COĞRAFİ İŞARET OLARAK DİYARBAKIR BAZALT TAŞI VE TESCİLİ

DAĞTEKİN EKİNCİ, Emine

COĞRAFİ İŞARET OLARAK DİYARBAKIR BAZALT TAŞI VE TESCİLİ

Emine DAĞTEKİN EKİNCİ (Dr. Öğr. Üyesi, Dicle Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Restorasyon ABD,)

Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik)

24 3

Yıl: 2018 Cilt: 17 Sayı: 66 Sayfa Aralığı: 851 - 860 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

COĞRAFİ İŞARET OLARAK DİYARBAKIR BAZALT TAŞI VE TESCİLİ

Öz:

Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan Diyarbakır kenti, Hurriler'den bugüne pek çok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Surlarla kuşatılan kentin mimarlık ve yapı sanatının önemli bir parçası olan bazalt taşı kentin tümüne hakimdir. Kentin surları, burçları, dar ve uzun sokakları, cami, hamam, kilise ve han gibi anıtsal yapıları, avlulu ve eyvanlı evlerinden oluşan geleneksel dokusu bazalt taşından yapılmıştır. Kent ile özdeşleşen bazaltın yöresel malzeme olarak coğrafi işaret alması ve tescili için 2017 yılında Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası, Kalkınma Ajansı ve Dicle Üniversitesi'nin dahil olduğu "Yöresel Ürünler Coğrafi İşaret ve Tescil Alma Projesi2" kapsamında başvuru süreci başlatılmıştır. Bazalt taşı Türkiye'de pek çok yerde kullanılan bir taş olmasına rağmen Diyarbakır'da kentin bir bazalt plato üzerinde yer alması, kentte var olan tüm medeniyetlerin mimari mirasının bu platonun bazaltından yapılmış olması malzemeye özgünlük ve farklılık kazandırmaktadır. Bu bağlamda Diyarbakır'da geleneksel kent dokusunun tamamında kullanılan, kentin merkezinde üretilen "Diyarbakır Bazaltı'nın" yerel bir malzeme olarak coğrafi işaretle tescillenmesi /patentinin alınması, kentte mal olan bir ürünün üretim ve kullanım zinciri içinde korunmasını ve sürdürülebilirliğini sağlayacaktır

Anahtar Kelime:

AS GEOGRAPHICAL INDICATION DIYARBAKIR BASALT STONE AND REGISTRATION

Öz:

Located in Southeastern Anatolian Region of Turkey, the city of Diyarbakır has been home to many civilizations since Hurrians. Basalt stone, as a significant element of architecture and construction of Diyarbakır surrounded by walls, dominates the whole city. In addition to the walls, the traditional city texture embodying long narrow streets, monumental structures like mosques, churches and inns, and houses with yards and iwans is also built from basalt stone

