BULGARCADA FİİL ÇATISI
Yıl: 2017 Cilt: 6 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 33 - 56 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
BULGARCADA FİİL ÇATISI
Öz: Çatı özelliği fiille (eylem) ilişkilidir. Bu nedenle de özne-fiil ya da nesnefiil ilişkisine göre incelenir. Özne-fiil açısından incelediğimizde, fiilin ortaya çıkmasında özne aktif konumda ya da öznenin fiille ilişkisi doğrudan olduğunda fiil etken çatılı (???????????? ?????); fiilin ortaya çıkmasında özne pasif konumda ya da öznenin fiille ilişkisi dolaylı olduğunda fiil edilgen çatılıdır (??????????? ?????). Nesne-fiil açısından incelediğimizde, fiil nesne alabiliyorsa geçişli (????????), nesne alamıyorsa geçişsizdir (??????????). Bulgarcada da çatı özelliği etken ve edilgen fiil üzerine kuruludur. Edilgen fiilin oluşumu da dönüşlü biçimle (????????? ?????) ya da geçmiş zaman edilgen sıfat-fiilinin (?????? ??????????? ?????????) yardımcı fiille (???????????? ??????) birlikte kullanılmasıyla oluşur. Bu iki yöntemle geçişli fiil geçişsiz fiile dönüşmektedir. Bulgarcada edilgen yapının oluşumunda bir yöntem geçmiş zaman edilgen sıfat-fiilidir. Bu noktada bitmiş geçmiş zaman (?????? ???????? ?????) devreye girer. Bu zamanın devreye girmesi ise fiilin geçişli olmasına bağlıdır. Bitmiş geçmiş zaman da merkezdeki şimdiki zamana (??????? ?????) bağlıdır. Tabloya biraz uzaktan bakarsak Bulgarcada geçmiş zaman edilgen sıfat-fiilinin bağlı olduğu sıfat-fiiller konusu temelde zaman ve çatı üzerine kuruludur. Geçmiş zaman edilgen sıfat-fiilinin kullanımında iki tip ortaya çıkar: Bağımlı kullanım (???????????? ????????) ve bağımsız kullanım (?????????? ????????). Bulgarcada dönüşlü fiilin oluşumu da fiilin geçişli olmasına bağlıdır. Dönüşlü biçimle fiil geçişliden geçişsize geçer. Ayrıca, dönüşlü biçim fiile sadece dönüşlülük de kazandırmaz. Başka oluşumlar da meydana getirir. Çalışmamızda, Bulgarca fiiller etken / edilgen, geçişli / geçişsiz, dönüşlü konularıyla incelenecektir
Anahtar Kelime: Konular:
VOICE IN BULGARIAN
Öz: Voice is related to the verb so it is studied according to the relations between the subject-the verb or the object-the verb. Studying the subject-the verb, if the subject is active or the subject is linked directly to the verb this is called active voice (действителен залог), if the subject is passive or the subject is linked indirectly to the verb this is called passive voice (страдателен залог). Studying the object-the verb, if the verb is able to get an object it is called transitive (преходен); if not it is called intransitive (непреходен). The voice in Bulgarian consists of transitive and intransitive too. Passive voice consists of reflexive form (възвратна форма) or the form when auxiliary (спомагателен глагол) is used with past passive participle (минало страдателно причастие). With these two methods transitive verb is turned into intransitive. The passive voice in Bulgarian depends on past passive participle. Past tense (минало свършено време) steps in on this point. This depends on the verb which is transitive. Past tense depends on present tense (сегашно време) in the centre. Participles related to past passive participles in Bulgarian depend on the voice and the tense. The usage of past passive participle has two types: Dependent (несамостойна употреба) and independent types (самостойна употреба). In Bulgarian the structure of reflexive verb depends on the transitivity of the verb. In reflexive form the transitive verb turns into intransitive form. The reflexive form gives not only reflexive verb but also other structures. In our study the verbs in Bulgarian are to be examined active / passive, transitive / intransitive and reflexive
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- BANGUOĞLU, Tahsin, Türkçenin Grameri, Türk Dil Kurumu Yayınları, 10. Baskı, Ankara 2015.
