SAFEVİ TARİHİNE DAİR BİR BİBLİYOGRAFYA DENEMESİ: XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA SAFEVİ DEVLETİ’NE GİDEN BAZI SEYYAHLAR VE SEYAHATNÂMELERİ

ERDOGAN, ERALP

SAFEVİ TARİHİNE DAİR BİR BİBLİYOGRAFYA DENEMESİ: XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA SAFEVİ DEVLETİ’NE GİDEN BAZI SEYYAHLAR VE SEYAHATNÂMELERİ

Eralp ERDOĞAN (Namık Kemal Üniversitesi, Fen- Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Genel Türk Tarihi ABD)

Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi

35 3

Yıl: 2017 Cilt: 21 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 13 - 28 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

SAFEVİ TARİHİNE DAİR BİR BİBLİYOGRAFYA DENEMESİ: XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA SAFEVİ DEVLETİ’NE GİDEN BAZI SEYYAHLAR VE SEYAHATNÂMELERİ

Öz:

Seyahatnâmeler yazıldığı dönem hakkında bilgi sahibi olabildiğimiz, çoğu zaman resmi tarihçilerin vermediği bilgileri bizlere sunan önemli kaynaklardır. Safevi Devleti kurulduktan sonra birçok seyyah Safevi topraklarına gelerek gözlemlerde bulunmuşlardır. Bu seyyahların çoğu bir elçilik heyetinin üyesi olarak yani resmi görev ile İran'a gelirken bir kısmı da gezi, ticaret ve diğer amaçlarla gelmiş ve gördükleri yerleri, şahit oldukları olayları not almışlardır. Özellikle XVII. yüzyılda Avrupalı seyyahların sayısında bir artış görülmektedir. Gelen seyyahların çoğu elçi olarak resmi görev ile gelmekteydiler. Amaçları Osmanlılara karşı Safeviler ile işbirliği yapmak ve ticari bazı anlaşmalar yoluyla da ticareti geliştirebilmekti. Bu seyyahlar İran coğrafyasında İran ve Türk kültürüne ait öğelerin izlerini sürmüşler. Bazen de yaptıkları gözlemlerde bölgenin kültürü ile kendi kültürleri arasında kıyaslama yapmışlardır. Safevi kroniklerinde bulunmayan kültür, yaşam tarzı, mimari eserler, ticaret ürünleri, giyim-kuşam ve askeri güç gibi çok önemli bilgileri bizlere kazandırmışlardır. Daha sonra basılı hale getirilen bu notlar günümüze kadar ulaşmış ve çeşitli dillere çevrilmiştir. Özellikle Chardin, Kempfer, Sanson, Pietro Della Valle, Don Garcia de Silva Figueroa ve Tavernier gezdikleri bölgeler üzerine yaptıkları gözlemleri detaylı bir şekilde aktarmıştır. XVI. ve XVII. yüzyıllarda Safevi coğrafyasına giden bazı batılı seyyahlar ve bunların seyahatn?meleri hakkında bilgi verilecek olan bu çalışma Safeviler ile ilgilenen tüm araştırmacılar için yol gösterici olacaktır

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

A BIBLIOGRAPHICAL STUDY ON SAFAVID HISTORY: SOME TRAVELLERS WHO WENT TO SAFAVID DYNASTY IN THE XVI - XVII CENTRUIES AND THEIR TRAVELOGUES

Öz:

Travelogues are important sources from which people can obtain a lot of information of the period when it was written, and they provide more information than the official historians do. After the State of Safavid was founded many travellers came to Safavid territory and made some observations. While most of these travellers came to Safavids as a member of an embassy for official duties, some of them came for purpose of trip, trade etc. and took some notes about events they witnessed. European travellers flourished particularly in the seventeenth century. Majority of incoming travellers, arrived with the purpose of performing their official duties, such as ambassadorship. They intended to ally with Safavids, against Ottomans, and to develop trade through some trade agreements. Those travellers arriving in Iran, traced Iranian and Turkish cultural items in Iranian geography. Sometimes they made comparisons between the culture of the Iranian region and their own cultures. Those travellers provided us with many significant information about culture, life style, architectural structures, commodities, clothing, and military power, and so on, which is not even found in Safavid chronicles. Later, the notes that were published and have survived were translated into various languages. This article will examine travellers who came to Safavid Iran in XVI and XVII centuries

