Yıl: 2015 Cilt: 10 Sayı: 8 Sayfa Aralığı: 2017 - 2038 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

ETNOPEDAGOJİ AÇISINDAN MONGUŞ KENİN-LOPSAN’IN TIVA ÇAŊÇIL ADLI ESERİ

Öz:
Avrupa'da ulusal halk kültürlerine olan ilgi, Amerika'nın keşfinden sonra doğmuştur. Amerikan yerlilerinin sosyal hayatları ile ilgili yapılan derlemeler, Avrupa kültürü çalışmalarını başlatmıştır. J. Gottfried Herder ve Grimm Kardeşlerin Almanya'da yaptığı çalışmalar, halk bilimini bağımsız bir disiplin haline getirmiştir. Halk bilimi çalışmaları ile ortaya konan halk kültürü materyalleri, ulus devletlerin kuruluş sürecinde kültürel bir zemin hazırlamakta kullanılmıştır. Özellikle derlenen destanlar ve bu destanların kahramanları, Avrupa halklarının etrafında birleşecekleri kavramlara dönüşmüştür. Ancak, halk bilimi Çarlık Rusya'sı ve Sovyetler Birliği dönemlerinde azınlıkları Ruslaştırma politikaları kapsamında kullanılmış, bu politikalar ile bilhassa Türk topluluklarının dil ve kültür bağları zayıflatılmıştır. Etnopedagoji, bir halkın var olduğu ilk andan itibaren deneme yanılma yoluyla geliştirdiği eğitim metotlarını halk bilimi aracılığı ile tespit ederek yeni neslin yetişmesinde kullanan bir bilim dalıdır. Volkov'un kurucusu olduğu bu disiplin, bir toplumun ulusal değerlerini aile ve eğitimcilerin yardımıyla çocuklara aktarmayı amaçlamaktadır. Önemli bir Tuvalı araştırmacı ve aydın olan Monguş Kenin-Lopsan, tüm ömrünü Tuva geleneksel kültürünü araştırmaya, unutulan değerleri yeni kuşaklara öğretmeye adamıştır. Kenin-Lopsan, bu çerçevede Tuva Kamlarının Alkışları (1992,1995), Tuva Kamlarının Büyüleri (1993), Tuva Halkının Eski Gelenekleri (1994), Tuva Şamanları (1999), Oytulaaş (2004), Tuva Geleneksel Kültürü (2006), Kara Göğün Nefesi (2008) gibi çalışmalar kaleme almıştır. Bu eserler arasında yer alan Tıva Ça?çıl, Tuvalı çocukların, ailelerin ve eğitimcilerin Tuva geleneksel kültürünü öğrenmelerini amaçlayan etnopedagojik bir çalışmadır. Bu yazıda halk biliminin ulusal kimlik yaratmadaki rolü, eğitim bilimleri ile olan ilişkisi ile Tıva Ça?çıl adlı eserin etnopedagojik değeri incelenecektir
Anahtar Kelime:

IN TERMS OF ETHNOPEDAGOGY MONGUSH KENİN-LOPSAN'S WORK: TIVA ÇANÇIL

Öz:
Herder and Brothers Grimm has been recognized as the founderof the folkloristics. On the other hand, interest in the their folklore ofEuropeans was started after the conquest of the Americas. At the end ofthe 15th century some travellers, clerics, traders went to America andthey did compilation about social lives of American natives. Europeanswere very interested in lifestyle of primitive people living far fromcivilization. In the following years European humanist intellectualsfocused on their folk culture. Marc Lescarbot (1580-1630) wrote the“History of New France” (Histoire de la nouvelle-France) and Jesuitpriest Lafitau wrote the “Customs of the American Indians ComparedWith the Customs of Primitive Times” (Moeurs des SauvagesAmériquains, Comparées aux Moeurs des Premiers Temps). Thesestudies affected the philosophers of Age of Enlightenment and blazed atrail for new comparative researches of folklore and ethnography. JamesMacpherson published “Fragments of Ancient Poetry, Collected in theHighlands of Scotland and Translated from the Gaelic or Erse Languagein 1760, “Fingal” in 1762, and “Temora” in 1763. His poems hadwidespread influence of European literature and started literarymovement before the Romantic era. Thomas Percy published theReliques of Ancient English Poetry and his works gave impetus theOssianism.German poet, philosopher and thelogian Johann GottfriedHerder’s (1744-1803) works were extremely important for folkloristicstudies. His aim was purification to German language and culture. Atthe same time, in the Herder’s period, Germany was divided into a lot ofstates and he were desiring to merge Germany and his ideas andstudies was used to identity constuction.At the beginning of the 19th century, Carl Ludvig Jacop Grimmand Wilhemm Grimm (known as the Brothers Grimm) established amethodology for collecting and analysing German folk tales. Wilhemmand Jacop Grimm traveled a lot of German country and collected morethan 200 folk tales. They published this folk tales “Children’s andHousehold Tales” (Kinder und Hausmärche), in five volumes between1812-1822. Grimm’s studies were accepted pioneer of folkloristicsbecause of their methodology.After the French Revolution and Napoleonic Wars, Europeansfocused on their national identity. Folkloristic and linguistic studieswere used to construction of national identity. Especially inSwitzerland, Finland, Bulgaria, Greece and Algeria, some academiciansstudied on their national epics. (For example in Finland, Elias Lönnrotstudied