Tarımsal Katma Değer Üzerinde Hollanda Hastalığı Etkileri: Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan için Bulgular

OKUMUŞ, İLYAS; DESTEK, MEHMET AKİF; YILDIRIM, ABDULMECIT

Tarımsal Katma Değer Üzerinde Hollanda Hastalığı Etkileri: Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan için Bulgular

Mehmet Akif DESTEK, (Gaziantep Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İktisat Bölümü, Gaziantep, Türkiye)

İlyas OKUMUŞ, (Gaziantep Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İktisat Bölümü, Gaziantep, Türkiye)

Abdulmecit YILDIRIM (Muş Alparslan Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İktisat Bölümü, Muş, Türkiye)

Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi

3 0

Yıl: 2017 Cilt: 0 Sayı: 83 Sayfa Aralığı: 225 - 239 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 06-12-2018

Tarımsal Katma Değer Üzerinde Hollanda Hastalığı Etkileri: Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan için Bulgular

Öz:

Bu çalışmada, seçilen Türk Cumhuriyetlerinde (Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistanve Özbekistan) petrol rantı ve tarımsal katma değer ilişkisi ile Hollandahastalığının geçerliliği 1991-2013 yılları için incelenmiştir. Çalışmada ARDLsınır testinden faydalanılmış ve çalışma sonucunda Azerbaycan, Kazakistanve Kırgızistan için petrol rantı ile tarımsal katma değer arasında uzun dönemliilişkinin geçerli olduğu görülmüştür. Kısa dönemde, Azerbaycan içintarımsal katma değerin petrol rantından olumsuz etkilendiği sonucuna ulaşılmıştır.Buna karşın, Kazakistan ve Kırgızistan için tarımsal katma değerinpetrol rantından pozitif yönde etkilendiği görülmüştür. Benzer şekilde, uzundönemde de petrol rantının tarımsal katma değer üzerindeki olumsuz etkisiyalnızca Azerbaycan için geçerlidir. Bu doğrultuda tarım sektörü bakımındanincelendiğinde, Hollanda hastalığının yalnızca Azerbaycan için geçerli olduğusonucuna ulaşılmaktadır. Kazakistan ve Kırgızistan için doğal kaynaklar aracılığıylaelde edilen zenginliğin etkin kullanıldığı, Özbekistan için ise doğalkaynak rantı ile tarım sektörü arasında herhangi bir ilişkinin geçerli olmadığısonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelime:

The Dutch Disease Effect on Agricultural Value Added: Evidence from Azerbaijan, Kazakhstan, Kyrgyzstan and Uzbekistan

Öz:

This studyinvestigatestheexistence of Dutchdisease with the role of oilrents on agriculturalvalueadded in selected Turkish Republics (Azerbaijan, Kazakhstan, Kyrgyzstan and Uzbekistan) fortheperiod from 1991 to 2013. Forthispurpose, weuse ARDL bound test approach and the resultsshowtha tthere is a long-runrelation ship between oil rentsandagriculturalvalueadded in Azerbaijan, Kazakhstanand Kyrgyzstan. Intheshort-run, it is concludedthatagriculturalvalueadded is negativelyaffectedbyoilrents in Azerbaijan. On the otherhand, weconcludedthatagriculturalvalueadded is positivelyaffectedbyoilrents in Kazakhstan and Kyrgyzstan. Similarly, the negative effect of oil rents on agriculturalvalueaddedexistsonlyforAzerbaijan in thelong-run. The refore, the resultsconcluded that Dutchdisease is valid in Azerbaijan. Furthermore, theresultsshowthattheprosperitiesobtainedfromthenaturalresourcesareefficiencyused in Kazakhstanand Kyrgyzstan, but theneutralityrelationshipexistsbetweenoilrentsandagriculturalvalueadded in Uzbekistan.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Sachs, Jeffrey D. and Andrew M. Warner (1997). “Natural Resource Abundance and Economic Growth”. Center for International Development and Harvard Institute for International Development. Harvard University, Cambridge, MA.
Rudd, David (1996). “An empirical analysis of dutch disease: Developing and developed countries”. Illinois Wesleyan University Honors Projects.
Pesaran, M. Hashem ve Yongcheol Shin (1997). “An Autoregressive Distributed Lag Modelling Approach to Cointegration Analysis”. Cambridge Working Papers in Economics. 9514.
Pesaran, M. Hashem vd. (2001). “Bound Testing Approaches to the Analysis of Level Relationship”. Journal of Applied Econometrics 16: 289–326.
Oomes, Nienke and Katerina Kalcheva (2007) “Diagnosing Dutch Disease: Does Russia Have the Symptoms?”. BOFIT Discussion Paper No. 7/2007. Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=1001659 or http://dx.doi. org/10.2139/ssrn.1001659
Mustapha, Is’haq Mustapha ve Mansur Masih (2016). “Dutch disease or Nigerian disease: a prima facie? New evidence from ARDL bound test analysis”. Working Paper, MPRA Paper No. 69767, available Online at https://mpra. ub.uni-muenchen.de/69767/.
Mercan, Mercan ve İsmet Göçer (2014). “Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinde Hollanda Hastalığı Riski: Ampirik Bir Analiz”. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 32 (2): 251-274.
Kutan, Ali M. ve Michael L. Wyzan (2005). “Explaining the real exchange rate in Kazakhstan, 1996–2003: Is Kazakhstan vulnerable to the Dutch disease?”. Economic Systems 29 (2): 242-255.
Hasanov, Fakhri (2013). “Dutch disease and the Azerbaijan economy”. Communist and Post-Communist Studies 46 (4): 463-480.
Fardmanesh, Mohsen (1991). “Dutch disease economics and oil syndrome: An empirical study”. World Development 19 (6): 711-717.
Edwards, Sebastian (1986). “Commodity export boom and the real exchange rate: The money-inflation link”. Natural Resources and the Macroeconomy. Ed. J. P. Neary and S. van Wijnbergen. Cambridge, Mass.: MIT Press. 229-247.
Corden, W. Max ve J. Peter Neary (1982). “Booming sector and de-industrialisation in a small open economy”. The economic journal 92 (368): 825-848.
Corden, W. Max (1984). “Booming sector and Dutch disease economics: survey and consolidation”. Oxford Economic Papers 36 (3): 359-380.
Buiter, Willem and Douglas Purvis (1983). “Oil, disinflation, and export competitiveness: a model of the ‘Dutch disease’”. Economic Interdependence and Flexible Exchange Rates. Ed. J. S. Bhandari and B. H. Putnam. 221-248.
Bruno, Michael and Jeffrey Sachs (1982). “Energy and resource allocation: A dynamic model of the ‘Dutch Disease’”. The Review of Economic Studies 49 (5): 845-859.
Banerjee, Anindya vd. (1998). “Error‐correction mechanism tests for cointegration in a single‐equation framework”. Journal of time series analysis 19 (3): 267- 283.
Apergis, Nicholas vd. (2014). “Dutch disease effect of oil rents on agriculture value added in Middle East and North African (MENA) countries”. Energy Economics 45: 485-490.