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Acar, S.(2012). Kızılbaş Türk Don Juan’ın Avrupa Sefareti. Belleten, LXXVI, (276), 479-501.
Asiltürk, B. (2009). Edebiyatın Kaynağı Olarak Seyahatnameler. Turkish Studies, 4(1), 911-995.
Bembo, A. (2007).The Travels and Journal of Ambrosio Bembo, Tr. Clara Bargellini, Edited; Anthony Welch, University of California Press.
Careri, G. (1969).Sefername-i Careri, Tr. Abbas Nahcıvani-Abdul Ali Kareng, Tebriz.
Chardin, J.(1993). Sefername-i Şarden, Tr. İkbal Yağmayi, Tahran.
Chardin, J. (2014).Chardin Seyahatnamesi, Tr. Ayşe Meral, Ed. Stefanos Yerasimos, İstanbul.
Don Juan of Persia (1926).a Shi’ah Catholic 1560-1604, Ed. G. L. Strange, London.
Don Juan Of Persia (Oruç Bey) (2014). Elçilik Kâtibinin Kaleminden Safeviler. Tr. Leyla Aksüt Kuzucular. Ankara: Yurt Yayınları.
Efendiyev, O. (2005). Venesiyalılar Şah Təhmasibin sarayında (Mikel Membre ve Vinçenso Alessandri), Bakü.
Emini, M. (1349). Sefernâmeha-yi Veniziyan der İran (Şeş Sefername). Tahran.
Figueroa, D. G. (1984). Sefername-i Figueroa, Tr. Gulamrıza Sami’. Tahran.
Firby, N.K. (1988).European Travellers and Their Perceptions of Zoroastrians in The 17th And 18th Centuries, Berlin.
Gres, Y. (1370).Sefir-i Ziba, Tr. Ali Asgar Saidi, İntişarat-ı Tahran.
Gündüz, T. (çeviri ve notlar) (2007).Seyyahların Gözüyle Sultanlar ve Savaş- lar; Giovanni Maria Angiolello, Venedikli Bir Tüccar, Vincenzo D’Alessandri’nin Seyahatnâmeleri. İstanbul.
Herbert, T. (2012).Travels in Africa, Persia, and Asia the Great, Ed.John Anthony Butler,ACMRS Publications.
Hernan, E.G.(2012). “The Holy See, the Spanish Monarcy and Safavid Persia in the Sixteenth Century: Some Aspects of the Involvement of the Society of Jesus”, Iran and the World in the Safavid Age, Ed. Willem Floor and Edmund Herzig, London. s. 181-203.
Kempfer, E. (1363).Sefername-i Kempfer, Tr. Keykavus Cihandari. Tahran.
Kotov, F. A. (1959). “Of a Journey to the Kingdom of Persia”, Russian Travellers to India and Persia (1624-1798), Tr. and Ed. P. M. Kemp, Delhi, s.1-43
Küpeli, Ö. (2012). Safevi Ülkesinin İngiliz Konukları (İngiliz Tacirlerin İran Seyahatleri, 1562-1581). History, Studies, 4(1), 375-385.
Kütükoğlu, M.S. (1998).Tarih Araştırmalarında Usûl. İstanbul: Kubbealtı Yayınları.
Membre, M. (1969). Relazione di Persia (1542), Ed; Cordona, Giorgio Raimondo, Introduction; G. Scarcia, Napoli.
Membre, M. (1993). Mission to The Lord Sophy of Persia (1539-1542), Tr. A. H. Morton, London.
Minadoı, G. T. (1595). The History of the Warres Betweene the Turkes and the Persian, Tr. Abraham Hartwell, London.
Morgan, E. D. - Coote, C. H. (1886). Early Voyages and Travels to Russia and Persia by Anthony Jenkinson and Other Englishmen: with Some Account of the First Intercourse of the English with Russia and Central Asia by Way of the Caspian Sea, I-II, London.
Olearius, A. (1369).Sefername-i Adam Olearius, Tr. Muhendes Hüseyin Kordbeççe, 1369, c.II.
Oruç Bey Bayat (2014).İlişkiler, Tercüme ve Notlar: Tufan Gündüz. İstanbul: Yeditepe Yayınları.
Özbaran, S.(2007).Portekizli Seyyahlar-İran, Türkiye, Irak, Suriye ve Mısır Yollarında. İstanbul: Kitap Yayınevi.
Özkan, N. (2006). Pietro Della Valle, Osmanlı Topraklarında Bir İtalyan Gezgin (Roma 1586 – 1652) Pietro Della Valle – Onyedinci Yüzyıla Ait Bir Not Defterinin İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Dil Ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 46(1), 1-16.
Pejoh, M. D. (1385).Berresi-i Sefernameha-yi Dovre-i Safevi, İsfahan.
Pietro Della Valle (1348).Sefername-i Pietro Della Valle, Tr. Şuaeddin Şifa, Tahran.
Sanson (1346).Sefername-i Sanson, Tr. Taki Tefzali, Tahran.
Sanson (1695). The Present State of Persia: With a Faithful Account of The Manners, Religion and Government of that People, Tr. John Savage, London.
Santamaría, R. V. (2015). İspanyol Elçi Garcıa De Sılva Y Fıgueroa’nın Gö- züyle Safevi Şah Abbas Döneminde Ziyafet Merasimleri ve Kadınların Durumu. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Schmuck, S. Jenkinson, Anthony. Encyclopaedia Iranica,Vol. XIV, Fasc. 6, 627-629.
Sevakıb, C.(2011).Tarih Negari-i Asr-ı Safeviyye, Şiraz.
Stodart, R. (1935). The Journal of Robert Stodart: Being an Account of His Experiences as a Member of Sir Dodmore Cotton's Mission in Persia in 1628-29, Ed. Sir E. Denison Ross, London.
Struys, J.J. (1678). Strauszens Sehr Schwere, Wiederwertige, Und Denckwürdige Reysen, Durch Italien, Griechenland, Lifland, Moscau, Tartarey, Meden, Persien, Türckey, Ost-Indien, Japan, Und Unterschiedliche Andere Länder ... , Amsterdam.
Şakiroğlu, M. H. (1994). “Della Valle, Pietro”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt: 9, 145.
Şakiroğlu, M. H. (2009).Marino Sanudo. TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt: 36, s. 110.
Tavernier, J. B. (1382). Sefername-i Tavernier, Tr. Hamid Erbab Şirani, Tahran.
Tavernier, J. B. (2010).Tavernier Seyahatnamesi, Tr. Teoman Tunçdoğan. İstanbul: Kitap Yayınevi.
Teixeria, P. (1902). The Travels of Pedro Teixeria; With his "Kings of Harmuz" and Extracts from His "Kings of Persia", Tr. William F. Sinclair, Hakluyt Society, London.
Varthema, L. (1863). The Travels of Ludovico dı Varthema, Tr. John Winter Jones, Hakluyt Society, 103.
Vechietti, G. B. (1892). Lettera. English Historical Rewiew, 7, 314-321.
Yazıcı, H. (2009). Seyahatnâme, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt: 37, 9-11.

