MÛSÂ CÂRULLÂH’IN (1875-1948) YAPTIĞI TATARCA KUR’ÂN TERCÜMESİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl: 2016 Cilt: 11 Sayı: 17 Sayfa Aralığı: 467 - 486 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

MÛSÂ CÂRULLÂH’IN (1875-1948) YAPTIĞI TATARCA KUR’ÂN TERCÜMESİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Öz:
Bu çalışmada Tatar Türklerinden Mûsâ Cârullâh'ın yıllardan beri kayıp meal olarak bilinen Kur'ân-ı Kerîm: Tercüme-i Şerîfe ya da Kur'ânı Kerim'in tatarca tercümesi adlı eserini inceleme konusu edindik. Zira Cârullâh, yaşadığı dönemde sadece doğduğu topraklarda kalmamış, Hindistan'dan Finlandiya'ya, Sibirya'dan kuzey Afrika'ya kadar geniş coğrafyada adından söz ettiren önemli bir şahsiyettir. Hayatının her safhasında Müslümanların karşılaştıkları sorunları Kur'ân ve sünnet çerçevesinde çözmeye çalışan biri olması açısından onun yaptığı Kur'ân tercümesi araştırmaya değer bir nitelik taşımaktadır. Bilindiği üzere Cârullâh'ın kelam, tefsir ve tefsir usulünün bazı konularına yaklaşımı araştırmanın dışında bırakılmıştır. Ancak yaptığımız çalışma sonunda anlaşılacaktır ki Cârullâh'ın yaptığı bu tercüme onun özgünlüğünü pek yansıtmamaktır. Kendi ifadesine göre tercümeyi yaparken eski tefsir kaynaklarından kapsamlı bir şekilde yararlanmış ve lafızların açık delaletinden öteye gitmemiştir. İncelediğimizde eserde klasik tefsir kaynaklarının etkileri açık bir şekilde görülecektir. Tartışmalara kapı aralayacak yaklaşımlardan uzak durmuştur. Her ne kadar kelmî ve fıkhî tartışmalara girmese de hurufu mukattaaların izahını yapmaya çalışması eser için bir yenilik sayılabilir. Besmelenin Kur'an'dan bir âyet sayılıp sayılmaması mesele ve bu konudaki Carûllah'ın yorumu kendi içinde tutarsızdır. Eser, dili bakımından kendinden öncekilerin yaptıkları tercümelerin aksine gayet akıcıdır. Ayetlerin manalarını ifade ederken kırık cümleler kullanmak yerine tam cümle yöntemi kullanmıştır.Eseri şekil açısından incelediğimizde ayetlerin numaralandırılması konusunda bazı hataların olduğu görülecektir. Bu hatalar doğal olarak surelerin âyet sayılarına yansımaktadır
Anahtar Kelime:

AN EVALUATION ON THE INTERPRETATION OF THE QURAN IN TATAR LANGUAGE BY MUSA CARULLAH (1875 – 1948)