APA	DESTEK M, OKUMUŞ İ, YILDIRIM A (2017). Tarımsal Katma Değer Üzerinde Hollanda Hastalığı Etkileri: Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan için Bulgular. , 225 - 239.
Chicago	DESTEK MEHMET AKİF,OKUMUŞ İLYAS,YILDIRIM ABDULMECIT Tarımsal Katma Değer Üzerinde Hollanda Hastalığı Etkileri: Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan için Bulgular. (2017): 225 - 239.
MLA	DESTEK MEHMET AKİF,OKUMUŞ İLYAS,YILDIRIM ABDULMECIT Tarımsal Katma Değer Üzerinde Hollanda Hastalığı Etkileri: Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan için Bulgular. , 2017, ss.225 - 239.
AMA	DESTEK M,OKUMUŞ İ,YILDIRIM A Tarımsal Katma Değer Üzerinde Hollanda Hastalığı Etkileri: Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan için Bulgular. . 2017; 225 - 239.
Vancouver	DESTEK M,OKUMUŞ İ,YILDIRIM A Tarımsal Katma Değer Üzerinde Hollanda Hastalığı Etkileri: Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan için Bulgular. . 2017; 225 - 239.
IEEE	DESTEK M,OKUMUŞ İ,YILDIRIM A "Tarımsal Katma Değer Üzerinde Hollanda Hastalığı Etkileri: Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan için Bulgular." , ss.225 - 239, 2017.
ISNAD	DESTEK, MEHMET AKİF vd. "Tarımsal Katma Değer Üzerinde Hollanda Hastalığı Etkileri: Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan için Bulgular". (2017), 225-239.

APA	DESTEK M, OKUMUŞ İ, YILDIRIM A (2017). Tarımsal Katma Değer Üzerinde Hollanda Hastalığı Etkileri: Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan için Bulgular. Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 0(83), 225 - 239.
Chicago	DESTEK MEHMET AKİF,OKUMUŞ İLYAS,YILDIRIM ABDULMECIT Tarımsal Katma Değer Üzerinde Hollanda Hastalığı Etkileri: Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan için Bulgular. Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi 0, no.83 (2017): 225 - 239.
MLA	DESTEK MEHMET AKİF,OKUMUŞ İLYAS,YILDIRIM ABDULMECIT Tarımsal Katma Değer Üzerinde Hollanda Hastalığı Etkileri: Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan için Bulgular. Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, vol.0, no.83, 2017, ss.225 - 239.
AMA	DESTEK M,OKUMUŞ İ,YILDIRIM A Tarımsal Katma Değer Üzerinde Hollanda Hastalığı Etkileri: Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan için Bulgular. Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi. 2017; 0(83): 225 - 239.
Vancouver	DESTEK M,OKUMUŞ İ,YILDIRIM A Tarımsal Katma Değer Üzerinde Hollanda Hastalığı Etkileri: Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan için Bulgular. Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi. 2017; 0(83): 225 - 239.
IEEE	DESTEK M,OKUMUŞ İ,YILDIRIM A "Tarımsal Katma Değer Üzerinde Hollanda Hastalığı Etkileri: Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan için Bulgular." Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 0, ss.225 - 239, 2017.
ISNAD	DESTEK, MEHMET AKİF vd. "Tarımsal Katma Değer Üzerinde Hollanda Hastalığı Etkileri: Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan için Bulgular". Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi 83 (2017), 225-239.