Yıl: 2013 Cilt: 8 Sayı: 9 a Sayfa Aralığı: 715 - 743 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

DOĞU TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ BİR MECMUA I: ŞAİR HAYÂÎVE ŞİİRLERİ

Öz:
XV-XX. yüzyıllar arasında kullanılan veOrta Asya Türklük alanındaki yazı dilinin son halkasını oluşturan Doğu Türkçesi, birçok değerli şair ve edibin kaleminde çok çeşitli ve değerli eserlerde işlenmiştir. Doğu Türk yazı diliyle oluşturulmuş eserler arasında çeşitli sebepler ve ölçütlere göre derlenen mecmualar da bulunmaktadır. Manzum veya mensur ya da hem manzum hem mensur metinlerin bulunduğu mecmualar, derlendikleri konulara göre çeşitli isimler alabilmektedir. Derlenen ya da seçilen metinler toplamı olan mecmualar, oluşturulma sebepleri, çeşitlikleri ve aralarındaki nüanslara göre farklı adlarla adlandırılmaktadır. Doğu Türklük alanına kaynaklık eden önemli malzemelerden biri de çeşitli konularda ve biçimlerde düzenlenen ve derlendikleri dönemin edebî beğenisini ortaya koyan mecmualardır. Bu mecmualardan biri de Millî Kütüphane'de bulunan ve Doğu Türkçesiyle kaleme alınan manzum-mensur metinlerin bir arada olduğu 06 Mil Yz A 1692/2 numaralı yazma eserdir. Çalışmamızın konusunu, bu mecmuada yer alan ve adını yazdığı gazellerindeki mahlasından belirlediğimiz şair "Hayâî" ve şiirleri oluşturmaktadır. Çalışmamız dört ana bölümden oluşmaktadır:Birinci bölüm olan
Anahtar Kelime:

A COLLECTION WRITTEN IN EASTERN TURKISH I: POET HAYAI AND HIS POETRY

Öz:
The Eastern Turkish which was used between centuries of the 1520th, and occured the last circle of language of writing in the court of Turkish of Central Asia, was worked in very different and valuable works by many poet and author. The collections that are collected according to the different reasons and criterions are among works which have wrote with language of writing of the Eastern Turkish, too. The collections occur different texts such as verse or prose or both verse and prose. They are called according to these texts. The collections that are total of texts collected or selected, are called different with names according to the reasons for the creation, variety and nuance. Collections are one of the important documents which they arrange and expose the literary liking of its period when they collect, they become spring to court of the Eastern Turkish in different subjects and forms. One of this collections is a manuscript written in Eastern Turkish and existed texts of in verse and prose, bearing the inventory nu. 06 Mil Yz A 1692/2 at the National Library in Ankara. The subject of our study is poet Hayai who has been determined by pen name of in his lyric poems located in this collection and, his poetry. Our study is four parts. In the Introduction part of the study, firstly, Hayai’s poetry was introduced to the manuscript of and, aboutpoet Hayai and his poetry was given information; also their spelling and language features was emphasized. In the Text and Modern Turkish Translation part, the Turkish text written with Arabic letters has been transcripted; poetry has been translated into Modern Turkish from Eastern Turkish; in the Index-Glossary part, the vocabulary of the work has been provided, and finally, in the Facsimile part, the facsimile of the copy of studied written work at the National Library has been provided
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • ARAT, Reşit Rahmeti, (1979) Kutadgu Bilig III: İndeks, Haz. Kemal Eraslan, Osman Fikri Sertkaya ve Nuri Yüce, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, İstanbul (KB).
  • ATA, Aysu, (1997)Nāŝırü’d-dín Bin Burhānüd’dín RabġuzíKıŝaŝü’l-Enbiyā (Peygamberler Kıssaları) I Giriş-Metin-Tıpkıbasım, IIDizin, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara(KE).
  • ATA, Aysu, (1998) Nehcü’l-Ferādís Uştmaĥlarnıij Açuķ Yolı(Cennetlerin Açık Yolu) III Dizin-Sözlük, Türk Dil KurumuYayınları, Ankara (NF).
