under threat: The case of Sharjah, UAE." A|Z ITU Mimarlık Fakültesi Dergisi, 11, ss.131 - 151, 2014. |
| ISNAD | KUBAT, Ayşe Sema vd. "Historic city centers under threat: The case of Sharjah, UAE". A|Z ITU Mimarlık Fakültesi Dergisi 11/2 (2014), 131-151. |