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akbulut İ., (1995). “2000’e Beş Kala Diyarbakır”, Diyarbakır Valiliği, sy.1, Diyarbakır.
Akyol A., (2012)., “Diyarbakır Kalesi İçkale Sur Duvarları Yapı Malzeme Analizi Raporu” Diyarbakır Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu Arşivi, Diyarbakır.
Andresyan, Hrand D., (1964). “Polonyalı Simeon Seyahatnâmesi (1608-1619)”, Baha Matbaası, sy. 100-101,180 İstanbul
Anonim, 2017a. “Türk Patent Kurumu Kavramlar, Coğrafi İşaret”, http://www.turkpatent.gov.tr/TURKPATENT/resources/temp/6B3F914C-E72C-437C8A30-F50C51DE0A23.pdf). [Erişim:02.12.2017]
Anonim, 2017a. “Türk Patent Kurumu Kavramlar, Coğrafi İşaret”, http://www.turkpatent.gov.tr/TURKPATENT/resources/temp/6B3F914C-E72C-437C8A30-F50C51DE0A23.pdf. [Erişim:02.12.2017]
Anonim, 2017c.” Türk Patent Kurumu”, http://www.turkpatent.gov.tr/TURKPATENT/ geographicalRegisteredList/ [Erişim:02.12.2017]
Anonim, 2017d. “Türk Patent Kurumu”, http://www.turkpatent.gov.tr/TURKPATENT/ geographicalList/ [Erişim:02.12.2017]
Amand von Schweiger-Lerchenfeld, (1882)., “Der Orient”, A. Hartleben’s Verlag, sy.322- 324, Wien-Pest-Leipzig,
Arslan R., (1999)., “Diyarbakır Kentinin Tarihi ve Bugünkü Konumu”, Diyarbakır: Müze Şehir, sy. 86.İstanbul,
Bahçeşehir Üniversitesi Diyarbakır Resimleri Kataloğu, 2015.
Balın N, R., (1970), “Tarih Boyunca Diyarbakır”, Kara Amid Dergisi, Sayı:5, sy.6–7, Akran Matbaa, Ankara
Barkley Henry C., (2007). “Anadolu ve Ermenistan’a Yolculuk”, sy. 200-201, İstanbul
Bell Gertrude Lowthian(1911). “Amurath to Amurath”, W. Heinemann, London. http://gertrudebell.ncl.ac.uk/photos_in_album.php?album_id=14&start=60 [Erişim:02.01. 2017].
Beysanoğlu, S., (2003), Anıtları ve Kitabeleriyle Diyarbakır Tarihi, C.I-II ,DBB. Yayınları, sy.4, Ankara.
Berchem Max Van, (1910). “Strzygowski Josef”, Amida, Heidelberg.
Buckingham, James Silk (1827). “Travels in Mesopotamia and Asia Minor”, Henry Colburn, New Burlington Street, sy. 218-219, London,
Chesney Francis Rawdon, (1850). “The Expedition for the Survey of The Rivers Euphrates and Tigris”, Vol.I, sy.14. London,
Çelebi, Evliyâ (1970). “Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi”, (Çev: Zuhuri Danışman), VI, İstanbul, sy. 115,120.
Dağtekin Ekinci E., (2017)., “Bazalt Taşının Diyarbakır İç Kale Surlarında Kullanım Biçimleri ve Yerleri”, IV. Uluslararası Taş Kongresi, sy. 260-261, İzmir
Doğan B., (2015)., “Coğrafi İşaret Korumasının Gelişmekte Olan Ülkeler İçin Önemi” EJournal Of New World Sciences Academy s.18. Http://Dx.Doi.Org/10.12739/Nwsa.2015.10.2.3 c 0128
Erkan, Y., (1995). Magmatik petrografi. Hacettepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendislik Bölümü Yayını sy. 169, Ankara.
Errera M., Pénicaud M., (2011), “Ben-U Sen Kendiliğinden Gelişmiş Bir Mahallenin Yenilenme Potansiyelleri” Uluslararası Planlama ve Kentsel Tasarım Çalıştayı - Diyarbakır, Türkiye https://www.ateliers.org/media/workshop/documents/konu _atelier_diyarbakir_tk.pdf [ Erişim:10.10. 2017]
Eyice S., (1963). “X. Hommaire de Hell ve Ressam Jules Laurens, “Müşterek Türkiye seyahatnamelerinin Değerlendirilmesi yolunda bir araştırma”, Belleten, XVII-105, (Ocak 1963)‟den ayrı basım, TTK Basımevi, sy.69-76. Ankara,
Gabriel A., (1940). “Voyages Archéologiques Dans la Turquie Orientale”, sy.368, Paris.
Garden Robert Jones, (1999). “Diyarbakır”, Çev: Hamdi Can Tuncer, Diyarbakır: Müze Şehir, Yapı Kredi Yayınları, No:1271, sy.141., İstanbul.
Grothe Hugo, “Geographische Charakterbilder”, Leipzig, 1909, [Erişim:10.10.2017]. http://www.houshamadyan.org/tur/haritalar/diyarbakir-vilayeti.html
Güçhan N.Ş., Ünay A. İ., Böke H., Gökçe F., (2005). “Diyarbakır Kent Surları Koruma Sorunları”, ODTÜ MFD 1/ (22: 1) sy. 29,45.
Gündoğdu, G., 2006. Türk Hukukunda Coğrafi İşaret Kavramı ve Korunması, Yıldız Teknik Üniversitesi İİBF İşletme Bölümü Ticaret Hukuku Anabilim Dalı, Beta Yayınları,Yayın No:1667, Hukuk Dizisi, sy.747, İstanbul.
İlhan P., (1999), “Gezginlerin Gözüyle Diyarbakır (1701-1924)”, Diyarbakır: Müze Şehir, Yapı Kredi Yayınları, No:1271 sy.151.,147,150,156, İstanbul.
İnciciyan, (1804) “Coğrafya, I”, sy. 211-213.
Kahveci A. E.,(2008). Diyarbakır Yöresinde Bazalt Taşının Yapı Malzemesi Olarak Kullanımının İncelenmesi Üzerine Bir Araştırma Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yapı Eğitimi Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi sy. 7,71, Isparta
Kan M., Gülçubuk B., (2008). “Kırsal Ekonominin Canlanmasında ve Yerel Sahiplenmede Coğrafi İşaretler”, U. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, , Cilt 22, Sayı 2, sy.57-66
Karaca N., (2010). “Seyahatnamelere Göre Diyarbakır’ın Osmanlı Dönemi Mimari Dokusu Üzerine Bir Değerlendirme” Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, sy. 44 Van
Ketin, İ., (1982). Genel jeoloji yer bilimine giriş. İTÜ Vakfı, Cilt I s.1096 İstanbul.
Marangoz, M. ve Akyıldız, M., (2006)., “Doğal ve Kültürel Mirasın Korunması Açısından Coğrafi İşaretlerin Önemi ve Buldan Bezi Örneği”, Buldan Sempozyumu, 23-24 Kasım, Denizli.
Mar-Yeşua, (1958). “ Vakayinam”e, (Çev., Mualla Yanmaz), sy.1, İstanbul.
Michel Pabuçcuyan koleksiyonu http://www.houshamadyan.org/tur/haritalar/diyarbakirvilayeti.html [Erişim:10.10. 2017].
Nasır-ı Hüsrev, (1967). “ Sefername”, (Çev: Abdülvehap Tarzi), 2. Baskı, sy. 12-13, Ankara.
Nauman, Dr. Edmung (1893), “Vom Goldnen Horn zu den Quellen des Euphrat”, Verlag von R. Oldenburg-München-Leipzig, sy.288-306.
Niebuhr Carsten -Ulrich Jasper Seetzen-Richard Lepsius-Heinrich Brugsch, (1962), “Reisen im Orient”, Yay.Haz. Herbert Scurla, Veerlag der Nation, , 2. baskı, sy.176-179. Berlin,
Toprak V., (2012). “ Diyarbakır Surlarının Jeolojik ve Morfolojik Özellikleri”, Uluslar arası Diyarbakır Surları Sempozyumu sy. 141-143.
Tekin, A., ( 1997). “Anadolu’nun Taşlara Yazıldığı Kent”, D.Ü. Yayınevi, s.33 Diyarbakır
Warkworth Lord, (1898). “Notes From a Diary in Asiatic Turkey”, Edward Arnold, s.233, London,
Yıldız S., Işık N., Keleştemur O., (2008).“Diyarbakır-Karacadağ Bazalt Taşlarının Mekanik Özelliklerinin İncelenmesi” Fırat Üniv. Fen ve Müh. Bil. Dergisi 20 (4), 617-626, sy.625.
Yılmazçelik, İ., (1999), “Osmanlı Hakimiyeti Süresince Diyarbakır Eyaletinin İktisadi ve Sosyal Durumu”, Diyarbakır: Müze Şehir, sy.472, İstanbul.