Öz:
The interpretation of the Quran in the Tatar language, known asthe lost interpretation since the years, by Musa Carullah of Tatar Turkshas been studied in this paper. Because, Musa Carullah was widelyinfluential in not only his lands, but also the broad geography from Indiato Finland; from Siberia to the North Africa in his era. His interpretationof the Quran is deserved to be studied for that he was a personality tryingto solve the problems of the Muslims in the light of the Quran andSunnah at every phase of his life. As known, approach of Musa Carullahto some topics of Kalam (science of discourse), Tafsir (interpretation ofthe Quran) and the Usûl al-Tafsir (method of interpretation) was beyondthe research. According to his own expression this study that hisinterpretation of the Quran doesn’t reflect general characteristics of hisother works. When we examine it, the effects of classical sources of tafsirin the work will be clearly seen. Although it is said that it will not enterinto discussions about kelamî and fıkhî trying to explain huruf-ımuqattaa is a novelty for the work. Briefly, as expressed by him, hebenefited comprehensively from all the previous Tafsir sources and didn’tgo beyond the literal meaning of the words. He remained far from theapproach which could cause dispute.In the linguistic regard, the language of his interpretation is morefluent than that of the past interpretations. He has used completesentences rather than broken sentences in his interpretation. When weexamine it in terms of man-made form, it will be seen that there are somemistakes in the numbering of the verses. These mistakes are naturallyreflected in the verse numbers of the surahs.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aydar, Hidayet, Kur'an-ı Kerim'in Tercümesi Meselesi, Kur'an Okulu Yay., İstanbul 1996.
  • Carûllah, Musa Efendi Bigiyef, Bismillah, Kahire 1932.
  • Carûllah, Musa Efendi Bigiyef: Halk Nazarına Birniçe Mesele, Elektro-tipografiye, Umid, 1912.
  • Carûllah, Musa Efendi Bigiyef: Büyük Mezularda Ufak Fikirler, St. Petersburg 1914.
  • Carûllah, Musa Efendi Bigiyef: Kitabu’s-Sünne, Ankara 1998.
  • Carûllah, Musa Efendi Bigiyef: Kur’an Tercüme-i Şerife, Kazan 1912.
  • Carûllah, Musa Efendi Bigiyef: Kur’an-ı Kerim Huzurunda Rusya Müslümanları, 1-2.
  • Çabuk, Arzu Çiftoğlu “Kur’an-ı Kerim’in Türkçe Tercümelerinde Besmele”, Turkish Studies Volume 9/12 Fall 2014, s. 127-128.
  • el-Vahidî, Ebu’l-Hasan Alî b. Ahmed b. Muhammed b. Ali, et-Tefsiru’l-Vesît, Camiatu’l-İmam Muhammed b. Suud el-İslamî, Birinci Baskı, (25), Arabistan 1430.
  • Ferîd, Ahmed, Tefsiru Sirati’l-Mustakîm, Hindistan 1355/1956,
  • Görmez, Mehmet, Musa Carûllah Bigiyef, Diyanet Vakfı Yay. Anakara 1994.
  • İyas Muhammed Harb Ali Hattab, el-Kavlu’l-Mu’teber fi Beyani’l-İ’caz li’l-Hurufi’l-Mukattaatı Min Fevâtihi’s-Süver, Sudan 2011.
  • Kanlı Dere, Ahmet, Kadîmle Cedid Arasında Mûsâ Cârullâh, Dergah Yay., İstanbul 2005, s. 71.
  • Maraş, İbrahim, Türk Dünyasında Yenileşme, Ötüken Yay. İstanbul 2002.
APA NUR AHMET KURBAN N (2016). MÛSÂ CÂRULLÂH’IN (1875-1948) YAPTIĞI TATARCA KUR’ÂN TERCÜMESİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. , 467 - 486.
Chicago NUR AHMET KURBAN NURAHMET KURBAN MÛSÂ CÂRULLÂH’IN (1875-1948) YAPTIĞI TATARCA KUR’ÂN TERCÜMESİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. (2016): 467 - 486.
MLA NUR AHMET KURBAN NURAHMET KURBAN MÛSÂ CÂRULLÂH’IN (1875-1948) YAPTIĞI TATARCA KUR’ÂN TERCÜMESİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. , 2016, ss.467 - 486.
AMA NUR AHMET KURBAN N MÛSÂ CÂRULLÂH’IN (1875-1948) YAPTIĞI TATARCA KUR’ÂN TERCÜMESİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. . 2016; 467 - 486.
Vancouver NUR AHMET KURBAN N MÛSÂ CÂRULLÂH’IN (1875-1948) YAPTIĞI TATARCA KUR’ÂN TERCÜMESİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. . 2016; 467 - 486.
IEEE NUR AHMET KURBAN N "MÛSÂ CÂRULLÂH’IN (1875-1948) YAPTIĞI TATARCA KUR’ÂN TERCÜMESİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME." , ss.467 - 486, 2016.
ISNAD NUR AHMET KURBAN, NURAHMET KURBAN. "MÛSÂ CÂRULLÂH’IN (1875-1948) YAPTIĞI TATARCA KUR’ÂN TERCÜMESİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME". (2016), 467-486.
APA NUR AHMET KURBAN N (2016). MÛSÂ CÂRULLÂH’IN (1875-1948) YAPTIĞI TATARCA KUR’ÂN TERCÜMESİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. Turkish Studies (Elektronik), 11(17), 467 - 486.
Chicago NUR AHMET KURBAN NURAHMET KURBAN MÛSÂ CÂRULLÂH’IN (1875-1948) YAPTIĞI TATARCA KUR’ÂN TERCÜMESİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. Turkish Studies (Elektronik) 11, no.17 (2016): 467 - 486.
MLA NUR AHMET KURBAN NURAHMET KURBAN MÛSÂ CÂRULLÂH’IN (1875-1948) YAPTIĞI TATARCA KUR’ÂN TERCÜMESİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. Turkish Studies (Elektronik), vol.11, no.17, 2016, ss.467 - 486.
AMA NUR AHMET KURBAN N MÛSÂ CÂRULLÂH’IN (1875-1948) YAPTIĞI TATARCA KUR’ÂN TERCÜMESİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. Turkish Studies (Elektronik). 2016; 11(17): 467 - 486.
Vancouver NUR AHMET KURBAN N MÛSÂ CÂRULLÂH’IN (1875-1948) YAPTIĞI TATARCA KUR’ÂN TERCÜMESİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. Turkish Studies (Elektronik). 2016; 11(17): 467 - 486.
IEEE NUR AHMET KURBAN N "MÛSÂ CÂRULLÂH’IN (1875-1948) YAPTIĞI TATARCA KUR’ÂN TERCÜMESİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME." Turkish Studies (Elektronik), 11, ss.467 - 486, 2016.
ISNAD NUR AHMET KURBAN, NURAHMET KURBAN. "MÛSÂ CÂRULLÂH’IN (1875-1948) YAPTIĞI TATARCA KUR’ÂN TERCÜMESİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME". Turkish Studies (Elektronik) 11/17 (2016), 467-486.