APA	ERDOGAN E (2017). SAFEVİ TARİHİNE DAİR BİR BİBLİYOGRAFYA DENEMESİ: XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA SAFEVİ DEVLETİ’NE GİDEN BAZI SEYYAHLAR VE SEYAHATNÂMELERİ. , 13 - 28.
Chicago	ERDOGAN ERALP SAFEVİ TARİHİNE DAİR BİR BİBLİYOGRAFYA DENEMESİ: XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA SAFEVİ DEVLETİ’NE GİDEN BAZI SEYYAHLAR VE SEYAHATNÂMELERİ. (2017): 13 - 28.
MLA	ERDOGAN ERALP SAFEVİ TARİHİNE DAİR BİR BİBLİYOGRAFYA DENEMESİ: XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA SAFEVİ DEVLETİ’NE GİDEN BAZI SEYYAHLAR VE SEYAHATNÂMELERİ. , 2017, ss.13 - 28.
AMA	ERDOGAN E SAFEVİ TARİHİNE DAİR BİR BİBLİYOGRAFYA DENEMESİ: XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA SAFEVİ DEVLETİ’NE GİDEN BAZI SEYYAHLAR VE SEYAHATNÂMELERİ. . 2017; 13 - 28.
Vancouver	ERDOGAN E SAFEVİ TARİHİNE DAİR BİR BİBLİYOGRAFYA DENEMESİ: XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA SAFEVİ DEVLETİ’NE GİDEN BAZI SEYYAHLAR VE SEYAHATNÂMELERİ. . 2017; 13 - 28.
IEEE	ERDOGAN E "SAFEVİ TARİHİNE DAİR BİR BİBLİYOGRAFYA DENEMESİ: XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA SAFEVİ DEVLETİ’NE GİDEN BAZI SEYYAHLAR VE SEYAHATNÂMELERİ." , ss.13 - 28, 2017.
ISNAD	ERDOGAN, ERALP. "SAFEVİ TARİHİNE DAİR BİR BİBLİYOGRAFYA DENEMESİ: XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA SAFEVİ DEVLETİ’NE GİDEN BAZI SEYYAHLAR VE SEYAHATNÂMELERİ". (2017), 13-28.

