Tarım Ürünleri İhracatında Döviz Kuru ve Petrol Fiyatlarının Etkisi: Türkiye Örneği

GÜNDÜZ, MEHMET AKİF; Kalayci, Salih; Afşar, Bilge

Tarım Ürünleri İhracatında Döviz Kuru ve Petrol Fiyatlarının Etkisi: Türkiye Örneği

Mehmet Akif GÜNDÜZ, (KTO Karatay Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Fakültesi, Uluslararası Ticaret Bölümü Konya, Türkiye orcid.org/0000-0002-3884-1409)

Salih KALAYCI, (Bursa Teknik Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi, Uluslararası Ticaret Bölümü Bursa, Türkiye)

Bilge AFŞAR (KTO Karatay Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Fakültesi, Uluslararası Ticaret Bölümü Konya, Türkiye)

İşletme Araştırmaları Dergisi

2 1

Yıl: 2017 Cilt: 9 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 805 - 819 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Tarım Ürünleri İhracatında Döviz Kuru ve Petrol Fiyatlarının Etkisi: Türkiye Örneği

Öz:

Tarımsal ürünler özellikle gelişmekte olan ülkeler için ödemeler dengesinde cari açığı telafi etmek için kullanılan en önemli ihracat çıktısı olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu bağlamda, akademik literatürde sıkça ele alınmış olan tarım ürünleri ve onu etkileyen faktörler çalışmada ele alınmıştır. Bağımlı değişken olarak tarımsal ürünler ve bağımsız değişkenler olarak döviz kuru ve petrol fiyatları belirlenmiştir. Bu çalışmada döviz kurunun yanında petrol fiyatlarının tarımsal ürünlere olan etkisini ölçmek için çoklu regresyon analizi yapılmıştır. Veri seti aylık olarak Uluslararası Ticaret Merkezi (ITC) Trademap veri tabanından alınıp yapılmış olan tüm ekonometriksel analizlerde kullanılmıştır. Ayrıca, değişkenler arası uzun vadeli ilişkiyi tespit etmek için Johansen eşbütünleşme testi kullanılmıştır. VAR analizi durağan çıktıktan sonra varyans ayrıştırması analizi ile etki tepki analizi hangi bağımsız değişkenin diğer bağımsız değişkene göre bağımlı değişkeni daha fazla etkilediğini tespit etmek için kullanılmıştır. Bu çalışmada yapılan tüm ampirik bulgulara göre gerek petrol fiyatları gerekse döviz kurları tarım ürünlerini etkilemiştir ve aralarında uzun vadeli ilişki vardır. Sonuç olarak, tarımsal ürünler, uluslararası arenada rekabetin artması için enerji kaynaklarının stratejik önemini ve gerekliliğini açıkça ortaya koymaktadır. Tarımsal üretimin petrol kaynakları ile arttırılması, tarımın ülke ekonomisi için stratejik üstünlüğünü arttırıcı bir unsurdur. Dolayısıyla, petrol kaynakları bulunmayan tarımsal ürün ihracatçısı konumundaki ülkeler, petrole dayalı yakıtlar konusunda, tarımsal üretimi destekleyici sübvansiyon politikaları geliştirmelidir

Anahtar Kelime:

Konular: Tarımsal Ekonomi ve Politika İşletme Enerji ve Yakıtlar Ziraat Mühendisliği İktisat İşletme Finans Uluslararası İlişkiler

Effect of Exchange Rates and Oil Prices in Export of Agricultural Products: The Example of Turkey

Öz:

Agricultural goods are so significant export output in order to compensate trade deficit in terms of balance of payments in developing countries. In this context, the impact of oil price and exchange rates on agricultural goods have been discussed in this paper. Agricultural good is determined as dependent variable and oil price and exchange rates are determined as independent variable. Multivariate regression test is implemented in order to reveal the effect of oil price and exchange rates on agricultural goods. Data are derived from International Trade Center as monthly and they all used in econometrical analysis. Besides, Johansen co-integration test is used to comprehend long-term relationship between relevant variables. After determining that the VAR analysis is stationary, both impulse response and variance decomposition analysis are implemented to reply which independent variable influences more the dependent variable comparing other independent variable. In this work, according to all empirical results, there is long-term relationship between variables and both oil price and exchange rates affect agricultural goods. To sum up, agricultural goods are essential by providing energy resources and its strategical importance to increase competition among international markets. The production of agricultural goods are so vital via petroleum resources which increases strategic advantage of its significance. Therefore, agricultural goods exporting countries should develop supportive policy for producing agricultural goods due to lack of petroleum resources

Anahtar Kelime:

Konular: Tarımsal Ekonomi ve Politika İşletme Enerji ve Yakıtlar Ziraat Mühendisliği İktisat İşletme Finans Uluslararası İlişkiler

