A. Wahrmund'un Praktische Handbuch Der Osmanisch-Türkischen Sprache Adlı Eserindeki Türk Atasözleri

BEKAR, BEYTULLAH

A. Wahrmund'un Praktische Handbuch Der Osmanisch-Türkischen Sprache Adlı Eserindeki Türk Atasözleri

Beytullah BEKAR (Kırklareli Üniversitesi)

RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi

0 0

Yıl: 2017 Cilt: 0 Sayı: 9 Sayfa Aralığı: 1 - 14 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

A. Wahrmund'un Praktische Handbuch Der Osmanisch-Türkischen Sprache Adlı Eserindeki Türk Atasözleri

Öz:

Bir millete ait olan ve tarih boyunca dilden dile akratılan sözlü kültür ürünlerinden -masal, atasözü, deyim, fıkra, bilmece, ninni, türkü vb.- bazıları zamanla unutulmuş, bazıları değişikliğe uğramış bazıları da ilk günkü şekliyle günümüze kadar ulaşmıştır. Atasözleri bir milletin görüş ve tecrübelerini en güzel yansıtan sözlü kültür ürünlerindendir. Atasözleri için eski kaynaklarda sav kullanılırken daha sonraları mesel ve darbı mesel terimlerinin kullanıldığı görülmüştür. 11. yüzyılda Kaşgarlı Mahmud eseri Divânü Lugâti't Türk'te Türk atasözlerinin bazılarını kayıt altına almıştır. Tanzimattan sonra ise Şinasi, Durûb-u Emsâl-i Osmaniye adlı eserinde atasözlerin bir kısmını toplamıştır. Bu çalışmalarla birlikte yabancılar tarafından kaleme alınan transkripsiyon metinlerinde de Türklere ait sözlü kültür ürünlerine rastlamak mümkündür. Kendi halklarına Osmanlı Türkçesini öğretmek için hazırlanan bu metinlerde Osmanlı Türkçesinin gramer kuralları, söz varlığı verilmiş bununla birlikte bazılarında tematik olarak hazırlanmış konuşma cümleleri, alıştırmalar, bilmeceler, atasözleri, masallar ve fıkralar da ilave edilmiştir. Codex Cumanicus, Megiser'in Institutiones Lingvae turcicae libri quatuor ve Preindl'nin Grammaire Turque adlı eserleri bunlardan bazılarıdır. A. Wahrmund'un Praktische Handbuch der Osmanisch-Türkischen Sprache (Pratik Osmanlı Türkçesi El Kitabı) adlı eseri de 1864 yılında basılmış transkripsiyon metinlerindendir. Eser üç cilt olarak hazırlanmış ve içeriğinde sözlü kültüre ait malzemeler bulunmaktadır. Sözlü kültür ürünleri içinde 100 adet atasözüne de yer verilmiştir. Çalışmamızda A. Wahrmund'un eserinde bulunan atasözleri tanıtılacak ve günümüz atasözleriyle karşılaştırılacaktır. Atasözlerinden unutulanlar veya değişikliğe uğrayanlar tespit edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelime:

Konular: Folklor Tarih Kültürel Çalışmalar Antropoloji Edebiyat Sanat Edebi Teori ve Eleştiri

Turkish Proverbs in The Praktische Handbuch der Osmanisch-Türkischen Sprache of A. Wahrmund

Öz:

Some products of oral culture - story, proverb, idiom, anecdote, riddle, lullaby, folk song, etc. - which belong to a nation and are passed by word of mouth throughout history have been forgotten in time; some have undergone changes; some have reached the present day as in their first form. Proverbs are the best products of oral culture reflecting view and experience of a nation. To name proverbs sav (claim) was used in earlier sources, then the terms of mesel (adage) and darbı mesel (saying) were seen to be used. In the 11th century, Kasgarlı Mahmud recorded some proverbs in his work Divânü Lugâti't Turk. After reform era, Sinasi compiled a part of proverbs in his work named Durûb-u Emsâli Osmaniye. Besides these works, it is also possible to encounter products of oral culture belonging to Turks in transcription texts written by foreigners. In these texts prepared with the aim of teaching Ottoman Turkish to their own public, Ottoman Turkish grammar rules and vocabulary were given. Moreover, spoken sentences listed thematically in some texts, exercises, riddles, proverbs, stories and anecdotes were added. Codex Cumanicus, Institutiones Lingvae turcicae libri quatuor by Megiser and Grammaire Turque by Preindl are some of these works. Praktische Handbuch der OsmanischTürkischen Sprache (Practical Ottoman Turkish Handbook) by A. Wahrmund is a transcription text published in 1864. It is composed of three volumes and the content includes materials of oral culture. A hundred proverbs were included in the products of oral culture. In this study, the proverbs in the work of A. Wahrmund will be introduced and compared with our present proverbs. Also, the proverbs forgotten or undergone changes will be investigated.