  • BOROVKOV, A. K., (2002) Orta Asya’da Bulunmuş Bir Kur’anTefsirinin Söz Varlığı (XII.- XIII. Yüzyıllar), Çev. Halilİbrahim Usta, Ebülfez Amanoğlu, Türk Dil KurumuYayınları, Ankara (Tef.).
  • CLAUSON, Sir Gerard, (1960) Sanglax, A Persian Guide to theTurkish Language by Muhammad Mehdí Xān, (FaksimileText with an Introduction an Indices by Sir GerardCLAUSON), London (Seng.).
  • CLAUSON, Sir Gerard, (1972) An Etimological Dictionary of PreThirteenth Century Turkish, Oxford (ED).
  • DANKOFF, Robert, KELLY, James, (1985) Mahmūd al-Kāšɣarī.Compendium of the Turkic Dialects (Dīwān Luγāt atTurk) III, Edited and Translated with Introduction andIndices by RobertDankoff in collaboration with James Kelly,Harvard University,Cambridge. Sources of OrientalLnaguages and Literatures 7, TurkishSources VII (CTD III).
  • DİLÇİN, Cem, (1983) Yeni Tarama Sözlüğü, Türk Dil KurumuYayınları, Ankara (YTS).
  • ECKMANN, Janos, (1988) Çağatayca El Kitabı, Çev. GünayKaraağaç, Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul.
  • ERASLAN, Kemal, (1999) Mevlana Sekkakî Divanı, Türk DilKurumu Yayınları, Ankara.
  • ERKİNOV, Aftandil, (2011) “XV-XIX. Asır Beyazlarında Taşkent ve Paris Kütüphanelerinde Tespit Edilen Alişir Nevai’nin Şiirlerine Dair Bir Araştırma”, Aktaran: Recai Kızıltunç, Atatürk ÜniversitesiTürkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Erzurum: 295-320.
  • GABAIN, Annemarie von, (1988) Eski Türkçenin Grameri, Çev. Mehmet Akalın, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
  • GIYNAŞ, Kamil Ali, (2011) “Şiir Mecmuaları Hakkında Yapılan Çalışmalar Bibliyografyası”, Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 25: 245-260.
  • GÜNŞEN, Ahmet, (2008) “Göster- ve Görset-/ĠÓRSET- Fiillerinin Yapısı Üzerine”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten2005/I, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara: 125-139.
  • KAÇALİN, Mustafa, (2011) Niyazî, Nevâyî’nin Sözleri ve Çağatayca Tanıklar, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
  • KIZILTUNÇ, Recai, (2009) “Klasik Doğu Edebiyatlarında Bir Derleme Olarak Beyaz ve Beyaz Geleneği”, Turkish Studies, Volume 4/8: 1866-1891.
  • KORKMAZ, Zeynep, (1988) “uçun ~ üçün ~ için v.b. Çekim Edatlarının Yapısı Üzerine” Türk Dili Araştırmaları YıllığıBelleten 1961, Ankara: 31-35.
  • KOWALEWSKI, J. E., (1983) Mongol’sko-Russko-Frantsuzskiy Slovar’ (Dictionnaire Mongol-Russe-Français)I-II-III,Kazan.
  • LESSING, Ferdinand D., (2003) Moğolca-Türkçe Sözlük 1: A-N, 2: O-C (Z), Çev. Günay Karaağaç, Türk Dil KurumuYayınları, Ankara.
  • RÄSÄNEN, Martti, (1969) Versuch eines etymologischen Wörterbuch der Türksprachen, Helsinki (VeeWT).
  • Şeyĥ Süleymān Efendi-i Özbekí el-Buĥārí, (1882) Luġat-i Çaġatay ve Türkí-i ǾOśmāní, İstanbul [rūmí] 1298, [hicrí] 1300: TürkDilleri Araştırmaları, Cilt 13, İstanbul, 2003 (ŞS).