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Acaravcı, A., Öztürk, İ., (2002). “Döviz kurundaki değişkenliğin Türkiye ihracatı üzerine etkisi: Ampirik bir çalışma”, Review of Social, Economic and Business Studies, Cilt: 2, 197-206.
Adeniyi, O., Omisakin, O., Oyinlola, A., (2011). “Exchange rate and trade balance in West African Monetary Zone: Is there a J-Curve”, The International Journal of Applied Economics and Finance, Cilt: 5, Sayı: 3, 167-176.
Akbostancı, E., (2004). “Dynamics of the trade balance: The Turkish J-Curve”, Emerging Markets Finance and Trade, Cilt: 40, Sayı: 5, 57-73.
Altıntaş, H., Öz, B., (2010). “Türkiye’de kur değişkenliği ve ihracat ilişkisinin ekonometrik analizi: 1989-2008”, Turgut Özal Uluslararası Ekonomi ve Siyaset Kongresi, 15-16.
Arize, A. C., Osang, T., Slottje, D. J., (2000). “Exchange-rate volatility and foreign trade: Evidence from thirteen LDC's”, Journal of Business & Economic Statistics, Cilt: 18, Sayı: 1, 10-17.
Ataseven, Y., Güneş, E., (2008). “Türkiye'de işlenmiş organik tarım ürünleri üretimi ve ticaretindeki gelişmeler”, Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, Cilt: 22, Sayı: 2, 25-33.
Batten, D. S., Belongia, M. T., (1986). “Monetary policy, real exchange rates, and US agricultural exports”, American Journal of Agricultural Economics, Cilt: 68, Sayı: 2, 422-427.
Bond, M. E., (1983). “Agricultural responses to prices in sub-Saharan African countries”, Staff Papers, Cilt: 30, Sayı: 4, 703-726.
Cushman, D. O., (1983). “The effects of real exchange rate risk on international trade”, Journal of International Economics, Cilt: 15, Sayı: 1-2, 45-63.
Çavdar, Ş. Ç., (2011). “Dış ticaret hadleri ve reel döviz kuru ilişkisi: Türkiye örneği”, eJournal of New World Sciences Academy, Cilt: 6, Sayı: 4, 455-463.
Demirtaş, G., (2014). “Türkiye ve Almanya arasındaki dış ticaret dengesinin sınır testi yaklaşımıyla incelenmesi”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 43, 83-106.
Erkan, B., (2012). “Türkiye’nin geleneksel ihraç tarım ürünlerinde uzmanlaşma düzeyi”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 1, 75-83.
Gül, E., Ekinci, A., (2006). “Türkiye'de reel döviz kuru ile ihracat ve ithalat arasındaki nedensellik ilişkisi: 1990-2006”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 16, 165-190.
Halicioglu, F., (2008), “The bilateral J-Curve: Turkey versus her 13 trading partners”, Journal of Asian Economics, Cilt: 19, Sayı: 3, 236-243.
Hall, S., Hondroyiannis, G., Swamy, P. A. V. B., Tavlas, G., Ulan, M., (2010). “Exchange-rate volatility and export performance: Do emerging market economies resemble industrial countries or other developing countries?”, Economic Modelling, Cilt: 27, Sayı: 6, 1514-1521.
Harri, A., Nalley, L., Hudson, D., (2009). “The relationship between oil, exchange rates, and commodity prices”, Journal of Agricultural and Applied Economics, Cilt: 41, Sayı: 2, 501–510.
Kale, P., (2001). “Turkey’s trade balance in the short and long run: Error correction modeling and cointegration”, The International Trade Journal, Cilt: 15, Sayı: 1, 27-56.
Karaçor, Z., Gerçeker, M., (2012). “Reel döviz kuru ve dış ticaret ilişkisi: Türkiye örneği (2003-2010)”, Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 23, 289-312.
Karagöz, M., Doğan, Ç., (2005). “Döviz kuru dış ticaret ilişkisi: Türkiye örneği”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 2, 219-228.
Kesgingöz, H., (2015). “Döviz kurundaki değişimin Türkiye-Kırgızistan dış ticaretine etkisi: VAR analizi”, Kastamonu University Journal of Economics & Administrative Sciences Faculty, Cilt: 8. 91-99.
Kızıldere, C., Kabadayı, B., Emsen, Ö. S., (2014). “Dış ticaretin döviz kuru değişimlerine duyarlılığı: Türkiye üzerine bir inceleme”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 12, 39-54.
Köse, N., Ay, A., Topallı, N., (2008). “Döviz kuru oynaklığının ihracata etkisi: Türkiye örneği (1995-2008)”, Gazi Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 2, 25-45.
Mitchell, D., (2008). “A note on rising food prices”, World Bank Policy Research Working Paper Series, Cilt: 4682, 1-20.
Narayan, P. K., (2004). “New Zealand's trade balance: Vidence of the J-Curve and Granger Causality”, Applied Economics Letters, Cilt: 11, Sayı: 6, 351-354.
Nazlioglu, S., Soytas, U., (2011). “World oil prices and agricultural commodity prices: Evidence from an emerging market”, Energy Economics, Cilt: 33, Sayı: 3, 488- 496.
Okay, E., Baytar, R. A., Saridoğan, E., (2012). “The effects of the exchange rate changes on the current account balance in the Turkish economy”, İktisat İşletme ve Finans, Cilt: 27, Sayı: 310, 79-101.
Onafowora, O., (2003). “Exchange rate and trade balance in East Asia: Is there a JCurve”, Economics Bulletin, 5(18), 1-13.
Peker, O., (2007). “Reel döviz kurunun dış ticaret dengesi üzerindeki kısa ve uzun dönem etkilerinin ekonometrik analizi: Türkiye örneği”, 8. Türkiye Ekonometri ve İstatistik Kongresi, 24-25.
Singh, T., (2002). “India’s trade balance: The role of income and exchange rates”, Journal of Policy Modeling, Cilt: 24, Sayı: 5, 437-452.
Tarı, R., Yıldırım, D. Ç., (2009). “Döviz kuru belirsizliğinin ihracata etkisi: Türkiye için bir uygulama”, Celal Bayar Üniversitesi Yönetim ve Ekonomi Dergisi, Cilt: 16, Sayı: 2, 95-105.
Tapşın, G., Karabulut, A. T., (2013). “Reel döviz kuru, ithalat ve ihracat arasındaki nedensellik ilişkisi: Türkiye örneği”, Akdeniz İİBF Dergisi, Sayı: 26, 190-205
Trostle, R., (2008). “Global agricultural supply and demand: Factors contributing to the recent increase in food commodity prices”, Washington, DC, USA: US Department of Agriculture, Economic Research Service, 1-30.
Türkyılmaz, S., Özer, M., Kutlu, E., (2007). “Döviz kuru oynaklığı ile ithalat ve ihracat arasındaki ilişkilerin zaman serisi analizi”, Anadolu University Journal of Social Sciences, Cilt: 7, Sayı: 2, 133-150.
Şimşek, M., Kadılar, M., (2005). “Türkiye’nin ihracat talebi fonksiyonunun sınır testi yöntemi ile eşbütünleşme analizi”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 1, 144-152.
Yanıkkaya, H., (2001). “The influence of real exchange rates on Turkish agricultural exports”, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 2, 1-12.
Yamak, R., Korkmaz, A., (2005). “Reel döviz kuru ve dış ticaret dengesi ilişkisi”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, Sayı: 2, 11-29.
Zengin, A., (2000). “Reel Döviz kuru hareketleri ve dış ticaret fiyatları: Türkiye ekonomisi üzerine ampirik bulgular”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 2, 27-41.

