PREHİSTORİK ARKEOLOJİ ÇALIŞMALARI AÇISINDAN TRAVERTENLERİN ÖNEMİ: SÜRMECİK (BANAZ) ÖRNEĞİ

Yıl: 2018 Cilt: 0 Sayı: 37 Sayfa Aralığı: 306 - 321 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 28-11-2018

PREHİSTORİK ARKEOLOJİ ÇALIŞMALARI AÇISINDAN TRAVERTENLERİN ÖNEMİ: SÜRMECİK (BANAZ) ÖRNEĞİ

Öz:
İlk defa Yrd.Doç.Dr.Dr. Selahattin Polat tarafından tespit edilen Sürmecik Paleolitik Sit alanı, Uşak ili Banaz ilçesi Kızılcaören Köyü’nün 2.5 km güneybatısında, yöre halkının Sürmecik (Uyuz) Hamamı olarak nitelendirdiği yerdedir. Türkiye de şu ana kadar tespit edilmiş olan en büyük ve en önemli Orta Paleolitik açık-hava siti olma özelliğine sahiptir. Alanda, 2016 ve 2017 yılı Haziran aylarında yaptığımız kurtarma kazılarında 80000’e yakın yontmataş endüstrisine ait alet çıkartılmıştır. Aletlerin tipolojik ve teknolojik özellikleri Orta Paleolitik Dönem Moustérien kültürü işaret etmektedir. Sürmecik termal su kaynaklarının oluşturduğu traverten ve tufalar, Paleolitik Çağ’a ait yontmataş kültürüne ait malzemeleri ve avladıkları hayvanlara ait kalıntıları, dış kuvvetlerden ve antropojenik etkilerden korumuş ve günümüze ulaşmasına fırsat vermiştir. Bu nedenle Prehistorya araştırmalarında travertenler ve sıcak su kaynakları büyük öneme sahiptir. Ayrıca birçok prehistorik yerleşme su kaynakları etrafında kurulmuştur. Sürmecik açık hava sit alanında elde edilen malzemeler Homo neanderthalensis insanlar tarafından sahanın konaklama ve işlik alanı olarak kullanıldığını işaret etmektedir. Yoğun buluntu sayesinde bölgede Homo neanderthalensis insanların izleri ortaya konulmuştur. Aletler sileks, kuarsit, kuars, kuars-mika şist, radyolarit, kalsedon, bazalt, manyezit, silisiye kalker, serpantin ve peridotit gibi farklı kayaç ve minerallerden yapılmıştır. Bu aletlerin hammaddesi yakın çevreden temin edilmiştir. Gerek travertenler içinde gerekse yontmataş aletlerle birlikte bulunan at (Equus sp.) ve sığıra (Bovine) ait fosil kalıntıları, Homo neanderthalensis topluluğun bu hayvanları avladıkları anlaşılmaktadır.
Anahtar Kelime:

Konular: Coğrafya

Importance of Travertines in Terms of Prehistoric Archaelogy: Sürmecik (Banaz) Sample

Öz:
Sürmecik Palaeolithic Protected Area which was discovered for the first time by Asst. Prof.Selahattin Polat is 2.5 km in the southwest of Kızılcaören village in Banaz town of Uşak province and it is located in Sürmecik (Uyuz) Hammam. It has been the biggest and the most important Middle Palaeolithic open-air protected area discovered in Turkey up to now. In rescue excavations we did in the area in 2016 and 2017 June nearly 80000 items of Palaeolithic industry. typological and technological features of the items indicate Middle Palaeolithic Period Moustérien culture. Travertines and tufas created by Sürmecik thermal water springs protected materials belonging to Palaeolithic period culture and remains of animals they hunted from external forces and anthropogenic effects and helped them to reach present day. Thus, travertines and hot water springs are significant in Prehistory researches. Besides, a great deal of prehistoric habitation was set up near water springs. Items from Sürmecik open air protected area denote that the area was used for accommodation and workplace by Homo neanderthalensis people. Traces of Homo neanderthalensis people were brought out thanks to these findings. The items were made of various rock and minerals such as silex, quartzite, quartz, quartz-mika schist, radiolaritine, chalcedony, basalt, magnesite, siliceous limestone, serpentine and peridotite. Raw material of these items were supplied from their immediate environment. It is inferred from Equus sp. and Bovine fossils found with the Palaeolith items and in travertines that Homo neanderthalensis people hunted these animals.
Anahtar Kelime:

Konular: Coğrafya
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Yalçınkaya, I. (2009). Arkeoloji ve Sanat Tarihi Eski Anadolu Uygarlıkları Paleolitik Çağ (eski taş çağı / yontma taş çağı), T.C. Kültür Ve Turizm Bakanlığı Türkiye Kültür Portalı Projesi.
  • Vialet, A., Guipert, G.,& Alçiçek, M.A. (2012). Homo Erectus Found Still Further West: Reconstruction of the Kocabaş Cranium (Denizli, Turkey), Comptes Rendus Palevol 11, 89-95.
  • Vialet, A. ve diğerleri, (2014). La Calotte Crânienne d’Homo Erectus Archaïque de Kocabaş, Bassin de Denizli, Anatolie, Turquie (The Archaic Homo Erectus Skullcap From Kocabaş, Denizli Basin, Anatolia, Turkey), Anthropologie 118, 74-107.
  • Taşkıran, H. & Taşkıran, Z. (2011). İki Yüzeyli Aletlerin Anadolu’daki Dağılımında Yeni Bir Nokta: Afyonkarahisar, Işın Yalçınkaya’ya Armağan. Ed. Harun Taşkıran, Metin Kartal, Kadriye Özçelik, Beray Kösem ve Gizem Kartal. Bilgin Kültür Sanat, 235-244, Ankara.
  • Sağır, M. (2016), Kırıkkale ve Çorum illerinde tarih öncesi insan izleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 36, 68-79.
  • Polat, S. & Güney, Y. (2013). Uşak ili arazisinde karstik şekiller. Marmara Coğrafya Dergisi, 27, 440-475.
  • Öztürk, A. & Karadağ, M. (2009). Yukarıkaracahisar (Uşak-Banaz) bölgesinin stratigrafik ve petrografik özellikleri. S.D.Ü. Müh.-Mim. Fak. Dergisi, 24.
  • Özçelik, K., Kartal, G. & Fındık, B. (2016). Denizli İli Prehistorik Dönem Yüzey Araştırması, 2014, 33. Araştırma Sonuçları Toplantısı 1., 377-396.
  • Özçelik, K. (2017). Ege Bölgesi'nde neandertal insanın izleri. Ankara Üniversitesi Dtcf Dergisi, 57, 1, 524-537.
  • Maddy, D., Schreve, D., Demir, T., Veldkamp, A., Wijbrans, J.R., Gorp, W. van, Hinsbergen, D.J.J. van , Dekkers, M.J., Scaife, R., Schoorl, J.M., Stemerdink, C., Schriek, T. van der (2015). The Earliest Securely-Dated Hominin Artefact in Anatolia, Quaternary Science Rewiews, 109, 68-75.
  • Luedtke, B.E. (1992). An Archaeologist’s Guide to chert and flint, Archaeological Research Tools 7, Institute of Archaeology, University of California, Los Angeles.
  • Lebatard, Anne Elisabeth ve diğerleri, (2014). Dating the Homo Erectus Bearing Travertine from Kocabaş (Denizli, Turkey) at at Least 1.1 Ma., Earth and Planetary Science Letters, 390, 8-18.
  • Lebatard, A.E, Bourlès, D., & Alçiçek, M.A. (2014). Datation des Travertins de Kocabaş par la Méthode des Nucléides Cosmogéniques 26Al/10Be (Dating of the Kocabaş Travertines with the 26Al/10Be Cosmogenic Nuclide Method)” Anthropologie, 1, 34-43.
  • Kuhn, S. L. (2002). Paleolithic Archeology in Turkey, Evolutionary Anthropology 11, 198–210.