- BARBOLOVA, Zoya, Sıvremenen Bılgarski Ezik - Morfologiya, Sofya 1997.
- CÖMERTEL, Serkan, “Bulgarcada Zaman Sistemi ve Merkezdeki Şimdiki Zaman”, Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 7, Sayı 13, Ocak 2017, ss. 141-159.
- GENCAN, Tahir Nejat, Dilbilgisi, Tek Ağaç Eylül Yayıncılık, Ankara 2007.
- KORKMAZ, Zeynep, Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi, Türk Dil Kurumu Yayınları, 4. Baskı, Ankara 2014.
- KRISTEV, Borimir, Gramatika za Vsiçki (Populyarno Opisanie na Bılgarskiya Ezik), İzdatelstvo ‘Nauka i İzkustvo’, Sofya 2010.
- PAŞOV, Petır, Bılgarska Gramatika, İzdatelska Kışta ‘Hermes’, Plovdiv 1999.
- PELİN, Elin, Bir Türk Kadını Uğruna (Seçme Öyküler), (çev.) Türker Acaroğlu, Evrensel Basım Yayın, İstanbul 2003.
- SEMOV, Marko, Tsenata, Natsionalen Muzey na Bılgarskata Kniga i Poligrafiya (Bılgarski Bestselır), Sofya 2004.
- STAMBOLİEVA, Maria, Building up Aspect: A Study of Aspect and Related Categories in Bulgarian, with Parallels in English and French (Contemporary Studies in Descriptive Linguistics), Peter Lang AGInternational Academic Publishers, 2008.
- STOYANOV, Stoyan, Gramatika na Bılgarskiya Knijoven Ezik - Fonetika i Morfologiya, İzdatelstvo ‘Nauka i İzkustvo’, 2. Baskı, Sofya 1977.
- SERKAN CÖMERTEL 56 BAED / JBRI, 6/1, (2017), 34-56.
- Sözlükler
- Akademiçen Tursko-Bılgarski Reçnik, İzdatelstvo ‘Riva’, Sofya 2009.
- Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2011.
- Elektronik Kaynaklar
- http://ibl.bas.bg/rbe/lang/bg/живея/, (05.03.2017).
- https://chitanka.info/text/5625/7, (11.03.2017).
- http://ibl.bas.bg/rbe/lang/bg/говоря/, (13.03.2017)
| APA | cömertel s (2017). BULGARCADA FİİL ÇATISI. , 33 - 56. |
| Chicago | cömertel serkan BULGARCADA FİİL ÇATISI. (2017): 33 - 56. |
| MLA | cömertel serkan BULGARCADA FİİL ÇATISI. , 2017, ss.33 - 56. |
| AMA | cömertel s BULGARCADA FİİL ÇATISI. . 2017; 33 - 56. |
| Vancouver | cömertel s BULGARCADA FİİL ÇATISI. . 2017; 33 - 56. |
| IEEE | cömertel s "BULGARCADA FİİL ÇATISI." , ss.33 - 56, 2017. |
| ISNAD | cömertel, serkan. "BULGARCADA FİİL ÇATISI". (2017), 33-56. |
| APA | cömertel s (2017). BULGARCADA FİİL ÇATISI. Trakya Üniversitesi Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, 6(1), 33 - 56. |
| Chicago | cömertel serkan BULGARCADA FİİL ÇATISI. Trakya Üniversitesi Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi 6, no.1 (2017): 33 - 56. |
| MLA | cömertel serkan BULGARCADA FİİL ÇATISI. Trakya Üniversitesi Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, vol.6, no.1, 2017, ss.33 - 56. |
| AMA | cömertel s BULGARCADA FİİL ÇATISI. Trakya Üniversitesi Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi. 2017; 6(1): 33 - 56. |
| Vancouver | cömertel s BULGARCADA FİİL ÇATISI. Trakya Üniversitesi Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi. 2017; 6(1): 33 - 56. |
| IEEE | cömertel s "BULGARCADA FİİL ÇATISI." Trakya Üniversitesi Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, 6, ss.33 - 56, 2017. |
| ISNAD | cömertel, serkan. "BULGARCADA FİİL ÇATISI". Trakya Üniversitesi Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi 6/1 (2017), 33-56. |
