TEKİNSİZİN ESTETİĞİ ve SANAT YAPITI
Yıl: 2017 Cilt: 10 Sayı: 19 Sayfa Aralığı: 96 - 126 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
TEKİNSİZİN ESTETİĞİ ve SANAT YAPITI
Öz: Sigmund Freud'un "Tekinsiz" makalesi estetik ve sanat felsefesi açısından da ilham vermiş bir çalışmadır. Tekinsiz, tedirgin edici bir duygudur. Ruhsal anlamda öznenin dehşete düşmesi ve kontrolünü anlık olsa bile kaybetmesidir. Ancak bu kavram sanatlar tarafından ilgi gördüğü gibi estetik açıdan da düşünülebilirdir. Tekinsizin estetik açıdan ne olduğuna bakıldığın da onun yüce ile ilişkilendirilebileceği görülür. Modern estetiğin temel kategorilerinden birisi olan yüce ile tekinsiz arasında görünür bir ilişki söz konusudur. Komedinin dehşet duygusunu nasıl bertaraf ettiği tekinsiz ile ilişkisi açısından komediyi düşünme imkanı sunmaktadır. Son olarak da tekinsizin iğrenç ile ilişkisi bir başka estetik ilgi olarak ele alınmıştır. Çalışma estetik kategoriler etrafında düşünceler sunma amacındayken sanat felsefesi açısından da tekinsizin eserlerde nasıl gösterildiği üzerine de düşünmektedir.
Anahtar Kelime: Konular:
AESTHETİCS OF THE UNCANNY and ARTWORK
Öz: Sigmund Freud's article "The Uncanny" has been a source of inspiration in the fields of aesthetics and the philosophy of art. "Uncanny" refers to an unsettling feeling. In psychic terms, the term "uncanny" refers a feeling of terror and a sense of loss of control, even for a moment, although this concept can also be thought of in terms of aesthetics, and so can be of interest to the arts. When viewed from the perspective of aesthetics, it is seen that the uncanny is related to the sublime. A visible relationship exists between the sublime, as one of the fundamental categories of modern aesthetics, and the uncanny. The way comedy can fend off feelings of terror can offer an opportunity to think about comedy in terms of its relationship with the uncanny. Finally, the relationship between the uncanny and the abject is another field of aesthetics. This study, which offers thoughts on different categories of aesthetics, also focuses on representations of the uncanny in art and its influence on the philosophy of art.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Arat, N., (2006). Etik ve Estetik Değerler, Say Yayınları, İstanbul.
- Altuğ, T., (2007). Kant Estetiği, Payel Yayınları, İstanbul.
- Bahtin, M., (2005). Rabelais ve Dünyası, Çiçek Öztek (çev.), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
- Başaran, M., (1997). "Tuhaf Bir Cazibe Olarak Çöp", Defter, Sayı: 31, s.49- 64.
- Bergson, H., (2011). Gülme- Komiğin Anlamı Üzerine Deneme, Yaşar Avunç (çev.), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
- Bolla, P., (2006). Sanat ve Estetik, Kubilay Koş (çev.), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
- Burke, E., (2008). Yüce ve Güzel Kavramlarımızın Kaynağı Hakkında Felsefi Bir Soruşturma, M. Barış Gümüşbaş (çev.), BilgeSu Yayıncılık, Ankara.
- Canclini, N. G., (2016). "Sanatın Huzursuzluğu", http://www.eskop.com/skopbulten/ pasajlar-sanatin-huzursuzlugu/3085, Erişim tarihi: 28.09.2016.
- Derrida, J., (2013). "Batı Düşüncesinde Yamyamlık Figürleri", http://www.eskop.com/ skopbulten/pasajlar-bati-dusuncesinde-yamyamlik-figurleri/1270, Erişim tarihi: 16.05.2013.
- Erzen, J., (2011). Çoğul Estetik, Metis Yayıncılık, İstanbul. Fineberg, J., (2014). 1940'tan Günümüze Sanat, Göral Erinç Yılmaz (çev.), Karakalem Kitabevi Yayınları, İstanbul.
- Ferry, L., (2012). Homo Esteticus / Demokrasi Çağında Beğeninin İcadı, Devrim Çetinkasap (çev.), Pinhan Yayıncılık, İstanbul.
- Foster, H., (2011). Zoraki Güzellik, Şebnem Kaptan (çev.), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
- Freud, S., (1996). Gündelik Hayatın Psikopatalojisi, Şemsi Yeğin (çev.), Payel Yayınları, İstanbul.
- Freud, S., (1999). Sanat ve Edebiyat, Dr. Emre Kapkın ve Ayşen Tekşen Kapkın (çev.), Payel Yayınları, İstanbul.
- Freud, S., (2002). Metapsikoloji, Dr. Emre Kapkın ve Ayşen Tekşen Kapkın (çev.), Payel Yayınları, İstanbul.
- Gürbilek, N., (1997). "Oyun ve Adalet", Defter, Sayı: 31, s.120-134.
- Kandinsky, W., (2001). Sanatta Ruhsallık Üzerine, Gülin Ekinci (çev.), 6:45 Yayınları, İstanbul.
- Kant, İ., (2006), Yargıgücünün Eleştirisi, Aziz Yardımlı (çev.), İdea Yayınları, İstanbul.
- Kearney, R., (2012). Yabancılar, Tanrılar ve Canavarlar, Barış Özkul (çev.), Metis Yayıncılık, İstanbul.