on the Kalevela; in Swedish, Johann Jakob Bodmer studiedNibelungenlied and Percival). In these countries, peoples united onthese epic heroes and fought to build their own nation states by the aidof national heroes. During the 19th century, dissolution of Ottoman Empire gainedspeed. Nationalism rose in the Balkan countries Greece, Bulgaria andSerbia and Ottoman Empire began to disintegrate because of nationalistmovements. During the Tanzimat period, some of Ottoman intellecuals,(known as Tanzimatçilar), believed that the reason of the problem was“cultural”. They tried to illuminate their people with literary as Age ofEnlightenment philosophers did. But there was a trouble reaching thepeople. Ottoman Turkish was a written language used only by theOttoman aristocracy. Ordinary people could not understand this ornatelanguage. Because of this problem, Ottoman writers strained at simplifytheir style and tried to use types of folk literature. But folkloristicstudies didn’t gain strenght until the World War I ended. After thecollapsed of Ottoman Empire, Turkey Republic was born from the ashesand Turkism became dominant ideology of republic. Ziya Gökalp wasfather of Turkish nationalism. He searched for Turkish identity innational history, literature and language. According to Gökalp, Turkishintellectuals should go toward ordinary people to learn real Turkishculture and teach them to Western Civilization. In line with Gökalpsideals, Turkish Studies Institute, Turkish Language Association,Turkish Historical Society were founded in the early years of theTurkish Republic.In August 1552, Russian army defeated the Tatar army and theKazan Khanate captured by Tsardom of Russia. In the following years,Russia seized all of Turkistan and Siberia and Russia became a globalpower and this counquests transformed Russia into a multi-confessioanand multi-ethnic country. After the conquest of Kazan, Tsardom ofRussia began to dominate Turkic peoples. There were a great number ofTurkic tribes in Turkistan and Siberia and many of them were muslim.Tsars imposed administrative measures on non-Russian communitiesbut these policies were insufficient. In the second half of the 19thcentury, Russian missionary Nikolai Ivanovic Il’minskiy developed aneducation method to Russification of the non-Russian commities. Hewas against to linguistic Russification. The key factor of the Il’minskiy’smethod was the “mother tongue”. Different Cyrillic alphabets andwritten languages were created for each minority and the religiouseducation was tried to be given in their mother tongues. During theSoviet Period, Bolsheviks used the Il’minskiy method with somearrangements in the nationalities policy. As a part of this policy,folklorists used the folk tales, folk songs and epics for communistpropaganda. Lenin and Stalin became cult. In folk songs, Lenin andStalin were hero, great leaders and all the people of Soviet Union werehappy thank to the Revolution leaders.Etnho-pedagogy was introduced by Chuvas scientist G. N. Volkov.This branch of science aims to transmit the national culture to newgenerations via teaching. Ethno-pedagogy researches mother tongue,ethnic culture, religion and customs. Every nation has rich and oldculture and all nations developed a cultural pedagogy in their historical
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • ACIPAYAMLI, Orhan (1978). Halkbilim Terimleri Sözlüğü, Ankara, TDK Yay.
  • AÇA, Mehmet, (2013), “Misyoner-Şarkiyatçı Nikolay İvanoviç İl’minskiy’in Çarlık Rusyası’nın Hristiyanlaştırma ve Ruslaştırma Politikalarındaki Yeri”, Yeni Türkiye-Türkçe Özel Sayısı”, s. 1464-1477
  • AKMAN, Eyüp (2008), Sovyetler Birliği Dönemi’nde Azerbaycan’da Folklor Politikaları ve Çalışmaları (1917-1953), s.349
  • AKROMOVA, Dilaram (2006), “Kırgızistan’da Orto Mekteplerdeki “Adep Sabagı” Dersinde Din Eğitimi İle İlgili Amaçların Gerçekleşme Düzeyi (Oş Örneği), Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Din ve Felsefe Bilimleri Din Eğitimi Ana Bilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
  • ALİMBEKOV, Akmatali (2007), “Etnopedagoji ve Kırgız Etnopedagojisinin Temel Kavramları”, Türk Yurdu, C.27, S: 242, s.31-36
  • ARIKOĞLU, Ekrem, “Tuva’nın XX. Asır Siyasi Tarihi”, Türkler Ansiklopedisi, C.20, Yeni Türkiye Araştırmaları, Ankara, 2002, s.173
  • ARIKOĞLU, Ekrem, “Tuva Türkçesinin Tarihi Gelişimi ve Üzerinde Yapılan Çalışmalar”, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, S.4, 1997, s.158
  • AYGÜN CENGİZ, Serpil (1997). “William John Thoms ve “Folklor” Başlıklı Yazısı, Milli Folkor, C.5, S: 36, s. 89-93
  • AYGÜN CENGİZ, Serpil (1999). “Folklor, Poplor ve Kitle İletişim Araçları”, Folklor/Edebiyat Dergisi, Cilt 5, Sayı 19, 5-12.
