Tek Parti Döneminde CHP’de Bir Parti İçi Demokrasi “Denemesi”: 1939 Seçimleri ve İkinci Seçmenlerle “İstişare”

Yıl: 2017 Cilt: 13 Sayı: 26 Sayfa Aralığı: 208 - 235 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Tek Parti Döneminde CHP’de Bir Parti İçi Demokrasi “Denemesi”: 1939 Seçimleri ve İkinci Seçmenlerle “İstişare”

Öz:
Cumhuriyet'in ilanından 1945'e kadar Türkiye'de Cumhuriyet Halk Partisi'nin iktidarıaltında bir tek parti yönetimi yaşanmıştır. Bu dönemde partide neredeyse tüm kararlarGenel Başkan Atatürk ve sonrasında İnönü'nün başkanlığındaki bir çekirdek kadrotarafından alınmıştır. Genel başkanla beraber genel başkan vekili ve genel sekreterin deiçinde bulunduğu bu çekirdek kadronun belirleyici olma hali özellikle seçimdönemlerinde milletvekillerinin tespitinde çok daha belirgin biçimde görülmüştür.Türkiye'de milletvekilleri 1939 seçimlerine kadar ön yoklama, seçim yapılmaksızınAnkara'da parti genel merkezinde belirlenmiş ve aday listeleri seçmenlerin önünekonmuştur. İnönü'nün cumhurbaşkanı olduktan sonraki ilk seçim olan 1939seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi ilk defa ülkenin belli yerlerinde aday tespitindeyoklama mahiyetinde bir uygulama ile partililerin, ikinci seçmenlerin fikrini almış, adaylistelerini bu doğrultuda hazırlamıştır. Cumhuriyet Halk Partisi tarihinde bir ilk olan buuygulama sonraki dönemlerde kurumsallaşacak ön seçimler açısından önemli birdeneyim olmuştur.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Siyasi Bilimler

The Trial of an In-Party Democracy in the CHP in the Single Party Period: The 1939 Elections and “Consultations” with Second-Round Voters

