Psikolojik Danışmanların Yabancılaşmaları Üzerinde Öz Yeterlik ve Tükenmişliğin Rolü

YILMAZ, KÜBRA; ÇAYLAK, Betül; GÜL KARA, Selvin; YILMAZLAR, OKAN; CAMADAN, Fatih

Psikolojik Danışmanların Yabancılaşmaları Üzerinde Öz Yeterlik ve Tükenmişliğin Rolü

Fatih CAMADAN, (Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi)

Betül ÇAYLAK, (Milli Eğitim Bakanlığı)

Okan YILMAZLAR, (Milli Eğitim Bakanlığı)

Kübra YILMAZ, (Milli Eğitim Bakanlığı)

Selvin GÜL KARA (Milli Eğitim Bakanlığı)

Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi

7 2

Yıl: 2017 Cilt: 6 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 1309 - 1330 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Psikolojik Danışmanların Yabancılaşmaları Üzerinde Öz Yeterlik ve Tükenmişliğin Rolü

Öz:

Bu araştırmanın amacı, psikolojik danışmanların yabancılaşmaları üzerinde öz yeterlik ve tükenmişliğin rolünün incelenmesidir. Araştırma 2016-2017 eğitim öğretim yılında Trabzon, Rize ve Artvin il ve ilçelerinde görev yapan toplam 203 psikolojik danışman ile gerçekleştirilmiştir. Katılımcıların 134'ü kadın (% 66.00) ve 69'u erkektir (% 34.00). Araştırmanın sonucunda psikolojik danışmanların öz yeterlikleri ile yabancılaşmaları arasında orta düzeyde ve olumsuz yönde, tükenmişlikleri ile yabancılaşmaları arasında orta düzeyde olumlu yönde ve öz yeterlikleri ile tükenmişlikleri arasında orta düzeyde ve olumsuz yönde bir ilişki bulunmuştur. Öz yeterlik ve tükenmişliğinin birlikte yabancılaşma ile yüksek düzeyde olumlu yönde ilişkili olduğu ve değinilen değişkenlerin yabancılaşmanın % 50'sini açıkladığı belirlenmiştir. Bağımsız değişkenlerin ikisinin de yabancılaşmayı anlamlı şekilde açıkladığı ancak tükenmişliğin daha güçlü bir yordayıcı olduğu anlaşılmıştır.

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Psikoloji Davranış Bilimleri

The Role of Self-Efficacy and Burnout on the Alienation of Psychological Counselors

Öz:

The purpose of this research is to examine the role of self efficacy and burnout on the alienation of psychological counselors. The research was carried out with 203 psychological counselors working in the center and counties of Trabzon, Rize and Artvin in the academic year of 2016-2017o whom 134 (66.00%) were female and 69 (34.00%) were male. The results of the study indicated that there was a moderate and negative relationship between self efficacy and alienation, moderate and positive relationship between burnout and alienation, and moderate and negative relationship between self efficacy and burnout. The study revealed that self efficacy and burnout were positively correlated with alienation at a high level, and that self-efficacy and burnout explained 50% of alienation. Although self efficacy and burnout explained alienation in a meaningful way, burnout was found to be a stronger predictor.