APA	ERDOGAN E (2017). SAFEVİ TARİHİNE DAİR BİR BİBLİYOGRAFYA DENEMESİ: XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA SAFEVİ DEVLETİ’NE GİDEN BAZI SEYYAHLAR VE SEYAHATNÂMELERİ. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 21(1), 13 - 28.
Chicago	ERDOGAN ERALP SAFEVİ TARİHİNE DAİR BİR BİBLİYOGRAFYA DENEMESİ: XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA SAFEVİ DEVLETİ’NE GİDEN BAZI SEYYAHLAR VE SEYAHATNÂMELERİ. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 21, no.1 (2017): 13 - 28.
MLA	ERDOGAN ERALP SAFEVİ TARİHİNE DAİR BİR BİBLİYOGRAFYA DENEMESİ: XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA SAFEVİ DEVLETİ’NE GİDEN BAZI SEYYAHLAR VE SEYAHATNÂMELERİ. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, vol.21, no.1, 2017, ss.13 - 28.
AMA	ERDOGAN E SAFEVİ TARİHİNE DAİR BİR BİBLİYOGRAFYA DENEMESİ: XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA SAFEVİ DEVLETİ’NE GİDEN BAZI SEYYAHLAR VE SEYAHATNÂMELERİ. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2017; 21(1): 13 - 28.
Vancouver	ERDOGAN E SAFEVİ TARİHİNE DAİR BİR BİBLİYOGRAFYA DENEMESİ: XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA SAFEVİ DEVLETİ’NE GİDEN BAZI SEYYAHLAR VE SEYAHATNÂMELERİ. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2017; 21(1): 13 - 28.
IEEE	ERDOGAN E "SAFEVİ TARİHİNE DAİR BİR BİBLİYOGRAFYA DENEMESİ: XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA SAFEVİ DEVLETİ’NE GİDEN BAZI SEYYAHLAR VE SEYAHATNÂMELERİ." Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 21, ss.13 - 28, 2017.
ISNAD	ERDOGAN, ERALP. "SAFEVİ TARİHİNE DAİR BİR BİBLİYOGRAFYA DENEMESİ: XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA SAFEVİ DEVLETİ’NE GİDEN BAZI SEYYAHLAR VE SEYAHATNÂMELERİ". Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 21/1 (2017), 13-28.