  • BAŞGÖZ, İlhan, (2002), "Giriş", Sibirya'dan Bir Masal Anası (Yazar: Mark Azadovski), (Çev: İlhan Başgöz), Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları, s: 1-43.
  • BAŞGÖZ, İlhan (2011), “Türkiye’de Folklor Çalışmaları ve Milliyetçilik” (Çev. Serdar Uğurlu), Turkish Studies, Volume 6/3, Summer, s.1535-1546
  • BAYRAM, Bülent (2014), “Çuvaş Folkor Araştırmalarında ve Halk Edebiyatı Metinlerinde Kimlik Oluşum Süreci Nasıl Ele Alınmalıdır?”, Milliyetlerin Kesişme Noktası: İdil-Ural Çalıştayı Bildiri Kitabı, s. 293-320
  • ÇOBANOĞLU, Özkul, (2012), Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş, Ankara, Akçağ Yayınları, s. 99
  • ÇÜLDÜM, Çap (2002), “Ulusçu Pedagogika’nıŋ Ujuk-Dösteri”, Kızıl, Tıvanıŋ Nom Ündürer Çeri
  • DOPÇUN-OOL, Adıg-Tuduş, (2014), Skif, Hun, Türk Uranhaynıŋ Huulgazın Tıvaları, Kızıl, s.220
  • DURMUŞ, Oğuzhan (2014), “Çuvaş Atasözlerine Göre Çuvaşlar ve İdil-Ural Halkları”, Milliyetlerin Kesişme Noktası: İdil-Ural Çalıştayı Bildiri Kitabı, s. 321-362
  • EMİROĞLU, Kudret; AYDIN, Suavi, (2003), Antropoloji Sözlüğü, Ankara, s. 281-290
  • FRIDMAN, Eva Jane Neuman, “Tuva Şamanizmi”, Türkler Ansiklopedisi, C.20, Ankara, Yeni Türkiye Araştırmaları, 2002, s.180
  • Grimm Kardeşler (1989), AnaBritannica, İstanbul, C.10, s.53
  • GÖKALP; Ziya (1990), Türkçülüğün Esasları, İstanbul, Milli Eğitim Yayınları, s.47
  • KEFELİ, Agnes Nilüfer, (2002), “Nikolay İl’minskiy: Orta Volga Müslüman Türk Halkları Üzerindeki Siyaseti”, Türkler Ansiklopedisi, C.18, s. 451-459, Ankara, Yeni Türkiye Yayınları
  • KENİN-LOPSAN, Monguş (2010), Tıva Çaŋçıl, Kızıl
  • KOMBU, S. (2012), Tuvinskaya literatura Slovar’, Novosibirsk, Nauka, s.83-84
  • MARSHALL, Gordon (1999), Sosyoloji Sözlüğü, Ankara, Bilim ve Sanat, s. 216-219
  • MONGUŞ, D. A., Tıva Dıldıŋ Tayılbırlıg Slovarı, C.1, Novosibirsk, Nauka, 2003
  • MONGUŞ, D. A., Tıva Dıldıŋ Tayılbırlıg Slovarı, C.2, Novosibirsk, Nauka, 2011
  • OINAS, Felix J., (1993), “Rusya’da Folklor Faaliyetleri”, Milli Folkor, C.3, S.20, s.3-13 Ossiancılık (1989), AnaBritannica, İstanbul, C.17, s.231
  • ÖZLEM, Kader (2013), “Kerimov Yönetiminde Özbekistan’ın İç ve Dış Politikasının Analizi (1991-2012), Elektronik Siyaset Bilimi Araştırmaları Dergisi, C.4, Vol.4. No:2, s.29-51
  • PROPP; Vladimir, (1998), Folklor, Teori ve Tarih, İstanbul, Avesta, s.9
  • ROY, Oliver (2005), Yeni Orta Asya ya da Ulusların İmal Edilişi, (Çev. Mehmet Moralı), İstanbul, Metis Yayınları
  • SERTÇELİK; Seyit (2002), “Rus İmparatorluğu’nun Avrupa Yakasında Yaşayan Türklerin Demografik Dağılımı ve Çarlık Rusyası’nın Türklere Yönelik Politikaları”, Türkler Ansiklopedisi, C.18, s. 385-399, Ankara, Yeni Türkiye Yayınları