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Psikoloji Davranış Bilimleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Aksoy, V. ve Diken, I. H. (2009). Rehber öğretmenlerin özel eğitimde psikolojik danışma ve rehberliğe ilişkin öz yeterlik algılarının incelenmesi. İlköğretim Online, 8(3), 709-719.
Akten, S. (2007). Rehber öğretmenlerin meslekî tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi, Ankara.
Al-Darmaki, F. R. (2005). Counseling self-efficacy and ıts relationship to anxiety and problemsolving in United Arab Emirates. International Journal for The Advancement of Counselling. 27(2), 323-335.
Asarlı, Z. (2012). Okullarda çalışan psikolojik danışmanların okul psikolojik danışma özyeterlik algılarının incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.
Ataş, Ö. ve Ayık, A. (2013). Öğretmen adaylarında okula yabancılaşma. Electronic Turkish Studies, 8(8), 103-122.
Avcı, M. (2010). Rehber öğretmenlerin eş zamanlı görevlendirme uygulamasına ilişkin görüşleri.
(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul. Aydemir, S. (2014). Rehber öğretmenlerin yöneticilerinin liderlik tarzını algılamaları ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniverstesi, İstanbul.
Aydın, İ., Arastaman, G. vd. (2011). Türkiye'de ilköğretim okulu yöneticileri ile rehber öğretmenler arasındaki çatışma kaynakları. Eğitim ve Bilim. 36(160), 199-212.
Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive perspective. Englewood Cliffs, NJ: Princeton-Hall.
Bardhoshi, G., Schweinle, A. vd. (2014). Understanding the Impact of School Factors on School Counselor Burnout: A Mixed-Methods Study. Professional Counselor, 4(5), 426-443.
Başören, M. (2005). Çeşitli değişkenlere göre rehber öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi (Zonguldak ili örneği). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Zonguldak.
Belgi, S. (2016). Lisede çalışan rehber öğretmenlerin öz yeterlik algıları ve mesleki tükenmişliklerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Nişantaşı Üniversitesi, İstanbul.
Bilgiç, H. S. (2011). Rehber öğretmenlerin (psikolojik danışmanların) öz yeterlilikleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
Bodenhorn, N. and Skaggs, G. (2005). Development of the school counselor selfefficacy scale.
Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 38, 14-29. Boz, M. (2014) Eğitim örgütlerinde işe yabancılaşma ve öfke ilişkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
Butler, J. (2005). Giving on account of oneself. Oxford University Press. Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Camadan, F., Kahveci G. vd. (2016). Rehber öğretmenlerde (psikolojik danışmanlarda) yabancılaşma nitel bir araştırma. IV. Uluslararası Eğitimde Araştırma Kongresi. Recep Tayip Erdoğan Üniversitesi, 13-15 Ekim, Rize.
Cheng, S., Liu, G., et al. (2011). Primary and secondary school counseling staff self-efficacy relevant factors. Psychology. 2(3), 226-229.
Çağlar, Ç. (2013). Eğitim fakültesi öğrencilerinin yabancılaşma düzeyleri ile öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3), 1497-1513.
Çapri, B. (2013). Tükenmişlik ölçeği-kısa formu ile eş tükenmişlik ölçeği-kısa formu'nun Türkçe uyarlaması ve Psikoanalitik-Varoluşçu bakış açısından mesleki ve eş tükenmişlik ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri,13(3), 1393-1418
Çınar, Y. (2016). Psikolojik danışmanların tükenmişlik düzeyleri ve problem çözme becerilerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. vd. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Elma, C. (2003). İlköğretim okulu öğretmenlerinin işe yabancılaşması (Ankara ili örneği). (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
Erkan Atik, Z. (2011). Okul psikolojik danışmanı öz yeterliğini yordamada eğitim yaşantılarına ilişkin memnuniyetin rolü. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.
Eryılmaz, A. (2010). Lise öğretmenlerinin örgütsel yabancılaşma düzeyi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Fayda Kınık, Ş. F. (2010). Öğretmenlerin yabancılaşma algıları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
Freudenberger, H. J. (1974). Staff burn-out. Journal of social issues, 30(1), 159-165.
Gündüz, B. ve Çelikkaleli, Ö. (2009). Okul psikolojik danışmanlarında mesleki yetkinlik inancı. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 119-133.
Güven, M. (2009). Milli Eğitim Bakanlığı müfettişlerinin okul rehberlik hizmetleri ve denetimiyle ilgili görüşleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2(9), 171-179.
Hatunoğlu, Y. ve Hatunoğlu, Y. (2006). Okullarda verilen rehberlik hizmetlerinin problem alanları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(1), 333-338
Işıksal, M. ve Aşkar, P. (2003). İlköğretim öğrencileri için matematik ve bilgisayar öz-yeterlik algısı ölçekleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(25), 109-118.
İkiz, F. E. (2010). Psikolojik danışmanlarının tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(11) , 25-43
Jaeggi, R. (2014). Alienation. Columbia University Press. Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
Karataş, Z. ve Baltacı, H. Ş. (2013). Ortaöğretim kurumlarında yürütülen psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine yönelik okul müdürü, sınıf rehber öğretmeni, öğrenci ve okul rehber öğretmeninin (psikolojik danışman) görüşlerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 427-460.
Kasapoğlu, S. (2015). İlköğretim okulu öğretmenlerinin işe yabancılaşma düzeyleri ile örgütsel adalet algıları arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
Kaya, T. (2009). Rehber öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi, İstanbul.
Kesik, F. ve Cömert, M. (2014). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin işe yabancılaşma düzeylerine ilişkin algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 27-46.
Kızıl, D. (2007). Ortaöğretim kurumlarındaki rehber öğretmenlerin ve sınıf rehber öğretmenlerin sınıf içi rehberlik etkinlikleri ile ilgili görüşleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
Kline, R. B. (2015). Principles and practice of structural equation modeling. New York: Guilford Press.
Larson, L. M. and Daniels, J. A. (1998). Review of the counseling self-efficacy literature. The Counseling Psychologist, 26, 179-218.
Maslach, C. (1982). Burnout: The cost of caring. ISHK. Maslach, C. and Goldberg, J. (1998). Prevention of burnout: New perspectives. Applied And Preventive Psychology, 7(1), 63-74.
Maslach, C., Schaufeli, W. B. vd. (2001). Job burnout. Annual Review of Psychology, 52(1), 397- 422.
Melchert, T. P., Hays, V. L. vd. (1996). Testing models of counselor development with a measure of counseling self-efficacy. Journal of Counseling & Development, 74(6), 640- 644.
Moyer, M. (2011). Effects of non-guidance activities, supervision, and student-to-counselor ratios on school counselor burnout. Journal of School Counseling, 9(5), 1-31.
Owens, D., Bodenhorn, N. vd. (2010). Self-efficacy and multicultural competence of school counselors. Journal of School Counseling, 8(17), 1-20.
Özçınar, M. (2011). Örgütlerde yabancılaşma ile tükenmişlik sendromu arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik bir araştırma. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
Özgözgü, S., Bektaş, M., vd. (2017). Okul psikolojik danışmanlarının genel öz-yeterlik inançları ve örgütsel özdeşleşme algıları. İlköğretim Online. 16(3), 1058-1078.
Öztürk, T. (2014). Psikolojik danışman ve sınıf rehber öğretmenlerinin ilköğretim okullarındaki pdr servislerine ilişkin etkililik algılamalarının bazı değişkenler açısından incelenmesi.
(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana. Pajares, F. (1996). Self-efficacy beliefs in academic settings. Review of Educational Research, 66(4), 543-578.
Pallant, J. (2015). SPSS kullanma kılavuzu (Çev. Sibel, Balcı ve Berat, Ahi.). Ankara: Nobel Yayınları.
Pines, A. M. (2005). The burnout measure short version (BMS). International Journal of Stress Management, 12, 78-88.
Seeman, M. (1959). On The Meaning of Alienation. American Sociological Review, 24(6),783
Stickel, S. A. (1991, Feb). A study of burnout and job satisfaction among rural school counselors. Annual Conference of the Eastern Educational Research Association, Boston, MA.
Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. F. (2015). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı. (Çev. Mustafa Baloğlu). Ankara: Nobel Yayınları.
Temel,C., Mirzeoglu, N. vd. (2013). An investigation of physical education teachers' work alienation level according to some variables. International Journal of Academic Research, 5(4), 513-519.
Umay, G. (2015). Psikolojik danışman ve rehberlik öğretmenlerinin iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin ilişkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
Wachter, C. A., Clemens, E. V. vd. (2008). Exploring school counselor involvement of student stakeholders and school counselor burnout through an Adlerian theoretical framework. Journal of Individual Psychology, 64(4), 432-449.
Worzbyt, J. C., O'Rourke, K. et al. (2003). Elementary school counseling: a commitment to caring and community building. Brunner-Routledge: New York.
Yıldız, E. (2012). Eğitimcilerde tükenmişlik (rehber öğretmenler üzerinde bir araştırma). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.

