XVIII. YÜZYILDA YAŞAMIŞ ÂLİM BİR ŞAİR: ERZURUMLU RAHMÎ VE DİVANI
Yıl: 2017 Cilt: 12 Sayı: 15 Sayfa Aralığı: 297 - 320 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
XVIII. YÜZYILDA YAŞAMIŞ ÂLİM BİR ŞAİR: ERZURUMLU RAHMÎ VE DİVANI
Öz: XVIII. asır şairlerinden Erzurumlu Rahmî (ö. 1808/09) klâsik Türk edebiyatı dairesinde yetişmiş, devrinin önde gelen âlim şairlerinden biridir. Erzurum'da dünyaya gelen şair çocukluğundan itibaren iyi bir eğitim görmüş, İstanbul'da muhtelif medreselerde müderrislik vazifesinde bulunmuştur. Söz konusu vasfından dolayı devrinde "Hoca Rahmî" olarak zikredilen şair, 1223/1808-09 yılında İstanbul'da vefat etmiştir. Mutasavvıf kimliğinin yanı sıra ilmî yanı da kuvvetli olan şairin şiiri, tasavvufî mahiyette olup şair daha çok na't, münâcât, ilâhî nazım şekilleri ile manzumeler kaleme almıştır. Şairin Dîvân, Refîk-i Tarîk, İnşâ-yı Mergûb ve Avâmil-i Âtîka olmak üzere dört eseri bilinmektedir. Şüphesiz şairin en meşhur eseri Dîvân'ıdır. Mevcut kütüphanelerinde kayıtlı üç nüshası bilinmektedir. Ancak yaptığımız araştırmalar sonucunda iki nüshanın Erzurumlu Rahmî'ye ait olmadığı, Rahmî mahlaslı başka şairlere ait olduğunu tespit ettik.Türkiye nüshası olduğu düşünülen; "Yapı Kredi Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi Türkçe Yazmalar No:508/2"de Erzurumlu Rahmî adına kayıtlı Mecm??ai Eş??r isimli yazma muhtasar Dîvân'ın Erzurumlu Rahmî'ye ait olmadığını tespit ettik Bahsi geçen kütüphaneden nüshaları bizzat tedarik ederek yaptığımız araştırmalar sonucunda bu eserin elimizdeki müellif hattıdîvânla benzerliğinin olmadığı sonucuna vardık. 19 varaklık bir gazelseçkisi olan bu eserin Kırımlı Rahmî'ye ait olduğu kesindir.Bu yazıda Erzurumlu Rahmî'nin hayatı, edebî şahsiyeti veeserlerinden bahsedilecek; akabinde Dîvân'ın tavsifi, şekil ve muhtevahususiyetleri ile Dîvân'dan örnekler sunulacaktır.
Anahtar Kelime: A SAVANT POET WHO LIVED IN THE 18TH CENTURY: ERZURUMLU RAHMI AND HIS DIVAN
Öz: One of the 18th-century poets Erzurumlu Rahmi (d. 1808/9), wasgrown in the Classical Turkish Literature epoch, and one of theoutstanding poets of his era. He was born in Erzurum. He had had a goodeducation since his childhood and worked as a muderris in differentmadrasas in Istanbul. Because of his muderris quality, he had beencalled as “Hoca Rahmi” in his period. He died in 1223/1808-09 inIstanbul. He had a strong mystic identity as well as his knowledge. Thepoet whose poems were mystical, wrote out eulogy, münacat, hymnmostly.His four opuses, which are Divan, Refîk-ı Tarîk, İnşâ-yı Mergûb veAvâmil-i Âtîka, are known. Beyond the doubt, his most famous opus ishis Divan. Available information states that there are three episodes thatare registered in domestic and overseas records. However, at the end ofour researches, we confirmed that those two episodes do not belong toErzurumlu Rahmi, instead they belong to other poets whose pseudonymswere “Rahmi”. There is a record in the “Yapı Kredi Sermet Çifter AraştırmaKütüphanesi Türkçe Yazmalar No:508/2” which is considered the editionof Turkey. Nevertheless, this brief manuscript, Mecmūʿa-i Eşʿār, which isregistered with the name of Erzurumlu Rahmi, does not belong toErzurumlu Rahmi.We, by ourselves provided the editions from above-mentionedlibrary. We decided that this work is not similar with the author editedDivan we have. It is certain that this edition which is the 19-leafanthology of ode belongs to Kirimli Rahmi.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akkuş, Metin, Klasik Türk Şiirinin Anlam Dünyası Edebi Türler ve Tarzlar, Fenomen Yay., Ankara 2006.
- Ahmet Refik (Altınay), Lâle Devri, Sanayiinefise Matbaası, İstanbul 1932.
- Bursalı Mehmet Tahir, Osmanlı Müellifleri, C.1, Matbaa-i Amire, İstanbul 1333.
- Çalışkan, Nurettin, Nef'î Divanı ve Sihâm-ı Kazâ'nın Zihniyet, Edebîlik ve İçerik Bakımından Karşılaştırılması Ss, 397-422, Turkish Studies International Periodical For the Languages,Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/3 Winter 2014, p.397-422, ISSN:1380-2140.www.turkishstudies.net, Doi Number:10.7827/TurkishStudies.6536 ANKARATURKEY
- Çınarcı, M. Nuri, Şeyhülislam Ârif Hikmet Bey’in Tezkire-i Şuarâsı, Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep 2007.
