Yıl: 2017 Cilt: 0 Sayı: 9 Sayfa Aralığı: 15 - 30 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

ABDULLAH CEVDET DÜŞÜNCESİNDE HÜMANİST TAVIR

Öz:
Kökleri 'insan her şeyin ölçüsüdür' diyen Protagoras'a kadar çıkan, insanı en yüce değer olarak gören ve hadiseleri doğaüstüne başvurmadan rasyonel zeminde açıklamayı esas alan hümanizm, özellikle Rönesans ve sonrası dönemde önem arzetmiş bir akımdır. Onun için bu akım, Eski Yunan'ın etiki, sanatı ve felsefesini dikkate değer bulmuştur. Tanzimat sonrası Osmanlı Devleti, Batı'yı sistemli şekilde anlamaya çalışmış, bir takım kurumlar batılı tarzda inşa edilmeye başlanmıştır. Cumhuriyet dönemi hümanizmi ve aydınlanmasında II. Abdulhamid dönemi siyaseti bu açıdan önemlidir. Birinci Dünya Savaşı sonrası ulus devlet yapısının da etkisiyle İslam toplumları arasında hümanistik bakış açısı ile kimi önemli düşünce insanları gündeme taşınmıştır. Bu çalışmada Cumhuriyet dönemi hümanizm hareketine katkısı noktasında Abdullah Cevdet'in düşüncesine yer verilmiştir. Hümanizm hareketinin Ortaçağ ve antik Yunan düşüncesiyle ilgisi göz önünde tutularak sözü edilen akımın benzer yönleri Cevdet'in düşüncesinde aranmıştır. Abdullah Cevdet'in yaşamı ve yapıtları dikkate alındığında onun, Cumhuriyet dönemi hümanizm hareketinde öncü kişilerden olduğu görülür. Bu itibarla Cumhuriyet dönemi aydınlanma ve hümanizmini daha iyi anlamak için Cevdet'in din ve akıl, Doğu-Batı düşüncesi sentezi, siyaset ve yeni ahlak anlayışı ile ilgili hümanistik tavrı incelenmeye değer bulunmuştur
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Felsefe Sanat

