Yıl: 2016 Cilt: 0 Sayı: 39 Sayfa Aralığı: 199 - 211 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

YENİ UYGUR TÜRKÇESİNDE "AL-" FİİLİNİN YARDIMCI FİİL OLARAK KULLANIMI VE FONKSİYONLARI

Öz:
Yeni Uygur Türkçesi, birleşik fiilin bir türü olan tasvir fiilleri bakımından oldukça zengin bir yazı dilidir. Bugün Türk yazı dillerinde söz konusu birleşik fiil yapılarında kullanılan yardımcı fillerin sayısı aşağı yukarı 30 civarındadır. Bu anlamda, Yeni Uygur Türkçesinde bilinen 27 tane yardımcı fiil vardır. Bunlar, al-, ät- (ävät-), başla-, ba?-, bar-, bär-, bol-, çi?-, çüş-, ?al-, käl-, kät-, ?il-, kir-, kör-, ?oy-, mañ-, oltur-, öt-, sal-, taşla-, to?ta-, tur-, tügät-, yat-, yät-, yür- filleridir. Bu çalışmada, zikredilen fiillerden al- fiilinin bir yardımcı fiil olarak kullanımı üzerinde durulmuş ve bu fiille kurulan tasvir fiillerindeki anlam ayrıntıları incelenmiştir.
Anahtar Kelime:

Konular: Folklor Kültürel Çalışmalar

AS AN AUXILIARY VERB USING AND FUNCTION OF THE VERB "AL-" IN MODERN UYGHUR TURKIC

Öz:
Modern Uyghur Turkic is a rich literary language in terms of descriptive verbs which is a kind of compound verb. Today, the number of auxiliary verbs which used in compound verbs in Turkic literary language roughly around 30. In this sense, there are about 27 known auxiliary verb in Modern Uyghur Turkic. These are the following verb: al-, ät- (ävät-), başla-, ba?-, bar-, bär-, bol-, çi?, çüş-, ?al-, käl-, kät, ?il-, kir-, kör-, ?oy-, mañ-, oltur-, öt-, sal-, taşla-, to?ta-, tur-, tügät-, yat-, yät-, yür-. In this study, it focused on as a auxiliary verb using of the verb al- and examined meaning details in descriptive verbs which established this verb.
Anahtar Kelime:

Konular: Folklor Kültürel Çalışmalar
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aziz Savat, www.tangritagh.net(com) 5/25/2003 Makale-Xewerliri (Hikâye).
  • BAHRAM, Calalidin (1994), Kübra Beşidiki Çüş, Şincan.
  • Cango Milletliri, S. 2001-6, (2001), Şincan
  • SAMADİY, Ziya (1984), Mayimğıan, Almuata.
  • SAMADİY, Ziya (1985), ]illar Siri, Almuata.
  • SAMADİY, Ziya (1995), A'gzma't A'pa'ndi, Almuata.
  • ERCİLASUN, Ahmet Bican (1988), Uygar Halk Masalları, Ankara.
  • KASAPOĞLU ÇENGEL, Hülya (2000) Abdarrehirn Ötkür'iin Şiirleri, C. I-II, İstanbul. (inceleme).
  • ÖTKÜR, Abdurrehim (1989), Oygangan Zemin, Şincan.
  • Uygar Folklorinin Antologiyasi, (1988), Almuata.
  • Uygar lja'lk Dastanliri, (1991), Şincan.
  • 20. Asirdin Buyanki Uygur Yazik Tiiriikkiyati, Uyghurlar
  • B) FAYDALANILAN ESERLER
  • ARAT, R. Rahmetî (1987), "Die Hilfsverben und Verbal adverbien im Altaischen", Makaleler, Ankara.
  • ARAT, R. Rahmeti (1991), Kutadgu Bilig I. Metin, Ankara.
  • BANGUOĞLU, Tahsin (1990), Türkçenin Grameri, Ankara.
  • ECKMANN, ]anos (1958), "Çağatay Dili Hakkında Notlar" Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1958, Ankara: TDK Yay., 115-126.
  • ERCİLASUN, Ahmet Bican (1984). Kutadgu Bilig Grameri-Fiil, Ankara.
  • ERGİN, Muharrem (1989), Türk Dil Bilgisi, İstanbul.
  • GABAIN, A. Von (1953). "Türkçede Fiil Birleşmeleri", Türk Dili Araş-tırmaları Yıllığı Belleten, Ankara.
  • HACIYEV, Azim (1973), Fe'l, Taşkent.
  • HACIYEV, Azim (1966). Özbek Tilide Kömekçi Fe'ller, Taşkent.
  • ISKAKOV, A. (1974), Kazırgi Kazak Tili-Morfologiya, Almatı.
  • KARAHAN Leylâ (1990), "Görülen Geçmiş Zaman Eki --dı/-di'nin Tarz ve Bağlama Fonksiyonlarına Dair", TKAE, C. XVIII, s. 335-341.
  • KORKMAZ, Zeynep (1995), "Türkiye Türkçesinde 'Iktidar' ve 'Imkân' Gösteren Yardımcı Fiiller ve Gelişmeleri", Türk Dili Üzerine Araştırmalar, C. I, Ankara.
  • KORKMAZ, Zeynep (1992), Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara.
  • NADZHIP, E. N. (1971), Modern Uigur, Moskov.
  • özbek Tilinin Izahli Lügeti, (1981) C. ı-ıı, Moskova.
  • ÖZTÜRK, Rıdvan (1994), Yeni Uygur Türkçesi Grameri, Ankara.
  • ÖZTÜRK, Rıdvan (1997), Uygur ve Özbek Türkçelerinde Fiil, Ankara.
  • SCHAMİLOĞLU, Uli (1996), "Türk Dillerinde Yardımcı Fiiller Sorunu", Uluslar Arası Türk Dili Kongresi 1988, Ankara.
  • TÖMÜR, Hamit (1987), Hazirki Zaman Uygur Tili Grammatikisi-Morfologiya, Şincan.
  • YOLDAŞEV, A. A. (1965), Analitiçeskie formı glagola tyurkskih yazıkah, Moskva.
  • ZEYNALOV, Ferhad (1986), "Türk Dillerinde Birleşik Eylem Meselesi", IÜ Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, İstanbul.
APA Yildiz M (2016). YENİ UYGUR TÜRKÇESİNDE "AL-" FİİLİNİN YARDIMCI FİİL OLARAK KULLANIMI VE FONKSİYONLARI. , 199 - 211.
Chicago Yildiz Mustafa YENİ UYGUR TÜRKÇESİNDE "AL-" FİİLİNİN YARDIMCI FİİL OLARAK KULLANIMI VE FONKSİYONLARI. (2016): 199 - 211.
MLA Yildiz Mustafa YENİ UYGUR TÜRKÇESİNDE "AL-" FİİLİNİN YARDIMCI FİİL OLARAK KULLANIMI VE FONKSİYONLARI. , 2016, ss.199 - 211.
AMA Yildiz M YENİ UYGUR TÜRKÇESİNDE "AL-" FİİLİNİN YARDIMCI FİİL OLARAK KULLANIMI VE FONKSİYONLARI. . 2016; 199 - 211.
Vancouver Yildiz M YENİ UYGUR TÜRKÇESİNDE "AL-" FİİLİNİN YARDIMCI FİİL OLARAK KULLANIMI VE FONKSİYONLARI. . 2016; 199 - 211.
IEEE Yildiz M "YENİ UYGUR TÜRKÇESİNDE "AL-" FİİLİNİN YARDIMCI FİİL OLARAK KULLANIMI VE FONKSİYONLARI." , ss.199 - 211, 2016.
ISNAD Yildiz, Mustafa. "YENİ UYGUR TÜRKÇESİNDE "AL-" FİİLİNİN YARDIMCI FİİL OLARAK KULLANIMI VE FONKSİYONLARI". (2016), 199-211.
APA Yildiz M (2016). YENİ UYGUR TÜRKÇESİNDE "AL-" FİİLİNİN YARDIMCI FİİL OLARAK KULLANIMI VE FONKSİYONLARI. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 0(39), 199 - 211.
Chicago Yildiz Mustafa YENİ UYGUR TÜRKÇESİNDE "AL-" FİİLİNİN YARDIMCI FİİL OLARAK KULLANIMI VE FONKSİYONLARI. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 0, no.39 (2016): 199 - 211.
MLA Yildiz Mustafa YENİ UYGUR TÜRKÇESİNDE "AL-" FİİLİNİN YARDIMCI FİİL OLARAK KULLANIMI VE FONKSİYONLARI. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, vol.0, no.39, 2016, ss.199 - 211.
AMA Yildiz M YENİ UYGUR TÜRKÇESİNDE "AL-" FİİLİNİN YARDIMCI FİİL OLARAK KULLANIMI VE FONKSİYONLARI. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2016; 0(39): 199 - 211.
Vancouver Yildiz M YENİ UYGUR TÜRKÇESİNDE "AL-" FİİLİNİN YARDIMCI FİİL OLARAK KULLANIMI VE FONKSİYONLARI. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2016; 0(39): 199 - 211.
IEEE Yildiz M "YENİ UYGUR TÜRKÇESİNDE "AL-" FİİLİNİN YARDIMCI FİİL OLARAK KULLANIMI VE FONKSİYONLARI." Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 0, ss.199 - 211, 2016.
ISNAD Yildiz, Mustafa. "YENİ UYGUR TÜRKÇESİNDE "AL-" FİİLİNİN YARDIMCI FİİL OLARAK KULLANIMI VE FONKSİYONLARI". Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 39 (2016), 199-211.