- Çiftçi, Ömer, Fatin, Hatimetü’l-Eş’âr, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10736, metinpdf?0 (son erişim: 29.05.2017)
- Eliaçık, Muhittin, Tayyar Mahmud Paşa-yı Samsunî’nin Sâkînâmesi, Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/8 Spring 2015, p. 23-34 DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8343 ISSN: 1308-2140, ANKARA-TURKEY
- Eliaçık, Muhittin, Vak’anüvis Mehmed Emin Edib Divânı, Çizgi Yayınevi, Konya, 2010, s.11
- Elmas Öztürk, Sevgi, Rahmî (Kırımlı, Mustafa) Hayatı, Edebi Şahsiyeti, Eserleri ve Dîvânının Tenkidli Metni (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Danışman: Kaşif Yılmaz, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Edirne 1997,I-XLV+239s.s. 74.
- Erkal, Abdulkadir, Erzurum’un Yüzleri, Erzurumlu Abdurrahim Rahmî, Erzurum, 2015.
- Gökalp, Haluk, Eski Türk Edebiyatında Mevlânâ ve Mevlânâ Methiyeleri, Kriter Yayınları, İstanbul 2009.
- Kurnaz, Cemal-Tatçı, Mustafa, Mehmet Nail Tuman, Tuhfe-i Nâili (Dîvân Şairlerinin Muhtasar Biyografileri), Tıpkıbasım 2 C., Bizim Büro Yay., Ankara 2001.
- Rahmî, Dîvân-ı Rahmî, Almanya Millî Kütüphanesi Türkçe Yazmaları No: Ms.or.fol.3318 Staatsbibliothek, Berlin.
- Rahmî (Tarihsiz), Mecmūʿā-i Eş’ār, Yapı Kredi Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi Türkçe Yazmaları No: 508/2 İstanbul.
- Sungurhan, Aysun, Nâbî ve Sâbit Divanı’nda Kalem, Uluslararası Sosyal Aratırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Cilt: 4 Sayı: 17 Volume: 4 Issue: 17 Bahar 2011 Spring 2011
- Yıldırım, İsmail Kerkükî Abdüssettâr Efendi ve Mi’râciyye’si Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/6 Spring 2014, p. 1163-1180, ISSN:1380-2140 www.turkishstudies.net, Doi Number: 10.7827/TurkishStudies.6868 ANKARA-TURKEY
- Yılmaz, Mehmet, Kültürümüzde Âyet ve Hadisler, İstanbul: Kesit Yayınları. 2013.
- Yuvacı, Bünyamin, Tuhfe-i Nâilî Metin ve Muhtevâ, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sivas 2014.
| APA | DUMAN A (2017). XVIII. YÜZYILDA YAŞAMIŞ ÂLİM BİR ŞAİR: ERZURUMLU RAHMÎ VE DİVANI. , 297 - 320. |
| Chicago | DUMAN Ali XVIII. YÜZYILDA YAŞAMIŞ ÂLİM BİR ŞAİR: ERZURUMLU RAHMÎ VE DİVANI. (2017): 297 - 320. |
| MLA | DUMAN Ali XVIII. YÜZYILDA YAŞAMIŞ ÂLİM BİR ŞAİR: ERZURUMLU RAHMÎ VE DİVANI. , 2017, ss.297 - 320. |
| AMA | DUMAN A XVIII. YÜZYILDA YAŞAMIŞ ÂLİM BİR ŞAİR: ERZURUMLU RAHMÎ VE DİVANI. . 2017; 297 - 320. |
| Vancouver | DUMAN A XVIII. YÜZYILDA YAŞAMIŞ ÂLİM BİR ŞAİR: ERZURUMLU RAHMÎ VE DİVANI. . 2017; 297 - 320. |
| IEEE | DUMAN A "XVIII. YÜZYILDA YAŞAMIŞ ÂLİM BİR ŞAİR: ERZURUMLU RAHMÎ VE DİVANI." , ss.297 - 320, 2017. |
| ISNAD | DUMAN, Ali. "XVIII. YÜZYILDA YAŞAMIŞ ÂLİM BİR ŞAİR: ERZURUMLU RAHMÎ VE DİVANI". (2017), 297-320. |
| APA | DUMAN A (2017). XVIII. YÜZYILDA YAŞAMIŞ ÂLİM BİR ŞAİR: ERZURUMLU RAHMÎ VE DİVANI. Turkish Studies (Elektronik), 12(15), 297 - 320. |
| Chicago | DUMAN Ali XVIII. YÜZYILDA YAŞAMIŞ ÂLİM BİR ŞAİR: ERZURUMLU RAHMÎ VE DİVANI. Turkish Studies (Elektronik) 12, no.15 (2017): 297 - 320. |
| MLA | DUMAN Ali XVIII. YÜZYILDA YAŞAMIŞ ÂLİM BİR ŞAİR: ERZURUMLU RAHMÎ VE DİVANI. Turkish Studies (Elektronik), vol.12, no.15, 2017, ss.297 - 320. |
| AMA | DUMAN A XVIII. YÜZYILDA YAŞAMIŞ ÂLİM BİR ŞAİR: ERZURUMLU RAHMÎ VE DİVANI. Turkish Studies (Elektronik). 2017; 12(15): 297 - 320. |
| Vancouver | DUMAN A XVIII. YÜZYILDA YAŞAMIŞ ÂLİM BİR ŞAİR: ERZURUMLU RAHMÎ VE DİVANI. Turkish Studies (Elektronik). 2017; 12(15): 297 - 320. |
| IEEE | DUMAN A "XVIII. YÜZYILDA YAŞAMIŞ ÂLİM BİR ŞAİR: ERZURUMLU RAHMÎ VE DİVANI." Turkish Studies (Elektronik), 12, ss.297 - 320, 2017. |
| ISNAD | DUMAN, Ali. "XVIII. YÜZYILDA YAŞAMIŞ ÂLİM BİR ŞAİR: ERZURUMLU RAHMÎ VE DİVANI". Turkish Studies (Elektronik) 12/15 (2017), 297-320. |