  • Kayan, İ. (1990). Tarih öncesi yerleşme yerleri olarak antalya mağaralarının jeomorfolojik özellikleri. Ege Coğrafya Dergisi, 5(1), 10-31.
  • Karakoç, M. (2015). Son Buzul Çağı ve Holosen Başlangıcında Anadolu ve Balkanlar. Midas Kitap yayın no: 5, Ankara.
  • Kansu, Ş.A. (1969). İzmir Dolaylarında Bulunan İkinci Bir Alt Paleolitik Alete Ait Not, Belleten 33, 129, 79-80.
  • Kansu, Ş.A. (1963). Ege (İzmir) Alt Paleolitiğine Ait İlk Not, Belleten 27, 107, 485-490.
  • Heydari-Guran, S., Ghasıdıan, E. & Conard, N. J. (2009). Iranian Palaeolithic Sites on Travertine and Tufa Formations, , 109-124, M. Otte, F. Biglari, and J. Jaubert (eds), Iran Palaeolithic. Proceedings of the XV World Congress UISPP, Lisbonne, Vol. 28, BAR International Series 1968.
  • Heydari-Guran, S. (2009). Stone raw material sources in Iran:some case studies, National Conference on Potentials and Possibilities to Improve Education of Archaeology in Iran (PPIEAI 2009), 69-75.
  • Harmankaya, S. (1997). Türkiye Paleolitik araştırmaları üzerine bir değerlendirme. Harmankaya, S. ve Tanındı, O. (Ed..),Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri–I, Paleolitik-Epipaleolitik, Ege Yayınları, 7–19, İstanbul.
  • Gökgöz, A., Özkul, M., Kaya, A.,Hançer, M., B., Baykara, O., Örü,Z., Akın, T. & Mınıssale, A. (2011). Farklı Rezervuarlara Sahip Uşak İli Jeotermal Alanlarının Kavramsal Hidrojeokimyasal Modellenmesi, TÜBİTAK Proje No: 108Y016.
  • Ercan, T., Dinçel, A., Metin, S., Türkecan, A. & Günay, E. (1978). Uşak yöresindeki neojen havzalarının jeolojisi. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 21, 91-106.
  • Efe, T. (1990). 1988 Yılında Kütahya, Bilecik ve Eskişehir İllerinde Yapılan Yüzey Araştırmaları, Araştırma Sonuçları Toplantısı VII, 405424.
  • Dinçer, B., Türkcan, A.U. & Erikan, F. (2014). “Aizanoi 2012 Yılı Paleolitik Buluntuları.” Aizanoi- I. Ed. Elif Özer. Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları, ISBN:9786058573024,. 2- 18.
  • Dinçer, B., Türkcan, A.U., Erikan, F. (2014). Aizanoi 2012 Yılı Paleolitik Buluntuları, Aizanoi- I., Ed. Elif Özer. Ankara: Bilgin Kültür Sanat, 2- 18.
  • Dinçer, B. (2014). The Paleolithic of Karasu Basin (NW Anatolia), Arkeoloji’de Bölgesel Çalışmalar Sempozyum Bildirileri/ Regional Studies in Archaeology Symposium Proceedings. Eds. Deniz Burcu Erciyas ve Emine Sökmen, 23-50, İstanbul.
  • Dinçer, B. (2015). Kureyşler Baraj Gölü Havzasında 2014 Yılı Paleolitik Araştırmaları, Kureyşler Baraj Kurtarma Kazıları 2014 (Kureyşler Dam Rescue Excavations 2014). Eds. Metin Türktüzün ve Serdar Ünan,. 191-209.
  • Deroche, A.M. & Güldalı, N. (1988). Antalya körfezi çevresinde prehistorik araştırmalar ve jeomorfolojik dayanağı. MTA Dergisi, 108, 135-140.
