âşıklık Bağlamında Karadeniz Kemençeciliği
Yıl: 2016 Cilt: 8 Sayı: 15 Sayfa Aralığı: 115 - 135 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
âşıklık Bağlamında Karadeniz Kemençeciliği
Öz: G resun, Gümüşhane ve Trabzon'da kemençe türküler yayla şenl kler n n yapıldığı alanlarda b rb r yle kaynaşırlardı. Şeh rleşme önces geleneksel düğünler ve yaylacılık bugünkü yaşantılardan doğan cra ortamlarıydı. Köy düğünü ve yaylacılık bağlamında cra ed lm ş geleneksel kemençe âşıklığı, TRT yayınları bölgede etk n olana kadar tar h sözlü kültürün ç nde yaşayagelm şt r. Medyanın etk s n n yanında bugünkü cra ortamlarına yapılan dar -mülk müdahaleler, kentleşmen n sonuçları le dış kentlere göçler n etk s yle âşık tarzı kemençec l k cra ed lemez durumdadır. Tarım ve hayvancılığa olan bağımlılık ortadan kalkmış, otçu göçler kalmamıştır. Buna karşılık kemençe çalma ve türkü söyleme son yıllarda yen den b ç mlenmekte, cra ortamı ve kemençec l k bağlamı değ şmekted r. Emekl yaylacılığı le yaz tur zm n n etk s yle günümüz yayla şenl kler cat ed lm ş, böylel kle kemençec l k şlev ve yapı değ şmeler ne uğramıştır. Köy düğünler yer ne salon düğünler nde kemençe craları başlamıştır. Bu çalışma sonradan ortaya çıkmış bu şlevsel, yapısal ve anlamsal değ şmelerden öncek geleneksel kemençec l ğ n sözlü ve yazılı kültürdek zler nden faydalanılarak hazırlanmıştır
Anahtar Kelime: East Black Sea Folksongs Played With “Kemençe” In“Aşık” Tradition Context
Öz: Folksongs played with “kemence” have been mixed in highland festivals in Giresun,Gümüşhane and Trabzon. Before urbanization, traditional marriage ceremonies andtranshumance are performance medium coming from daily and economic life notdivided by today administrative borders. Traditional songs minstrelsy with“kemençe” performed in village wedding feasts and transhumance festivals havebeen lived in historical verbal culture till TRT broadcasts are effective in the region.Besides effects of media, as result of administrative interventions to performancemedium and migration from rural areas into urban, song minstrelsy with “kemence”are not performed anymore. After dependency on agriculture and animal breedingare being weaken, seasonal migration for animal breeding are not present today.Singing style of folksongs and medium of kemençe performance have beentransforming into new forms in last decade. Transhumance experienced by retiredpeople and summer tourism result in highland festivals. This new type oftranshumance affected “kemençe” performance styles. This article analysesfootprints of traditional “kemence” performance in verbal and written culture of EastBlack Sea Region.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- AKPINAR, Ömer (2010), G resun Türküler ve Oyun Havaları, (Hazırlayan: Hüsey n Akpınar), İstanbul: K tabev Yayınları.
- ARTUN, Erman (2007), “Âşık Ş r Geleneğ nde D l, Üslup, Mot f ve Met n Merkezl Anlama - Açıklama Üzer ne Düşünceler”, Güneydoğu Avrupa'da Osmanlı ve Osmanlı Sonrası Türk Uygarlığının Ötek Uygarlıklarla Halk Kültürü Yönünden Etk leş m Sempozyumu, Gagavuzyer , Moldova (Elektron k ağ üzer nden er ş m, 16.10.2016: https://s tes.google.com/s te/artunerman/home).
- ARTUN, Erman (2012), “Günümüzde Yaşayan Âşıklık Geleneğ Üzer ne Düşünceler”, Prof. Dr. M ne Meng Adına Türkoloj Sempozyumu (20-22 Ek m 2011) B ld rler , Adana: Çukurova Ün vers tes Yayınları (Elektron k ağ üzer nden er ş m, 16.10.2016: https://s tes.google.com/s te/artunerman/home).
- ÇELİK, Al (1999), Trabzon Şalpazarı Çepn Kültürü, Trabzon: Trabzon Val l ğ Yayınları.
- ÇELİK, Al (2005), Man ler m z ve Trabzon Man ler , Ankara: Akçağ Yayınları.
- ÇOBANOĞLU, Özkul (2000), Âşık Tarzı Kültür Geleneğ ve Destan Türü , Ankara: Akçağ Yayınları.
- ÇOBANOĞLU, Özkul (2002), Halkb l m Kuramları ve Araştırma Yöntemler Tar h ne G r ş, Ankara: Akçağ Yayınları.
- ÇOBANOĞLU, Özkul (2012), Halk Edeb yatına G r ş-I, Esk şeh r: Anadolu Ün vers tes Yayını.
- DUMAN, Mustafa (2004), Kemençem n Teller , İstanbul: TAMEV Vakfı Yayını.
- EKİCİ, S. (1990). “G resun İl Halk Müz ğ Üzer ne B r Araştırma” M ll Folklor, C-1 S-6, s. 47-48.
- GÜLAY, Abdullah (2001), Ağasar Çepn Kültürü: Gey kl , Folklor-İnceleme-Araştırma, İstanbul: Gey kl Beled yes Kültür Yayınları.
- GÜNAY, Hayrett n (1998) “ Görele'de Kemençe ve Kemençec ler ”, G resun Kültür Sempozyumu, İstanbul: Mega Basım Yayını.
