BATI KAYNAKLARINA GÖRE KARAÇAY-BALKAR TÜRKLERİNDE ŞAMANİST-PAGAN İNANÇLAR VE MONOTEİST DİNLER

YILDIZ, Yusuf

BATI KAYNAKLARINA GÖRE KARAÇAY-BALKAR TÜRKLERİNDE ŞAMANİST-PAGAN İNANÇLAR VE MONOTEİST DİNLER

Yusuf YILDIZ (Yrd. Doç. Dr., Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü Öğretim Üyesi.)

Tarih Okulu Dergisi

87 1

Yıl: 2017 Cilt: 10 Sayı: 32 Sayfa Aralığı: 733 - 745 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

BATI KAYNAKLARINA GÖRE KARAÇAY-BALKAR TÜRKLERİNDE ŞAMANİST-PAGAN İNANÇLAR VE MONOTEİST DİNLER

Öz:

Kafkasya'nın en eski halklarından sayılan Karaçay-Balkar Türkleri, monoteist dinlerden önce, Eski Türk Şamanizmi ile Kafkasya Paganizminin birleşip kaynaşmasından oluşan çok tanrılı bir inanç sistemine sahipti. Bu inanç sistemi, yüksek ve sarp dağlarda yaşayan Karaçay-Balkar toplumunda, yüzyıllara yayılan uzun bir süreçte şekillenip kökleşmişti. Karaçay-Balkarya'da Bizans ve Gürcistan'ın etkisiyle Hristiyanlık da yayılmıştır. Ancak Hristiyanlık, Şamanist-Pagan inançların Karaçay-Balkar toplumundaki kuvvetli etkisi ve bu halkların yaşadıkları coğrafyanın ulaşılması zor bir bölge olması nedeniyle onlar arasında yüzeysel ve zayıf kalmıştır. Bölgede 17. yüzyıldan itibaren etkin olan ve Karaçay-Balkarların kitlesel olarak kabul etmeye başladığı İslam dini ise, zamanla onların egemen dini olsa da Şamanist-Pagan inançların etkisini İslam da tamamen kıramamıştır. Bu inançlar, iki monoteist dinle karışıp adeta onlar içine entegre olarak Karaçay-Balkar toplumunda izlerini daima korumuştur

Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi

The shamanic-pagan beliefs and monotheistic religions among Karachay-Balkar Turks according to Western sources

Öz:

Karachay-Balkar Turks, who are considered one of the oldest peoples of the Caucasus, had a belief system before monotheistic religions consisting of the composition and combining of ancient Turkish shamanism and Caucasian paganism. This belief system has formed and became entrenched in the society of KarachayBalkars living in the high and remote mountains in a process that lasted for centuries. Under the influence of Byzantium and Georgia, the Christianity spread also in Karachay-Balkaria. However, Christianity remained superficial and weak among Karachay-Balkars, because the influence of shamanic-pagan beliefs in their society was too strong and they lived in a hard-to-reach area. Even Islam, which the Karachay-Balkars massively accepted from the 17th century, could not completely eliminate the influence of shamanic-pagan beliefs, although it had gradually become the dominant religion of Karachay-Balkars. These beliefs mixed and merged with these two monotheistic religions preserved their traces in the Karachay-Balkar society. Key Words: Karachay-Balkars, Turkish Shamanism, Paganism, Monotheistic Religions

Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

ADİLOĞLU, Adilhan, “Karaçay Türklerinin İslam Dinini Kabulü”, Turkish Studies – International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, vol. 3/2, spring 2008, s. 12-32.
BALA, Mirza, “Karaçay ve Balkarlar”, İA, Bd. 6, S. 217-221.
BİLGE, Sadık Müfit, Osmanlı Çaǧı’nda Kafkasya 1454-1829 (TarihToplum-Ekonomi), İstanbul, Kitabevi, 2012.
CURTUBAYEV, Mahti, “Karaçay-Malkar Türklerinde Hıristiyanlık İnancı”, Türkçeye Çeviren: Adilhan Adiloğlu, Kırım Dergisi, C. 27 (1999), s. 39-41.
DOĞAN, İsmail, “Karaçay-Malkar Türklerinde Din ve İçinde Dini Manzumeler Bulunan Bir Mecmua”, Rafiq Aliyev, Halil Bal (Ed.), Kafkasya’da İslam Medeniyeti Milletlerarası Sempozyumu Tebliğleri Bakü- Azerbaycan, 9-11 Aralık 1998, İstanbul, IRCICA, 2000, s. 201-216.
KLAPROTH, Julius, Reise in den Kaukasus und nach Georgien unternommen in den Jahren 1807 und 1808, auf Veranstaltung der kaiserlichen Akademie der Wissenschaften zu St. Petersburg, enthaltend eine vollständige Beschreibung der kaukasischen Länder und ihrer Bewohner, 2 Bde., Halle und Berlin, Hallisches Waisenhaus, 1812-1814.
KOCH, Karl Heinrich Emil, Reise durch Russland nach dem kaukasischen Isthmus in den Jahren 1836, 1837 und 1838, Stuttgart und Tübingen, J. G. Cotta, 1842.
KOJČUEV, Askerbij D., Karaçay voprosy istorii, kulʹtury i religii, Stavropol'-Karaçaevsk, Izdat. Karaçaevo-Çerkesskogo Gosudarstvennogo Univ., 2006.
MOTE, Victor L., “Karachay”, Muslim Peoples. A World ethnographic Survey, Editor-in-Chief Richard V. Weekes, Westport, Greenwood Pr., 1978.
TAVERNIER, Jean-Baptiste, Beschreibung der sechs Reisen, welche Johan Baptista Tavernier, Ritter und Freyherr von Aubonne, in Türckey, Persien und Indien innerhalb viertzig Jahren, durch alle Wege, die man nach diesen Länderen nehmen kan, verrichtet: Worinnen unterschiedliche Anmerckungen von der Beschaffenheit der Religion, Regierung, Gebräuchen und Handlungen jeglichen Landes enthalten. Samt den Figuren, Gewichten und dem Maß der Müntzen, welche in diesen Ländern gangbar sind. Anfangs Frantzösisch beschrieben und in drey Theil abgetheilt, anjetzo aber nebenst der Beschreibung des Türckischen Serrails, und der Krönung des jetzt Regierenden Königs in Persien, in der Hoch-Teutschen Sprach ans Liecht gestellt, durch Johann Herman Widerhold, Erster Teil, Genff, Widerhold, 1681.
TARDY, Lojos, “The Caucasian Peoples and their Neigbours in 1404”, AOASH, vol. 32 (1978), s. 83-111.
TAVKUL, Ufuk, Kafkasya Gerçeği, 2. Baskı, İstanbul, Selenge Yayınları, 2009.
TAVKUL, Ufuk, “Karaçay-Malkar Panteonunda Tabiat Tanrıları ve Ritüeller”, Motif Akademi Halk Bilimi Dergisi, C. 9, sayı 17 (2016), 217-242.