  • TEKİN, Talat, (1995) Türk Dillerinde Birincil Uzun Ünlüler, Simurg Yayınları, 2. baskı, Ankara.
  • TEKİN, Talat, (2000) Orhon Türkçesi Grameri, Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi, Ankara.
  • TİKEN, Kâmil, (2004) Eski Türkiye Türkçesinde Edatlar, Bağlaçlar, Ünlemler ve Zarf-Fiiller, Türk Dil KurumuYayınları, Ankara.
  • TOPARLI, Recep, VURAL, Hanifi, vd (2003) Kıpçak Türkçesi Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara (KTS).
  • USTA, Halil İbrahim, (2011) Orta Asya Kur’an Tefsiri (Metin-Tıpkıbasım), Poyraz Ofset Baskı, Ankara (Tef.).
  • YÜCE, Nuri, (1993) Mukaddimetü’l-Edeb Ĥvārizm Türkçesi İle Tercümeli Şuşter Nüshası Giriş, Dil Özellikleri, Metin,İndeks, Türk Dil Kurumu Yayınları, 2. baskı, Ankara (ME). http://yazmalar.mk.gov.tr/detay_goster.php?k=137595#
APA BAKIRCI F (2013). DOĞU TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ BİR MECMUA I: ŞAİR HAYÂÎVE ŞİİRLERİ. , 715 - 743.
Chicago BAKIRCI FATİH DOĞU TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ BİR MECMUA I: ŞAİR HAYÂÎVE ŞİİRLERİ. (2013): 715 - 743.
MLA BAKIRCI FATİH DOĞU TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ BİR MECMUA I: ŞAİR HAYÂÎVE ŞİİRLERİ. , 2013, ss.715 - 743.
AMA BAKIRCI F DOĞU TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ BİR MECMUA I: ŞAİR HAYÂÎVE ŞİİRLERİ. . 2013; 715 - 743.
Vancouver BAKIRCI F DOĞU TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ BİR MECMUA I: ŞAİR HAYÂÎVE ŞİİRLERİ. . 2013; 715 - 743.
IEEE BAKIRCI F "DOĞU TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ BİR MECMUA I: ŞAİR HAYÂÎVE ŞİİRLERİ." , ss.715 - 743, 2013.
ISNAD BAKIRCI, FATİH. "DOĞU TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ BİR MECMUA I: ŞAİR HAYÂÎVE ŞİİRLERİ". (2013), 715-743.
APA BAKIRCI F (2013). DOĞU TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ BİR MECMUA I: ŞAİR HAYÂÎVE ŞİİRLERİ. Turkish Studies (Elektronik), 8(9 a), 715 - 743.
Chicago BAKIRCI FATİH DOĞU TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ BİR MECMUA I: ŞAİR HAYÂÎVE ŞİİRLERİ. Turkish Studies (Elektronik) 8, no.9 a (2013): 715 - 743.
MLA BAKIRCI FATİH DOĞU TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ BİR MECMUA I: ŞAİR HAYÂÎVE ŞİİRLERİ. Turkish Studies (Elektronik), vol.8, no.9 a, 2013, ss.715 - 743.
AMA BAKIRCI F DOĞU TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ BİR MECMUA I: ŞAİR HAYÂÎVE ŞİİRLERİ. Turkish Studies (Elektronik). 2013; 8(9 a): 715 - 743.
Vancouver BAKIRCI F DOĞU TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ BİR MECMUA I: ŞAİR HAYÂÎVE ŞİİRLERİ. Turkish Studies (Elektronik). 2013; 8(9 a): 715 - 743.
IEEE BAKIRCI F "DOĞU TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ BİR MECMUA I: ŞAİR HAYÂÎVE ŞİİRLERİ." Turkish Studies (Elektronik), 8, ss.715 - 743, 2013.
ISNAD BAKIRCI, FATİH. "DOĞU TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ BİR MECMUA I: ŞAİR HAYÂÎVE ŞİİRLERİ". Turkish Studies (Elektronik) 8/9 a (2013), 715-743.