- GÜNAY, Hayrett n (2005), “Görele'de Sözlü ve Sözsüz Halk Mus k s , Cumhur yet n 80. Yılında Görele Kültür Sanat Sempozyumu 20 Aralık 2003 B ld r ler, İstanbul: Görele Dernekler B rl ğ Yayını, s. 79 -88.
- GÜNDOĞDU, Mehmet (2014), M hr- Kemençev P çoğlu Osman Efend , İstanbul: Arı Sanat Yayınları.
- HONKO, Laur (2009), “R tüeller n Oluşum Sürec ”, Halkb l m nde Kuramlar ve Yaklaşımlar 3, Ankara: Geleneksel Yayıncılık, s. 203-216.
- KARACA, Sebahatt n (2000), Her Yönüyle Dünden Bugüne: Ağasar-Şalpazarı 2000, İstanbul: Göksu Graf k.
- KÖPRÜLÜ, Fuat (1999), Edeb yat Araştırmalar, Ankara: Türk Tar h Kurumu Basımevi.
- KÜÇÜK, Abanoz (2015),“G resun Yöres Kemençec l k Geleneğ ve Bu Bağlamda Ortaya Çıkan Türküler n İşlevler ” Uluslararası Türkçe Edeb yat Kültür Eğ t m (TEKE) Derg s , Sayı: 4/3 2015 s. 1149-1165.
- ONG, Walter J. (2003), Sözlü ve Yazılı Kültür: Sözün Teknoloj leşmes , (Çev ren: S. Postacıoğlu Banon), İstanbul: Met s Yayınları
- PAMİRLİ, Osman Turgut (1943), Folklor; T rebolu Man ler , G resun B lmeceler , Ata Sözler , N nn ler, G resun: Yeş lg reson Matbaası.
- SOMUNCUOĞLU, Servet (2003), “G resun-S s Dağı”, Atlas, s. 127/Ek m, İstanbul: Doğan Burda Ruzzol Yayıncıl ık.
- ŞADİ, Kât p (2003), M. Ak f Korkmaz'ın Görele'de 17 Temmuz 2003 tar h nde yaptığı görüşme ve gözlem notları M. A. K arş v nded r.
- ŞADİ, Kât p (Tar h yok), S s Dağı–Ağasar Şenl kler , Özel çek m görüntüler M. A. K arş v nded r.
- ŞİŞMAN, Bek r (2007), “Karaden z Yöres nde Yaşayan Kemençel Âşıklık Geleneğ ”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Derg s , 1(1), s. 211-224.
- TEMEL, Özcan (2005), “Görele Kırsal Kültüründe Esk Köy Düğünler ”, Cumhur yet n 80. Yılında Görele Kültür Sanat Sempozyumu 20 Aralık 2003 B ld r ler, İstanbul: Görele Dernekler B rl ğ Yayını, s. 29 -48.
- USTA, Veysel (2015), “Osman F kret Topallı'nın Notlarına Göre G resun'da Halk Müz ğ : Bağlama, Saz Ve Başka Çalgı Çalanlar” , Karaden z Araştırmaları, Kış 2015, Sayı 44, s. 73-89.
- ÜÇÜNCÜ, Kemal (2007), “Trabzon Yöres Sözlü Kültür Geleneğ nde İcra Töres ve İcra Ortamı Açısından Kemençec l k”, Karaden z Araştırmaları Derg s , S.12, Ankara: Karam Yayınları, 127 – 135.
- YILDIRIM, Dursun (1998), Türk B t ğ , Ankara: Akçağ Yayınları.
| APA | KORKMAZ M (2016). âşıklık Bağlamında Karadeniz Kemençeciliği. , 115 - 135. |
| Chicago | KORKMAZ Mehmet Akif âşıklık Bağlamında Karadeniz Kemençeciliği. (2016): 115 - 135. |
| MLA | KORKMAZ Mehmet Akif âşıklık Bağlamında Karadeniz Kemençeciliği. , 2016, ss.115 - 135. |
| AMA | KORKMAZ M âşıklık Bağlamında Karadeniz Kemençeciliği. . 2016; 115 - 135. |
| Vancouver | KORKMAZ M âşıklık Bağlamında Karadeniz Kemençeciliği. . 2016; 115 - 135. |
| IEEE | KORKMAZ M "âşıklık Bağlamında Karadeniz Kemençeciliği." , ss.115 - 135, 2016. |
| ISNAD | KORKMAZ, Mehmet Akif. "âşıklık Bağlamında Karadeniz Kemençeciliği". (2016), 115-135. |
| APA | KORKMAZ M (2016). âşıklık Bağlamında Karadeniz Kemençeciliği. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 8(15), 115 - 135. |
| Chicago | KORKMAZ Mehmet Akif âşıklık Bağlamında Karadeniz Kemençeciliği. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi 8, no.15 (2016): 115 - 135. |
| MLA | KORKMAZ Mehmet Akif âşıklık Bağlamında Karadeniz Kemençeciliği. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, vol.8, no.15, 2016, ss.115 - 135. |
| AMA | KORKMAZ M âşıklık Bağlamında Karadeniz Kemençeciliği. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi. 2016; 8(15): 115 - 135. |
| Vancouver | KORKMAZ M âşıklık Bağlamında Karadeniz Kemençeciliği. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi. 2016; 8(15): 115 - 135. |
| IEEE | KORKMAZ M "âşıklık Bağlamında Karadeniz Kemençeciliği." Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 8, ss.115 - 135, 2016. |
| ISNAD | KORKMAZ, Mehmet Akif. "âşıklık Bağlamında Karadeniz Kemençeciliği". Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi 8/15 (2016), 115-135. |