APA	YILDIZ Y (2017). BATI KAYNAKLARINA GÖRE KARAÇAY-BALKAR TÜRKLERİNDE ŞAMANİST-PAGAN İNANÇLAR VE MONOTEİST DİNLER. , 733 - 745.
Chicago	YILDIZ Yusuf BATI KAYNAKLARINA GÖRE KARAÇAY-BALKAR TÜRKLERİNDE ŞAMANİST-PAGAN İNANÇLAR VE MONOTEİST DİNLER. (2017): 733 - 745.
MLA	YILDIZ Yusuf BATI KAYNAKLARINA GÖRE KARAÇAY-BALKAR TÜRKLERİNDE ŞAMANİST-PAGAN İNANÇLAR VE MONOTEİST DİNLER. , 2017, ss.733 - 745.
AMA	YILDIZ Y BATI KAYNAKLARINA GÖRE KARAÇAY-BALKAR TÜRKLERİNDE ŞAMANİST-PAGAN İNANÇLAR VE MONOTEİST DİNLER. . 2017; 733 - 745.
Vancouver	YILDIZ Y BATI KAYNAKLARINA GÖRE KARAÇAY-BALKAR TÜRKLERİNDE ŞAMANİST-PAGAN İNANÇLAR VE MONOTEİST DİNLER. . 2017; 733 - 745.
IEEE	YILDIZ Y "BATI KAYNAKLARINA GÖRE KARAÇAY-BALKAR TÜRKLERİNDE ŞAMANİST-PAGAN İNANÇLAR VE MONOTEİST DİNLER." , ss.733 - 745, 2017.
ISNAD	YILDIZ, Yusuf. "BATI KAYNAKLARINA GÖRE KARAÇAY-BALKAR TÜRKLERİNDE ŞAMANİST-PAGAN İNANÇLAR VE MONOTEİST DİNLER". (2017), 733-745.

APA	YILDIZ Y (2017). BATI KAYNAKLARINA GÖRE KARAÇAY-BALKAR TÜRKLERİNDE ŞAMANİST-PAGAN İNANÇLAR VE MONOTEİST DİNLER. Tarih Okulu Dergisi, 10(32), 733 - 745.
Chicago	YILDIZ Yusuf BATI KAYNAKLARINA GÖRE KARAÇAY-BALKAR TÜRKLERİNDE ŞAMANİST-PAGAN İNANÇLAR VE MONOTEİST DİNLER. Tarih Okulu Dergisi 10, no.32 (2017): 733 - 745.
MLA	YILDIZ Yusuf BATI KAYNAKLARINA GÖRE KARAÇAY-BALKAR TÜRKLERİNDE ŞAMANİST-PAGAN İNANÇLAR VE MONOTEİST DİNLER. Tarih Okulu Dergisi, vol.10, no.32, 2017, ss.733 - 745.
AMA	YILDIZ Y BATI KAYNAKLARINA GÖRE KARAÇAY-BALKAR TÜRKLERİNDE ŞAMANİST-PAGAN İNANÇLAR VE MONOTEİST DİNLER. Tarih Okulu Dergisi. 2017; 10(32): 733 - 745.
Vancouver	YILDIZ Y BATI KAYNAKLARINA GÖRE KARAÇAY-BALKAR TÜRKLERİNDE ŞAMANİST-PAGAN İNANÇLAR VE MONOTEİST DİNLER. Tarih Okulu Dergisi. 2017; 10(32): 733 - 745.
IEEE	YILDIZ Y "BATI KAYNAKLARINA GÖRE KARAÇAY-BALKAR TÜRKLERİNDE ŞAMANİST-PAGAN İNANÇLAR VE MONOTEİST DİNLER." Tarih Okulu Dergisi, 10, ss.733 - 745, 2017.
ISNAD	YILDIZ, Yusuf. "BATI KAYNAKLARINA GÖRE KARAÇAY-BALKAR TÜRKLERİNDE ŞAMANİST-PAGAN İNANÇLAR VE MONOTEİST DİNLER". Tarih Okulu Dergisi 10/32 (2017), 733-745.