Anahtar Kelime:

Konular: Folklor Tarih Kültürel Çalışmalar Antropoloji Edebiyat Sanat Edebi Teori ve Eleştiri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Aksoy, Ö.A. (1984). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü II - Deyimler Sözlüğü (4.baskı). Ankara: TDK
Aksoy, Ö.A. (1993). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü I - Atasözleri Sözlüğü (7.baskı). İstanbul: İnkılâp Argunşah, M. ve Güner, G. (2015). Codex Cumanicus. İstanbul: Kesit Yayınları.
BAAD (Bölge Ağızlarından Atasözleri ve Deyimler I-II) (2009) (9. Baskı). Ankara: TDK Yayınları.
Bekar, B. (2017). Adolf Wahrmund ve P. J. Pıqure Aıt Transkrıpsıyon Metinlerı ve İmla Özellikleri. ZfWT, ss.61-69. Vol. No.2.
Durmuş O. (2017). Türkiye Türkçesinin Basılı İlk Atasözleri: H. Megiser'in Paroemiologia Polyglottos Adlı Eserinde Yer Alan Atasözleri. Vefatının 20. Yılı Münasebetiyle Prof. Dr. Necmettin Hacıeminoğlu Hatıra Kitabı. İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı.
Eyüpoğlu, E.K. (1973). Şiirde ve Halk Dilinde Atasözleri ve Deyimler I. İstanbul: Doğan Kardeş Maatbacılık
Eyüpoğlu, E.K. (1975). Şiirde ve Halk Dilinde Atasözleri ve Deyimler II. İstanbul: Doğan Kardeş Maatbacılık http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_atasozleri&view=atasozleri (erişim tarihi 10.09.2017)
Henning, K. (2009). Der gründerzeitliche Antisemitismus in Wien am Beispiel von Adolf Wahrmund. Magister der Philosophie, (Diplomarbeit). Üniversität Wien.
Kartallıoğlu, Y. (2011). Klasik Osmanlı Türkçesinde Eklerin Ses Düzeni. Ankara: TDK Yayınları.
Paşa A.V. (2005). Müntehabât-ı Durûb-ı Emsâl (R. Duymaz, Dü.) İstanbul: Gökkubbe.
Piqure, P.J.(1869). Grammatik der türkisch-osmanischen Umgangssprache: nebst einem Anhange von einer Auswahl verschiedener Gespräche, Sprichwörter und einer Wörtersammlung in alphabetischer Ordnung: mit genauer Verzeichnung der Aussprache, Vien: Albert A. Wenedik Verlag.
Türkiye'de Halk Ağızlarından Derleme Sözlüğü (1975). c. VIII, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınevi.
Wahrmund, A. (1869). Praktischen Handbuch der osmanisch-türkischen Sprache I-II-III. Giessen: J. Ricker'sche Buchhandlung.
Yılmaz, Y. ve Demirci, O. (2016). Preindl'in Grammaire Turque'ünde Türk Atasözleri. Türkish Studies.11/20, 25-40.
Yurtbaşı, M. (2013a). Sınıflandırılmış Atasözleri Sözlüğü. İstanbul: Excellence Publishing.
Yurtbaşı, M. (2013b). Sınıflandırılmış Deyimler Sözlüğü. İstanbul: Excellence Publishing.

APA	BEKAR B (2017). A. Wahrmund'un Praktische Handbuch Der Osmanisch-Türkischen Sprache Adlı Eserindeki Türk Atasözleri. , 1 - 14.
Chicago	BEKAR BEYTULLAH A. Wahrmund'un Praktische Handbuch Der Osmanisch-Türkischen Sprache Adlı Eserindeki Türk Atasözleri. (2017): 1 - 14.
MLA	BEKAR BEYTULLAH A. Wahrmund'un Praktische Handbuch Der Osmanisch-Türkischen Sprache Adlı Eserindeki Türk Atasözleri. , 2017, ss.1 - 14.
AMA	BEKAR B A. Wahrmund'un Praktische Handbuch Der Osmanisch-Türkischen Sprache Adlı Eserindeki Türk Atasözleri. . 2017; 1 - 14.
Vancouver	BEKAR B A. Wahrmund'un Praktische Handbuch Der Osmanisch-Türkischen Sprache Adlı Eserindeki Türk Atasözleri. . 2017; 1 - 14.
IEEE	BEKAR B "A. Wahrmund'un Praktische Handbuch Der Osmanisch-Türkischen Sprache Adlı Eserindeki Türk Atasözleri." , ss.1 - 14, 2017.
ISNAD	BEKAR, BEYTULLAH. "A. Wahrmund'un Praktische Handbuch Der Osmanisch-Türkischen Sprache Adlı Eserindeki Türk Atasözleri". (2017), 1-14.

APA	BEKAR B (2017). A. Wahrmund'un Praktische Handbuch Der Osmanisch-Türkischen Sprache Adlı Eserindeki Türk Atasözleri. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 0(9), 1 - 14.
Chicago	BEKAR BEYTULLAH A. Wahrmund'un Praktische Handbuch Der Osmanisch-Türkischen Sprache Adlı Eserindeki Türk Atasözleri. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi 0, no.9 (2017): 1 - 14.
MLA	BEKAR BEYTULLAH A. Wahrmund'un Praktische Handbuch Der Osmanisch-Türkischen Sprache Adlı Eserindeki Türk Atasözleri. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, vol.0, no.9, 2017, ss.1 - 14.
AMA	BEKAR B A. Wahrmund'un Praktische Handbuch Der Osmanisch-Türkischen Sprache Adlı Eserindeki Türk Atasözleri. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi. 2017; 0(9): 1 - 14.
Vancouver	BEKAR B A. Wahrmund'un Praktische Handbuch Der Osmanisch-Türkischen Sprache Adlı Eserindeki Türk Atasözleri. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi. 2017; 0(9): 1 - 14.
IEEE	BEKAR B "A. Wahrmund'un Praktische Handbuch Der Osmanisch-Türkischen Sprache Adlı Eserindeki Türk Atasözleri." RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 0, ss.1 - 14, 2017.
ISNAD	BEKAR, BEYTULLAH. "A. Wahrmund'un Praktische Handbuch Der Osmanisch-Türkischen Sprache Adlı Eserindeki Türk Atasözleri". RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi 9 (2017), 1-14.