  • Çilingiroğlu, Ç. ve diğ., (2016). New Palaeolithic and Mesolithic Sites in the Eastern Aegean: the Karaburun Archaeological Survey Project, Project Gallery. Antiquity Publications, 1-6.
  • Başarı, N. (1982). Uşak, Banaz, Kızılcaören Köyü Demir-Manganez Cevherleşmeleri Jeoloji Raporu, MTA rapor , 1981/I/0.1.2.07.04.00, yayımlanmamış, 45 sayfa, Ankara.
  • Ayaz, E. (2002). Travertenlerde gözlenen morfolojik yapılar ve tabiat varlığı olarak önemleri. Cumhuriyet Üniversitesi Müh. Fak. Dergisi, 19, S.2, 123-134, Sivas.
  • Arsebük, G. (1999). İnsanın Evrim Süreci ve En Eski Kültürleri, TÜBA-AR II, 31-49.
APA POLAT S (2018). PREHİSTORİK ARKEOLOJİ ÇALIŞMALARI AÇISINDAN TRAVERTENLERİN ÖNEMİ: SÜRMECİK (BANAZ) ÖRNEĞİ. , 306 - 321.
Chicago POLAT Selahattin PREHİSTORİK ARKEOLOJİ ÇALIŞMALARI AÇISINDAN TRAVERTENLERİN ÖNEMİ: SÜRMECİK (BANAZ) ÖRNEĞİ. (2018): 306 - 321.
MLA POLAT Selahattin PREHİSTORİK ARKEOLOJİ ÇALIŞMALARI AÇISINDAN TRAVERTENLERİN ÖNEMİ: SÜRMECİK (BANAZ) ÖRNEĞİ. , 2018, ss.306 - 321.
AMA POLAT S PREHİSTORİK ARKEOLOJİ ÇALIŞMALARI AÇISINDAN TRAVERTENLERİN ÖNEMİ: SÜRMECİK (BANAZ) ÖRNEĞİ. . 2018; 306 - 321.
Vancouver POLAT S PREHİSTORİK ARKEOLOJİ ÇALIŞMALARI AÇISINDAN TRAVERTENLERİN ÖNEMİ: SÜRMECİK (BANAZ) ÖRNEĞİ. . 2018; 306 - 321.
IEEE POLAT S "PREHİSTORİK ARKEOLOJİ ÇALIŞMALARI AÇISINDAN TRAVERTENLERİN ÖNEMİ: SÜRMECİK (BANAZ) ÖRNEĞİ." , ss.306 - 321, 2018.
ISNAD POLAT, Selahattin. "PREHİSTORİK ARKEOLOJİ ÇALIŞMALARI AÇISINDAN TRAVERTENLERİN ÖNEMİ: SÜRMECİK (BANAZ) ÖRNEĞİ". (2018), 306-321.
APA POLAT S (2018). PREHİSTORİK ARKEOLOJİ ÇALIŞMALARI AÇISINDAN TRAVERTENLERİN ÖNEMİ: SÜRMECİK (BANAZ) ÖRNEĞİ. MARMARA COĞRAFYA DERGİSİ, 0(37), 306 - 321.
Chicago POLAT Selahattin PREHİSTORİK ARKEOLOJİ ÇALIŞMALARI AÇISINDAN TRAVERTENLERİN ÖNEMİ: SÜRMECİK (BANAZ) ÖRNEĞİ. MARMARA COĞRAFYA DERGİSİ 0, no.37 (2018): 306 - 321.
MLA POLAT Selahattin PREHİSTORİK ARKEOLOJİ ÇALIŞMALARI AÇISINDAN TRAVERTENLERİN ÖNEMİ: SÜRMECİK (BANAZ) ÖRNEĞİ. MARMARA COĞRAFYA DERGİSİ, vol.0, no.37, 2018, ss.306 - 321.
AMA POLAT S PREHİSTORİK ARKEOLOJİ ÇALIŞMALARI AÇISINDAN TRAVERTENLERİN ÖNEMİ: SÜRMECİK (BANAZ) ÖRNEĞİ. MARMARA COĞRAFYA DERGİSİ. 2018; 0(37): 306 - 321.
Vancouver POLAT S PREHİSTORİK ARKEOLOJİ ÇALIŞMALARI AÇISINDAN TRAVERTENLERİN ÖNEMİ: SÜRMECİK (BANAZ) ÖRNEĞİ. MARMARA COĞRAFYA DERGİSİ. 2018; 0(37): 306 - 321.
IEEE POLAT S "PREHİSTORİK ARKEOLOJİ ÇALIŞMALARI AÇISINDAN TRAVERTENLERİN ÖNEMİ: SÜRMECİK (BANAZ) ÖRNEĞİ." MARMARA COĞRAFYA DERGİSİ, 0, ss.306 - 321, 2018.
ISNAD POLAT, Selahattin. "PREHİSTORİK ARKEOLOJİ ÇALIŞMALARI AÇISINDAN TRAVERTENLERİN ÖNEMİ: SÜRMECİK (BANAZ) ÖRNEĞİ". MARMARA COĞRAFYA DERGİSİ 37 (2018), 306-321.