- Kristeva, J., (2004). Korkunun Güçleri İğrençlik Üzerine Denemeler, Nilgün Tutal (çev.), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
- Kris E. ve Kurz O., (2016). Sanatçı İmgesinin Oluşumu: Efsane, Mit ve Büyü, Sabri Gürses (çev.), İthaki Yayınlar, İstanbul.
- Lichte, E. F., (2016). Performatif Estetik, Tufan Acil (çev.), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
- Lyotard, J. F., (1994). "Postmodern Nedir Sorusuna Cevap", Postmodernizm, Necmi Zeka (der.), Kıyı Yayınları, İstanbul.
- Masschelen, A., (2011). The Unconcept- The Freudian Uncanny ın Late- Twnetieth- Century Theory, 1. Baskı, Sunny Press: New York. Özkaracalar, K., (2005). Gotik, L ve M Yayınları, İstanbul.
- Ranciere, J., (2012). Estetiğin Huzursuzluğu, Aziz Ufuk Kılıç (çev.), İletişim Yayınları, İstanbul.
- Roudinesco, E., (2013). İçimizdeki Karanlık Yan, Nami Başer (çev.), Say Yayınları, İstanbul.
- Schaper, E., (2005). "Beğeni, Yücelik ve Deha: Doğa ve Sanat Estetiği", Cogito: Kant Özel Sayısı, Sayı: 41- 42, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları, s.154-179.
- Ümer, E., (2014). Güncel Sanat İmgesi Olarak "Tekinsiz" Nesne, Yayımlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Wieczorek, M., (2001). Slavoj Zizek'in Gülünç, Yüce Sanatı, Savaş Kılıç (çev.), Slavoj Zizek Gülünç Yücenin Sanat: David Lynch'in Kayıp Otoban'ı Üzerine içinde, Om Yayınevi, İstanbul.
- Wood, A. W., (2009). Kant, Aliye Kovanlıkaya (çev.), Dost Kitabevi, Ankara. Zizek, S., (2002). İdeolojinin Yüce Nesnesi, Tuncay Birkan (çev.), Metis Yayınları, İstanbul.
- Zupancic, A., (2011). Neden Psikanaliz? Üç Müdahale, Barış Engin Aksoy (çev.), Metis Yayıncılık, İstanbul. Görsel Kaynaklar
- Görsel1. Paul McCarthy, 1974, Sosisli Sandviç, Performans. http://www.artnet.com/Magazine/features/drohojowska-philp/drohojowskaphilp11-14-2.asp, Erişim tarihi: 13.02.2017.
- Görsel 2. Eduard Manet, "İmparator Maximillian'ın İdamı", Tuval Üzerine Yağlıboya, Kunsthalle Mannheim. http://www.manet.org/the-execution-ofemperor-maximilian.jsp Erişim tarihi: 13.02.2017.
- Görsel 3. Yue Minjun, "İdam", 1995, Tuval Üzerine Yağlıboya, Özel Koleksiyon. http://www.chinadebateblog.com/execution-by-yue-minjunbought-for-5000-sold-for-5-9-million-why-is-that-man-smiling/ , Erişim tarihi: 13.02.2017.
| APA | ÜMER E (2017). TEKİNSİZİN ESTETİĞİ ve SANAT YAPITI. , 96 - 126. |
| Chicago | ÜMER ENGİN TEKİNSİZİN ESTETİĞİ ve SANAT YAPITI. (2017): 96 - 126. |
| MLA | ÜMER ENGİN TEKİNSİZİN ESTETİĞİ ve SANAT YAPITI. , 2017, ss.96 - 126. |
| AMA | ÜMER E TEKİNSİZİN ESTETİĞİ ve SANAT YAPITI. . 2017; 96 - 126. |
| Vancouver | ÜMER E TEKİNSİZİN ESTETİĞİ ve SANAT YAPITI. . 2017; 96 - 126. |
| IEEE | ÜMER E "TEKİNSİZİN ESTETİĞİ ve SANAT YAPITI." , ss.96 - 126, 2017. |
| ISNAD | ÜMER, ENGİN. "TEKİNSİZİN ESTETİĞİ ve SANAT YAPITI". (2017), 96-126. |
| APA | ÜMER E (2017). TEKİNSİZİN ESTETİĞİ ve SANAT YAPITI. Art-e Sanat Dergisi, 10(19), 96 - 126. |
| Chicago | ÜMER ENGİN TEKİNSİZİN ESTETİĞİ ve SANAT YAPITI. Art-e Sanat Dergisi 10, no.19 (2017): 96 - 126. |
| MLA | ÜMER ENGİN TEKİNSİZİN ESTETİĞİ ve SANAT YAPITI. Art-e Sanat Dergisi, vol.10, no.19, 2017, ss.96 - 126. |
| AMA | ÜMER E TEKİNSİZİN ESTETİĞİ ve SANAT YAPITI. Art-e Sanat Dergisi. 2017; 10(19): 96 - 126. |
| Vancouver | ÜMER E TEKİNSİZİN ESTETİĞİ ve SANAT YAPITI. Art-e Sanat Dergisi. 2017; 10(19): 96 - 126. |
| IEEE | ÜMER E "TEKİNSİZİN ESTETİĞİ ve SANAT YAPITI." Art-e Sanat Dergisi, 10, ss.96 - 126, 2017. |
| ISNAD | ÜMER, ENGİN. "TEKİNSİZİN ESTETİĞİ ve SANAT YAPITI". Art-e Sanat Dergisi 10/19 (2017), 96-126. |