THE HUMANIST ATTITUDE IN ABDULLAH DJEVDET THOUGHT

Öz:
Humanism which is based on explaining events in the rational ground without recourse to the supernatural and see humankind as the highest value, and its roots goes back to Protagoras who says ‘man is the measure of all things’, is an important movement especially in Renaissance and after. Hence, this movement considers Ancient Greek’s ethics, art and philosophy as remarkable. The Ottoman Empire after the Tanzimat Reforms sought to understand the West systematically, and some institutions started to construct in a Western style. The politics of Abdulhamid II period thus is significant from this point in the Republican period of humanism and enlightenment. With the effect of nation state structure after World War I some man of thought in the Islamic societies came to the fore with humanistic viewpoint. This study deals with the thought of Abdullah Djevdet in terms of its contribution to the humanist movement of the Republican period. We look for, in Djevdet’s idea of Westernization, the similarities between humanism movement and the medieval and ancient Greek thought departing from a determination of the basic elements of the relation between them. We conclude that, a consideration of his life and works show that Djevdet, who is one of the prominent representatives of Radical Westernization, is among the forerunners of humanist movement in the Republican period and that consequently his thought is valuable in this regard
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Felsefe Sanat
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
  • Abdullah Cevdet. Dilmesti-i Mevlana ve Gazali’de Marifetullah, Ruba’iyyât-ı Gazali, Orfî’de Şiir ve İrfan. Yayına Hazırlayanlar Erdoğan Erbay, Nimet Yıldırım, Ali Utku. Konya: Çizgi Kitabevi Yay., 2014.
  • Abdullah Cevdet. İctihad dergisi. Sayı 1 (Eylül 1904).
  • -. Cihan-ı İslama Dair Bir Nazar-ı Tarihi ve Felsefi. İstanbul: Necm-i İstiklal Matbaası, 1922.
  • İctihad, Kanunusani 1905, sayı 2.
  • İctihad, Mart 1905, sayı 4.
  • İctihad, 14 Şubat 1328, sayı 54.
  • İctihad, 14 Mart 1329, sayı 58.
  • İctihad, 16 Kanunısani 1329, sayı 89.
  • İctihad, 1 Kanunusani 1925, sayı 173.
  • İctihad, 18 Şubat 1922, sayı 226.
  • İctihad, 1 Şubat 1928, sayı 245.
  • İctihad, 1 Şubat 1932, sayı 338.
  • İctihad, 1 Nisan 1932, sayı 342.
  • Akkaya, Bülent. “İnönü Dönemi Kültür Politikalarında Hümanizm”. History Studies. Vol. 4/1 (2012).
  • Cevizci, Ahmet. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yay., 1999.
  • Çankı, Mustafa Namık. Büyük Felsefe Lûgatı-II. İstanbul: Aşıkoğlu Matbaası, 1955.
  • Dozy, Reinhart A. Tarih-i İslamiyet. Mısır: Matbaa-i İctihad, 1908.
  • Ertuğrul, İsmail Fenni. Lûgatçe-i Felsefe. Hazırlayan Recep Alpyağıl. Konya: Çizgi Kitabevi Yay., 2015.
  • Ertuğrul, İsmail Fenni. Kitab-ı İzâle-i Şukûk -Dozy’nin Tarih-i İslamiyeti Üzerine Reddiyedir-. İstanbul: Orhaniye Matbaası, 1928.
  • Gass, Henry Markley. “The Greeks as Humanists”. The Sewanee Review. Volume 37. No 2. The Johns Hopkins Un. Press., 1929.
  • Hanioğlu, Şükrü. Bir Siyasal Düşünür Olarak Doktor Abdullah Cevdet ve Dönemi. İstanbul: Üçdal Neşriyat, 1981.
  • İnalcık, Halil. Osmanlı Tarihinde İslâmiyet ve Devlet. İstanbul: İş Bankası Yay., 2016.
  • Kahramanoğlu, Kemal & Utku, Ali (Yayına Hazırlayanlar.). “Madde ve Kuvvet: Osmanlı Popüler Materyalizminin Elkitabı”, L. Büchner. Madde ve Kuvvet içinde (Sunuş Kısmı). Konya: Çizgi Kitabevi Yay., 2012.
  • Kaya, M. Cüneyt (Editör). Türkiye’de/Türkçede Felsefe Üzerine Konuşmalar. İhsan Fazlıoğlu bölümü. İstanbul: Küre Yay., 2009.
  • Lamont, Corliss. The Philosophy of Humanism. 8. Basım. New York: Humanist Press, 1997.
  • Maraş, İbrahim. “Yunus Emre’nin Hümanist Yorumcuları”. Dini Araştırmalar. Cilt 8. Sayı 23.
  • Marten ten Hoor. “Humanism As A Religion”. Philosophy and Phenomenological Research. İnternational Phenomenological Society. Volume 15 (1954/1).
  • Meriç, Cemil. Kırk Ambar. İstanbul: İletişim Yay., 1998.
  • Meslier, Jean. Akl-ı Selim. Çeviren Abdullah Cevdet. İstanbul: Devlet Matbaası, 1929.
  • Ömer Hayyam. Rubailer. Çevirenler Abdullah Cevdet, Hüseyin Dâniş, Hüseyin Rifat. Yayına hazırlayan Mehmet Kanar. İstanbul: Deniz Kitabevi Yay., 2000.
  • Sezen, Yümni. Hümanizm ve Türkiye. İstanbul: İz Yay., 2005.
  • Ahmet ÇAPKU
  • 30 | Felsefi Düşün / Ekim 2017 / Sayı 9 Sinanoğlu, Suat. Türk Humanizmi, 2. Cilt.
  • Ülken, Hilmi Ziya. Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi. İstanbul: Ülken Yay., 1998.
  • Zekiyan, Boğos. Hümanizm (insancılık) -Düşünsel İçlem ve Tarihsel Kökenler-. İstanbul: İnkilap Yay., 2005.
APA ÇAPKU A (2017). ABDULLAH CEVDET DÜŞÜNCESİNDE HÜMANİST TAVIR. , 15 - 30.
Chicago ÇAPKU AHMET ABDULLAH CEVDET DÜŞÜNCESİNDE HÜMANİST TAVIR. (2017): 15 - 30.
MLA ÇAPKU AHMET ABDULLAH CEVDET DÜŞÜNCESİNDE HÜMANİST TAVIR. , 2017, ss.15 - 30.
AMA ÇAPKU A ABDULLAH CEVDET DÜŞÜNCESİNDE HÜMANİST TAVIR. . 2017; 15 - 30.
Vancouver ÇAPKU A ABDULLAH CEVDET DÜŞÜNCESİNDE HÜMANİST TAVIR. . 2017; 15 - 30.
IEEE ÇAPKU A "ABDULLAH CEVDET DÜŞÜNCESİNDE HÜMANİST TAVIR." , ss.15 - 30, 2017.
ISNAD ÇAPKU, AHMET. "ABDULLAH CEVDET DÜŞÜNCESİNDE HÜMANİST TAVIR". (2017), 15-30.
APA ÇAPKU A (2017). ABDULLAH CEVDET DÜŞÜNCESİNDE HÜMANİST TAVIR. Felsefi Düşün - Akademik Felsefe Dergisi, 0(9), 15 - 30.
Chicago ÇAPKU AHMET ABDULLAH CEVDET DÜŞÜNCESİNDE HÜMANİST TAVIR. Felsefi Düşün - Akademik Felsefe Dergisi 0, no.9 (2017): 15 - 30.
MLA ÇAPKU AHMET ABDULLAH CEVDET DÜŞÜNCESİNDE HÜMANİST TAVIR. Felsefi Düşün - Akademik Felsefe Dergisi, vol.0, no.9, 2017, ss.15 - 30.
AMA ÇAPKU A ABDULLAH CEVDET DÜŞÜNCESİNDE HÜMANİST TAVIR. Felsefi Düşün - Akademik Felsefe Dergisi. 2017; 0(9): 15 - 30.
Vancouver ÇAPKU A ABDULLAH CEVDET DÜŞÜNCESİNDE HÜMANİST TAVIR. Felsefi Düşün - Akademik Felsefe Dergisi. 2017; 0(9): 15 - 30.
IEEE ÇAPKU A "ABDULLAH CEVDET DÜŞÜNCESİNDE HÜMANİST TAVIR." Felsefi Düşün - Akademik Felsefe Dergisi, 0, ss.15 - 30, 2017.
ISNAD ÇAPKU, AHMET. "ABDULLAH CEVDET DÜŞÜNCESİNDE HÜMANİST TAVIR". Felsefi Düşün - Akademik Felsefe Dergisi 9 (2017), 15-30.