Öz:
The single-party period of the Republic of Turkey began with the formal establishmentof the country in 1923 and the Republican People's Party (CHP) was the only partyuntil 1945. In this period, almost all decisions in the party were made by Ataturk, theparty leader, and an executive board under the presidency of İnönü. This executiveboard, including the party leader, the deputy leader of the party and the secretarygeneral, was authorized to determine the party’s parliamentary candidates. Before the1939 elections, Turkish MPs were selected in the headquarters of the party in Ankarawithout any pre-election polls or elections, and lists of candidates were submitted tovoters. The 1939 elections are the first elections succeeding Atatürk’s death and İnönü’selection as president, and therefore are politically significant in some ways. Comparedto previous elections, prior to the announcement of the Republican People’s Party’scandidates for MP, consultations were made with the second-round voters—who werealso selected from the party list—and a meeting was organized for this purpose. Thiswas the first time in the history of the Republican People’s Party that an exchange ofopinion was even occurring at all and a significant experience for primary elections tobe institutionalized.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Siyasi Bilimler
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA)
  • Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi
  • Ayın Tarihi
  • Açıkses
  • Akşam
  • Anadolu
  • Cumhuriyet
  • Denizli
  • Haber
  • İkdam
  • Samsun
  • Son Posta
  • Son Telgraf
  • Türk Yolu
  • Ulus
  • Yeni Sabah
  • Yeni Gazete
  • ALKAN Mehmet Ö. (2006) Milli Şef’li Tek-Parti Döneminde Seçimler (1939 ve 1943 Seçimleri), Prof. Dr. Bülent Tanör Armağanı, Oğlak Yayınları, İstanbul.
  • AYDEMİR Şevket Süreyya (1985) İkinci Adam, c: 2, Remzi Kitabevi, İstanbul.
  • C.H.F. İntihap Yoklama Talimatnamesi (1933) Hakimiyeti Milliye Matbaası, Ankara.
  • Cumhuriyet Halk Fırkası Nizamnamesi (15 Teşrinievvel 1927’de İnikat Eden Cümhuriyet Halk Fırkası Büyük Kongrasının 22Teşrinievvel 1927 tarihli İçtimaında Müzakere ve Kabul Edilmiştir) (1927)
  • C.H.F Nizamnamesi ve Programı (Fırkanın 10 Mayıs 1931’de toplanan üçüncü Büyük Kongresi tarafından kabul edilmiştir) (1931) T.B.M.M. Matbaası, Ankara.
  • Cumhuriyet Halk Fırkası Nizamnamesi (Türkiye Büyük Millet Meclisindeki Halk Fırkası Azaları Tarafından Bil-müzakere Heyet-i Umumiyesi 9 Eylül 1339 tarihinde Kabul Olunmuştur) (1339-1342) Ankara.
  • C.H.P. Tüzüğü (Partinin Dördüncü Büyük Kurultayı Onaylamıştır Mayıs 1935), Ulus Basımevi, Ankara.
  • C.H.P Tüzüğü (26.12.938 tarihinde Üsnomnal toplanan Büyük Kurultay tarafından onaylanmıştır), Recep Usluoğlu Basımevi, Ankara.
  • Cümhuriyet Halk Partisi Genel Sekreterliğinin Parti Teşkilâtına Umumi Tebligatı (İkinci Kanun 1939’dan 30 Haziran 1939 Tarihine Kadar) (1940) C: 14, Zerbamat Basımevi.
  • DEMİREL Ahmet(2013) Tek Partinin İktidarı Türkiye’de Seçimler ve Siyaset (1923-1946) İletişim Yayınları, İstanbul.
  • DOĞAN Avni (1961) Kurtuluş, Kuruluş ve Sonrası... Dünya Yayınları, İstanbul.
  • DUMAN Önder (2015) Meşrutiyet’ten “Beyaz Devrim”e Canik-Samsun’da Seçimler ve Siyaset (1877-1950), Canik Belediyesi Kültür Yay., Samsun.
  • ERDEM Tarhan (1982) Anayasalar ve Seçim Kanunları 1876-1982, Milliyet Yayınları, İstanbul.
  • GOLOĞLU Mahmut (2012) Milli Şef Dönemi (1939-1945), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları,İstanbul.
  • KARAOSMANOĞLU Yakup Kadri (2002) Politikada 45 Yıl, İletişim, İstanbul.
  • KOÇAK Cemil (2003)Türkiye’de Milli Şef Dönemi (1938-1945)c: I, İletişim Yayınları, İstanbul.
  • KORALTÜRK Murat (1995) Sivas Kongresi’nden 12 Eylül 1980’e CHP Kronolojisi, Tarih ve Toplum, S: 141, s. 42-51.
  • ÖZ Esat 1996) Otoriterizm ve Siyaset Türkiye’de Tek Parti Rejimi ve Siyasal Katılım (1923-1945), Yetkin Yayınları, Ankara.
  • TUNCAY Suavi (2000) Parti İçi Demokrasi ve Türkiye, Gündoğan Yayınları, Ankara.
  • URAN Hilmi (2007) Meşrutiyet, Tek Parti, Çok Parti Hatıralarım (1908-1950), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
  • UYAR Hakkı (1999) Tek Parti Dönemi ve Cumhuriyet Halk Partisi, Boyut Kitapları, İstanbul.
  • UYAR Hakkı (2012) 100 Soruda Cumhuriyet Halk Fırkası Tarihçesi (1923-2012), Ankaha Yayınları, Ankara.
  • UZUN Hakan (2010) Tek Parti Döneminde Yapılan Cumhuriyet Halk Partisi Kongreleri Temelinde Değişmez Genel Başkanlık, Kemalizm ve Milli Şef Kavramları, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, IX/20-21, s. 233-271.
APA DUMAN O (2017). Tek Parti Döneminde CHP’de Bir Parti İçi Demokrasi “Denemesi”: 1939 Seçimleri ve İkinci Seçmenlerle “İstişare”. , 208 - 235.
Chicago DUMAN ONDER Tek Parti Döneminde CHP’de Bir Parti İçi Demokrasi “Denemesi”: 1939 Seçimleri ve İkinci Seçmenlerle “İstişare”. (2017): 208 - 235.
MLA DUMAN ONDER Tek Parti Döneminde CHP’de Bir Parti İçi Demokrasi “Denemesi”: 1939 Seçimleri ve İkinci Seçmenlerle “İstişare”. , 2017, ss.208 - 235.
AMA DUMAN O Tek Parti Döneminde CHP’de Bir Parti İçi Demokrasi “Denemesi”: 1939 Seçimleri ve İkinci Seçmenlerle “İstişare”. . 2017; 208 - 235.
Vancouver DUMAN O Tek Parti Döneminde CHP’de Bir Parti İçi Demokrasi “Denemesi”: 1939 Seçimleri ve İkinci Seçmenlerle “İstişare”. . 2017; 208 - 235.
IEEE DUMAN O "Tek Parti Döneminde CHP’de Bir Parti İçi Demokrasi “Denemesi”: 1939 Seçimleri ve İkinci Seçmenlerle “İstişare”." , ss.208 - 235, 2017.
ISNAD DUMAN, ONDER. "Tek Parti Döneminde CHP’de Bir Parti İçi Demokrasi “Denemesi”: 1939 Seçimleri ve İkinci Seçmenlerle “İstişare”". (2017), 208-235.
APA DUMAN O (2017). Tek Parti Döneminde CHP’de Bir Parti İçi Demokrasi “Denemesi”: 1939 Seçimleri ve İkinci Seçmenlerle “İstişare”. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 13(26), 208 - 235.
Chicago DUMAN ONDER Tek Parti Döneminde CHP’de Bir Parti İçi Demokrasi “Denemesi”: 1939 Seçimleri ve İkinci Seçmenlerle “İstişare”. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi 13, no.26 (2017): 208 - 235.
MLA DUMAN ONDER Tek Parti Döneminde CHP’de Bir Parti İçi Demokrasi “Denemesi”: 1939 Seçimleri ve İkinci Seçmenlerle “İstişare”. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, vol.13, no.26, 2017, ss.208 - 235.
AMA DUMAN O Tek Parti Döneminde CHP’de Bir Parti İçi Demokrasi “Denemesi”: 1939 Seçimleri ve İkinci Seçmenlerle “İstişare”. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi. 2017; 13(26): 208 - 235.
Vancouver DUMAN O Tek Parti Döneminde CHP’de Bir Parti İçi Demokrasi “Denemesi”: 1939 Seçimleri ve İkinci Seçmenlerle “İstişare”. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi. 2017; 13(26): 208 - 235.
IEEE DUMAN O "Tek Parti Döneminde CHP’de Bir Parti İçi Demokrasi “Denemesi”: 1939 Seçimleri ve İkinci Seçmenlerle “İstişare”." Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 13, ss.208 - 235, 2017.
ISNAD DUMAN, ONDER. "Tek Parti Döneminde CHP’de Bir Parti İçi Demokrasi “Denemesi”: 1939 Seçimleri ve İkinci Seçmenlerle “İstişare”". Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi 13/26 (2017), 208-235.