İş Kanunu Kapsamında Fazla Çalışmanın Yıllık Sınırının Aşılmasının Hukuki Sonuçları

Yıl: 2017 Cilt: 12 Sayı: 136 Sayfa Aralığı: 13 - 26 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

İş Kanunu Kapsamında Fazla Çalışmanın Yıllık Sınırının Aşılmasının Hukuki Sonuçları

Öz:
4857 sayılı İş Kanunu kapsamında fazla çalışmaya ilişkin düzenlemelerin emredici nitelikte olduğu görülmektedir. Yasa koyucu günlük çalışma süresi sınırlamasında haftalık çalışma süresi esasını benimsemesinden farklı olarak fazla çalışma sınırlarının belirlenmesinde haftalık fazla çalışma gibi bir sınırlama öngörmemiş, sadece yıllık fazla çalışma açısından bir sınırlama getirilmiştir. Nitekim İş Kanununda fazla çalışma süresinin toplamının bir yılda 270 saatten fazla olamayacağı düzenlenmiştir. Uygulamada ise genellikle yasayla getirilen bu sınırlamaya dikkat edilmediği, işçiler fazla çalışma yapmak istemeseler dahi çalışmak zorunda bırakıldığı görülmektedir.Fazla çalışmaların yıllık azami 270 saatle sınırlandırılması, bu sınırı aşan çalışmaların da ücret açısından fazla çalışma olarak değerlendirilmesine yasal bir engel bulunmamaktadır. Fazla çalışma yasağının bulunmasına rağmen tarafların onayı ile veya onayı olmaksızın yapılmış bir fazla çalışma her hâlükârda artışlı ücrete hak kazandıracaktır. Ancak daha önemlisi yıllık azami süreyi aşkın bir fazla çalışma yaptırıldığı hallerde İş Kanunu 24/II-f bendi gereğince işçinin sözleşmeyi fesih hakkına sahip olmasıdır. Fazla çalışmanın yılda 270 saati aşamayacağı, bunun bir çalışma şartı olduğu kabul edilmektedir. İşyerinde çalışma şartlarının uygulanmaması ise işçi açısından haklı fesih sebebi olarak düzenlenmiştir. Ayrıca yıllık 270 saati aşan fazla çalışmaların işçinin fiziksel ve zihinsel yorgunluğuna sebebiyet vereceği, bunun ise "işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa" şeklindeki İş Kanunu md. 24/I-a hükmü gereği haklı fesih sayılması gerektiğini de belirtmek gerekmektedir. Çalışmamızda Yargıtay'ın örnek kararları ve öğreti görüşleri doğrultusunda işçinin kanunla belirlenen yıllık azami çalışma süresi üzerinde çalıştırılmasının hukuki sonuçları ele alınmıştır.
Anahtar Kelime:

Konular: İş

Legal Consequences of Exceeding the Annual Limit of Overtime Work Under the Labor Code

Öz:
Under the Labor Law No. 4857, it is seen that the regulations on overtime work are mandatory. Unlike taking weekly working hours as a basis in limitation of daily working time, the lawmakers did not propose weekly overtime work in determining overtime work limits; they imposed limitations in terms of annual overtime work. Thus, in the Labor Law, overtime work period is regulated as not to be more than 270 hours in total per year. However in practice, it is observed that the limit, enacted by the law, is generally ignored and workers are forced to work even if they do not want to work overtime.Limiting overtime work to a maximum of 270 hours per year is not a legal barrier for evaluating the work that exceeds this limit as overtime work in terms of wage. Despite the fact that there is an overworking ban, an overwork, done with or without the consent of the parties will in any case give an incremental wage right. However, more importantly, in cases where an overwork is done over the maximum period of the annual limit, the worker has the contractual unilateral right of termination in accordance with the clause 24/II-f of Labor Law. Overtime work limit cannot exceed 270 hours per year and it is accepted as a working condition. Failure to enforce working conditions at the workplace is regulated as a justifiable termination for the worker. In addition, it is crucial to state that more than 270 hours of work per year will cause physical and mental fatigue for the worker and this is regarded as a justifiable termination in accordance with the Labor Law article 24/I-a which is "if it poses danger for worker's health and life". In our study, the legal consequences of forcing the worker to work over the maximum annual working time, which was determined by law, are discussed in accordance with the Supreme Court's precedents and opinions from doctrine.
Anahtar Kelime:

Konular: İş
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
  • AKYOL, Eda Ayşegül: 4857 Sayılı İş Kanunu'na Göre Fazla Çalışma, Ankara Barosu Yasa İzleme Enstitüsü, http://www. yasaizleme.org.tr/PDF/fazla-mesai.pdf (Erişim tarihi: 14.04.2014).
  • ALPAGUT, Gülsevil: "Türk Borçlar Kanununun Hizmet Sözleş- mesinin Devri, Sona Ermesi, Rekabet Yasağı, Cezai Şart ve İbranameye İlişkin Hükümleri", Çalışma Hayatı Açı- sından Yeni Borçlar Kanunu ve Ticaret Kanunu Semineri, TİSK, Yayın No: 318, s. 124-167, Ankara 2012.
  • ASTARLI, Muhittin: Alman ve Türk Hukuklarında Fazla Saatlerle Çalışma Ücretlerinin Asıl Ücrete Dahil Olduğuna İlişkin Sözleşme Hükümleri ve Geçerlilik Koşulları, Kamu-İş, Cilt: 9, Sayı: 4, s. 39-69, 2008.
  • BEDÜK, Mehmet Nusret: Deniz İş Sözleşmesi, Bursa, 2012.
  • CANİKLİOĞLU, Nurşen / CANBOLAT, Talat: 4857 Sayılı İş Kanununda Para Cezasına Bağlanan Yükümlülükler ve Bu Para Cezalarının Özellikleri, Kamu-İş, Cilt: 7, Sayı: 3, s. 221-277, 2004.
  • CANİKLİOĞLU, Nurşen: "Türk Borçlar Kanununun Hizmet Sözleşmesinin Kurulmasına, Tarafların Hak ve Borçlarına İlişkin Hükümlerinin Genel Bir Değerlendirmesi", Çalış- ma Hayatı Açısından Yeni Borçlar Kanunu ve Ticaret Kanunu Semineri, TİSK, Yayın No: 318, Ankara 2012.
  • ÇELİK, Nuri / CANİKLİOĞLU, Nurşen / CANPOLAT, Talat: İş Hukuku Dersleri, İstanbul 2014.
  • ÇELİK, Nuri: İş Hukuku Dersleri, İstanbul 2013.
  • ÇİL, Şahin: 4857 Sayılı İş Kanununa Göre Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma, Çalışma ve Toplum Dergisi, Sayı: 3, 2007.
  • DEMİR, Fevzi / DEMİR, Gönenç: İşçinin Sadakat Borcu ve Uygulaması, Kamu-İş, Cilt: 11, Sayı: 1, s. 1-37, 2009.
  • DEMİR, Fevzi: İş Hukuku ve Uygulaması, İzmir, 2016.
  • DEMİR, Fevzi: Toplu İş Sözleşmesi ile İşçinin Onayının Önceden Alınması, MESS Dergisi, Sayı: 2, Cilt: 1, s. 93-114, 2006.
  • EKONOMİ, Münir: 4857 Sayılı İş Kanununa Göre Fazla Çalışma Kavramı, Kamu-İş, Cilt: 7, Sayı: 3, 2004.
  • ERTAN, Emre: Fazla Çalışma Ücretinin Aylık Ücrete Dâhil Edilmesi, Sicil Dergisi, Sayı: 34, s. 103-124, 2015.
  • GÜMÜŞ, Mustafa Alper: Borçlar Hukuku- Özel Hükümler, I. Cilt, İstanbul 2013.
  • GÜNAY, Cevdet İlhan: İş Kanunu Şerhi, Cilt: 2, Ankara 2015.
  • GÜNAY, Cevdet İlhan: Türk Hukukunda Fazla Saatlerle Çalış- ma Ücreti, Ankara, 2007.
  • KAYA, Erdoğan: Fazla Çalışma (Mesai) Ücreti- Fazla Çalış- manın Ücrete Dâhil Olması (270 Saati Aşan Çalışma-Haklı Fesih), http://www.sinerjias.com.tr/pg/pdf/fazla-calisma-mesai-ucreti-fazla-calismanin-ucrete-dahil-olmasi. pdf (Erişim tarihi: 02.05.2017).
  • KESİCİ, Mahmut: Turizm, Özel Güvenlik ve Sağlık Hizmeti Yürütülen İşlerde Gece Çalışması, Çalışma ve Toplum Dergisi, Sayı: 4, s. 221-236, 2015.
  • KÖSEOĞLU, Ali Cengiz: 4857 Sayılı İş Kanunu Bağlamında Çalışma Süresinin Aşılması: Fazla Çalışma, ÜHFM, C. LXXII, S. 2, s. 233-268, 2014.
  • MOLLAMAHMUTOĞLU, Hamdi: İş Hukuku, 2. bası, Ankara 2005.
  • NARMANLIOĞLU, Ünal: İş Hukuku (Ferdi İş İlişkileri I), İstanbul 2012.
  • ÖNDER, Özer: Davalı Vekilinin Basın Açıklaması, http://www. hurriyet.com.tr/yargitaydan-milyonlarca-calisani-ilgilendiren-fazla-mesai-karari-40330015 (Erişim tarihi: 15.04.2017).
  • QASIMOV, Alış: Emek Hukuku, Bakü, 2016.
  • SOYER, Polat: "Yeni" Türk Borçlar Kanunu'nda Yer Alan "Genel Hizmet Sözleşmesi"ne İlişkin Bazı Düzenlemelerin İş Hukuku Açısından Önemi, İB-GSÜ Tarafından Haziran 2011'de Düzenlenen İs Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku 2011 Yılı Toplantıları, s. 165-203, İstanbul, 2012.