APA	DAĞTEKİN EKİNCİ E (2018). COĞRAFİ İŞARET OLARAK DİYARBAKIR BAZALT TAŞI VE TESCİLİ. , 851 - 860.
Chicago	DAĞTEKİN EKİNCİ Emine COĞRAFİ İŞARET OLARAK DİYARBAKIR BAZALT TAŞI VE TESCİLİ. (2018): 851 - 860.
MLA	DAĞTEKİN EKİNCİ Emine COĞRAFİ İŞARET OLARAK DİYARBAKIR BAZALT TAŞI VE TESCİLİ. , 2018, ss.851 - 860.
AMA	DAĞTEKİN EKİNCİ E COĞRAFİ İŞARET OLARAK DİYARBAKIR BAZALT TAŞI VE TESCİLİ. . 2018; 851 - 860.
Vancouver	DAĞTEKİN EKİNCİ E COĞRAFİ İŞARET OLARAK DİYARBAKIR BAZALT TAŞI VE TESCİLİ. . 2018; 851 - 860.
IEEE	DAĞTEKİN EKİNCİ E "COĞRAFİ İŞARET OLARAK DİYARBAKIR BAZALT TAŞI VE TESCİLİ." , ss.851 - 860, 2018.
ISNAD	DAĞTEKİN EKİNCİ, Emine. "COĞRAFİ İŞARET OLARAK DİYARBAKIR BAZALT TAŞI VE TESCİLİ". (2018), 851-860.

APA	DAĞTEKİN EKİNCİ E (2018). COĞRAFİ İŞARET OLARAK DİYARBAKIR BAZALT TAŞI VE TESCİLİ. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik), 17(66), 851 - 860.
Chicago	DAĞTEKİN EKİNCİ Emine COĞRAFİ İŞARET OLARAK DİYARBAKIR BAZALT TAŞI VE TESCİLİ. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik) 17, no.66 (2018): 851 - 860.
MLA	DAĞTEKİN EKİNCİ Emine COĞRAFİ İŞARET OLARAK DİYARBAKIR BAZALT TAŞI VE TESCİLİ. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik), vol.17, no.66, 2018, ss.851 - 860.
AMA	DAĞTEKİN EKİNCİ E COĞRAFİ İŞARET OLARAK DİYARBAKIR BAZALT TAŞI VE TESCİLİ. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik). 2018; 17(66): 851 - 860.
Vancouver	DAĞTEKİN EKİNCİ E COĞRAFİ İŞARET OLARAK DİYARBAKIR BAZALT TAŞI VE TESCİLİ. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik). 2018; 17(66): 851 - 860.
IEEE	DAĞTEKİN EKİNCİ E "COĞRAFİ İŞARET OLARAK DİYARBAKIR BAZALT TAŞI VE TESCİLİ." Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik), 17, ss.851 - 860, 2018.
ISNAD	DAĞTEKİN EKİNCİ, Emine. "COĞRAFİ İŞARET OLARAK DİYARBAKIR BAZALT TAŞI VE TESCİLİ". Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik) 17/66 (2018), 851-860.