APA	CAMADAN F, ÇAYLAK B, YILMAZLAR O, YILMAZ K, GÜL KARA S (2017). Psikolojik Danışmanların Yabancılaşmaları Üzerinde Öz Yeterlik ve Tükenmişliğin Rolü. , 1309 - 1330.
Chicago	CAMADAN Fatih,ÇAYLAK Betül,YILMAZLAR OKAN,YILMAZ KÜBRA,GÜL KARA Selvin Psikolojik Danışmanların Yabancılaşmaları Üzerinde Öz Yeterlik ve Tükenmişliğin Rolü. (2017): 1309 - 1330.
MLA	CAMADAN Fatih,ÇAYLAK Betül,YILMAZLAR OKAN,YILMAZ KÜBRA,GÜL KARA Selvin Psikolojik Danışmanların Yabancılaşmaları Üzerinde Öz Yeterlik ve Tükenmişliğin Rolü. , 2017, ss.1309 - 1330.
AMA	CAMADAN F,ÇAYLAK B,YILMAZLAR O,YILMAZ K,GÜL KARA S Psikolojik Danışmanların Yabancılaşmaları Üzerinde Öz Yeterlik ve Tükenmişliğin Rolü. . 2017; 1309 - 1330.
Vancouver	CAMADAN F,ÇAYLAK B,YILMAZLAR O,YILMAZ K,GÜL KARA S Psikolojik Danışmanların Yabancılaşmaları Üzerinde Öz Yeterlik ve Tükenmişliğin Rolü. . 2017; 1309 - 1330.
IEEE	CAMADAN F,ÇAYLAK B,YILMAZLAR O,YILMAZ K,GÜL KARA S "Psikolojik Danışmanların Yabancılaşmaları Üzerinde Öz Yeterlik ve Tükenmişliğin Rolü." , ss.1309 - 1330, 2017.
ISNAD	CAMADAN, Fatih vd. "Psikolojik Danışmanların Yabancılaşmaları Üzerinde Öz Yeterlik ve Tükenmişliğin Rolü". (2017), 1309-1330.