  • SÜMER, Haluk Hadi: İş Hukuku Uygulamaları, Ankara, 2016.
  • SÜZEK, Sarper: İş Hukuku, İstanbul, 2015.
  • ŞAHLANAN, Fevzi: Fazla Çalışmayı Günlük İş Sürelerinin Üzerinde Yapılan Çalışmalar Olarak Düzenleyen Toplu İş Sözleşmesi Hükmünün 4857 Sayılı İş Kanunu Karşısında Değerlendirilmesi, Çalışma ve Toplum Dergisi, Cilt: 13, Sayı: 2, s. 161-168, 2007.
  • ŞAKAR, Müjdat: İş Hukuku Uygulaması, İstanbul, 2016.
  • TOPÇUOĞLU, İlyas: 4857 Sayılı İş Kanunu Işığında Türk Hukukunda Fazla Saatlerle Çalışma, Ankara 2009.
  • TUNÇOMAĞ, Kenan / CENTEL, Tankut: İş Hukukunun Esasları, İstanbul 2013.
  • YAVUZ, Cevdet: Borçlar Hukuku Dersleri, İstanbul 2012.
  • YENİSEY, DOĞAN Kübra: İş Hukukunun Emredici Yapısı, İstanbul, 2014.
  • YUVALI, Ertuğrul: Türk Hukukunda Olağan Nedenlerle Fazla Çalışma ve Ab Ülkelerindeki Fazla Çalışma Hükümlerine Genel Bir Bakış, Kamu-İş, Cilt: 10, Sayı: 4, s. 55-83, 2009. Kararlar:
  • Yargıtay 7. Hukuk Dairesi, 07.09.2015, E. 2014/18289, K. 2015/14018, http://www.kazanci.com (Erişim tarihi: 26.04.2017).
  • Yargıtay 7. Hukuk Dairesi, 31.10.2013, E. 2013/10801, K. 2013/18002, http://www.kazanci.com/kho2/ibb/1_eylul-30_eylul14.htm (Erişim tarihi: 02.05.2017).
  • Yargıtay 9. Hukuk Dairesi T. 18.02.2015, E. 2013/10538, K. 2015/7247, Çalışma ve Toplum Dergisi, Sayı: 48, Cilt: 1, s. 385-387, 2016.
  • Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 08.09.2014, E. 2012/26267, K. 2014/25554, http://www.sinerjimevzuat.com.tr (Erişim tarihi: 26.04.2017).
  • Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 16.01.2012, E. 2009/35292, K. 2012/189, Çalışma ve Toplum Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 35, s. 376-381, 2012.
  • Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 22.3.2007, E. 2006/22706, K. 2007/8208, Çalışma ve Toplum Dergisi, Sayı: 15, Cilt: 4, s. 303-304, 2007.
  • Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 06.03.2014, E. 2012/2946, K. 2014/7424, Çalışma ve Toplum Dergisi, Sayı: 44, Cilt: 1, s. 414-418, 2015.
  • Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 08.05.2006, E. 2006/10028, K. 2006/13006, Çalışma ve Toplum Dergisi, Sayı: 10, Cilt: 3, 158-159, 2006.
  • Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 08.05.2012, E. 2009/44386, K. 2012/16112, Çalışma ve Toplum Dergisi, Cilt: 4, s. 281- 291, 2012.
  • Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 08.10.2007, E. 2007/11936, K. 2007/29817, Çalışma ve Toplum Dergisi, Sayı: 16, Cilt: 1, s. 191-193, 2008.
  • Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 09.05.2005, E. 2004/25446, K. 2005/16086, Çalışma ve Toplum Dergisi, Sayı: 6, Cilt: 3, s. 183-184, 2005.
  • Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 13.05.2014, E. 2014/3840, K. 2014/15607, Çalışma ve Toplum Dergisi, Cilt: 3, s. 411- 414, 2014.
  • Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 15.12.2008, E. 2007/30201, K. 2008/33618, Çalışma ve Toplum Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 22, 443-445, 2009.
  • Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 16.06.2011, E. 2009/14955, K. 2011/18340, Çalışma ve Toplum Dergisi, Sayı: 32, Cilt: 1, s. 305-309, 2012.
  • Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 16.12.2010, E. 2008/42769, K. 2010/38188, Çalışma ve Toplum Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 30, s. 310-313, 2011.
  • Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 17.01.1978, E. 1977/12530, K. 1978/531, Köseoğlu-Kabul: s. 241.
  • Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 18.11.2008, E. 2007/32717, K. 2008/31210. Çalışma ve Toplum Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 33, s. 216-220, 2012.
  • Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 18.11.2008, E. 2007/32717, K. 2008/31210,, www.sinerjimevzuat.com.tr (Erişim tarihi: 30.04.2017).
  • Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 19.04.2007, E. 2006/25658, K. 2007/11311, http://www.kazanci.com (Erişim tarihi: 01.05.2017).
  • Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 23.12.2004, E. 2004/17276, K. 2004/29157, http://www.kazanci.com (Erişim tarihi: 04.05.2017).
  • Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 23.6.2009, E. 2007/40862, K. 2009/17766, http://www.turkhukuksitesi.com/showthread.php?t=68632 (Erişim tarihi: 10.05.2017).
  • Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 26.10.2009, E. 2008/10882, K. 2009/ 29398, http://www.kazanci.com (Erişim tarihi: 20.04.2017).
  • Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 29.12.2004, 24975/29833, Demir, İşçinin Onayının Önceden Alınması, s. 107.
  • Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 30.06.1997, E. 1997/10212, K. 1997/13230, http://www.kazanci.com (Erişim tarihi: 01.04.2017).
  • Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 31.01.2011, E. 2009/1543, K. 2011/1486, http://www.kazanci.com/kho2/ibb/yargitay/yd52.htm (Erişim tarihi: 05.05.2017).
APA HÜSEYİNLİ N (2017). İş Kanunu Kapsamında Fazla Çalışmanın Yıllık Sınırının Aşılmasının Hukuki Sonuçları. , 13 - 26.
Chicago HÜSEYİNLİ NAMIK İş Kanunu Kapsamında Fazla Çalışmanın Yıllık Sınırının Aşılmasının Hukuki Sonuçları. (2017): 13 - 26.
MLA HÜSEYİNLİ NAMIK İş Kanunu Kapsamında Fazla Çalışmanın Yıllık Sınırının Aşılmasının Hukuki Sonuçları. , 2017, ss.13 - 26.
AMA HÜSEYİNLİ N İş Kanunu Kapsamında Fazla Çalışmanın Yıllık Sınırının Aşılmasının Hukuki Sonuçları. . 2017; 13 - 26.
Vancouver HÜSEYİNLİ N İş Kanunu Kapsamında Fazla Çalışmanın Yıllık Sınırının Aşılmasının Hukuki Sonuçları. . 2017; 13 - 26.
IEEE HÜSEYİNLİ N "İş Kanunu Kapsamında Fazla Çalışmanın Yıllık Sınırının Aşılmasının Hukuki Sonuçları." , ss.13 - 26, 2017.
ISNAD HÜSEYİNLİ, NAMIK. "İş Kanunu Kapsamında Fazla Çalışmanın Yıllık Sınırının Aşılmasının Hukuki Sonuçları". (2017), 13-26.
APA HÜSEYİNLİ N (2017). İş Kanunu Kapsamında Fazla Çalışmanın Yıllık Sınırının Aşılmasının Hukuki Sonuçları. Terazi Hukuk Dergisi, 12(136), 13 - 26.
Chicago HÜSEYİNLİ NAMIK İş Kanunu Kapsamında Fazla Çalışmanın Yıllık Sınırının Aşılmasının Hukuki Sonuçları. Terazi Hukuk Dergisi 12, no.136 (2017): 13 - 26.
MLA HÜSEYİNLİ NAMIK İş Kanunu Kapsamında Fazla Çalışmanın Yıllık Sınırının Aşılmasının Hukuki Sonuçları. Terazi Hukuk Dergisi, vol.12, no.136, 2017, ss.13 - 26.
AMA HÜSEYİNLİ N İş Kanunu Kapsamında Fazla Çalışmanın Yıllık Sınırının Aşılmasının Hukuki Sonuçları. Terazi Hukuk Dergisi. 2017; 12(136): 13 - 26.
Vancouver HÜSEYİNLİ N İş Kanunu Kapsamında Fazla Çalışmanın Yıllık Sınırının Aşılmasının Hukuki Sonuçları. Terazi Hukuk Dergisi. 2017; 12(136): 13 - 26.
IEEE HÜSEYİNLİ N "İş Kanunu Kapsamında Fazla Çalışmanın Yıllık Sınırının Aşılmasının Hukuki Sonuçları." Terazi Hukuk Dergisi, 12, ss.13 - 26, 2017.
ISNAD HÜSEYİNLİ, NAMIK. "İş Kanunu Kapsamında Fazla Çalışmanın Yıllık Sınırının Aşılmasının Hukuki Sonuçları". Terazi Hukuk Dergisi 12/136 (2017), 13-26.