APA	GÜNDÜZ M, Kalayci S, Afşar B (2017). Tarım Ürünleri İhracatında Döviz Kuru ve Petrol Fiyatlarının Etkisi: Türkiye Örneği. , 805 - 819.
Chicago	GÜNDÜZ MEHMET AKİF,Kalayci Salih,Afşar Bilge Tarım Ürünleri İhracatında Döviz Kuru ve Petrol Fiyatlarının Etkisi: Türkiye Örneği. (2017): 805 - 819.
MLA	GÜNDÜZ MEHMET AKİF,Kalayci Salih,Afşar Bilge Tarım Ürünleri İhracatında Döviz Kuru ve Petrol Fiyatlarının Etkisi: Türkiye Örneği. , 2017, ss.805 - 819.
AMA	GÜNDÜZ M,Kalayci S,Afşar B Tarım Ürünleri İhracatında Döviz Kuru ve Petrol Fiyatlarının Etkisi: Türkiye Örneği. . 2017; 805 - 819.
Vancouver	GÜNDÜZ M,Kalayci S,Afşar B Tarım Ürünleri İhracatında Döviz Kuru ve Petrol Fiyatlarının Etkisi: Türkiye Örneği. . 2017; 805 - 819.
IEEE	GÜNDÜZ M,Kalayci S,Afşar B "Tarım Ürünleri İhracatında Döviz Kuru ve Petrol Fiyatlarının Etkisi: Türkiye Örneği." , ss.805 - 819, 2017.
ISNAD	GÜNDÜZ, MEHMET AKİF vd. "Tarım Ürünleri İhracatında Döviz Kuru ve Petrol Fiyatlarının Etkisi: Türkiye Örneği". (2017), 805-819.

APA	GÜNDÜZ M, Kalayci S, Afşar B (2017). Tarım Ürünleri İhracatında Döviz Kuru ve Petrol Fiyatlarının Etkisi: Türkiye Örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(4), 805 - 819.
Chicago	GÜNDÜZ MEHMET AKİF,Kalayci Salih,Afşar Bilge Tarım Ürünleri İhracatında Döviz Kuru ve Petrol Fiyatlarının Etkisi: Türkiye Örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi 9, no.4 (2017): 805 - 819.
MLA	GÜNDÜZ MEHMET AKİF,Kalayci Salih,Afşar Bilge Tarım Ürünleri İhracatında Döviz Kuru ve Petrol Fiyatlarının Etkisi: Türkiye Örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, vol.9, no.4, 2017, ss.805 - 819.
AMA	GÜNDÜZ M,Kalayci S,Afşar B Tarım Ürünleri İhracatında Döviz Kuru ve Petrol Fiyatlarının Etkisi: Türkiye Örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi. 2017; 9(4): 805 - 819.
Vancouver	GÜNDÜZ M,Kalayci S,Afşar B Tarım Ürünleri İhracatında Döviz Kuru ve Petrol Fiyatlarının Etkisi: Türkiye Örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi. 2017; 9(4): 805 - 819.
IEEE	GÜNDÜZ M,Kalayci S,Afşar B "Tarım Ürünleri İhracatında Döviz Kuru ve Petrol Fiyatlarının Etkisi: Türkiye Örneği." İşletme Araştırmaları Dergisi, 9, ss.805 - 819, 2017.
ISNAD	GÜNDÜZ, MEHMET AKİF vd. "Tarım Ürünleri İhracatında Döviz Kuru ve Petrol Fiyatlarının Etkisi: Türkiye Örneği". İşletme Araştırmaları Dergisi 9/4 (2017), 805-819.