APA	CAMADAN F, ÇAYLAK B, YILMAZLAR O, YILMAZ K, GÜL KARA S (2017). Psikolojik Danışmanların Yabancılaşmaları Üzerinde Öz Yeterlik ve Tükenmişliğin Rolü. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(3), 1309 - 1330.
Chicago	CAMADAN Fatih,ÇAYLAK Betül,YILMAZLAR OKAN,YILMAZ KÜBRA,GÜL KARA Selvin Psikolojik Danışmanların Yabancılaşmaları Üzerinde Öz Yeterlik ve Tükenmişliğin Rolü. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 6, no.3 (2017): 1309 - 1330.
MLA	CAMADAN Fatih,ÇAYLAK Betül,YILMAZLAR OKAN,YILMAZ KÜBRA,GÜL KARA Selvin Psikolojik Danışmanların Yabancılaşmaları Üzerinde Öz Yeterlik ve Tükenmişliğin Rolü. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.6, no.3, 2017, ss.1309 - 1330.
AMA	CAMADAN F,ÇAYLAK B,YILMAZLAR O,YILMAZ K,GÜL KARA S Psikolojik Danışmanların Yabancılaşmaları Üzerinde Öz Yeterlik ve Tükenmişliğin Rolü. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2017; 6(3): 1309 - 1330.
Vancouver	CAMADAN F,ÇAYLAK B,YILMAZLAR O,YILMAZ K,GÜL KARA S Psikolojik Danışmanların Yabancılaşmaları Üzerinde Öz Yeterlik ve Tükenmişliğin Rolü. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2017; 6(3): 1309 - 1330.
IEEE	CAMADAN F,ÇAYLAK B,YILMAZLAR O,YILMAZ K,GÜL KARA S "Psikolojik Danışmanların Yabancılaşmaları Üzerinde Öz Yeterlik ve Tükenmişliğin Rolü." Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6, ss.1309 - 1330, 2017.
ISNAD	CAMADAN, Fatih vd. "Psikolojik Danışmanların Yabancılaşmaları Üzerinde Öz Yeterlik ve Tükenmişliğin Rolü". Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 6/3 (2017), 1309-1330.