  • SOKOLOV; Yuri (2009), Folklor: Tarih ve Kuram, (Çev. Yerke Özer), Ankara, Geleneksel Yayınları
  • TEMUR, Nezir (2011) Folklor ve İdeoloji, (Sovyetler Birliği Döneminde Kırgızistan’da Folkor Politikaları ve Çalışmaları 1917-1958), Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları
  • TOPSAKAL, İlyas (2011), “Türk Tarihi Açısından Sibirya’nın Kısa Tarihi (Başlangıçtan 16. Yüzyıla Kadar), Turkish Studies, Volume 671, s. 1863-1883
  • TOSUN, İlker (2010), “Türklerin Kullandığı Alfabeler”, İstanbul, Türkiye Türkçesi Grameri, Kriter Yay., s. 43
  • VOLKOV, G. N. (1974), Etnopedagogika, Çeboksarı
  • WATSON, Peter (2014), Fikirler Tarihi, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları,
APA Tosun İ (2015). ETNOPEDAGOJİ AÇISINDAN MONGUŞ KENİN-LOPSAN’IN TIVA ÇAŊÇIL ADLI ESERİ. , 2017 - 2038.
Chicago Tosun İlker ETNOPEDAGOJİ AÇISINDAN MONGUŞ KENİN-LOPSAN’IN TIVA ÇAŊÇIL ADLI ESERİ. (2015): 2017 - 2038.
MLA Tosun İlker ETNOPEDAGOJİ AÇISINDAN MONGUŞ KENİN-LOPSAN’IN TIVA ÇAŊÇIL ADLI ESERİ. , 2015, ss.2017 - 2038.
AMA Tosun İ ETNOPEDAGOJİ AÇISINDAN MONGUŞ KENİN-LOPSAN’IN TIVA ÇAŊÇIL ADLI ESERİ. . 2015; 2017 - 2038.
Vancouver Tosun İ ETNOPEDAGOJİ AÇISINDAN MONGUŞ KENİN-LOPSAN’IN TIVA ÇAŊÇIL ADLI ESERİ. . 2015; 2017 - 2038.
IEEE Tosun İ "ETNOPEDAGOJİ AÇISINDAN MONGUŞ KENİN-LOPSAN’IN TIVA ÇAŊÇIL ADLI ESERİ." , ss.2017 - 2038, 2015.
ISNAD Tosun, İlker. "ETNOPEDAGOJİ AÇISINDAN MONGUŞ KENİN-LOPSAN’IN TIVA ÇAŊÇIL ADLI ESERİ". (2015), 2017-2038.
APA Tosun İ (2015). ETNOPEDAGOJİ AÇISINDAN MONGUŞ KENİN-LOPSAN’IN TIVA ÇAŊÇIL ADLI ESERİ. Turkish Studies (Elektronik), 10(8), 2017 - 2038.
Chicago Tosun İlker ETNOPEDAGOJİ AÇISINDAN MONGUŞ KENİN-LOPSAN’IN TIVA ÇAŊÇIL ADLI ESERİ. Turkish Studies (Elektronik) 10, no.8 (2015): 2017 - 2038.
MLA Tosun İlker ETNOPEDAGOJİ AÇISINDAN MONGUŞ KENİN-LOPSAN’IN TIVA ÇAŊÇIL ADLI ESERİ. Turkish Studies (Elektronik), vol.10, no.8, 2015, ss.2017 - 2038.
AMA Tosun İ ETNOPEDAGOJİ AÇISINDAN MONGUŞ KENİN-LOPSAN’IN TIVA ÇAŊÇIL ADLI ESERİ. Turkish Studies (Elektronik). 2015; 10(8): 2017 - 2038.
Vancouver Tosun İ ETNOPEDAGOJİ AÇISINDAN MONGUŞ KENİN-LOPSAN’IN TIVA ÇAŊÇIL ADLI ESERİ. Turkish Studies (Elektronik). 2015; 10(8): 2017 - 2038.
IEEE Tosun İ "ETNOPEDAGOJİ AÇISINDAN MONGUŞ KENİN-LOPSAN’IN TIVA ÇAŊÇIL ADLI ESERİ." Turkish Studies (Elektronik), 10, ss.2017 - 2038, 2015.
ISNAD Tosun, İlker. "ETNOPEDAGOJİ AÇISINDAN MONGUŞ KENİN-LOPSAN’IN TIVA ÇAŊÇIL ADLI ESERİ". Turkish Studies (Elektronik) 10/8 (2015), 2017-2038.