Yıl: 2015 Cilt: 0 Sayı: 26 Sayfa Aralığı: 135 - 172 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

KONYA EVLERİNDE CİHANNÜMA

Öz:
Konya'da Çatalhöyük'e kadar giden 9000 yıllık ev yapım geleneği bulunmaktadır. Üst örtüde düz toprak dam kullanımı, Konya'da 20. yüzyıla kadar devam etmiştir. Ancak 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başlarında evlerde, düz toprak damın yerini çatıların almasından sonra, kendilerine ait beşik çatıları olan cihannümaların ortaya çıktığı görülmektedir. Anadolu'da cihannümanın en eski örneğini Konya'da Anadolu Selçuklu yapısı II. Kılınçaslan Köşkünde görmekteyiz. Erken Osmanlı saraylarında kule tarzında benzer şekilde etrafı seyir amaçlı mekanlar inşa edilmiştir. Sivil mimaride cihannüma kullanımı bir dönem kesintiye uğramış. Sonrasında, cihannümalar 19. yüzyıl ve 20. yüzyıl Osmanlı ev mimarisinde çatı katlarında uygulama alanı bulmuştur. Konya evlerinde cihannümalar, konutun çatı katında yer almaktadır. Dikdörtgen planlı, bağdadi tekniğinde inşa edilmiş olup, bol pencereli düzenlemeleri ile ana giriş cephesine yönelmiş, tek veya iki hacimli mekanlardır. Konya'da cihannümalar, evlerin cephelerine estetik bir değer katmakta, konut mimarisinin değişiminde önemli öğelerden birisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışma ile, 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başlarında Konya Evlerinde değişimle ortaya çıkan cihannüma yapılarını saptamak ve tiplerinin belirlemek amaçlanmaktadır.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Kültürel Çalışmalar Sanat

Gazebo in the Konya Housing

Öz:
Gazebo in the Konya Housing Konya has a 900 years of tradition to built a house which goes back to Çatalhöyük. Using of a flat earth-covered on the roof of houses had continued until the 20th century in Konya. However, in the late 19th and early 20th century, after the replacing of the flat earth-covered with the roofings, it was seen that the gazeboes which had their own gable roofs had emerged The most oldest example of the gazebo was seen in the KilicArslan II (Alaaddin) Kiosk, in Konya. Similarly monuments in tower style were builted in the Ottoman Palaces to watch around. Gazeboes use in civil architecture undergone a period of interruption. Afterwards, the gazeboes had an execution area in the ceiling floors in the Ottoman housing architecture during the 19th and 20th century. Gazeboes are located at the top floor of the roofings in the Konya houses. These gazeboes were builted with Baghdadi technique and in rectangular plan.They were one way or two directional spaces directed to entrance with having plenty of fenestrations. Gazeboes are one of the important elements in the transformation of the house architecture in Konya by adding an aesthetic value of the houses facades. This article aims to identfy Gazeboes in Konya Houses in the late 19th and early 20th century and define their styles.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Kültürel Çalışmalar Sanat
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akansel, Sennur. Edirne Kaleiçi Geleneksel Konutlarının Plan Ve Cephe Özellikleri, Selçuk Üniversitesi Mühendislik Ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, Sayı: 19, Konya, 101-112, 2004.
  • Altıner, Turan, A.,ve Budak Cüneyt, Konak Kitabı, İstanbul, 1997.
  • Anonim," Cihannüma", Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, C.1, İstanbul, 1997, 347.
  • Arel, Ayda, Osmanlı Konut Geleneğinde Tarihsel Sorunlar,İzmir, 1982.
  • Arel, Ayda, "Cihannüma Kasrı ve Erken Osmanlı Saraylarında Kule Yapıları Hakkında", Prof. Doğan Kuban'a Armağan, İstanbul, 1996.
  • Arseven, Esat, Celal, "Cihannüma", Sanat Ansiklopedisi, C.1, İstanbul, 1983,337.
  • Arslanapa, Oktay, Türk Sanatı, İstanbul, 1999.
  • Aygör, Erkan, 19. Yüzıl Sonu 20. Yüzyıl Başlarında Konya Evlerinin Mimari Gelişimi Ve Değişimi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 2015.
  • Berk, Celile, Konya Evleri, İstanbul, 1951.
  • Çetin, Yusuf, Sakarya Ve Çevresinde Ev Örnekleri, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 2007, 67-103
  • Çetin, Yusuf, Osmanlı Konut Mimarisinde Cihannümalar (Seyir Köşkleri), Sanat Tarih Dergisi, XVII/2, 2008, 43-58.
  • Dülgerler, Nuri, Osman, "Konya Evleri", Konya Ansiklopedisi, 6, Konya, 2014, 38-45.
  • Eldem, Hakkı, Sedat, Köşkler Ve Kasırlar II, İstanbul, 1974.
  • Esin, Emel, IX-XII. Yüzyıl Uygur Köşklerinden Safranbolu Ev Mimarisinde Gelişme, İ.T.Ü. 2, 5- 6, 1976, 15-18.
  • Esin, Emel, Türklerde Maddi Kültürün Oluşumu, İstanbul, 2006.
  • Günay, Reha, Geleneksel Ahşap Yapılar, İstanbul, 2007.
  • Hasol, Doğan, "Cihannüma", Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü, İstanbul, 1998, 113.
  • Karpuz, Haşim, Türk İslam Mesken Mimarisinde Erzurum Evleri, Ankara, 1993.
APA Aygör E (2015). KONYA EVLERİNDE CİHANNÜMA. , 135 - 172.
Chicago Aygör Erkan KONYA EVLERİNDE CİHANNÜMA. (2015): 135 - 172.
MLA Aygör Erkan KONYA EVLERİNDE CİHANNÜMA. , 2015, ss.135 - 172.
AMA Aygör E KONYA EVLERİNDE CİHANNÜMA. . 2015; 135 - 172.
Vancouver Aygör E KONYA EVLERİNDE CİHANNÜMA. . 2015; 135 - 172.
IEEE Aygör E "KONYA EVLERİNDE CİHANNÜMA." , ss.135 - 172, 2015.
ISNAD Aygör, Erkan. "KONYA EVLERİNDE CİHANNÜMA". (2015), 135-172.
APA Aygör E (2015). KONYA EVLERİNDE CİHANNÜMA. İstem, 0(26), 135 - 172.
Chicago Aygör Erkan KONYA EVLERİNDE CİHANNÜMA. İstem 0, no.26 (2015): 135 - 172.
MLA Aygör Erkan KONYA EVLERİNDE CİHANNÜMA. İstem, vol.0, no.26, 2015, ss.135 - 172.
AMA Aygör E KONYA EVLERİNDE CİHANNÜMA. İstem. 2015; 0(26): 135 - 172.
Vancouver Aygör E KONYA EVLERİNDE CİHANNÜMA. İstem. 2015; 0(26): 135 - 172.
IEEE Aygör E "KONYA EVLERİNDE CİHANNÜMA." İstem, 0, ss.135 - 172, 2015.
ISNAD Aygör, Erkan. "KONYA EVLERİNDE CİHANNÜMA". İstem 26 (2015), 135-172.